T T -ÎT21
) z<^/
Hâlâ keşfedilmeyi bekleyen bir lider:
NAMIK KEMAL
ÖZCAN ÜNLÜ
o u n lu @ t g . c o m . t r
Namık Kemal, Türk edebiyatına kazan dırdığı birbirinden önemli eserler ka dar, mücadeleci kişiliği ve aykırı fikir adamlığı ile de geçmiş dönem tarihimi zin önemli isimlerinden biri olarak var lığını bugüne kadar getirebildi. Asıl adı
Mehmed Kemal'di.
1863'te Babıali Ter cüme Odası'na kâ tip olarak giren ve burada dört yıl çalıştıktan sonra döne min önemli düşünür ve sanatçılarıy la tanışm a sının da ver diği im kan la, 1865'te kurulan ve daha sonra Ye ni O sm anlılar Cemiyeti adıyla or taya çıkan İttifak-ı Hamiyet adlı gizli derneğe katıldı. Bir yandan da Tasvir-i Efkâr gazetesinde hükümeti eleştiren yazılar kaleme aldı. Gazete, Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin görüşleri doğrultusunda yaptığı yayın sonucu 1867'de kapatıldı. Mücadeleci kimliği ve sözünü budak tan esirgemez tavrıyla dikkatleri üzeri ne çeken Namık Kemal'i Erzurum'a va li muavini olarak atanması da durdur madı. Bu göreve gitmeyi çeşitli engel
KİŞİSEL GELİŞİM 50
ler çıkarıp erteledi ve Mustafa Fazıl Pa- Şa'nın çağrısı üzerine Ziya Paşa'yla bir likte Paris'e kaçtı.
Namık Kemal, "Muhbir", "Hürriyet", "İbret" gibi gazetelerde kaleme aldığı yazı, hikaye ve şiirlerinde dönemin si yasî hayatını eleştirirken, bir yandan da bütün engellemelere rağmen tek ba şına bir kahraman olmaya başlamıştı. Dönemin sisli siyasetinde -izlediği yöntem ve mücadele alanı tartışılmış olsa bile- varolma mücadelesi veren ve eserleriyle de bunun teorisini yazan Namık Kemal, bugün örneklerine az rastlanır "cins kafa"lardan biri olarak o günlerin Bab-ı Ali'sine farklı bir renk getirmeyi başarmıştı.
Lider o ld u , tarihi liderleri yazdı
Namık Kemal'i okuyup anlayabilmek için, onun temsil ettiği düşüncenin ye niden yorumlanması gerekiyor. Hiçbir okulda öğrenmediği liderlik vasfını, kalemiyle kazanmayı başarabilen en der kalemşorlardan biri olarak tarihte ki yerini alan yazarın, sürgünlerde sağ lığını kaybetme pahasına bile olsa orta ya koymaya çalıştığı düşünce etrafında yeni fikirler geliştirmeye çalışması, ar kadaşlarına her şeye rağmen kararlı bir lider olduğunu ispat edercesine sahip çıkması model olarak alınıp işlenebilir. Günlük konuşma dilinden alıntıların yanı sıra, o zamana kadar geleneksel Türk şiirinde görülmemiş olan "hürri yet kavgası", "esaret zinciri", "vatan",
'kalb-i millet" gibi yepyeni kavramlarla birlikte, doğrudan doğruya düşüncenin aktarılmasını amaçlayan bir tür "man zum nesir" oluşturmayı başaran Namık
Kemal, tiyatro türünde verdiği eserle riyle de siyasi ve tarihi lider portresin den örnekler sunmayı başarmıştır. Bir yurtseverlik ve kahramanlık oyunu olan "Vatan Yahut Silistre" yalnız ülke için değil, Avrupa'da da ilgi uyandır mış ve beş dile çevrilmiştir.
Bir vatanperver ve keşfedilmeyi bekle yen lider bir yazar olan Namık Ke m al'in ilk rom anı olan "İntibah" 1876'da yayımlandı. Ruhsal ve toplum sal olaylara bakış açısı ve çözümleme leriyle Türk edebiyatında da bir ilk olan romanından dört yıl sonra yayım lanan "Cezmi" isimli romanı ise başlı başına bir değerdir.
OsmanlI'nın kuruluş ve yükseliş dö nem lerini anlattığı "Devr-i İstila", 1872'de çıkan ve Selahaddin Eyyubi, Fatih Sultan Mehmed gibi tarihi şahsi yetleri anlattığı "Evrak-ı Parişan", İs tanbul'un alınışını anlatan "Barika-i Zafer" de onun romanın imkanını kul lanarak, tarihi ve tarihe mal olmuş ki şisel gelişimini zaferlerle taçlandırmış olanların öykülerini yansıtması bakı mından da önem taşır. Namık Kemal, döneminin bütün muhalif gazete ve dergilerinde yazmış olmasına rağmen Osmanlı kültürü, OsmanlI'nın kültürel ve siyasi gelişimi, kültürel miras gibi kavramlar üzerinde hassasiyetle dur muştur. Tek başına bir lider yazar ol duğunu ifade ettiğimiz Namık Kemal, bütün bu yönleriyle de kişisel gelişimi ni, liderlik vasfını gelenek ve kültür den beslemeyi başarmış bir portre ola rak karşımızda duruyor.
Tflşilel Arşivler i r a anDUi s eneği Taha Toros Arşivi
ııı mımıııımııımı ııııı ıım ııııı ııııı ııııı ııııı mı ııı * 0 0 1 5 8 3 2 6 1 0 1 0 *
