19 MART 1982 CUMA
e
Vahların, köşklerin
,
h
a
ned
an
saraylarının
t
oplandı
ğı
bu
eşsiz
köşede şimdi pislik
kol
g
eziyor
Haliç'
e he
r gün
700 ton idrar 100
ton
dışkı,200 ton pis su akı
yor
Y
akın zamanlara kadar"Al tın Boynuz" adı doğal gü zelliği, suyu vehavası ile isıanbul'un en müsıesna bir semti
olan Haliç'e günde ortalama
olarak 700 tonun üzerinde idrarla,IOOtonunüzerinde dışkı akıyor.
Ayrıca, fabrikalardan Haliç'e akan pis su miktarı dagünde 200 ton'un üzerinde.
HAV A KİRLILIGINİN
ANA NEDENLERİ...
Haliç'tekisu kirliliğinin başlı
ca kaynaklarını evsel atıklar,
endüstriyel sıvı aııklar, kaıı atıklar,derelerden ve yamaçlar
dan gelen erozyon taşıntı malze
meleri meydana getiriyor.
Haliç'in etrafında yaşayan nüfusun evsel atıkları, 200'ü aş kın irili ufaklıdeşarjlarlaHaliç'e akıtılıyor. Haliç çevresindeki ka
nalizasyon alt yapı tesislerinin çok yetersiz olması nedeniyleev
sel atıklann çoğu dereler vesız
ma yolu ile Haliç'e karışıyor. Buarada Haliç ve onu besle
yen Kağıthane, Alibcydereleri
nin kıyılarında bulunan ve atık
larını Haliç'eakıtan endüstri ku
ruluşları, Haliç'in çevre kirlen mesinde en önemli rolü oynu
yor. Haliç'inkirlenmesiyle ilgili
olarak hazırlanan raporlarda,
bu kuruluşların meydana getir
dikleri kirlenmenin yaklaşık 2.5 milyonluk bir nüfusun meydana getireceği kirlenmeyeeşdeğerde olduğu belirtiliyor.
Haliç'de bulunan işyerlerin
den yüzde 53'ü de çıkardıkları50 tona yakın katı atıkı Haliç'e ata
rak kirlenmesini daha da hızlandırıyor.
Zehirli maddeler nedeniyle bazı yerlerinde oksijen bulun
a<tı.Am."All.H<ıliç'.lıı suyunda akteri ve mantardan başka can
lı varlık yaşayamıyor.
Yapılan incelemeler sonunda
Haliç suyunda bulunanyabancı maddeler şöyle:
"Krom, arsenik, sodyum
sül-•
Bazı yerlerindeoksi
jen bulunmayan Ha
liç'in suyunda bak
teri ve mantardan
başka bir şey yaşa
mıyor. Suyun I litre
sinde 40
yabancı
madde var
für, bira mayası, nişasta, muhte lif baharat, yumurta akı, kü kürtlü maddeler, yağ asitleri, yajt, et, kemik parçalan, ıübre, kıl, gliserin, tutkal, kauçuk, ko la, klor, hidrojen sülfür, fenol klorid. sülfid, tiyosiyanat tiyosülfal • katran, naftalin, metalik tuzlar, kan, deri, boya,
tutkal, konserve, sabun, madeni maddeler, mermer. tutla."
2 milyon 632 bin metrekarelik bir alanı kapsayan Haliç'de ha len 7 milyon metreküpeyakın ça mur var. Bu çamur miktarı her yıl 10 cm daha artıyor.
Suyunun yüzü, yağlar, kö
p
ü
kler
ve başka maddelerle kaplı olması nedeniyle burada balıkçılık ve su sporları yapılamıyor. Ayrıca, bu suyu kullanan
m
ü
es
seselerin makineleri bozuluyor.
•
2 milyon 632 bin
met
r
ekarelik bir ala
m
k
a
p
sayan Haliç'
-d
e h
al
en 7 milyon
metreküpe yakın ça
mur var
.
Bu ça
m
ur
miktan
h
er
yıl
10 cm
daha artıy
o
r
HALİÇ'İN KİRLENMESİ
1800'LE
R
DE BAŞLA
DI
Bizans imparatorluğu zama
-nında büyük bir ekonomik veje- la burası Osmanlı donanmasının opolitik önemi olan Haliç'e Os- ticari gemilerin ikmal ve ba
manlı imparatorluğunun eğe- kım üssü halinegeldi. Tersane
menliğine girdikten sonra
rer
s
a
-
nin yan sanayii ihtiyaçları için ne, iskele gibi ticari ve askeri de- . çevrede esnaf örgütleri oluştu.ğerleri olan tesislerin yanında Ayrıca Sultan Ill. Ahmeı dev
bazı kasr ve yalı köşkleri ile ha- rinde Alibey deresinin Cebeci nedansarayları yapıldı. köy kolu üzerinde inşa edilen bendler erozyonla gelen taşıntı
Bu arada 1805'de Taşkızak (arla doldu.
ıersanesi kuruldu. Rüzgarlar-
-dan etkilenmediği için dezaman- Böylece Haliçromantik görü
-İstanbul'un Altın Boynuzu Haliç'i şimdi pislik adacıkları oluşturuyor
nümünüsosyo-ekonornik koşul ların baskısı Ile yitirdi. Özellikle çevreyi kirletici nitelikteolansa
nayiin buradaki düzensiz yerle
şimi Haliç'i Haliçyapan nitelik leriyoketti.
Gelişensanayiinsağlığa zarar
vermesını önlemek için l930'lardan bu yanaçeşitli yasal
önlemler alındı.
ÇALIŞMALAR
Haliç'in kirlenmesininendişe
verici bir halalması üzerine 1953
yılında Istanbul Belediyesinin
hekim vekimyagerlerindenolu şan bir heyet kuruldu. Zaman
zaman belediye vevilayete bağlı
çeşitli dairelerce toplanıılar ya
pıldı. Bazıönerilerde bulunuldu:
- Fabrika artık sularının ıasfi ye edildikten sonra derelere ve Hallç'e verilmesi- Katı artık, cü ruf ve çöplerin Haliç'e atılmaması-Gemi sökme yerleri nin kaldırılması- Tersane artık larının tasfiye edilmesi- Kanali
zasyon yapılıncaya kadar Iosep
lik yapılması idi.
Taban dolması ve kıyı tanzimi konusunda da, dip çamurunun programlı bir şekilde temizlene rek akınlı sağlanması, çamurun seramik sanayiinde kullanılma sı, yamaçların ağaçlandırılarak erozyonun kontrol altına alın ması, kontrolsüz dolgu vemoloz ile denizden arazi kazanılmasına mani olunması ve kıyıların patp
lanşlarla tanzim edilerek iskele ve rıhtımların onarılması teklif edilmişti.
Ayrıca önlemler arasında, mezbahanın havza dışına çıka rılması, kara ve denizulaşımı ile ilgili alt yapı tesislerinin gelişti rilmesi, çevre ile ilgili imar planı hazırlanması, yeni sanayi tesisle
rinin kurulmasına izin verilme mesi de bulunu)ordu.
Arıcak bütün bu örıerıler de
beklenen faydayı sağlayamadı
ve Haliç hergün biraz daha
kirlendi
Haliç'i içindebulunduğu kir
lilik ve düzensiz yerleşim şartla
rından kurtarıp,yenidencanlan
dırmak, temizlemek ve tanzim
etmekiçin 1977 yılındaBoğaziçi
Üniversiıesi tarafından bir mas
ter planıhazırlandı. Teknik Üni
versite tarafından bir sempoz
yum yapılarak sonuç rapor ha
linde yayınlandı.
Taşıma,ulaşım ve yerleşme gı
bierüdleri kapsayan master pla
nıile sempozyum raporuvilayet ve belediyeye verildi.
52 YIL SONRA KO
N
UY
U
VALiLİK ELE ALOI..
I930'dan buyana yapılan çe
şitli çalışmalardan bir sonuç alı
namamasıüzerine İstanbul Vali
si Nevzat Ayal konuya eğilerek
gerekli çalışmaların yapılması için kendi başkanlığında bir
"Yüksek Haliç Temizleme ve
Düzenleme Kurulu" teşkil ettirdi.
İsıanbul Teknik Üniversitesi,
Boğaziçi Üniversitesi, isıanbul Üniversitesi. Birinci Ordu Ko
mutanlığı, Kuzey Deniz Saha
Komutanlığı. belediye başkanlı ğı, büyük nazım plan bürosu, devleısu işleri, karayolları bölge
müdürlüğü. ilsağlıkmüdürlüğü ve dığer ilgili kuruluşların tern
silcilerinin katıldığı ilk toplantı 13 Ekim 1981günü yapıldı ve bu
toplantıda biralt komisyon teş
kiledilmesi kararlaştırıldı.
Alt komisyon Vali Muavini Adnan Kızıldağlı ba kanlığında teşkiledildi. yapılan çeşitli top
lantılarla da bir rapor
hazırlandı.
Hazırlanan burapor üst kuru
lun ikinci toplantısı olan 26 Ka
\1111 I 98 I tarihli toplantıda kabul
edilerek uygulamayakonulması
kurarlaşt ınldı.
Böylece yıllardan beri k urta
nlrnası için çalışılan Haliç konu
su resmen ele alınmış oldu.
Ayaz, Haliçkonusunda kuru
lançalışma grubunun ilk olarak
Haliç yöresindeki çevreyi kirle
tenkuruluşları saptayacağınıve yeni du/enlemelcr ~ apılıncaya
kadar Halicde her ıürlü sanayi
faaliyetlerinin dondurulacağını söyledi.
Ayaz,ilketapta Haliç'e dökü
len Alibcy deresi ve Kağıthane deresi havıalarında erozyonu önlemekamacıyla ağaçlandırma çalışmaları yapılacağını ayrıca
tapu grun,müdürlüğünceHaliç
kıyılarındadolguverecavüzlerle elde edilen alanların saptanaca
ğını bildirdi.
Vali Ayaz Haliç're bulunan ozcl ıcı sanclerdcn bazılaruun
Tuzla 'da vaptanan yeni yerlerine
taşındıklarıııı, 10 kadar özel tcr
'ancye de yine aynıbölgedeyer arandıiiınıbildirdi.
··•·;·;·~·
.. .
.,..
;
. ~ .. ;·:~·:~:-~;·:·:·;•:•:!.~:-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:-:·:·:-:·:·:·:-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·~:·:·:·:·:.:·:·:.:·:·:·:·:-:-:
:·:·:·:-::::x-:·
~
······.·.·.·..
. . . . ' . . . .... M . y;)l
~:ı
,
I{·
(,tf(ff, ~' )
'
I .'J"efi[j
t
t:{
~-:;,.,
..,
~)
~
I
~
'~
?;1~,."'.
.
~
~
t
,
>·~
.
f,.11·
..
·
~J -~~~
-
;
!j
::::
:
<J
~~·
~
~ -~·~
~
.
}
ı
..
_..
.
~
:
::2
~
l
r•
·
~
~
l
~
w I ~~
~t
·
~
:::::
'
,·
J
i
•dJIA,"' .···I :::' w l~ ~ ::::: ~. : !If: ··.:.J~ ~:;~· ~ ' :·: ::::: I~ '.t,~ı\tJ;-z,rr . ••.. __.:!'i92:.~-~··' /.VJ . ~";:"' .' ;.· ::: ::::: ' J1 c.- ·1::1,'r...~ ) ..-:..."' -- '7
~:
::
:::::
Ip
~
.
~_b ~ 'I'~,.
.&_/'~!/'
A~
J I
~
--
~'
·
~
,,·
~
ı1ı1ı,
jfi
Jra~\~~~
,)/
~
~~J
~
,
f.~ ~
~~
~-
:~
:::::
;;; ( '!f{;"liJ, - ~~
~
. ,
u-';0"""''°' 9
co.~/tlı
11.= ;.•ı~ıı~
~\?<9
~
~
fT2
~~·!;_;_~.~~
/
(_~
5/
:
~..
::::: ~ <11))) ~~--~~ - - - ~ ~·~ı;ıj
~?
~.
~~
~··
,
,<·
/
0~·"··
::~·~=ı::::::
~
~
-
-==--
·
·
~
~
/{fı!;)>
~
,..
.
.
~N ,•,•:::::
U/
~
"·· '""-
~
~---
:
::·
lllll
~i:-
0~
;>
f
~
,
.
Z\\
A
V, "~.,,
.·
11
1
~/
~:~
:ı:ı:
/
<
~f,/f/
40~-:
~
'
~-e~ ~'
1':>
>
:
;:~·..
:::::
~..._____
~
-
-
--
-
-
_
--
:
::.
-
-~
~
*
~.:.~~
·
·
···
I
Altın Boynuz' da şimdi
i
I
pislik adacıkları oluştu
I
·:·:·
t
b I' I b 1 B ğl 1 . 0 k 1 19 ıld b I :·:~::::: stan u un, stan u ve eyo u semt en- lur. au öprü er uncu yüzy an aşaya- ::::: ::::: ni ayırankoya, yani İstanbul'un iç limanına rak Haliç kıyılarıarasındakarşıdan karşıya :::::
j!l!l
Haliç denilir. Bizanslılar zamanında Khry- ulaşımı sağlar. ;::::::::: sokeras (Altın Boynuz) adı verilen bu koy Haliç üzerinde eskiden Kağıthanederesi :;:~ .•••• Osmanlı dönemindeHalic-i Konstantiniye ağzına kadar çıkan küçük yolcu vapurları • ._. ::::: diye de anılırdı. İstanbul Halici Kağıthane şimdi EyüpileKaraköy köprüsü arasındaki
lll~
;:;:: ve Ali bey derelerinin birleşen ağzınındeniz iskelelereuğramaktadır.Başlıca semtler İs-;!;~
::::: istilasına uğramasıyla oluştu. Haliç, buiki tanbul tarafında Cibali, Fener, Balat, Ay- ••••• ·•••• k k ~d Sb Th EUBe~lt fddK ::::: ::::: a arsu avşa6ın an aray umu- op ane vansaray ve y p; yo5u araın a a a- ...
·:·:· arasına kadar kuzeybatı-güneydoğu doğrul- sımpaşa, Hahcıoğlu ve Sütlüce'dir.
:!:!:
:·:·: d 8 k · ·K O manlı dönemı"ndegüneyde İstanbul sur- •••••::::: tusun a m.uzanır, engenış yerı .asımpa-
·::=::
:;:;: şa-Cibali arasında 700 metreye varır. Derinli- !arının boyladığı Haliç'inbaşkakesimlerin- ;:;:;·•••• ğiyukarıkesimde, vapurların işlemesini güç de, Eyüp ve Kasımpaşagibi şehir semtleri ·:·:·
:::::· leştirecekkadar azdır ve bu kesim derelerin çevresinde bağ ve bahçeler arasındakonak- :::::
!l.~l.~
.
getirdiği alüvyonlar yüzünden hızlı bir dolma Jar vardı ve kayıklarla Kağıthane'yegezmeye~:l:~
halindedir. Aşağı kesimde ise derinlik fazla gidilirdi.ıo
·
nci yüzyılda Haliç kıyıları lstan- •••••::;:;: dır, Unkapanı (Atatürk) köprüsü altında 40, ·bul'un bir sanayiveortahalli halkiçin yaşa- ~:~
