Yaşlılık Algısının Koronavirüs Salgını Sürecindeki Kültürel Değişimi Meryem ÖZDEMİR

(1)

46 http://www.millifolklor.com

A LILIK ALGISININ KORONAV R S SALGINI S REC NDEK

K LT REL DE

M *

The Cultural Change of the Perception of Elderliness During Coronavirus Outbreak

Me em ZDEM R**

Z

D n ada k re el or nlar n arl e llara oranla b or nlar n a lma h ndaki ar d n a n -f nda dalgalanmalar me dana ge irmek edir. D n a n f n do r dan e kile en ola lar belirli ki leler e-rinde o nla rken opl m n alg da b nde e kilenmek e e k l rel de i imler me dana ge irmek edir. B k re el or nlardan biri 31 Aral k 2019 arihinde in in W han ken inden a lma a ba la an Co id-19 ha al d r. Corona ir ka nakl co id-19 ha al n DS , 11 Mar arihinde pandemi olarak a klam r. Sol n m ol ile h la a lmak a e ellikle kronik ha al klar olanlarla a l larda l mle on land a k-lama ap lmak ad r. Salg n n ellikle a l n f n l m ri kini ar ran bir ol n m ol ha al olma e

lkelerin geli mi lik d e lerine g re eda i, bak m, nlem e kor ma akla klar nda farkl n emler i leme-leri, k l rel kodlarla de eklenmek edir. Ya l n f n do r dan ri k gr b nda olma T rki e nin 22 Mar

arihinde g lanan 65 a eri e kronik raha l olanlar n oka a kma a a ge irme ini gerek irmi e kor ma akla mlar ile a l n f n kor ma al na al nma ama lanm r. Ya l n f n o nl na oranla b la ri kinin ar aca ng r lm e b do r l da nlemler al nm r. Salg n reci e al nan nlem-lerin demografik a lanma e a l lar n n f aki ar h lar g n ne al narak a l k, ekonomi, o al e re b. nlerden e kile ip e kilemedi i k l rel de i imler er e e inde e pi edilmelidir. B a ede a l lar n opl m i eri indeki de er ka an m e ka plar or a a kon lm e a l l k k l rlerinin alg n reci le a a-d a-de i im halk bilimi a ndan de erlendirilmi olacak r. A n amanda de le lerin ap poli ikalara ba-k ld nda, opl m n a l a baba-k a e a l n n a am al de erinin de i ikli e rad anla lmak ad r. B nedenle d n a de le lerinde i lenen poli ikalar n fark n n or a a kon lma e k l r emelli akla mlar n e -pi i gereklidir. Sa l k, ekonomi, o alle me, fi iki i ola on, o al de ek b. alanlarda uygulanan koruma ve

nlem al malar , a l l k k l r n n de i imini a lam , opl m n a l a bak a nda ha rlama, lem, aidi e , nem, ka b ndan d lan kork e endi e b. nlerden de i imler dikka ekmi ir. Ya l lar n alg n na l alg lad klar , d g lar n e alg lar n o al med ada na l an klar e epkiler kar nda ak nd klar m, haberlere kon olmalar ile opl m al rollerinin eniden ka an m kon nda do r dan e kili olm r. Ya l gr b n eknoloji ile or nl ema b d nemde ger ekle mi e med a arac l ile do r bilgilerin edi-nilme i bilgi e la man n kola l a ndan nem ka anm r. So alle menin oka a kma a a la en-gellenme i adece fi iki me afe i kap ad ndan eknoloji, kom , arkada , balkon, bina bo l klar b. ki i e alanlarda ak an a a ile i im de am e mi e ile i imin bo de i irme i le daha da o n k llan l r hale gelmi ir. Sa l k nlemleri kap am nda al nan kararlara anlar e ma anlar de erlendirildi inde opl mda ol an a l l k alg n n de er ka and on c na ar labilmek edir. De le in kor ma e g en erine k r-d akla m n de am eden alg n recinde k l rde a l a d lan a g e e gi erine emellendirildi i

e k l rel de i imin gelenek el a l rollerini eniden ha rlama a nlendirdi i lenebilir. D g lara hi ap eden ar larla e g n dil k llan m ile i lenilen n emlerin, a l lara da ran eklini modelledi i e b bak mdan opl m al haf an n, k l rel kodlar n ha rlanma nda rnek e kil e i i anla lmak ad r.

Anahtar Kelimeler

Ya l l k, a l l k k l r , korona ir , k l rel de i im, med a e mek n ili ki i.

ABSTRACT

The existence of global problems in the world and the increase in the speed of these problems in com-parison to centuries cause fluctuations in the world population. While the events directly affecting the world population are concentrated on certain masses, the perception of the society is also affected in this direction and creates cultural changes. One of these global problems is Covid-19 pandemic, which began to spread from Wuhan, China on December 31, 2019. WHO declared covid-19 caused by corona virus as a pandemic on March * Geli tarihi: 21 Temmuz 2020 - Kabul tarihi: 10 E l l 2020

demir, Mer em. Ya l l k Alg n n Korona ir Salg n S recindeki K l rel De i imi Mill F lkl 127 (G z 2020): 46-58

** Ankara Hac Ba ram Veli ni er i e i, Li an E i im En i T rk Halk Bilimi ABD, Y k ek Lisans Mezunu, Ankara/T rki e, meryem.ozdemir@hbv.edu.tr, ORCID ID: 0000-0003-0473-6587.

(2)

Mill Folklor, 2020, Y l 32, Cilt 16, Sa 127

11, 2020. It spreads rapidly through the respiratory tract and is declared to result in death, especially in patients with chronic diseases and the elderly. It is supported by cultural codes that pandemic is a respiratory disease that increases the risk of death of the elderly population and follows different policies around treatment, care, prevention and protection according to the development level of the countries. Being under direct risk, the el-derly population over the age of 65 and those with chronic illnesses in Turkey faced curfew on March 22 and protection approaches are intended to be taken for the elderly population. It is predicted that the risk of trans-mission will increase compared to the density of the elderly population and measures have been taken accord-ingly. It should be emphasized that the epidemic process and the measures taken affect the aging culture, and cultural changes should be determined by taking into consideration the rate of increase in the population. In this way, revealing the value gains and losses of the elderly in the society and the change experienced by the culture of the aging through the epidemic process will be evaluated in terms of folklore. When the policies of the state are analyzed, the viewpoint of the society towards the elderly and the vital value of the elderly can change. For this reason, it is necessary to reveal the difference between the policies pursued by the state from the policies followed in other world states and to determine the culture-based approaches. Policies on health, economy, socialization, physical isolation, social support and the protection and preventive measures implemented in this context have enabled the change of the culture of elderliness and the change in the socie percep ion of elderl in remembering, longing, belonging, fear and anxiety arising from the loss of their value attract attention. How the elderly perceive the epidemic, how they reflect their feelings and perceptions on social media, and their attitude towards the reactions have been directly influential in the regaining of their social roles. The obligatory contact of the elderly group with technology took place in this period and acquiring the right information through the media has gained importance in terms of ease of access to information. Since the prevention of socialization with the curfew only covers the physical distance, communication with people continued remotely through technology, neighbors, friends, balconies, building spaces, etc. and it is thought that communication has been used more intensively with the change of size. When those who comply with the decisions implemented by the state within the scope of health measures and those who do not comply are evaluated, it can be concluded that the perception of aging in the society gains value. It can be said that the approach established by the state on protection and trust is based on respect and love for the elderly in culture. With being a risk group, following precautions, using warnings that appeal to emotions and using appropriate language, the state has modeled the behavior of the elderly with the methods it has followed and it is understood that social memory is an example in recalling cultural codes.

Key Words

Elderliness, culture of elderliness, coronavirus, cultural change, relationship between media and place. Ya la mak lg la mak, de i im e a ih ad al ; Ba i bi ek i a da a da daha ka ma k bi d md

(Gulette, 2013:24). Gi i

n anl k arihi bo nca a a e alg n ha al klar nedeni le opl l mler me dana gelmi , ol m a am ko llar nedeni le a l l k d nemine la ama an in anlar e o-c klar b re en do r dan e kilenen gr plar ol rm r. Sa a n e ikledi i ancak

a a onra nda bile e ki i de am eden alg n re leri, ellikle Birinci D n a Sa a (1914-1918), onraki llarda me dana gelen pan ol Gribi (1918-1920) e kinci D n a Sa a (19391945) ile e ki ini rd rm e k l rel an malar g n m e de in la -m r. B n n an ra bir a ra ak n bir aman diliminde k re el bir a a e a alg n ha al n a anmam olma a n amanda p, a l k, ekonomi, eknoloji b. alanlarda geli im a lanma in anlar n a am ko llar n i ile irmi e a am relerinin

uzama-n a lam r. Dola la d n a arihinde bir ok k a n bir arada b l nd e a l n f n ar a old bir d nemle kar kar a kal nm r.

B al man n or a a kon lma amac , 19. ldan b ana ar g eren e g n -m de de a an-ma a de a-m eden alg n ha al klar n gelecek e de a an-ma ola l g

(3)

old d nce idir. Ya am re inin ama e a l n f n ar g n ne al nd -nda alg n recinin, a l l k k l r ne e opl mdaki a l l k alg na e ki inin e pi edilme i gerekmek edir. Salg n recinde a l lar n kor nma e b la ma ri kinin a

al-lma i in T rki e de Sa l k Bakanl araf ndan bir ok poli ika i lenmi ir. B karar re lerinde or a a kon lan nlem e kor ma akla mlar kap am nda a l lar n alg n recindeki fi iki i ola on, o al de ek, o al ili kiler e aile ili kileri; med a e mek n ba lam nda de erlendirilecek e a l lara e ki i b a da ar lacak r. al ma, alg n recinde 65 a bire lerin oka a kma n n a aklanma e alan ara r-ma n n ak ncal olaca d nce i le, ara rmac n n kar la , med adan e in erne or am ndan g lem ol la edindi i bilgilere da and r lacak r. Son olarak a l l k k

l-r n n n f aki ar h e alg nla beraber ol rd ri k gr b ili ki i halk bilimi emelinde de erlendirilmi olacak r.

Ya am re inin ama ile a l n f n demografik a l l ol rd e k -aklarara k l rel farklar n o alarak a r amanlarda a orm a na birbirinden ba m old bir d nemle kar la lm r. Ya l lar n opl m n al k l rlerinde1_bir a l l k k l r ol rd e opl m al rollerle de erini rd rd bilin e de on

-lda b de er k l rel de i imlere m re lerinde a anan ol m l klarla beraber ka ba neden olm r. B d r m cal O n k l r n mek n erinden de i imini rg lad al man n bir de a l l k olg erinden eniden ok nma la de erlendi-rilmelidir:

Bilindi i ere k l rel reklilik e e i lilik a ndan en nemli olg al ol m-suzluklar m de le me re lerinde or a a kmak ad r. Topl l klar, gr plar e bi-re ler, k l bi-rel belleklerinin ol p geli i i e k l rel re imlerinin k ak an k -a -a -ak -ar l p -a -a ld i el mek l-a n erk ederek modern -a -am n pe inden gi iler e ge mi le ba lar n b k l de kopararak eni mek nlarda eni k l r-ler edindir-ler. B d r m k l rel de ingenlik a ndan do al a da k l rel e i lilik a ndan ahim on lar do rd . Mek n n ka beden e icra edilme en e ki k

l-rler ok olma a ba lad (2007: 32).

De i en k l rel reklilik e e i lilik a l lar n a g n, o ori er, dan man, ol g erici b. a a k l ne ba l roller e a flar la de erini kor rken; ken le me, mo-dernle me, k re elle me e diji alle me gibi eniliklerle de m e m l k re -lerini me dana ge irmek edir. Ya l bire lerin ar an n f lar ile beraber a ama mlar

orla rken kendilerine ai birer k l rel a am alan ol rma a al klar da g lem-lenmek edir. Ancak ol an a a r mc l ( a l k2_{) alg kar} _{nda a l lar n k l r}

ekillendirme e de i imlere adap a onlar da b oranda orla mak ad r. Ya l lar n k lrel a amlar incelendi inde k aklarara ile i im e e kile imde k re el k l r kar -nda diren g eremedikleri e amanla gelenek el a amdan akla lan bir a am n i ini rd kleri anla lmak ad r. Dola la a anan geli melerle beraber a g nl , o o-ri erli i, dan manl , ol g ericili i b. rolleri ile opl m n k l rel a ama m n

a la an k l rel bellekler olmak an ok opl m n k re elle en k l r ne m a la-ma a al an bire ler olarak a amlar n rd rd kleri lenebilir. Yol g eren e dan ladan a l dan dan g dan m de ki le ile i im ara lar dan k lladanmak i idan gedan lerdedan ard m i -eme i e dan ma , gidece i ere la mak i in karma k ehir ha n eme ip ol g erilme ini i eme i b de i ime erilebilecek om rneklerden adece birka d r.

D n an n demografik a lanma a do r e irildi i g n m de a l l k k l r a -l k o-lg la kar kar a gelmi , b a amada DS n n 11 Mar arihinde pandemi olarak a klad co id-19 ha al ba g ermi ir. Salg n n ellikle kronik raha l

(4)

olanlar e a l larda l mle on land e ri k gr b ol rd a klama ap lm -r. De le ler ri k gr plar n alg ndan kor ma e nlem kararlar do r l nda farkl akla mlar geli irmi e a l lara kar ol r lan mlar da b do r l da dikka ekmi ir.

Ya l lar n alg nla beraber de i en med a e mek n ili ki ine de inmeden nce al-g n n or a a k reci ile beraber a l n f a e ki ini or a a ko mak i in lkelerin

a l n f lar e l m oranlar n n incelenme i gerekmek edir. G ncel erilere g re aka a en fa la olan lke ABD, daha onra nda i e A r pa da pan a, ngil ere, al a, Fran a e Alman a d r. ABD de 18 Ni an arihinde 24 binle ir e e la an aka a , 85 a l mlerin de en ok ar g erdi i d nem olm e a n n 5.620 e k-seldi i g r lm r (https://www.cdc.gov). al a i e n f n n %22.8 lik a l n f ile A r pa daki en a l n f a ahip olan lkelerden biridir (Ageing Europe, 2019: 15).

al a da Salg na akalanan ki ilerin a aral , 39 ile 95 ara nda de i mekle beraber or alama a 78,5 olarak belirlenmi ir. lenlerin i e %95'inin 60 a erinde old anla lmak ad r (https://www.epicentro.com 25.03.2020). Fran a da da korona ir b -la m ki iler ara nda o n bak mda b l nan-lar n de 37' inin, lenlerin i e %79 n n 75 a e eri old do r lanm r (https://www.statista.com 20.03.2020). Her lkenin ekonomi e a l k gibi geli mi lik d e ine ba l a am ko llar ir n a l m h n e l m akalar n e kile e de demografik ap n n b e kenlerde ncelikli bir rada old anla lmak ad r. A n amanda a aral klar ile l m oranlar ndaki do r al erilerin a l n f n ri k gr b nda olma na e acil nlem al nma

gereklili-ine i are e i i a k r.

T rki e de i e demografik a lanman n %9.1 old e d n a a l lkeler li e-inde 66. rada er ald bilinmek edir. Demografik a lanma oran n n lke n f na oranla %9.3 old bilinmek e T rki e de a l n f n h la ar a ge i i lkeler

ara-nda erini almak ad r (T K, 2020 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBul-tenleri.do?id=33712). Verilen oranlar T rki e de a l n f n nemini or a a ko arken

alg n n b oranlar er e e inde de erlendirilme i gerek i i anla lmak ad r. Salg n -reci, T rki e de 11 Mar arihinde ilk akan n a klanma la ba lam e 17 Mar ari-hinde ilk l m 89 a nda bir ha a la ger ekle mi ir. 22 Mar arihi i ibari ile 65 a

e kronik raha l olanlar n oka a kma a aklanm e 25 Mar onra nda lenlerin a lar ile ilgili bir eri pa la lmam r. Salg n n T rki e de or a a k 11 Mar an 16 E l l e kadar ge en rede g ncel erilere g re 296 bin ki i alg na aka-lanm e b ha alardan 7.249 l mle on aka-lanm r (https://covid19.saglik.gov.tr 16.09.2020). len ha alar n a oranlar ile ilgili bilgi i e 5 Ha iran da A r pa Birli i T rki e Delega on nca ap lan g r mede T rki e Sa l k Bakan Koca araf ndan ekilde erilmi ir: "Son bir a da len a anda lar m n a or alama 74,6'd r. Toplam l mlerin de 93' 65 a a anda lar m d r". B do r l da a l n f n ri k gr b nda er alma e on lar n n a r olma , de le lerin a l lar elinde i ledi i ol hari a nda da kendi ini g ermek edir. ABD, al a e Fran a gibi lkelerde g ncel e-rilerin a i a i ikleri ile beraber a klanma na ra men T rki e de b poli ikan n i len-memi olma , g nl k korona ir raporlar nda a a ba l l m oranlar n n er almama topl m n a a ba l b la ma e l m ri kine ba l endi e e ka g a amalar n n n ne ge ilme i i in i lenilmi bir ol olarak d n lebilir.

lkelerin a l n f lar ile alg n recinden e kilenen a l bire lerin a al eri-leri ara nda do r dan bir ili ki old anla lmak ad r. Dola la alg n recinde ri k

(5)

gr b n e kil eden a l bire ler, a am rd kleri ki ilerin ol p olmama , ekonomik d e leri, e i im e i eleri, e re el fak rler e cin i e e ba l e kenler er e e inde de i iklik g ermek e e b nedenle de a l l k alg n n bire e opl m bak a la incelenme i gerekmek edir. ellikle a l n n e re indeki e , aile e arkada lar ndan ol an o al a ararl e e kili de ek a lamak ad r. So al de ek on c or a a kan sa g nl k, moral ar na e a amdan d lan a mine, re erici ola larla ba e me e, ol ml ka k larda b l nd a k r (Kal nkara 2016: 165). B nedenle a l lar n oka a kmalar n n a aklanma ndan nce al nan edbirler e edbirler kar nda a l lar n erdi i epkilerin med a a an an nleri erinde d rmak a l l k alg n n hangi

nde ilerledi ini or a a ko acak rnekler nma a ndan nemlidir.

T rki e nin alg n recinde a l lara nelik da ran lar n incelenme i, a l lar n g ndelik a amlar n n or nl de i imi e opl m n b de i imi alg lama re leri, med ada haberlere kon olmalar , o al med ada a lmalar e ki le ile i im ara lar -n -n k lla-n m -nda a l bire leri-n ak ifle meleri eri-nde-n de am ede-n re leri berabe-rinde ge irmi ir. Med an n opl m n alg n de i irmedeki e ki i e in anlar n e le-rinde i ole olma or nl l birbirini de ekler bir ap ol rm r. Bir ak m al -malar, med an n g ndemi belirledi i e opl m n d nce e kanaa lerinin ol ma na yard mc old n rg larken; di er al malar, med an n kanaa e m ol

rmak-an i ade, e re el e kilerle ol rmak-an olg , m e da ran lar peki irdi ini a nmakad r (G n ll Ta ke en, 2017: 103). B alg da opl m k l r n ekillendiren e a -l -l k a-lg n e ki-le en n r-lardan biridir. n an-lar a-lg n recinde o a-l med a e ele i on ak if olarak k llanmak a, k llanma reelerinde de ar a anmak ad r. B -re e a an lan aln l k, endi e, ka g , kork e ba k lad klar d g lar pa la ma ih i-ac d an o al med a k llan c lar n n geli meleri rekli akip ederek alg n recinde a anan ola lara kar epkilerini or a a ko ma a al klar g lemlenmi ir.

Vaka a lar n n ar g erme i ile a l lar n ili kilendirildi i ilk olay, umreden d nen e o nl n a l lar n ol rd ki ilerin ri k gr b nda olmalar nedeni le pani e neden ol nma d r. Topl aka ar n n n ne ge mek i in mreden d nen e r d nda renci olan a anda lar n Kredi e Y r lar K r m na erle irilmesi ve 15 g nl k karan ina recine al nma planlanm r. renci r lar nda kalmak i eme en a anda lardan birinin erle i i oda a b ra ah r gibi di erek epki erme i, a n a-manda ba ka bir a anda n bi i erle irdikleri odan n haline bir bak n, Allah a k na bir bak n. G r n odan n halini. B rda a lam adam ha a ol r di erek epki ideo ek-me i ile in erne e h la a lm e g ndem olm r (http://www.krttv.com.tr/ 15.03.2020). Video eken e epki alan ki inin a bilinme e de mre kafile ini ol

ran gr plar n a l olarak alg lanma , a n r larda oc klar n n e a or nlar n n -rencilik ap n le en o al med a k llan c lar araf ndan a l lardan beklenilen ho g r e merhame d g lar n g remedikleri d nce i ile ele irilmi ir. A n d r m ine mreden d nen e r an ka ma a al an bir a l n n g enlik g re li ine bilerek ir b la rma haberi le idde lenmi ir (https://www.birgun.net 08.04.2020). Bu du-r m bidu-r andan k akladu-r n o al med a adu-rac l la or ak bir kon erinde ar mala-r n a lamala-rken bimala-r andan da opl m n a l bimala-re den bekledi i da mala-ran lamala-r e a l lamala-r n

m e da ran lar kon nda org lamalara neden olm r.

Tepki g erilen e ele irilen a l lar n da ran lar na kar olacak videolarda ha-berlere e o al med a a kon olm , r lar n emi e a anabilir old na rg

(6)

a l lardan birka r lar n emi old na, a l k al anlar n n ellerinden geleni yap-klar na dair ideolar pa la ma a ba lam , ol m alg n n de i irilme i i in al l-m r (https://www.yenisafak.com 31.03.2020). Videolar n o al med ada e haber-lerde a lma e epki ekme inin nedenlerinden biri opl m n a l e a l l a ba l da ran modellerini a na g re da ranma eklinde kal pla rm olma nda a

mak-ad r. fmak-ade i k llanan ki ilerin a lar bilinme e de mreden d nen ki iler e a l lar n alg nda ri k gr b nda olmalar birbiri le ili kilendirilmi , a l bire lerin ol m ele -irilere mar kalma da b nedenle ger ekle mi ir.

Ya l lar n med a a an an e a l l k k l r n de er ka b na ra an r rne i kar nda a n do r l da de er ka anma n a la an ideolar da haberlere kon ol-mu r. ellikle a l ki ilere e ini e gidin, oka a kmak a ak, eldi en ak, ma ke

ak di erek aran gen lerin l plar e a g l klar ile ele irildikleri bir ideo a-lm e b n apan gen ler hakk nda i lem ba la a-lm r:

ah olda r en a l n n n n ke i or e "Amcac m a ka d ar da ge i or-n ?" di e or or. Mahc p olaor-n adam, "Beor-n ha aor-ne e geldim, o ob e bior-nip e e gidece im ama o ob beni almad " di or. B n n erine ah , "Normalde i e ce ai i lem g lamam gereki or, bu seferlik sizi affedelim. Evde kal, evde kal" di erek epki g eri or (https://www.sabah.com.tr/ 24.03.2020).

Ya l adam n ifade inin al nma e ik e i olmad n dile ge irme i ile epkiler ar m , a l lar n ho g r ne ra men a g l a mar kalmalar , gen lerin a g lar -n -n kalmad ile ilgili ele iriler de am e mi ir. Bir ba ka ideo i e a l adama orla ma ke akma a al an gen lerin ideo ekerek o al med ada pa la malar d r:

G r n de a l bir adam d rd ran gen ler, ne orla ma ke akarak ba na kolon a d k . G r n de "Vir n birini b ld k" di en ah , gi mek i e en a l adam "Bak lan b ra a" di erek orla d rd r or. "Vir aka na akalanm acil m dahale imi geldi" di erek a l adama ma ke akan gen , ba na da kolon a d -k or. "Ke inli-kle -kim e e b la m or n, do r ha ane e gidi or n" di en gen , a l adam g nderi or. (https://www.sabah.com.tr/ 24.03.2020).

Ya l lar n gen ler araf ndan ol m da ran larla a g l a mar kalmalar med a a an m e a anda lar araf ndan ele irilmi , b gen ler hakk nda d -r la-r ap lm e mahkeme e e k edilmi le-rdi-r. Yap lan anl n ce aland -r lma e

a anan a g l n elafi i i in a anda , ma d r olan a l lara ard mda b l nmak i emi e med ada ha a lar ile ilgili bilgilere, a am m cadeleleri ile ilgili haberlere er ererek in anlar n a anan ol m l k kar nda p ikolojik raha lama a amalar e a l lar n nemini eniden org lamalar n nde geli mi ir. B a ede r larda m-reden d nen a l larla ol an de er ka b , a g l a ra an a l lar n ideolar la de er ka anm e opl mda fark ndal k ol rma a do r e irildi i g lemlenmi ir.

Di er andan a l lar n b re e med ada ideolar n n a nlanma e bilmedik-leri bir mecrada kendi i ekbilmedik-leri d nda b l n or olmalar , kon rol edemedikbilmedik-leri m e da ran lar n ol ma na da neden olmak ad r. rnek olmak, ermek, akdir et-mek, ol g ermek b. m e da ran lar n k l rel kodlarla ak ar m kon nda kon -rol n a lanamad o al med an n, a l l k alg n b anlamda de er ka b na ra an ara lardan biri old n lemek anl de ildir. Ancak alg n recinde g n ll olarak ard m gr plar nda al an gen lerin, poli e jandarma ekiplerinin a l lar n e lerine gi-derek hi me e b l nma haberlere e o al med a a kon olan bir ba ka ideo inciridir. B i eri e ahip olan ideolar n pe pe e pa la m a l lar n ih i a lar do r l -nda hareke edildi ini, b anlamda bir bilin ol r lma ol n n da a ld n g eren

(7)

rnekler ol rm r. ellikle kap na gelen ab a ekiplerine al nma gerekenleri anla an a l bir adam med ada a g l , m e i e mahc p kon ma ile ilgileri e-rine ekmi ir:

65 a erinin korona ir nedeni le oka a kmalar na k lama ge irilme inin ard ndan poli e ab a a l lar n al eri ih i a lar n kar larken a l bir amca-n amca-n m mahc bi e i le po a a i edi i aamca-nlar d g laamca-nd rd . (https://www.haber-ler.com/ 24.03. 2020).

Bir ba ka rnek e jandarma ekiplerinin a l bir if e ih i a lar ol p olmad n or-ma e if in de gi me in, ene e de gelin eklindeki ilgileri le de eklenmi ir:

Ya l e enin kap na bir ih i ac n ar m di e giden Jandarma ekiplerine "Tek i e imi a l n , e i rendini , mler ol nca da gelin, gelme eni g ceni-rim ah g m" dedi, o anlar binlerce ke pa la ld . (https://haberglobal.com.tr/ 26.03.2020).

Kendilerini ziyare e gelen ekibin kalma i in rar eden if , i are edilmek i en-diklerini dile ge irmi lerdir. Ya l lar n ilgi e ih i a d malar , i are edilmek i enme-leri, gen lerle bir arada b l nma i ekleri b g r n lerin or a a kma la eniden ha-rlanm , in anlar n a l lar ihmal e g ard e i i d nce i le kendilerini b anlamda org lad klar o al med ada ap lan or mlar e epkilerden anla lm r.

Rama an Ba ram da alg n recine denk gelmi oka a kma a a ile a l lar n evlerinde zi are edilip ellerinin p lme i, ba ramlar n n k lanma dikka eken e op-l m n bak a nda de i imlere neden olan bir ba ka ideon n a lma n a lam r:

Rama an Ba ram kap am nda a lar ilerledi i i in ok fa la d ar kama an 65 ll k e li Ne e (93) e Emine (85) Birken if i K l k ndeki e inde i are edildi. Jandarma per onelleri, 3 oc k e 7 or n ahibi olan ancak aln a amak or nda kalan if in ba ram n k lad . M l l klar g lerinden ok nan Ne e dede ile Emine nine, kendilerine g l e ikola a ge iren kad n jandarma per oneline ba ram har l ermek i eme i i e hem g l m e i hem de d g land rd . Ba ram har l gelene ini g eren a l if in ermek i edi i para alma an Mehme ik ise bir dahaki ziyarette kahve i me erdi (https://www.hurriyet.com.tr 25.05.2020).

ellikle alg n recinde Rama an a nda if ar n emek da e leri le bir arada ge-irilememe i, Rama an Ba ram n n ekirdek aile ile e lerde k lanma , oka a kma a aklar n n de am e me i ile beraber aile i i ba lar n ki le ile i im ara lar ile kor nmaya al lma , a l lara d lan lem e ilginin ar , i are lerin e el pme e gidileme-me inin ol rd bo l k hi inin a l lar n rollerinin eniden ha rlanma n a lad e de erlerinin kor nma n a la aca n nde bir ol m g erdi i lenebilir. ola on e o al me afe ile ar k in anlar birbirlerinden akla ma a ba lam ; mi-afirlik, ha a i are i, elamla ma, ar lma, el pme gibi opl m al de erler a k a al n-m e a ak an ap l r oln-m r. Salg n recinde opl m araf ndan benimsenen de-erlerin imdi am er ini apmak ade a bir de er haline gelmi ir (Kirman 2020: 29).

Soka a kma a a ile beraber e lerinden kma an e a a a oraki nedenlerle ama an a l lar da med ada haber kon olm e ri k gr b nda olmalar dola la hedef ki le haline gelmi lerdir. Ya akla beraber a l lar n e de kalmalar n n de eklen-me i i in m cadele edilmi , eklen-med ada o al de ekle ici pa la mlarda b l n lm r. Fa ma Kirman, S al Med ada Salg S l ji i: Alg , E ki e Ba a kma adl al -ma nda Wha app e T i er g la-malar ndan belirledi i ka nak ki ilerin korona ir kon l pa la mlar n akip e mi e a l lar n nemine dair b d nemde ap lm bir pa la m ekilde ermi ir: Bi im k l r m de a l lar, ih i arlar m irfan, hikme

(8)

e k l r ak ar m n a la an l narlard r. Onlar kor al m, ih i a lar n kar la a-l m (2020: 30). G r a-ld gibi med an n a l lar n nemini eniden ha rla ma a e de er ka b n nleme e nelik pa la mlar on ermi e de ek b lm r.

Med a e ki le ile i im ara lar nda g ndem olan a l lar n g nl k a amdan ke i -lerle in anlara i le irilme i e ihmalle g ard edilmelerine kar n T rk k l r ndeki de erlerinin de eniden ha rland lenebilir. B a ede a g , aile n rlar n n d na km e opl ma a lm r (Simone de Bea oir, 1970: 136). Di er andan ki le ile-i ile-im ara lar n or nl da ol a k llanma renen aile-ile ile-i ile-ile g r n l kon an, o al med ada er alarak geli meleri akip e me e al an a l larda da ar a and g lem-lenmi ir.

Med a e ki le ile i im ara lar e kile imin on c olarak alg n recinde 1.304 ki iden ol an 65 a bire le ap lan bir anke al ma nda a l lara ap lan e med a a an an m amele kon nda ne d nd kleri or lm ok a p a la a ip e mi or m eklindeki ce apla %81.6 l k bir oran or a a km r. %1 lik bir oran i e med a a an an a l haberlerinin ol m la c olma n n a l lar n e de kalmalar n a la acak bir e ki inin old n dile ge irmi ir. A n amanda anke e er alan ir le ilgili haberlere ele i on e o al med adan edindikleri bilgilerle la klar bilgi i, edindikleri bilgilerin do r l kon nda med a a g endiklerini g ermek edir. Yine ap lan haber e pa la mlar n a l lar ol m e kiledi i d nce i %59 l k bir oranla or a a kon lm r. Ya l lar n ir en bire el olarak e kilenmediklerini e e diklerini ka be me kork n n daha a r ba d nce i i e %45.8 lik bir eri or a a ko m r (https://www.areda.com/ 09.04.2020). Ya l lar n bah edilen b geli melerle anal d

n-ada de ek b ld klar n e o al med n-ada ar olarak k l rel de i ime m a lad k-lar n lemek m mk nd r. Ya l lar n i ibar ka b na rama gerekmi or geleneklere ba l l n ok olmad opl mlarda a l in anlara kar belli bir l de hakiki a g b -l nd n g r or (T fan, 2016: 164). B do r l da korona d neminde lenenler adl ap lan bir di er anke e i e 1.806 ki ilik ka l mda %25 lik bir ke imin korona on-ra ilk olaon-rak anne e baba ile g r mek i edikleri, a n oon-randa e diklerine ar lma

lediklerini dile ge irdikleri n ndedir (https://www.areda.com/ 28.04.2020). Aile, o al e re, med a b. e kile imde ol nan alanlarda g r ld gibi korona ir n aile fer lerini bir ara a ge irme, e e oc k e gi i, a l lara a g gibi ba mane i de erleri ol ml nde de i irdi i g r lmek edir (Kirman 2020: 30). Salg n recinin a l lar n diji ale olan akl klar n e m l klar n a al malar n a larken k aklarara ili -kilerin anal d n ada de am e me ini e ile i im k racak pla formlar n ol r lma na da ka k nd bir ger ek ir.

Ya l lar n k l r e relerinin alg n reci le de i imini e a ama m n or-la ran bir di er e ken de mek nd r. B a amada k e k r alda a a an a l or-lar n alg n

recinden ken a am nda a a anlara g re e kilenme ola l klar n n ar g lemlen-mi ir. K a am na d lan lem e ih i ac n g r olmak d nce i ile peki irildi i

e eniden ha rland oka a kma a aklar n n a l lar i in hapi gibi e de kald k ifadeleri ile haberlere kon olmalar ndan anla lmak ad r (https://www.yenisafak.com/ 10.05.2020). Ya an lan mek na g re edbir e k lamalar farkl l k g erdi inden a l lar n nlemlere erdikleri epkiler de b oranda de i mi ir. Ken a am nda alg n n b -la ma o-la l n n fa -la old d n lm , a l lar n o alle me mek nlar olan park-lar eri lerle kapa lm , bankpark-lar ke ilmi e a kald r lm r. Ya l lar n o alle ikleri alanlar n park, cami, kah ehane, me l , g nler, apar man ardaklar b. erler old

(9)

bilinmek edir. Ya lar dola la hareke kabili e lerinin a alma , kon ma e payla ma ih i a paylar n ar rmak a, a am apaylanpaylar n n al kanl kpaylara da al a am bi imine d -n on c or a a kmak ad r. Al kanl klar n a la beraber erk edilme inin or ol-d bilindi inden erilen kararlara a l lar n m g erme recinde de orluklar ya-anm r. Ge mi e ba l l k e eniliklere a k olmamak a l l n belir ileridir, al kan-l kkan-lar ndan kokan-la a ge eme erek enikan-likkan-lere m a lamak a orlan rlar (Kal nkara, 2016: 23). Al kanl klar er e e inde bir o al a am e mek n ba ol rm olan a l bire lerin oka a kma a a ile b ba de am e irememeleri, o alle melerinin de d rma nok a na gelme ine neden olm r. K l rel a amlar n kendi a lar ile pa la ama an a l lar n balkondan, apar man bo l klar ndan birbirleri ile kon malar n an an g r n lerle kar la lm r (https://www.youtube.com/ 30.03.2020). K r al keimde gelenek el aile ap i eri inde aile, ak n e re, kom e di erlerinden ilgi g -rerek a am n rd ren a l lar, b k ken lerde b de eklerin bir k m n e ba en de hep ini ka be mek edirler (Kal nkara 2016: 146). Ya l lara nelik ihmal e ilgi i li in alg n recinde ih i a e endi e d lan b kler olarak de i imi or adad r. Fi iki i o-la on al nan nlemler e b nlemlerin med a e o al med a erinden d r lma-la a al lma a al lm , dede/nine e or nlma-lar n bina nlerinde, camlma-lardan, balkon-lardan i are lerle ha re giderme i, da an ma e beraberlik d g lar n n de eklenme-ini a lam r. Ara rmac n n g lem ol la edindi i bir dede/nine e or n i are i b anlamda rnek ol rmak ad r:

Soka a kma k lama n n belli g n e aa aral klar nda d enlenme i le iki o-r n n g o-rmek i in gelen a l bio-r if in apao-r man n nde balkona op a ao-rak o n o nad g lemlenmi ir. Tor nlar n balkondan op ma a al ma e a l if in kendilerine erilen aman or nlar ile o na arak ge irme e al ma n n da an ma e pa la ma a en ok ih i a d an iki gr b da g r n r k ld le-nebilir. Bayram ziyaretlerinde soka a kma a a n n a l lar i in g lanmama da a n g r n lerin ol ma na neden olm , a l lar oc klar n n a ad klar erlere giderek balkondan, camdan ba ramla ma gelene ini de am e irme e al -m lard r.

Med a e mek n ili ki i alg n recinin a l l a e opl m al a l alg na bak a la an iki n r old e a l lar n ka b n n a da ek ikli inin ol raca re , ka g , endi e b. p ikolojik or nlara neden old anla lmak ad r. B d r m ola a-n hallerde opl m n k l rel de erlere e kimlik aidi e ine olan nelimini e gele-ne in orl d gele-nemlerde ge mi e g n m ara nda ba k rarak birlik elik a lad d nce ini an mak ad r.

Di er andan alg nla beraber med a a an an haberler e ideolarla a l lar n an lan n er ine o al bir a amlar n n ar old e d mek nda ge irdikleri aman n kendileri i in nemli old da g lemlenmi ir. So alle me a e inde opl m al k

l-r eni ne illel-re ak r lmak ad l-r. B ndan dola opl m al d en, geni l de o al-le me ol la arl n kor mak ad r (Ko a , 1987: 329). So alal-le menin alg n re-cindeki a l lar a ndan nemi, 65 a eri a l lar n 20 a al oc klar n oka a

kma a aklar n n e ne ilme i karar ile ilk defa 10 Ma arihinde 11.00-15.00 saatleri ara nda oka a kabileceklerinin d r lma la g lemlenebilmi ir. Kararla birlik e a l lar n oc k parklar na gidip o nad klar , por ap klar , in aa al malar n i ledik-leri, opl r ap klar haberlere kon olm oc klar gibi e lendiler ba l klar ile er erilmi ir (https://www.yenisafak.com/ 10.05.2020). Ya l lar n o alle me e

(10)

banklar n kald r lma , re oran e kafelerin kapal olma gibi durumlar nedeniyle gide-bilecek mek nlar n k land b nedenle de oc k parklar na ilgi g erdikleri d n lebilir. A n amanda parklarda adece o rma p a n amanda al ncak a allan p, ka -d rak an ka arak n re hareke i kalm olmalar n elafi e me e al malar g den ka r lmamal d r. K l bir amanda ap lacaklar n a olma bir ana erilen aman n gr plar halinde r ap p, parklarda o nanma eklinde de erlendirilme i, a l la-r n a anan ol m l klara kar mlar n da or a a ko m r. Ya l l k, o in a-n a-n aa-nd gibi d ra aa-n e de i me bir d a-nem de ildir. Ya am a-n m e releria-nia-n or-lanmalar na kar n ar olabilmi olman n g l l n e bilgeli ini i erir. ellikle, me-rak e ha re epkilerini rd rebilen a l lar ger ek en dinami mi olan arl klard r (Ge an 2000: 270). Ya l l n mek na ba l l e ile i ime da al al kanl klarla k l rel a ama m , med a e mek n ili ki i er e e inde rneklerle or a a kon lm , k -lamalar n a l lar erindeki e ki i e opl m n bak a ndaki de i imler de erlendi-rilmi ir.

B er e ede de le in i ledi i poli ikalar; ri k gr plar na kar ak nd m e l p, o olojik e p ikolojik e kenleri, k l rle m , bak m e ard m gibi a l k hizmetleri ve ekonomik bo la ok nl bir planlama da gerek irmi ir. lkelerin alg nla m cadele recinde a l n f n n kor nma nda farkl n emler i ledi i bilinmek edir. ngil ere de bak me inde g re apan bir dok or n: "Al heimer olan a l -lar eda i e mi or , l me b rak k. nk hi bir imk n m yok" ifadesi haberlere kon olm r. Fran Mille ekili Eric C o i'nin "Sa l k de ekli a l bak me leri EP-HAD'larda kalan Covid-19 ha alar n n o ha anelere kab l edilmedi ini, eda i e ih-i ac olanlar n l me erk edih-ildih-i ih-inih-i ledi i, Pari Beledi e Ba kan Emman el Grego-ire'nin i e "H re lerinde ek ba na len ha alar i in onlara m dahale bile edemedik" dedi ine ili kin haberler er alm r. (https://m.bianet.org/ 26.04.2020). Ya l lar n

eda-ilerinin ap lamama , erk edildikleri ile ilgili haberler med ada er alm de le in a l bire lerine g kor ma e nlemlerinin a l k alan ndaki e er i lik nedeni le a lanamad na dair haberlere de er erilmi ir. Hindi an da i e oka a kma a a na -ma an a anda lara poli in opa la m dahale e i i haberler med ada er alm r (https://tr.sputniknews.com/ 25.03.2020). Son olarak l larara alanda alg n reci-nin ne imi kon nda kar la rmalar ap larak T rki e nin i ledi i n emlerle a -l -lar i in a-l nan erken n-lem-ler e op-l m a-l a-lg n n o-l m-lanma na ne-lik a-l ma-lar, med adan akip edildi i ekli le ak ar lm r.

T rki e de alg n recinin T rk k l r n n a a k l ne da al emellerinde a g , e gi, ho g r , da an ma e ard mla ma erine k r l olan de erlerle r lme e al ld , med a a an an haber ba l klar ndan anla lmak ad r. Ya l l n dinamik-li i e bilgedinamik-li i bir andan ki inin fi ik el e men al k n e rad , ol m ellikler geli irerek ac ek i i, k n l bir d nem, e andan bilgelik e olg nl a la -larak ki inin ol m e ilimlerden k r ld e ba kalar na ak l erece i e mane i ha a n g lendirebilece i bir d nem (Shahar 1997: 4 den ak aran Rei , 2011: 27) ola-rak opl m al haf a eniden ha rlama a nel i i anla lm r. B anlamda de le in i ledi i nlem e kor ma akla mlar n n a anda a rol model old e rnek a l l k modellerini haberlere kon ederek a l l k alg n n k l rel ak ar m n med a e o al med a erinden a land n lemek m mk nd r.

(11)

S n

Demografik a lanma recinde olan T rki e nin alg n recinde a l lar e a l -l k k -l r n n de i iminde med ada rnek mode-l-ler o-l rma la de er ka an m a -lad or adad r. Ya l l k alg , de er ka an m ile a g nl k, ard mla ma e da an ma ile ho g r , beraberlik e ar olmalar n n erdi i g en, ka plar ndan d lacak n

b. nlerden bak a lar ge irmi e a l l n a a r mc l ile kar kar a old g n m a l l k alg nda de i imler me dana ge irmi ir.

Sa l k alan ndaki e erlilik, erken nlem, kor ma akla mlar , ri k gr b i ola -on b. d r mlar alg n n T rki e de h l ar n a a la mak a, kon rol al na al nma-n a lamak ad r. nma-n anma-nlar nma-n aile, e , kom , o al ili kilerdenma-n fi iki i ole olmalar nma-n nma-n nemi de am eden alg n recinde aka a lar n n a al a ge erken eniden k elme i ile eniden g ndeme gelmi ir. So al de e in fi iki i ola onla beraber ki le ile i im ara lar , med a, balkon e a cam aralar nda me afeli ile i imle a lanma gibi d r mlar a g nla rd , o alle me alanlar n ki le ile i im ara lar nda elefonla kon ma, g -r n l kon ma, balkondan e a camdan cama ohbe e me b. eklinde de i i-rdi i g r lmek edir.

Salg nla beraber opl m n a l lara kar g erdi i ol m da ran , akla m e mlar n med a arac l ile rnek a l iplerine d n m , opl m n bilgilenme i, gen lerin e oc klar n a l bire lere olan d arl l n ar rm , k l rel kodlar olarak ha rlamalar n a lam , d g al do m e k l rel de erlerin ar old e kor nd d nce ini de eklemi ir. De le in m e akla mlar da b nde or ak bir dil ol

-rm , i lenen n emler k aklarara nda a l lar n neminin fark edilme inde de ek-le ici olm r. T rki e Sa l k Bakan n n effafl k er e e inde g ncel erileri g nl k olarak pa la ma e d enli olarak alg n recine nelik a klamalarda b l nma e ap lan a klamalar n med adan d r lma , a l lar n ka g lar n hafifle me ine e re le ba a kmalar na ard mc olm r. B d r mda ard mla ma, da an ma, birlik e beraberli in a l bire lere ap lan m e da ran larla de eklendi i e da an ma modelinin3_{or a a kon ld} _{lenebilir. Di er andan mekanlar n pa la lmama ,} a-nal d n ada m n akalanamama nedeni le ili ki e e kile imde b l nama an do-la la da a l lar n k l rel a amlar na d hil olma an gen lerin a amlar na b -re e d hil edilme i d r m ile kar la lm r. Salg n recinin a l l k k l r ne e ki i-nin k aklarara ile i im ek ikli i le me dana gelen de er ka b n n eniden ka an ma d n r ld a k r. Salg n recinin med a a an an haberlere kon edilmeleri T rk k l r nde a l lar n eri e neminin opl m al haf ada eniden ha rlama a e a a ma a nlendi i lenebilir. A n amanda a l l k k l rlerinin ola an haller kon old nda hem bire hem de opl m araf ndan ge irdi i de i imler or a a kon lm r.

A n or amlar n pa la lma kon nda or n a an lan k aklardan gen lerin a l rnekleri le kar la malar , de er e nemlerinin fark na armalar , kor ma bilincinin ol r lma , ih i a lar n n anla lma gibi a l l k de erinin ka an m n a la acak r-neklerle kar la lm r. Salg n recinde ki le ile i im ara lar e med an n k aklara-ra da an ma modellerini ol rd n e opl m al alg n n a l l k k l r ba la-m nda de er ka an la-m a lad n lemek m mk nd r.

Salg n reci ABD, al a, Fran a, Hindi an e T rki e de a l lar n n f , a l k, o al a am kon lar nda al nan nlem e kor ma akla mlar do r l nda rneklerle

(12)

or a a kon lm e a l l k alg n n k l rel de i imleri incelenmi ir. B re , a l -larla ilgili demografik ap , k l rel de er, mek n e med a er e e inde de erlendiril-mi ir. Ya l l k k l r n n ken le me, modernle me, k re elle me e diji alle me olarak de i en k l rel a amda de i iklik g erdi i, a g d lan, dan lan e bilgeli i ile ol g ericili i i enilen a l n n a ama m n n orla dile ge irilmi ir. Korona ir alg n ile beraber a l bire lerin ri k gr b nda olmalar , ka bedilece inden d -lan n e de erinin anla lma n ndeki fark ndal klar n ol ma n a lam r. B a ede a l l k k l r n n de i en k l rel a amla beraber rad de er ka b , al-g n ha al k recinde ka an ma d n m e opl m n k l rel bellekleri olarak eniden ha rlanm r. Salg n, al ma ap lan re i eri inde de am e i inden b recin on -c nda ol an opl m al alg e a l lar n e kilenme d r mlar erinde g lemler or a a kon lamam r. Son olarak n f erilerinde alg nla beraber de i imler olaca e demografik a lanma, a a r mc l gibi a l n f ol m lama a g ren re le-rin a a lad n , a l l k de ele-rinin ka an m nda i e k l rel kodlar n ha rlanma la med an n belirli nlerden fark ndal k ol rd n lemek m mk nd r.

NOTLAR

1. Al k l r: K k gr plar n par a old klar h kim e ilimden, ani daha geni opl mdan dilleri, inan i emleri, de erleri, a rlar , da ran r n leri e ha a ar lar gibi n rlarla a r l ekillerini ifade eden e b nlara dikka imi i eken mikro bir o oloji ya da belki de mikrokozmik bir sosyolojidir (Jenks 2005: 21). A r n l bilgi i in bk : Hebdige in 1979 da S bc l re: The Meaning o f S le (Al k l r: Tar n Anlam ) al ma nda gr plar n gelenek el ekilde al k l r n arl e al k l rleri ol ran opl l klar-dan old ndan bah e mek edir. Chri Jenk i e 2005 de Al k l r Topl m al n Par alan adl al

ma-nda al k l re modern anlamda bak a lar ge irdi ini lemek edir.

2. William e Gile (1998) Comm nica ing Prej dice adl ki ap a a l k (agei m) ka ram n a l lara kar a r mc l a bak a ndaki ol m l k e n arg olarak an mlamak ad r. B re ellikle Ba opl -m nda n arg e a r -mc l n eni ne ne i olarak g r l-me e ba la-m r. Ya l k ka ram n k aca a l olmalar ndan dola in anlara a n cin i e e rk a r mc l nda old gibi a r mc l k apmak olarak ifade e mek m mk nd r ( men, 2013: 123).

3. Trea e Beng on n a l e aile e kile imi, ili ki, e ki e pa la m erine ap al ma genel anlamda dayan ma modelini or a a ko mak ad r (Trea J. Ve Beng on 1987 den ak aran Kal nkara 2016: 164). Da an ma modeli, ili kilerin aile bire leri e kile imi, fi ik el ak nl k, pa la lan faali e lerin r e ka-li e i olarak beka-lirlenmi ir. E ki; Sa g , g en ha a i e , gibi e kile imin alg lanma na da al i lenimleri i ermek edir. Pa la m i e aile bire lerinde hi me , de ek al eri ini e alg n kap amak ad r. K l rel a amda a l n n da an ma modeli ile aile, ak n e re, arkada , kom b. ekilde ol lenebilir. B d r m ki i el e kile im a na daha fa la ba ml olmalar e b n n on c nda da b k ola l kla o al i ola onda a nma kalmalar na neden olmak ad r (Kal nkara 2016: 176). Da an ma modeli, a l n n o alle me, e kile im e ile i ime k l rel a amla m n or a a ko an e ol r lamad -nda ol m l klara neden olan bir ap dad r. Da an man n a l lar n a am n e kile en ol ml e ol m rneklerini or a a ko mak opl mdaki rol e a lerinin de i imini e pi e mek a ndan nem-lidir..

KAYNAK A

Ge an, Engin. a Olmak. anb l: Remzi Kitabevi. 2000.

G n ll Ta ke en, Canan. K r al e Ken el Alanlarda Ya lanma, Ya l l k e Ya l lar: Deni li li rne i . Mehme Akif E i e i e i k i adi e da i Bilimle Fak l e i De gi i. C.4, S.1. 2017. s. 92-124. Burdur.

Gullette, Morganrotk Margaret. K l le Ya la mak. ( e . Ilg n Y ld ). anb l: Babil Ya nlar . 2013. G l a r Teke, Selcan. Re mi E i im S e le i de Gele ek Ak a m e Kad A ka a e T ab Olg la ma

E i e i . Ya nlanmam Dok ora Te i. Ankara: Ankara ni er i e i. 2013.

n erne : 65 Ya Va anda lar n Salg n De erlendirme Anke i https://www.areda.com/65-ustu-vatandas-lar-koronavirusune-nasil-bakiyor/ (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : ABD de Vaka Sa https://www.cdc.gov/nchs/nvss/vsrr/covid_weekly/index.htm#AgeAndSex (Eri im Tarihi: 16.07.2020).

(13)

n erne : E den kama an Kom lar Camdan Cama G n Yap https://www.you-tube.com/watch?v=AruZSMkIqGg (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Fran a da Salg ndan lenlerin Ya Aral https://www.statista.com/statistics/1102881/infections-coronavirus-age-france/ (20.03.2020). Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Hindi an da Soka a kma Ya a https://tr.sputniknews.com/koronavirus-sal- gini/202003251041686480-hindistanda-sokaga-cikma-yasagina-uymayanlara-polis-sopayla-mudahale-etti/ Eri im Tarihi: 21.03.2020).

n erne : H re indeki Ya l lara Vir B la https://www.haberler.com/akilalmaz-ihmal-huzurevine-kont-role-giden-doktor-13167620-haberi/ (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : al a da Korona ir Verileri (https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Report-COVID-2019_20_marzo_eng.pdf 25.03.2020).

n erne : Jandarma Ekiplerince Zi are Edilen if https://haberglobal.com.tr/gundem/uzumler-olunca-da-ge-lin-diyen-yasli-cift-duygulandirdi-36432 (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Karan inadaki Umreciler Y rd Ah ra Ben e i http://www.krttv.com.tr/gundem/karantinadaki-um-reciler-yurdu-ahira-benzetti-h29447.html (Eri im Tarihi: 15.03.2020).

n erne : Korona ir Tablo https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html Eri-im Tarihi: 16.09.2020).

n erne : KYK Y r lar ndan Memn n Old klar n Dile Ge iren renciler https://www.yenisafak.com/gundem/kyk-yurdunda-karantinaya-alinan-ogrenciler-sartlardan-memnun-sanki-5-yildizli-oteldeyiz-herkese-pilates-seti-dagitildi-3532241 (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Sa l k Bakanl Korona ir a i ikleri . www.saglik.gov.tr (Eri im Tarihi: 16.07.2020). n erne : Salg n D neminde lenilenler Anke i

https://www.areda.com/pandemi-turkiyede-en-cok-kucak-lasmayi-ozletti/ (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Salg nda Ya l lara Ba ram Zi are i . https://www.hurriyet.com.tr/video/65-yillik-evli-ciftin-gulum-seten-bayram-harcligi-diyalogu-41525067 (Eri im Tarihi: 18.07.2020).

n erne : Soka a kma K lama n n Ya l lar in D enlenme i https://www.yenisafak.com/video-ga-leri/hayat/50-gun-sonra-sokaga-cikan-yaslilar-cocuklar-gibi-eglendi-2204347 (Eri im Tarihi: 16.07.2020). n erne : Soka a kma Ya a

https://www.haberler.com/yasli-adamin-zabitadan-pogaca-da-istedigi-anlar-13047018-haberi/ (Eri im Tarihi: 31.06.2020).

n erne : Soka a kma Ya aklar n n Hapi Gibi Hi e irme i https://www.yenisafak.com/video-galeri/ha-yat/50-gun-sonra-sokaga-cikan-yaslilar-cocuklar-gibi-eglendi-2204347 (Eri im Tarihi: 16.07.2020). n erne : T rki e Y llara G re N f a i ikleri . http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Eri im

Ta-rihi:16.11.2019)

n erne : T rki e de Korona ir Vaka Sa http://bianet.org/english/health/225330-covid-19-in-turkey-average-age-of-the-deceased-74-6-as-death-toll-hits-4-648-says-minister (Eri im Tarihi: 16.07.2020). n erne : T rki e de Korona ir Vaka Ya Or alama

https://ajansspor.com/haber/iste-turkiyedeki-korona-virus-vakalarinin-yas-ortalamasi-360832 (Eri im: 17.07.2020).

n erne : Umreden D nen Ya l n n G enlik G re li ine T k rme i https://www.birgun.net/haber/umrecile-rin-yuzune-tukurdugu-guvenlik-gorevlisi-koronaviruse-yakalandi-iddiasi-295481 (Eri im Tarihi: 21.07.2020).

n erne : Ya l Adama Sa g l k https://www.sabah.com.tr/yasam/2020/03/24/son-dakika-corona-virusu-onlemleri-surerken-yasli-adami-videoya-aldi-gercek-ortaya-cikti-tepki-yagiyor (Eri im Tarihi: 31.05.2020).

n erne : Ya l a Zorla Ma ke Tak lma https://www.sabah.com.tr/video/haber/yasli-adami-zorla-durdurdu-lar-maske-takip-basina-kolonya-doktuler-video (Eri im Tarihi: 31.05.2020).

Kal nkara, Veli in. Temel Ge l ji: Ya l l k Bilimi. Ankara: Nobel Ya nlar . 2016.

Kirman, Fa ma. So al Med ada Salg n So oloji i: Alg , E ki e Ba a kma. D a a Bilimle i De -gisi. S.2, (2020): s.11-44.

Ko a , M nir. "So alle me". A ka a i e i e i lahi a Fak l e i De gi i. C.29, S.1, 1987. s.329-334. Lvova, E. L. ve di er. Sibi a T kle i i Gele ek el D a G le i: Simge e Ri el. ( e .: Me in Erg n),

Kon a: K men Ya nlar . 2013.

O , M. cal. Folklor e K l rel Mek n . Mill Folklor. Y.19. S.76, 2007. s.30-32. Simone de Beauvoir. Ya l l k 1. Ankara: Milli e Ya nlar . 1970.