Güncel Gastroenteroloji
Güncel Gastroenteroloji 9/4 223
M
ikroorganizma denilince çoùumuzun aklı-na enfeksiyona neden olan ajanlar gelir. Aslında biraz düüününce olaya yanlızca enfeksiyon cephesinden bakmanın doùru olmadı-ùı görülebilir. Çünkü insanoùlu varolduùundan bu yana milyonlarca mikrorganizmayı vücudunda barındırarak onlarla dostça yaüamaktadır. Bu çok sayıda mikroorganizma ile birlikte, dostça yaüa-mayı öùrenmek saùlıklı olabilmenin kurallarından biridir. Yaüamın idamesi için doùaya serpiütirilen milyarlarca mikroorganizma ile her zaman her yerde karüılaüan insanoùlu bunların desteùi ile saùlıklı yaüayabilmektedir.Rus araütırmacı Metchnikoff yıllar önce Bulgar köy-lülerinin daha uzun yaüadıùını farketmiü ve bunu araütırdıùında bu insanların bol miktarda yoùurt tükettiklerini görüp yoùurdu incelediùinde canlı bakterilerle karüılaümıü ve bunlara Lactobacillus Bulgaricus adını vermiütir. Bunu izleyen birçok araütırma ile özellikle fermente süt ürünlerinden birçok canlı nonpatojen bakteriler izole edilmiü ve bunlar probiyotikler olarak anılmaya baülanmıütır. Baüta anne sütü, kefir, ayran, yoùurt ve peynir gi-bi fermente süt ürünleri progi-biyotikler açısından çok önemli kaynaklardır. Kısaca nonpatojen canlı mikroorganizmalar olan probiyotikler aùız yolu ile parçalanmadan kolona ulaütıklarında intestinal mikrobiyal balansı geliütirip, zenginleütirerek flora-ya katkıda bulunurlar ve özellikle de kompetisyon yolu ile reseptörlere baùlanarak patojen ajanlara yer bırakmayarak onların dıükı ile dıüarı atılmaları-nı saùlarlar.
Probiyotik ve
Prebiyotikler
Raflit Vural YA⁄CI
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi, Pediatrik Gastroenteroloji ve Beslenme Bilim Dal›, ‹zmir Güncel Gastroenteroloji
Probiyotik olarak isimlendirilen bu bakterilerin se-lektif olarak büyüme ve geliümesini saùlayan, ak-tivitelerini arttıran sindirilemiyen karbonhidrat bi-leüenlerine de Prebiyotik denmektedir. Fructo-Oli-gosakkaritler yapısındaki prebiyotikler baüta anne sütü olmak üzere birçok lifli gıdalarda (örneùin en-ginar, kereviz, pırasa, kuükonmaz, muz gibi) bulu-nur.
Probiyotik ve Prebiyotiklerin Yararlarını ûöyle Sıralayabiliriz:
. Florayı güçlendirerek gastrointestinal sistem enfeksiyonlarına direnç oluütururlar:
a. Asid formasyonu ile
b. Antimikrobiyal aktiviteyi üst düzeyde tutarak, c. Nütriyentler ve reseptörler açısından patojen
mikroorganizmalarla kompetisyona girip onların mukozal adezyonlarını ve de beslenmelerini önleyerek,
d. Antitoksin etki göstererek.
2.úmmün fonksiyonlara destek verirler a. Sekretuvar IgA salınımını arttırarak, b. Fagositozu arttırırlar.
3. Laktazı aktive ederek laktoz emilimini arttırırlar 4. Antitümör özellik gösterirler,
a. Karsinojenleri baùlarlar,
b. Barsak içerikleri için kompetisyon yaparak. 5. Kan lipidlerini azaltırlar
KAYNAKLAR
1. Fuller R. Probiotics in man and animals. J Appl Bact;66: 365-378, 1989.
2. Gibson GR, Roberfroid MB. Dietary modulation of the hu-man colonic microbiota:Introducing the concept of prebi-otics. J Nut; 125: 1401-1412, 1995.
3. Mackie RI, White BA. Gastrointestinal microbiology:eds. Chapman and Hall. New York, 1996.
4. Fuller R. Probiotics second Applications and Practical As-pects Ed.Chapman and Hall. London, 1997.
5. Sadler MJ. Functional Foods. The consumer, the products and the evidence.Saltmarsh M.(eds.) Royal society of Che-mistry, Cambridge. 1998.
6. Schaafsma G et al.Effects of a milk product fermented by Lactobacillus acidophilus and with fructo-oligosacchari-des added on blood lipids in male volunteers. Eur J Clin Nutr; 52(6): 436-440, 1998.
7. Bleichner G et al. Saccharomyces boulardii diarrhoea in cri-tically ill tube-fed patients-a multicenter,randomized,do-uble-blind placebo-controlled trial. Intensive Care Med 23: 517-523, 1997.
224 Aral›k 2005
4. Baüta Rotavirüs gibi viral gastoenteritler olmak üzere tüm enfeksiyöz ve toksik diarelerde semp-tomların ve hastanede kalıü süresini azalttıùı, 5. Ailesinde yoùun atopi bulunan bireylerin çocuk-larında atopi profilaksisi saùladıùı,
6. Genç eriükin bayanlarda kontrol edilemiyen sık üriner sistem enfeksiyonları ve vajinozis ile bunlara baùlı oluüan erken doùumların önlenmesinde, 7. últihabi barsak hastalıklarının remisyonlarının idamesinde etkili oldukları yapılan çok sayıda ça-lıümalar ile gösterilmiütir. Belirli bir amaca yönelik kullanımda probiyotik katkılı gıda ürünlerini kul-lanmak yeterli deùildir. Belirli miktarda probiyoti-ùin parçalanmadan kolona ulaüması zorunluluùu dikkate alındıùında bu durumlarda ticari prepa-ratların kullanılması çok daha doùrudur. Ticari preparatlar bakteriyel (Lactobacillus GG ve bunun bifidobakter ve streptokokus gurubu ile kombinas-yonları) ve non-bakteriyel (S. Boulardi) olmak üze-re iki çeüittir. Bakteriyel olanları kullanırken dikkat-li olmak gerekir. Özeldikkat-likle immün yetmezdikkat-liùi olan prematürelerde, immünosüprese hastalarda septik enfeksiyonlara neden olabilmektedirler.
SONUÇ
Pre ve probiyotikler açısından en zengin doùal ürünün anne sütü olacaùını unutmadan saùlıklı yaüam amacı ile menülerimizde doùal probiyotik (yoùurt) ve prebiyotiklere yer vermeliyiz. Çünkü bunlar çocuklarımızı ve bizleri enfeksiyonlardan, kanserden ve atopiden korur. úmmün sistemimizi güçlendirir. Kolesterolü düüürür.
Yukarıda belirtilen diùer nedenler içinde gerekti-ùinde ticari preparatlarından yararlanabiliriz. b. Lipid sentezini azaltırlar,
c. Kolesterolü metabolize ederler.
6. Peptidlere karüı duyarlılıùı azaltır ve böylece atopiyi önler
7. K vitamin sentezlerler
Doùal ürünlerde bulunan pre ve probiyotikler ya-pay olarak da hazırlanabilmektedir. Oligosakkarit-lerden (prebiyotik) zenginleütirilmiü formulalar, bis-küvi ve krakerler hazırlandıùı gibi senteteik olarak hazırlanan ve yoùurt gibi ürünlere ilave edilen ör-neùin LC, bifidobacter ve lactobacillus suüları gi-bi progi-biyotik ajanları beslenme ürünleri içinde gö-rebiliyoruz. Yine özellikle gastrointestinal sistemin enfeksiyonlarının tedavisinde ve profilakside ya-rarları gösterildiùi için yine canlı bakterilerden ör-neùin Lactobacillus GG, bifidobacter içeren veya maya mantarından sentez edilmiü örneùin Sacc-haromyces boulardi gibi probiyotikler de ambalaj-lanmıü olarak biyoaktif ürünler adı altında kullanı-ma sunulmuütur.
Gerek doùal ürünlerde bulunan veya doùal ürün-lere dıüarıdan ilave ediürün-lerek güçlendirilmiü yoùurt gibi ürünlerin yukarıda belirtilen yararları açısın-dan saùlıklı beslenme disiplini içinde tüketilmesin-de yarar vardır. Bunların dıüında özellikle biyoaktif madde özelliùi ile ambalajlanmıü olarak piyasaya sunulan probiyotiklerin kullanım alanları ne olabi-lir diye düüündüùümüzde ise:
. Antibiyotiùe baùlı diareden koruduùu,
2. Enteral beslenen hastaları olası kontaminasyon-lar sonucu oluüabilecek enteral enfeksiyonkontaminasyon-lardan koruduùu,
GG 225 8. Biller JA et al. Treatment of recurrent Clostridium diffilce
co-litis with Lactobacillus GG. J Pediatr Gastroenterol Nutr; 21: 224-226, 1995.
9. Saavedra JM. Clinical applications of probiotic agents. Am J Clin Nutr 2001; 73(6): 1147-1151.
10. Kalliomaki M et al. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomized placebo-controlled trial. Lancet. 2001; 357(9262): 1057-1059.
