Risk Degerlendirme Indekslerinin Postmenopozal Osteoporozu Tahmin Etmedeki Performanslari Orijinal Arastirma

(1)

Risk De¤erlendirme ‹ndekslerinin Postmenopozal

Osteoporozu Tahmin Etmedeki Performanslar›

Performance of Risk Assessment Indices for the Prediction of Postmenopausal Osteoporosis

Amaç: Bu çal›ﬂman›n amac› osteoporoz risk de¤erlendirme indekslerinin osteoporoz için yüksek risk taﬂ›yan, dual enerji X-ray absorbsiyometri (DEXA) tetkiki önerilecek postmenopozal hastalar› saptamadaki performanslar›n› de¤erlendirmektir.

Gereç ve Yöntem: Çal›flmaya 45 yafl ve üzeri 98 postmenopozal kad›n (yafl ortalamas› 57,36±5,78 y›l) al›nd›. Hastalar›n DEXA yönte-mi ile L2-L4 omurga ve proksimal femur keyönte-mik yönte-mineral yo¤unlu¤u ölçümleri yap›ld›. Hastalar osteoporoz risk indekslerinden National Osteoporosis Foundation (NOF), Osteoporosis Prescreening Risk Assessment (OPERA), Osteoporosis Screening Tool (OST) ve Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index (AMMEB) ve kullan›larak osteoporoz riski aç›s›ndan de¤erlendirildi. Risk indekslerinin duyarl›l›k, özgüllükleri ve teflhis de¤erleri saptand›.

Bulgular: DEXA sonucuna göre hastalar›n 33,7%'sinin (33/98) L2-L4 omurgada, 14,3%'ünün (14/98) femur boynunda osteoporozu (T skor ≤-2.5) oldu¤u saptand›. Risk indekslerinin femur boynu osteoporozunu saptamada duyarl›l›klar›, özgüllükleri ve teﬂhis de¤erleri s›ras›yla NOF için %60-%62-%62, OPERA için %35-%71-%66, OST için %80-%68-%69 ve AMMEB için %80-%68-%69 saptand›. Bu de¤erler lomber omurga osteoporozunu saptamada s›ras›yla NOF için %42-%72-%62, OPERA için %12-%93-%66, OST için %54-%76-%69 ve AMMEB için %60-%73-%69 olarak saptand›.

Sonuç: Bu veriler femur boynu osteoporozunu saptamada OST ve AMMEB'in yüksek duyarl›l›¤a sahip oldu¤unu, lomber osteo-porozu saptamada ise dört indeksinde duyarl›l›klar›n›n düﬂük oldu¤unu göstermektedir. Sonuç olarak OST ve AMMEB femur boynu osteoporozunu saptamada tarama testi olarak kullan›labilir. (Osteoporoz Dünyas›ndan 2009;15:21-5)

Anahtar kelimeler: Osteoporoz, klinik risk indeksleri, duyarl›l›k, özgüllük, teﬂhis de¤eri

Y

Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. Sibel Ünsal Delialio¤lu, Ankara Fizik Tedavi Rehabilitasyon E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, 3. FTR Klini¤i, Ankara, Türkiye Tel.: +90 0312 310 32 30/329 Gsm: +90 505 299 87 95 E-posta: sibelunsal74@yahoo.com GGeelliiflfl TTaarriihhii//RReecceeiivveedd:: 26.05.2008 KKaabbuull TTaarriihhii//AAcccceepptteedd:: 23.11.2008

Sibel Ünsal Delialio¤lu, Kurtuluﬂ Kaya, Zuhal Öziﬂler, Sumru Özel

Ankara Fizik Tedavi Rehabilitasyon E¤itim ve Araﬂt›rma Hastanesi, 3. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klini¤i, Ankara, Türkiye

Summary

Özet

Aim: The purpose of this study was to determine the performance of osteoporosis risk assessment indices in identifying women with osteoporosis who has high risk for osteoporosis and who will undergo dual energy X-ray absorptiometry (DEXA).

Material and Methods: Ninety-eight postmenopausal women aged 45 years and older (mean age 57.36±5.78 years) were included in the study. BMD was used for diagnosing osteoporosis at the proximal femoral and lumbar spine (L2-L4). The subjects were eval-uated in terms of the risk for osteoporosis by using Osteoporosis Foundation (NOF), Osteoporosis Prescreening Risk Assessment (OPERA), Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index (AMMEB), National and Osteoporosis Screening Tool (OST). Sensitivity, specifity and the diagnostic value of the risk assessment indices were calculated.

Results: The proportion of women with osteoporosis at the femoral neck (T skor≤-2.5) was 14.3% (14/98) and, 33.7% (33/98) at the lumbar spine. The sensitivity, specifity and the diagnostic value of the risk assessment indices to identify osteoporosis at the femoral neck were found respectively %60-%62-%62 for NOF, %35-%71-%66 for OPERA, %80-%68-%69 for OST and %80-%68-%69 for AMMEB. At the lumbar spine these values were %42-%72-%62 for NOF, %12-%93-%66 for OPERA, %54-%76-%69 for OST and %60-%73-%69 for AMMEB.

Conclusion: These results show that OST and AMMEB have high sensitivity for identifying femoral neck osteoporosis. Therefore all four indices have low sensitivity for identifing lumbar spine osteoporosis. In conclusion OST and AMMEB could be preferred as a screening test in clinical practice for identifying the femoral neck osteoporosis. (From the World of Osteoporosis 2009;15:21-5) Key words: Osteoporosis, clinical risk indices, sensitivity, spesificity, diagnostic value

(2)

Giriﬂ

Osteoporoz düflük kemik kütlesi ve kemik dokunun mik-romimarisinde bozulma sonucu kemik k›r›lganl›¤› ve k›r›k riskinde art›fl ile karakterize sistemik bir iskelet hastal›¤›-d›r (1). Ortalama insan ömrünün uzamas›ndan dolay› ar-tan kemik kayb› ve k›r›k riski nedeniyle osteoporoz önemli bir sa¤l›k sorunu haline gelmifltir. Kemik kayb›n›n erken dönemde, özellikle k›r›k oluflmadan önce saptan-mas› ve önlenmesi, morbidite ve mortalitenin azalt›lsaptan-mas› aç›s›ndan oldukça önemlidir (2).

Günümüzde osteoporoz tan›s› için en s›k kullan›lan yön-tem duyarl›l›¤›n›n yüksek oluflu nedeniyle Dual enerji X-ray absorbsiyometridir (DEXA) (3). Pek çok osteoporoz ta-n› rehberi osteoporoz tata-n›s› için 65 yafl ve üzeri tüm kad›n-larda DEXA ile kemik mineral yo¤unlu¤u ölçümü yap›lma-s› gerekti¤ini bildirmektedir (4-6). Buna karfl›l›k baz› reh-berler ise kemik mineral yo¤unlu¤u ölçümüne gönderile-cek hastalar›n osteoporoz için belirlenmifl baz› risk faktör-lerine dayal› olarak seçilmesini önermektedir (7-9). Bu noktadan yola ç›k›larak düflük kemik mineral yo¤unlu¤u-na sahip hastalar› saptamak ve DEXA tetkikine hangi has-talar›n gönderilmesinin gerekli olaca¤›n› belirleyebilmek amac› ile baz› major risk faktörlerinin sorguland›¤› çeflitli osteoporoz risk de¤erlendirme indeksleri gelifltirilmifltir. 272 postmenopozal Türk hasta grubu ile yap›lan çal›flma-da osteoporoz risk sorgulama formunun DEXA ölçümü yap›lacak hastalar› ay›rdetmede kullan›m›n›n faydal› ol-du¤u ve gereksiz DEXA istemini önleyece¤i bildirilmifltir (10). Ancak bu indeksler kullan›l›rken duyarl›l›k ve özgül-lükleri gözönünde bulundurulmal›d›r. Bir testin güvenilir-li¤ini belirleyen etkenler ise duyarl›l›¤› ve özgüllü¤üdür. Duyarl›l›k; kullan›lan ölçüm yönteminin gerçekten hasta olanlardan, ne kadar›n› hasta olarak saptayabildi¤ini gös-terir. Özgüllük ise yeni kullan›lan ölçüm yönteminin, sa¤-lam olanlardan ne kadar›n› do¤ru olarak saptayabildi¤ini gösterir. ‹deal bir teflhis testi, hasta olan herkeste pozitif sonuç, hasta olmayan herkeste negatif sonuç al›narak do¤ru bilgi vermesinin yan›nda, h›zl›, emniyetli, basit, gü-venilir ve maliyeti az olmal›d›r (11).

Bu çal›ﬂman›n amac› osteoporoz risk de¤erlendirme in-dekslerinin osteoporoz için yüksek risk taﬂ›yan, DEXA tet-kiki önerilecek postmenopozal hastalar› saptamadaki performanslar›n› de¤erlendirmektir.

Gereç ve Yöntem

Çal›flmaya poliklini¤imize baflvuran 45 yafl ve üzeri 98 postmenopozal kad›n (yafl ortalamas› 57,36±5,78 y›l) al›n-d›. Hastalar çal›flma hakk›nda bilgilendirildi ve gönüllü olarak kat›lmaya kabul eden hastalar çal›flmaya dahil edildi. Metabolik kemik hastal›¤› olanlar, kanser hikayesi olanlar, renal ve hepatik bozuklu¤u olanlar, endokrin hastal›¤› olanlar östrojen ve tiroid hormonu kullan›m› olanlar, daha önce osteoporoz tan›s› alm›fl ve tedavi bafl-lanm›fl hastalar çal›flma d›fl› b›rak›ld›. Hastalar›n yafl›, bo-yu, a¤›rl›¤› ve menopoz süresi (y›l) kaydedildi. Vücut kit-le indekskit-leri (VK‹) kg/m2_{cinsinden hesapland›.}

Hastalar›n DEXA (Lunar, DPX-IQ, Madison, WI ) yöntemi ile L2-L4 omurga ve proksimal femur kemik mineral yo-¤unlu¤u ölçümleri yap›ld›. Dünya sa¤l›k örgütü taraf›n-dan tan›mlanan osteoporoz tan› kriterleri (T skor >-1 nor-mal, -1≥T skor ≤-2,5 osteopeni, T skor ≤-2,5 osteoporoz) kullan›ld› (12).

Hastalar osteoporoz risk indekslerinden National Oste-oporosis Foundation (NOF), OsteOste-oporosis Prescreening Risk Assessment (OPERA), Osteoporosis Screening Tool (OST) ve Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index (AMMEB) kullan›larak osteoporoz riski aç›s›ndan de¤erlendirildi. NOF, 65 yafl ve üzerindekiler-de ve osteoporotik k›r›k için bir ya da daha fazla risk ta-fl›yan daha genç postmenapozal kad›nlarda kemik mi-neral yo¤unlu¤u ölçümünü önermektedir (13). OPERA’da risk faktörlerinden yafl, a¤›rl›k, k›r›k öyküsü, erken menapoz ve steroid kullan›m›n› parametreleri kullan›lmaktad›r (14). OST, femur boynu osteoporotik olan kad›nlar› saptamak amac›yla gelifltirilmifl bir in-dekstir (15). AMMEB’te ise yafl, postmenapozal period, menarfl yafl› ve VK‹ temel al›nmaktad›r (2). ‹ndekslerin skorlama sistemi ve eflik de¤erler Tablo 1’de ayr›nt›l› olarak verilmektedir. Hastalar› DEXA tetkikine gönder-mek için risk indeksleri için belirlenmifl eflik de¤erler kullan›ld›. Eflik de¤er NOF için ≥1, OPERA için >2, OST için <2, AMMEB için ≥10’dur.

‹statistiksel Analiz

Analizler için SPSS 10.0 paket program› kullan›ld›. ‹statis-tiksel olarak anlaml›l›k düzeyi p<0,05 kabul edildi. De-mografik verilerin analizi tan›mlay›c› istatistikler kullan›-larak incelendi. Risk indekslerinin duyarl›l›k ve

özgüllük-T

Taabblloo 11.. Osteoporoz risk indeksleri ve skorlamas›

‹ndeks Skorlama Sistemi Skor

NOF Yaﬂ≥65 ≥1

A¤›rl›k<57,6

>40 yaﬂ, minimal travma ile k›r›k hikayesi Ailede k›r›k hikayesi

Sigara kullan›m›

OPERA Yaﬂ>65 >2 A¤›rl›k<57

>54 yaﬂ, minimal travma ile k›r›k Erken menapoz, <45 yaﬂ

Steroid kullan›m›>6ay (>5mgr/gün)

OST 0.2 X (vücut a¤›rl›¤›-yafl) <2 AMMEB Yafl (≥75 yafl ise 15, 65-74yafl 9, ≥10

55-64yaﬂ 5, <55yaﬂ 0)

VK‹ (<20 ise 6, 20-23 2, 24-26 1, >26 0) Menarfl Yafl› (<11yafl ise 0, 11-13yafl 1, >13yafl 6)

Postmenapozal period (16y›l ise 5, 12-16 3, 5-11 1, <5 0)

NOF: National Osteoporosis Foundation OPERA: Osteoporosis Prescreening Risk Assessment OST: Osteoporosis Screening Tool

(3)

leri saptand›. Duyarl›l›k=Do¤ru pozitif/(do¤ru pozi-tif+yanl›fl negatif)x100 fleklinde, Özgüllük=Do¤ru nega-tif/(yanl›fl pozitif+do¤ru negatif)x100 fleklinde hesaplan-d›. Pozitif Kestirim De¤eri=Do¤ru pozitif/(do¤ru pozitif + yanl›fl pozitif)x100 fleklinde ve Negatif Kestirim De¤e-ri=Do¤ru negatif/(do¤ru negatif+yanl›fl negatif)x100 flek-linde hesapland›. Ayr›ca bir teflhis testinin do¤ru teflhis koyma yüzdesi olarak bilinen teflhis de¤eri flu flekilde be-lirlendi. Teflhis De¤eri=n-(yanl›fl pozitif+yanl›fl negatif)/n olarak hesapland›.

Bulgular

Çal›ﬂmaya al›nan 98 postmenopozal kad›n hastan›n yaﬂ ortalamalar› 57,36±5,78 y›l, menopoz süresi ortalamalar› 10,68±6,8 y›l ve VK‹ ortalamalar› 28,82±5,29 kg/m2 _idi. DEXA sonucuna göre hastalar›n %33.7'sinin (33/98) L2-L4 omurgada, %14,3'ünün (14/98) femur boynunda oste-oporotik (T skor ≤-2,5) oldu¤u saptand›.

Risk indekslerinin L2-L4 omurga ve femur boynunda du-yarl›l›k, özgüllük, pozitif kestirim de¤eri, negatif kestirim de¤eri ve teflhis de¤erleri Tablo 2’de verilmektedir. Tablo 2 incelendi¤inde dört risk indeksinin de lomber osteopo-rozu saptamada duyarl›l›klar›n›n düflük oldu¤u, OPERA'n›n ise lomber osteoporozu saptamadaki özgüllü-¤ünün yüksek (%93) oldu¤u, buna karfl›l›k femur boynu osteoporozunu saptamada OST (%80) ve AMMEB'in (%80) yüksek duyarl›l›¤a sahip oldu¤u görülmektedir. Ayr›ca dört indeksin de hem femur boynunda hem de lomber omurgada yüksek pozitif kestirim de¤erine ve düflük negatif kestirim de¤erine sahip oldu¤u saptand›. ‹ndekslerin düflük t skorlu hastalar› ay›rt edebilme yete-neklerini de¤erlendirmek amac›yla Alg›lay›c› ‹flletim E¤-risi [Receiver Operating Characteristics (ROC)] analizi kullan›larak e¤ri alt›nda kalan alan [Area Under the Re-ceiver Operating Characteristics Curve (AUROC)] hesap-lamas› yap›ld›. Lomber omurga ve femur boynu oste-oporozu için AUROC e¤rileri flekil 1 ve flekil 2’de

veril-T

Taabblloo 22.. Risk indekslerinin L2-L4 omurga ve femur boynunda duyarl›l›k, özgüllük ve teﬂhis de¤erleri (%)

L2-L4 Omurga Femur Boyun

Duyarl›l›k Özgüllük PKD NKD Teﬂhis Duyarl›l›k Özgüllük PKD NKD Teﬂhis

(%) (%) (%) (%) De¤eri (%) (%) (%) (%) (%) De¤eri (%)

NOF 42 72 43 71 62 60 62 21 91 62

OPERA 12 93 50 67 66 35 71 17 86 66

OST 54 76 54 76 69 80 68 28 95 69

AMMEB 60 73 54 78 69 80 68 27 93 69

NOF: National Osteoporosis Foundation

OPERA: Osteoporosis Prescreening Risk Assessment OST: Osteoporosis Screening Tool

AMMEB: Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index PKD: Pozitif Kestirim De¤eri

NKD: Negatif Kestirim De¤eri

ﬁ

ﬁeekkiill 11.. NNOOFF,, OOPPEERRAA,, OOSSTT vvee AAMMMMEEBB iinnddeekksslleerrii iiççiinn lloommbbeerr b

bööllggeeddee RROOCC ((RReecceeiivveerr OOppeerraattiinngg CChhaarraacctteerrssiittiiccss)) ee¤¤rriissii

AMMEB: Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index

ﬁ

ﬁeekkiill 22.. NNOOFF,, OOPPEERRAA,, OOSSTT vvee AAMMMMEEBB iinnddeekksslleerrii iiççiinn ffeemmuurr b

booyynnuu oosstteeooppoorroozzuu iiççiinn RROOCC ((RReecceeiivveerr OOppeerraattiinngg CChhaarraacctte err--ssiittiiccss)) ee¤¤rriissii

AMMEB: Age, years after Menopause, age at MEnarche, Body mass index

1,00 ,75 ,50 ,25 0,00 0,00 ,25 Özgüllük Özgüllük ROC E¤risi Duyarl›l›k ,50 ,75 1,00 OPERA Referans çizgi NOF OST AMMEB 1,00 ,75 ,50 ,25 0,00 0,00 ,25 ROC E¤risi Duyarl›l›k ,50 ,75 1,00 OPERA Referans çizgi NOF OST AMMEB

(4)

mektedir. ‹ndekslerin lomber omurga ve femur boynun-da saptanan AUROC de¤erleri ise Tablo 3’te verilmekte-dir. Tablo 3 incelendi¤inde AMMEB’in femur boynunda en iyi AUROC de¤erine (0,767) sahip oldu¤u görülmek-tedir.

Tart›ﬂma

Bu çal›flman›n verileri lomber osteoporozu saptamada OST, AMMEB, NOF ve OPERA’n›n duyarl›l›klar›n›n düflük oldu¤unu, femur boynu osteoporozunu saptamada ise OST ve AMMEB'in yüksek duyarl›l›¤a sahip oldu¤unu göstermektedir. Toplumdaki osteoporozlu bireyleri sap-tamada DEXA önemli bir yöntem olmakla birlikte tüm kad›nlar›n ölçümünün yap›lmas› ciddi ekonomik maliye-te neden olur. Bu nedenle düflük kemik mineral yo¤un-lu¤una sahip hastalar› saptayarak, DEXA tetkikine han-gi hastalar›n gönderilmesinin gerekli olaca¤›n› belirle-yebilmek amac› ile baz› major risk faktörlerinin sorgu-land›¤› çeflitli osteoporoz risk de¤erlendirme indeksleri gelifltirilmifltir. Ancak bu indekslerin tarama amac›yla kullan›labilmesi için testin güvenilir olmas› gerekir. Bir testin güvenilirli¤ini belirleyen etkenler ise duyarl›l›¤› ve özgüllü¤üdür. Ayr›ca e¤er test tarama amac›yla kul-lan›l›yorsa teflhisteki de¤eri yüksek testler hem klinik hem de taramalarda güvenli kullan›labilirler (11). Çal›fl-mam›zda kullan›lan dört indeksin de teflhis de¤eri birbi-rine yak›n bulunmufltur (%62-%69 aras›nda). Bununla birlikte OST ve AMMEB’in yüksek duyarl›l›¤a sahip oldu-¤u göz önüne al›nd›¤›nda OST ve AMMEB’in femur boynu osteoporozunu saptamada tarama testi olarak kullan›labilece¤ini söyleyebiliriz.

OST sekiz Asya ülkesinden 860 kad›ndan oluflan bir po-pulasyonda femur boynu osteoporotik olan kad›nlar› saptamak amac›yla gelifltirilmifl bir indeks olup duyarl›-l›¤› %91, özgüllü¤ü %45 ve AUROC de¤eri 0,79 olarak bildirilmifltir (15). Bizim çal›flmam›zda da benzer de¤er-ler elde edildi ve femur boynu osteoporozu için duyar-l›l›k %80, özgüllük %69 saptand›. Ancak AUROC de¤eri hem lomber omurga (0,272) hemde femur boynunda (0,355) düflük bulundu. OST’un di¤er indekslere göre avantaj› daha basit ve kolay uygulanabilir olmas›d›r. AMMEB ise D’Amelio ve ark. taraf›ndan yafl, postmena-pozal period, menarfl yafl› ve VK‹ temel al›narak

geliflti-rilmifl bir indekstir (2). Ayn› çal›flmada AMMEB için AUROC de¤eri 0,71 olarak bildirilmifltir. Bizim çal›flma-m›zda da AMMEB için AUROC de¤eri (0,767) bu de¤ere çok yak›n saptand›. Ayr›ca femur boynu osteoporozunu saptamada yüksek duyarl›l›¤a sahip oldu¤u bulundu. Bununla birlikte AMMEB’in uygulanmas› OST’a göre bi-raz daha zaman al›c›d›r. NOF, 1998’de (1999’da revize edilmifl) 65 yafl ve üzerindekilerde ve osteoporotik k›r›k için bir ya da daha fazla risk tafl›yan daha genç postme-napozal kad›nlarda kemik mineral yo¤unlu¤u ölçümü-nü önererek yay›nlanm›fl ve di¤er indeksler NOF’tan sonra gelifltirilmifltir (13). 45 yafl üstü 2365 postmenopo-zal kad›nla yap›lan çal›flmada NOF’un duyarl›l›¤› %96,2, özgüllü¤ü %17,8 ve AUROC de¤eri 0,70 olarak bildiril-mifltir (16). Bizim çal›flmam›zda da femur boynunda benzer AUROC de¤eri (0,602) saptand›. OPERA, Salaffi ve ark. taraf›ndan 1522 ‹talyan postmenopozal kad›n ile yap›lan çal›flmada, risk faktörlerinden yafl, a¤›rl›k, k›r›k öyküsü, erken menopoz ve steroid kullan›m›n› paramet-releri kullan›larak gelifltirilmifltir. Femur boynu osteopo-rozunda duyarl›l›¤› %88,1, özgüllü¤ü %60,6, lomber omurga osteoporozunda ise duyarl›l›¤› %90, özgüllü¤ü %64,2 olarak bildirilmifltir (14). Bizim çal›flmam›zda ise OPERA’n›n yaln›zca lomber osteoporozu saptamadaki özgüllü¤ünün yüksek (%93) oldu¤unu saptad›k. Di¤er üç indekste oldu¤u gibi lomber omurga osteoporozunu saptamada duyarl›l›¤› düflüktü. AUROC de¤erleri lom-ber omurgada 0,866 femur boynunda 0,814 bildirilmek-le birlikte biz bu de¤erbildirilmek-lerin daha düflük (0,568, 0,767 s›-ras›yla) oldu¤unu saptad›k.

Çal›flmam›zda risk indekslerinin femur boynu osteopo-rozunu saptamadaki performanslar›n›n lomber bölge-ye göre daha iyi oldu¤unu gözlemledik. Bu bulgu lite-ratürdeki di¤er çal›flmalarla da uyumludur (17,18). Türk hasta grubunda yap›lan bir baflka çal›flmada da benzer sonuçlar elde edilmifltir. Bu çal›flmada OST, Os-teoporosis Index of Risk (OSIRIS), OsOs-teoporosis Risk As-sessment Instrument (ORAI), ve Simple Calculated Os-teoporosis Risk Estimation (SCORE) indekslerinin fe-mur boynu osteoporozunu saptamada daha etkin ol-duklar› bildirilmifltir (19).

Osteoporoza ba¤l› k›r›klar ve bu k›r›klar›n neden oldu-¤u ifl gücü kayb› önemli bir ekonomik yük getirmekle birlikte gereksiz olarak istenilen DEXA ölçümlerinin özellikle bizim gibi geliflmekte olan ülkeler için maliye-ti önemlidir. 4053 postmenopozal kad›n›n de¤erlendiril-di¤i bir çal›flmada tarama testlerinin (OST, OSIRIS, ORAI, SCORE) osteoporoz taramas›nda DEXA’y› temel alan yaklafl›mlara göre daha kolay uygulanabilir ve maliyeti-nin daha düflük oldu¤u saptanm›flt›r (17).

Sonuç olarak osteoporoz risk de¤erlendirme indeksleri özellikle OST ve AMMEB, kemik mineral yo¤unlu¤u öl-çümü yap›lacak hastalar› belirlemede kullan›labilir. Böy-lece gereksiz DEXA tetkiki istenmesi ve bunun yol aça-ca¤› ekonomik kay›plar› önlemede faydas› olaaça-ca¤›n› dü-flünmekteyiz. Ancak bu konuda daha genifl serili ve top-lumumuzdaki risk faktörlerine yönelik çal›flmalara ge-reksinim vard›r.

T

Taabblloo 33.. Risk indekslerinin L2-L4 omurga ve femur boy-nundaki AUROC (Area Under the Receiver Operating Characteristics Curve) de¤erleri

L2-L4 Omurga Femur Boyun

NOF 0,568 0,602

OPERA 0,541 0,599

OST 0,272 0,355

AMMEB 0,568 0,767

(5)

Kaynaklar

1. Consensus development conference. Diagnosis, prophylaxis and treatment of osteoporosis. Am J Med 1993;94:646-50.

2. D'Amelio P, Tamone C, Pluviano F, Di Stefano M, Isaia G. Effects of lifestyle and risk factors on bone mineral density in a cohort of Italian women: suggestion for a new decision rule. Calcif Tissue Int 2005;77:72-8. 3. Scientific Advisory Board, Osteoporosis Society of Canada.

Clinical practice guidelines for the diagnosis and management of osteoporosis. CMAJ 1996;155:1113-33. 4. Nelson HD, Helfand M, Woolf SH, Allan JD. Screening

for postmenopausal osteoporosis: A review of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force. Ann Intern Med 2002;137:529-41.

5. US Preventive Task Force. Screening for osteoporosis in postmenopausal women: recommendations and rationale. Ann Int Med 2002;137:526-8.

6. North American Menopause Society. A decision tre efor the use of estrogen replacement therapy or hormone replacement therapy in postmenopausal women: consensus opinion of the North American Menopause Society. Menopause 2000;7:76-86.

7. Genant HK, Cooper C, Poor G, Reid I, Ehrlich G, Kanis J, et al. Interim report and recommendations of the World Health Organization Task-Force for Osteoporosis. Osteoporosis Int 1999;10:259-64.

8. Cadarette S, Jaglal S, Kreiger N, McIsaac W, Darlington G, Tu J. Development and validation of the osteoporosis risk assessment instrument to facilitate selection of women for bone densitometry. Can Med Assoc J 2000;162:1289-94.

9. Lydick E, Cook K, Turpin J, Melton M, Stine R, Byrnes C. Development and validation of a simple questionnaire to facilitate identification of women likely to have low bone density. Am J Manage Care 1998;4:37-48.

10. Ba¤›ﬂ S, Çamdeviren H, ﬁahin G, Bölgen-Çimen Ö, Güler H, Ergdo¤an C. Osteoporoz risk sorgulama formunun Dexa ölçümü yap›lacak hastalar› ay›rdetmede kullan›m›. Osteoporoz Dünyas›ndan 2003,9:96-9.

11. Aziz Akgül. Araflt›rman›n Tasar›m›. In: Aziz Akgül editor. T›bbi Araflt›rmalarda ‹statistiksel Analiz Teknikleri-SPSS Uygulamalar›. Emek Ofset Ltd. fiti, 2003:1-40.

12. Assessment of fracture risk and its application to screening for postmenopausal osteoporosis. Report of a WHO Study Group.World Health Organ Tech Rep Ser 1994;843:1-129. 13. Fulton JP. New guidelines for the prevention and

treatment of osteoporosis. National Osteoporosis Foundation. Med Health R I 1999;82:110-1.

14. Salaffi F, Silveri F, Stancati A, Grassi W. Development and validation of the osteoporosis prescreening risk assessment (OPERA) tool to facilitate identification of women likely to have low bone density. Clin Rheumatol 2005;24:203-11. 15. Koh LK, Sedrine WB, Torralba TP, Kung A, Fujiwara S,

Chan SP et al. Osteoporosis Self-Assessment Tool for Asians (OSTA) Research Group. A simple tool to identify asian women at increased risk of osteoporosis. Osteoporos Int 2001;12:699-705

16. Cadarette SM, Jaglal SB, Murray TM, McIsaac WJ, Joseph L, Brown JP; Canadian Multicentre Osteoporosis Study. Evaluation of decision rules for referring women for bone densitometry by dual-energy x-ray absorptiometry. JAMA 200;286:57-63.

17. Richy F, Ethgen O, Bruyere O, Mawet A, Reginster JY. Primary prevention of osteoporosis: mass screening scenario or prescreening with questionnaires? An economic perspective. J Bone Miner Res 2004;19:1955-60. 18. Rud B, Jensen JE, Mosekilde L, Nielsen SP, Hilden J, Ab-rahamsen B. Performance of four clinical screening tools to select peri- and early postmenopausal women for dual X-ray absorptiometry. Osteoporos Int 2005;16:764-72. 19. Günayd›n R, Karatepe AG, Kaya T, Karl›baﬂ U. Postme-nopozal Osteoporozun Tahmininde Risk De¤erlendirme ‹ndekslerinin Performans›. Romatizma 2007;22:48-54.