17
KARİKATÜRDE 50. YILINI KUTLAYAN SANATÇI GEÇEN A Y
İSTANBUL, ANKARA VE İZMİR VAKKO SANAT GALERİLERİNDE
"KARlKATÜRLÜ OYUN KAĞITLARI" SERGlStNl AÇTI.
A
M A S T E R
O f
C A R I C A T U R E
By A S L I K A Y A B A L Photos M A N U E L Ç IT A K
“Politik lider ve parti başkanı çizmekten sıkıldım. Bizde karikatür yalnız gazetelerde çizilir gibi bir anlayış hakim. Karikatürün 7’den 70’e herkese ulaşabileceği, gündelik yaşam içinde kendini his settireceği bir çalışmanın arayışına koyuldum”. Geçen yıl karikatürde 50. yılını kutlayan ve ge çen ay İstanbul, Ankara ve İzmir Vakko Sanat Galerileri’nde “Karikatürlü Oyun Kağıtları” adlı bir sergi açan Semih
B alcıoğlu , ulaştığı
noktada, karikatür- toplum arasındaki iliş k iy e bakışını b ö y le özetliyor.
Türkiye’nin, seyyar bir köftecinin arabasının üzerine “başka şube miz yoktur” yazabildi ği, her şeyin karikatür leştiği bir ülke oldu ğundan söz ederken, karikatürün günlük yaşama daha çok ka tılmasını savunuyor.
“Karikatürlü Oyun Kağıtları” adını verdiği son sergiler zincirinde, yeşil çuha kaplı oyun masala rına dizilen iskambil kağıtlarının üzerine yerleşen sinek, maça, kupa ve karo figürleri, bu kez şans oyununun heyecanı olmaktan çıkıyor. Bazen bir kraliçenin karşısında süslendiği karo-aynaya, ba zen çöpten dökülen sineklere, bazen de bir bankta paylaşılmış sevgiden arda kalan kırık
ku-“I am tired o f drawing political leaders and party chairmen. In Turkey it is assumed that caricature is reserved f o r newspapers. I started to search f o r a a new outlet which would reach everyone fro m seven to seventy, and make an impact in daily life”.
Semih Balcioglu celebrated his 50th jubilee last year with an exhibition entitled “Cartoon Playing
C a rd s ” at Vakko a rt g a lleries in Istanbul, Ankara and Izm ir. He summarised his views o f the re la tio n s h ip between caricature and society by saying that Turkey is a c o u n try where everything is car- ica tu ris e d ; where a street vendor can hang a sign on his barrow reading, “This is o u r only branch”. He firm ly believes that caricature has a significant con tribution to make in daily life, a belief that dates back to his Academy years.
In his latest “Cartoon Playing Cards” exhibitions, the figures o f clubs, spades, hearts and diamonds on playing cards laid out on gaming tables cov ered with green baize provided spectators with more fu n than winning a trick. A queen preened herself in a diamond-mirror, and broken-hearted
BALCIOGLU CELEBRA TED HIS 50THJUBILEE LAST YEAR WITH A N
EXHIBITION ENTITLED "CARTOON P I A YING CARDS" A T VAKKO A R T
GALLERIES IN ISTANBUL, ANKARA A N D IZMIR.
S K Y L IF E O C A K J À N Ü À Wy 1 9 9 5 37
pa-kalplerle birleşerek karikatürlü oyun kağıtla rına dönüşüyor.
Semih Balcıoğlu, “Karikatürlü Oyun Kağıtlarıyla çıktığı karikatür maratonunda belirli kavşaklar da, belirli “ilkler”i gerçekleştiren bir sanatçı. Poli tik lider çizmenin kalıcı olmadığını düşünen Bal- cıoğlu’nun karikatürle içiçe geçecek yaşam öy küsü 1928’de İstanbul’da başlıyor. Işık Lisesi ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde okuyor. DGSA’nm Grafik Bölümü”nii 1951’de bitiriyor.
hearts stumbled sadly away from dreams o f love on a park bench.
B a lcioglu ’s life is inseparable fro m caricature. B om in Istanbul in 1928, he studied at Işık High School and the State Academy o f Fine Arts, gradu ating in graphics in 1951. His first cartoon was published in the humorous magazine Akbaba in 1943 and since then he has been drawing f o r numerous magazines and newspapers, including K a rik a tü r, Am cabey, Taş, Vatan, D ünya,
tik karikatürü 1943’de Akbaba mi zah dergisinde yayınlanıyor. Daha sonra, Karikatür, Amcabey, Taş, Vatan, Dünya, Tercüman ve Hür riyet gibi birçok dergi ve gazetede sürekli çiziyor
Karikatürü gündelik yaşamla buluş turma düşüncesi akademi yıllarına ka dar uzanıyor 1964 yılında, Sadi Di- ren’in müdür olduğu Eczacıbaşı Fabri- kası’na gidiyor Amacı, “Seramikle Karika tür” projesi hakkında ön görüşme yapmak. Yetkililer, “bunu yapacak sensin. Biz bilme yiz. Fabrika ve malzeme emrinde. Kararı sen ver” diyorlar Balcıoğlu üç ay, çamur, kalıp ve fırınlar arasında yoğun bir tempoda
Tercüman and Hürriyet. Convinced that cartoons o f
p o lit ic a l leaders are ephem eral, B a lc ıo ğ lu has em barked on a caricature marathon, with several “firsts" to his credit on the way. In 1964 he went to Eczacıbaşı company to discuss his project f o r “Cartoon Ceramics”,
and was given free run o f the fa ctory to use m a teria ls and equipm ent as he pleased. F o r three months Balci- oglu worked away with clay, moulds and kilns, getting ready f o r his exhi bition o f “Cartoon C era m ics”, which opened in 1965 with the first exam ples o f three dimen s io n a l c a rica tu re in Turkey. O f the 250 works w hich he made, he has only kept one, the others now being in va rious muse ums a n d p riv a te collections. Balcioglu founded the Assocation o f C a rica tu ris ts in 1969 and has won a series çalışıyor. 1965’de açtığı “Seramikle Karikatür” sergi siyle T ü rk iy e ’de üç boyutlu karika türün ilk örnekle rini gerçekleştiri yor. Tam 250 par ça yapıyor. Ne ya zık ki bugün elin de yaln ızca bir parça var, diğerle ri çeşitli müzeler ve ö z e l k o lek si yonlara dağılmış. Karikatür marato nunda “Seramikle Karikatür” tatmin etm iyor Balcıoğ- lu’nu. Yeni arayış lara yöneliyor. Bu kez 1984’de Sü leyman Saim Tek- can’ın atölyesinde “Ö zgü n Basım ” karikatürler hazır lıyor. Karikatürü, gazete-dergi say
faların dan alıp
duvarlara astırma yı amaçlıyor. Bu çalışm a da onu tatmin etmiyor. 1990’lı yıllara gi rerken, 7’den 70’e karikatürün her kesle kucaklaşabi leceği, insanların içinde yaşayacak bir çalışm a ara yışına girişiyor. İskambil kağıtları tam bu noktada d e v re y e giriyor. Oyun kağıtlarının
bu iş için uygun olduğunu düşünüyor, Avrupa ve Avustralya’da iskambil kağıtlarını inceliyor. Ancak karikatürü kağıdın hangi yüzüne çizeceği konusunda kararsız dönüyor Türkiye’ye. Yurt dışında çıplak kadınlar ve bazı ünlü ressamlann tablolarının arka yüzleri süslediği birkaç kağıda rastlıyor. Ama bunlar karikatür değil. Hiç kimse nin ön yüzü kullanmadığını görüyor. Bir hafta içinde kararını vererek ön yüzleri kullanacağı “Karikatürlü Oyun Kağıtları” için kollan sıvıyor. Beş ay süren yoğun bir çalışmanın ardından 50.
Semih Balcıoğlu 1967'de ikinci seram ikle k a rik a tü r sergisini a çtı. Sergide karik a tü rle rd e n esinlenerek y ap ılın ı; seram ik eserler sergilendi. "A yakkabı Boyacısı" ve "D üjünen A dam " sergilenen ilgi çekici y ap ıtlardan yalnızca ¡kiş iy d i./ Semih Balcıoğlu opened his second exhibition o f caricature in ceramics in 1 967. "The Shoeshine M an" and "The T h in ke r" w ere am ong the fascinating exhibits.
ilUbULU O
Akşehir'de bir sokak fotoğrafçısına poz verirken.
Posing with i street photographer in Akyehir.
I968'de Ankara'da açılan sergisinde ismet inönii'/le birlikte. Balcıoğlu with former Turkish President İsmet İnönü i t his exhibition in Ankara in 1968.
1979'da şimdiki Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile. With Süleyman Demirel, now Turkish President, in 19/9.
1984'te iki ünlü çizer Ralph Steadman ve liordillo ile. With Ralph Steadman and Mordillo in 1981
Ankara'da Güzel Sanatlar Galerisindeki sergisini dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk ziyaret etmişti.
With former Turkish President Fahri Korutürk at his exhibition at the Güzel Sanatlar Art Gallery in Ankara.
1975’ te üç ünlü birarada. Semih Balcıoğlu, Çetin Allan, Aziz Nesin. Three famous names together in 1975. Semih Balcıoğlu and the writers, Çetin Altan and Aziz Resin.
I9 7 l'd e Ankara Alman Kültür Merkezinde Eski Başbakanlardan Bülent Ecevit'le birlikte.
Semih Balcıoğlu with form er Prime Minister Bülent Ecevit at the German Cultural Centre in Ankara in 1971.
■m
40
Semih Balcıoğlu yeni sergilenen " K arik a tü rlü Oyun K a ğıtla rı"n ı ileride kita pla ş tırm a y ı p la n lıy o r./ Semih Balcıoğlu is planning to publish a book of his "Cartoon Playing Cards".
sanat yılına 13x20 cm boyutunda 52’lik des te (ik i de jo k e r), 50x70 cm boyutunda sekiz poster, ayrıca is kambil kağıdı boyu tunda 3000 karikatür lü oyun kağıdıyla giri yor.
50. sanat yılı vesilesiy le Kültür Bakanlı- ğ ı’nın adına bir kitap y a y ım la d ığ ı sanatçı devam ed eceği kari katür maratonundaki tasarılarını şöyle anla tıyor: “Ö nce karika türcü olarak yaşamak tan ve mümkün oldu ğunca insanların için de olmaktan yanayım.
Şim di ‘Karikatürlü
Oyun Kağıtları’nı bir kitap haline getirece ğim. Her şey geçici,
ama kitap kalıcı.
‘Cumhuriyet Dönemi Türk Karikatürü’ adlı kitabım Bilgi Yayıne-
vi’ııden çıkacak. Bu iki kitapla, tümü karikatür
üzerine toplam
16
kitabım olacak”.Semih Balcıoğlu, 1943’den bu yana “Seramikle Karikatür” ve “Özgün Basını Karikatür” kavşak- larından geçti. 1990’larda “Karikatürlü Oyun Ka ğıtlarıyla başbaşa bırakıyor bizleri... Bir ineğe musallat olan sineklerle, vazodan çıkan karo çi çeklerle, ağa takılan ınaça-topla, ateşte pişen ku-
pa-yüıeklerle... •
S K Y L IF E O C A K 41
-t
o f international awards f o r his work at Bordighera, T o le n tin o , M a ro s tica , Skopje, G a b rovo a n d Ancona.
More experimentation followed, and in 1984 he prepared caricatures in the form o f original prints at the studio o f Suleyman Saim Tekcan. This time his endeavour was to take caricature fro m the pages o f newspapers and magazines and hang them on walls. But like all his previous projects, once over he was no lon ger satisfied and was already searching f o r something new.
At the start o f the 1990s he began to explore a form o f caricature which would appeal to young and old alike and be p a rt o f th eir lives. Playing cards seemed an a p p ro p ria te m ed ium f o r such an approach. After examining countless packs o f play ing cards in Europe and Australia he fo u n d that whether naked women or paintings by famous artists, the p ic tu re s were always on the back o f the cards.
M oreover, now here
had he seen any cards with cartoons o f any description. After con sideration, he resolved to use the fa c e o f the cards f o r his cartoons. A busy f iv e m onths
later he had produced a pack o f 52 cards plus two jokers measuring
13
x 20 cm, e ig h t posters measuring 50 x 70 cm, and 3000 cari cature playing cards o f ordinary size.In addition to this pro ject, his 50th ju b ile e
was commemorated by a book about his work p u b lis h e d by the M in is try o f C u ltu re. Now Balcioglu is plan n in g to p u b lis h his Cartoon Playing Cards as a book. “Everything is transitory but books are not. My book about modem Turkish caricature is about to be published as well, and that brings the total number o f books which I have drawn and written to 16, all o f thetn relating to caricature”. For Semih Balcioglu being a cartoonist is a way o f life, and people a vital aspect o f that life. “I believe primarily in living as a caricaturist and being with
people, ’’ is how he expresses his philosophy. •
J A N U A R Y 1 9 9 5
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
