54 Klimik Dergisi●Cilt 15, Say›:2 ●2002, s:54-55
Girifl
Geliflmekte olan ülkelerde hâlâ büyük sorun olan intestinal parazitozlar›n özellikle çocuklarda bedensel ve zihinsel geri-lik, çevreye uyum flartlar›nda zorluk, uykusuzluk, halsizgeri-lik, kans›zl›k ve psikolojik sorunlara neden oldu¤u bilinmektedir (1). Parazitoz, sosyoekonomik koflullar› kötü, hijyen konu-sunda yeterli e¤itimi olmayan toplumlarda önemli bir sa¤l›k sorunudur. Barsak parazitleri, barsakta asemptomatik olarak yaflayabilece¤i gibi, fiziksel varl›¤› ve toksik ürünleriyle veya çocu¤un gereksindi¤i besinlere ortak olmas› nedeni ile büyü-me ve geliflbüyü-me sorunlar›na neden olabilirler. Bazen de immü-nolojik mekanizmalar› tetikleyerek duyarl›l›k reaksiyonlar›n›n ortaya ç›kmas›na neden olabilirler. Asemptomatik infekte bi-reyler bafll›ca bulaflma kayna¤›d›r.
Bu çal›flma, yaflad›¤›m›z toplumun sosyoekonomik düze-yinin bir göstergesinin ortaya konulmas› amac›yla planlan-m›fl ve çocuklarda barsak paraziti görülme oran› ve bunlar›n tipi saptanm›flt›r.
Yöntemler
1 Ocak 1999-31 Aral›k 2000 aras›nda Isparta Merkez Ana Çocuk Sa¤l›¤› ve Aile Planlamas› Merkezi Çocuk Hastal›kla-r› Poliklini¤i’ne çeflitli nedenler ile baflvuran ve barsak
para-ziti araflt›rmak amac› ile laboratuvar defterine kaydedilmifl hastalar ve parazitoza ait bulgular› de¤erlendirilmifltir. Gaita-da parazit araflt›rmas› direkt mikroskopi ve selofan band yön-temi ile yap›lm›flt›r (2).
Sonuçlar
‹ki y›l boyunca merkezin Çocuk Hastal›klar› Poliklini¤i’ne çeflitli yak›nmalarla baflvuran 0-14 yafl grubundaki hasta say›s›-n›n toplam 10 927 oldu¤u ve bunlar›n da 4 417 (%40.4)’sinden de¤iflik amaçlarla idrar, kan ve gaita tetkikleri istendi¤i saptan-m›flt›r. Laboratuvar tetkiki istenen bu olgulardan 566 (%12.8)’s›nda barsak paraziti araflt›r›lmas› amaçlanm›fl ve 527 (%93.1) olgu gaita örne¤i vermifltir. 277 (%52.6)’si k›z, 250 (%47.4)’si erkek olan 383 (%72.7) olguda, toplam olgular›n ise %3.5’inde parazit saptanm›flt›r. Olgular›n yafllara göre da¤›l›m› Tablo 1’de, saptanan parazitlerin da¤›l›m› ise Tablo 2’de göste-rilmifltir. Gaitalar›nda parazit saptanan grubun 262’sinin 0-6 yafl grubu okul öncesi çocuklar ve en s›k rastlanan parazitin ise E. vermicularis %60.8 oldu¤u saptanm›flt›r. Parazit saptanan olgu-lar›n 84 (%21.9)’ünün k›rsal kesimde yaflayan ailelerin çocuk-lar› oldu¤u bulunmufltur. Erkeklerde k›zlardan iki kat fazla pa-razit saptand›¤› bulunmufltur. Tedavi sonras› kontrole ça¤r›lan hastalar›n 242 (%63.2)’si kontrole gelmifl, bunlar›n da 57 (%23.6)’sinin k›rsal kesimden geldi¤i tespit edilmifltir.
‹rdeleme
Barsak parazitlerinin da¤›l›m›n› etkileyen faktörlerin bafl›nda toplumun sosyoekonomik düzeyi, hijyenik
koflulla-Ana Çocuk Sa¤l›¤› ve Aile Planlamas› Merkezine
Baflvuran Çocuklarda Barsak Parazitleri S›kl›¤›
Serpil Ayd›n
1, Güler Yayl›
2(1) Süleyman Demirel Üniversitesi, T›p Fakültesi, Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Isparta
(2) Süleyman Demirel Üniversitesi, T›p Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Anabilim Dal›, Isparta
Özet: Geliflmekte olan ülkelerde çocuk mortalite ve morbidite nedenlerinden olan intestinal parazitler çocuklardaki motor ve mental geliflimi de ciddi olarak etkiledi¤i için araflt›r›lmas›n›n gereklili¤i bildirilmektedir. Bu çal›flmada Ispar-ta Merkez Ana Çocuk Sa¤l›¤› ve Aile Planlamas› Merkezi’ne baflvuran çocuk hasIspar-talardaki barsak parazit s›kl›¤› ve tip-lerinin saptanmas› amaçlanm›flt›r. Ocak 1999-Aral›k 2000 aras›nda merkeze baflvuran çocuk hastalar›n parazitoza ait laboratuvar bulgular›, geriye dönük olarak, yaflad›klar› bölge ayr›m› yap›larak araflt›r›lm›flt›r. Laboratuvar metodu ola-rak direkt mikroskopi ve selofan band yöntemi kullan›lm›flt›r. Bu tarihler aras›nda çocuk poliklini¤inde muayenesi ya-p›lan toplam hasta say›s› 10 927 olarak bulunmufltur. Bunlar› 4 417’sinden laboratuvar tetkiki istenmifl; bu olgular›n 566 (277’si k›z, 289’u erkek)’s›ndan gaitada parazit araflt›r›lmas› istenmifltir. Olgular›n 383 (121 k›z, 262 erkek)’ünde parazit saptanm›flt›r. Olgular›n 262’sinin okul öncesi 0-6 yafl grubu çocuklar oldu¤u ve en s›k görülen parazitin Ente-robius vermicularis oldu¤u gözlenmifltir.
Anahtar Sözcükler:Barsak parazitleri, çocukluk ça¤›, geliflen ülke.
Summary: Intestinal parasite rates in children applied to a mother and child health center. As they can cause motor and mental retardation in childhood, intestinal parasites are still great problems in developing countries. We aimed to de-termine the rates and types of intestinal parasites in our community as it can be considered as an indicator for socioeco-nomical and developmental status. In this retrospective and descriptive study, we examined the entries of our outpatient clinic and laboratory. Direct microscopical examination and cellophane tape method were used as laboratory methods. During January 1999-December 2000, 10 927 children had applied to our outpatient clinic. 566 (277 girls, 289 boys) of them were sent to the laboratory for detecting parasite in their stools and 383 (121 girls, 262 boys) of them had been fo-und parasite-positive. 262 cases belonged to preschool age group. The most common parasite was Enterobius vermicula-ris.
r›, e¤itim, iklim ve çevre flartlar› bulunur. Ancak E. vermi-cularis’in tüm dünyada de¤iflik sosyoekonomik düzeylerde bir milyar kadar kifliyi etkiledi¤i bildirilmektedir (3). Guig-nard ve arkadafllar› (4)’n›n Arjantin’de ve Lee ve arkadafl-lar› (5)’n›n Tayvan’da yapm›fl oldukarkadafl-lar› çal›flmalarda da ço-cuklarda en s›k E. vermicularis’in saptand›¤› ve erkekler-de parazit görülme oran›n›n k›zlardan fazla oldu¤u bildiril-mifltir. Nijerya’da yap›lan baflka bir çal›flmada ise ayn› pa-razitin görülme oran›n›n di¤erlerine göre en düflük oranda oldu¤u gösterilmifltir (6).
Ülkemizde hâlâ büyük sorun olan barsak parazitleriyle ilgili birçok araflt›rma yap›lm›flt›r. De¤iflik yörelerde s›kl›k ve tür aç›s›ndan de¤iflik oranlarda barsak paraziti saptand›-¤› bildirilmifltir. Günefl ve arkadafllar› (7) Malatya’da E. vermicularis s›kl›¤›n› %46 olarak bulmufltur. Bu çal›flmada ise k›zlardaki parazit s›kl›¤›n›n erkeklere göre %50 oran›n-da oran›n-daha az oldu¤u saptanm›flt›r.
Giardia intestinalis ve Entamoeba histolytica s›kl›¤›, ülkemizde yap›lan de¤iflik çal›flmalarda birbirinden farkl› oranlarda bildirilmifltir (8-10). Bu farkl›l›k yöresel farklar, yemek al›flkanl›klar›, su temizli¤i, aile profilleri, yafl grubu gibi faktörlere ba¤l› olabilir.
Bu çal›flma, retrospektif bir çal›flma olup kay›tlarda ço-cuklar›n baflvuru yak›nmalar›na ulaflmak mümkün olmam›fl-t›r. Ancak gaitada parazit aranmas› için laboratuvar tetkiki is-tenen çocuklar›n %72.7’sinde parazit saptanmas›, indikasyon oran›n›n yüksek olmas›n›n göstergesi olabilir. Erciyes Üni-versitesi Koproloji Laboratuvar›’na barsak parazitleri yönün-den incelenmek amac›yla baflvuran hastalarda barsak parazi-ti oran› %29 olarak saptanm›flt›r (8). Çal›flmam›zda direkt mikroskopi ve selofan band yönteminin birlikte kullan›lmas› da bu oran›n yüksek bulunmas›nda etkili olmufl olabilir.
Merkezin Isparta ve çevre illerin her yöresinden, de¤i-flik sosyoekonomik düzeylerden çocuklar›n tedavisinde hiz-met veriyor olmas›, E. vermicularis’in en fazla saptanan barsak paraziti olmas›n›n nedeni olabilir.
‹ntestinal parazitoz tedavisi yararl›, zarars›z ve ekonomik görüldü¤ünden çeflitli vesilelerle (tarama, rutin vizit gibi) pa-razitin tespiti ve tedavisinin yap›lmas› önerilmektedir. Ancak sadece medikal tedavi de¤il, özellikle enterobiyaz için
ta-mamlanmam›fl tedaviyi ve oto i n f e k s i y o n u önlemenin ve infeksiyon re-zervuar› azalt›-m›n›n da teda-vide çok ö-nemli oldu¤u belirtilmekte-dir (7). ‹ntesti-nal parazitoz tedavisinin kilo art›fl›na neden oldu¤u saptanm›flt›r. ‹ntestinal parazitlerin halsizlik, uykusuzluk, kans›zl›k gibi semptomlara neden olmas›, çocu¤un okul baflar›s›n› da etkileyebilir (11). Parazitozlar›n medikal tedavisi ile birlikte hijyen, çevre koflul-lar›n›n de¤ifltirilmesi ve en önemlisi e¤itim ve bilgilendirme sayesinde daha sa¤l›kl› çocuklar yetiflebilece¤i kan›s›nday›z. Çocuklar›n çeflitli nedenlerle doktora baflvurular› veya tara-malar parazitlerin erken teflhisi aç›s›ndan yararl› olacakt›r (12). Bu amaçla birinci basamak sa¤l›k kurulufllar›na büyük görevler düflmektedir. Çeflitli nedenlerle bu kurumlara baflvu-ran çocuklar›n barsak parazitleri aç›s›ndan da muayene edil-meleri, önleme ve erken tedavi aç›s›ndan oldukça önemlidir. Kaynaklar
1. Dickson R, Awasthi S, Williamson P, Demellweek C, Garner P.Effects of treatment for intestinal helminth infection on growth and cognitive performance in children: systemic revi-ew of randomised trials. Br Med J 2000; 320:1697-701 2. Yayl› G. Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› El
Ki-tab›. ‹stanbul: Nobel T›p Kitabevleri, 2002:117-29
3. Lohiya GS, Tan-Figueroa L, Carinella FM, Lohiya S. Epide-miology and control enterobiasis in a developmental center. West J Med 2000; 172:305-8
4. Guignard S, Arienti H, Freyrel L, Luzan H, Rubinstein H. Rele-vance of enteroparasites in a residence for children in the Cordo-ba Province, Argentina. Eur J Epidemiol 2000; 16(3): 287-93 5. Lee JD, Wang JJ, Chung LY, Chang EE, Chen ER, Yan CM. A
survey on the intestinal parasites of the school children in Kaohsiung county. Kaohsiung J Med Sci 2000; 16:425-8 6. Agi PI. Comparative helminth infections of man in two rural
communities of the Niger Delta, Nigeria. West Afr J Med 1997; 16: 232-6
7. Günefl G, Çelik T, Genç M, Kaya M, Refiq M, Daldal N. Ma-latya Han›m›n Çiftli¤i Sa¤l›k Oca¤› bölgesinde bir ilkö¤retim okulunda Enterobius vermicularis araflt›r›lmas›. Türk Parazi-tol Derg 2001; 25: 49-52
8. Yazar S, Hamamc› B, Birhan M, fiahin ‹. Erciyes Üniversite-si T›p FakülteÜniversite-si Parazitoloji Anabilim Dal› Koproloji Labora-tuar›na baflvuran hastalarda barsak parazitlerinin da¤›l›m›. Türk Parazitol Derg 2001; 25: 53-5
9. Özçelik S, O¤uztürk H, De¤erli S, Çeliksöz A, Aycan Ç, Say-g›l› ‹, ‹fllek A, Uygur B, K›vanç Ö. Sivas merkez ve çevre il-çelerin baz›lar›nda ilkö¤retim ça¤› çocuklar›nda barsak para-zitlerinin yayg›nl›¤›. Türk Parazitol Derg 2001; 25:56-8 10. Polat E, Özdemir H, ‹senkul R, Sa¤lam GM, Günay G, fiengül
H, Aks›n NE, Bilgehan H, Altafl K, Çal›fl›r B, Ak›nc› TD. Si-livri ilçesi ve köylerindeki ilkö¤retim okullar›ndaki çocuklar-da barsak parazitlerinin yay›l›fl›n›n belirlenmesi. Türk Parazi-tol Derg 2000; 24:384-7
11. Sayg› G. Genel parazitoloji. In: Ustaçelebi fi, ed. Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. Ankara: Günefl Kitabevi, 199; 1169-87 12. Juckett G. Common intestinal helminths. Am Fam Physician
1995; 52:2039-52
Klimik Dergisi●Cilt 15, Say›:2 55
Tablo 1. Hasta Dökümü
Toplam ‹stenen ‹stenen Parazit
Tetkik Parazit Tetkiki Tetkiki Yapt›ran Saptanan Olgu Toplam n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) K›z 2 123 (48) 277 (49) 277 (52.5) 121 (31.3) 5 362 (49) Erkek 2 394 (52) 289 (51) 250 (47.5) 262 (68.7) 5 565 (51) Toplam 4 417 (40.4)* 566 (5.2)* 527 (4.8)* 383 (3.5)* 10 927 (100)**
* sat›r yüzdesi, ** sütun yüzdesi
Tablo 2. Saptanan Parazitlerin Da¤›l›m› Parazitin Ad› Olgu Say›s› Oran Enterobius vermicularis 233 (60.8) Taenia saginata 63 (16.5) E. histolytica (trofozoit) 42 (11) Ascaris yumurtas› 42 (11) Giardia intestinalis 2 (0.5) Hymenolepis nana 1 (0.3) Toplam 383 (100)
