21 AĞUSTOS 1990
KENTYASAM
CUMHURİYET/9
TABİAT MÜZESİ — Ovalan, vadileri ve binbir çeşit ağaç ve bitki türleriyle Bilezikçi Çiftliği bir tabiat müzesini andınyor. Çiftliğin hangi projelerle korunabileceği konusunda çeşitli görüşler var. (Fotoğraf: Cumhuriyet)
O r m a n la r ı her gün
biraz daha yok edilen
İstanbul’da elde kalan
en büyük yeşil alan
Bilezikçi Çiftliği.
Gecekondu
çemberindeki Bilezikçi
Çiftliği bugünlerde
kaderini belirleyecek
koruma planını
bekliyor. 12 bin
dönümlük çiftlik
kamulaştırılabilirse
Orman Fakültesi’nin
uygulama alanı olacak
Alarko H olding’te
kalırsa çeşitli tesislerin
yer aldığı bir
rekreasyon merkezi
haline getirilecek.
ALAATTÎN ÇİFTÇİ__________
Havası, suyu, toprağı kirlenen ve or manları her gün biraz daha yok edilen İs tanbul’un elde kalan tek ve en büyük ye şil alanı olan Bilezikçi Çiftliği, gecekon du çemberinin tehditi altında bu günler de kaderini belirleyecek koruma planını bekliyor. BizanslIlarla yüz yüze gelmiş bin yıllık çınarları, su kaynakları, ova ları, vadileri ve binbir çeşit ağaç ve bitki türleriyle açık tabiat müzesi görünümün deki 12 bin dönümlük Bilezikçi Çiftliği iki tür koruma yaklaşımının arasında ke sin karan bekliyor. Çiftliğin tamamına yakını İstanbul Üniversitesi tarafından kamulaştınlabilirse, Orman Fakültesi uy gulama alanı olarak düzenlenecek. Şu andaki çiftliğin 4 bin dönümlük bölümü ne sahip olan Alarko Holding’te kalır sa, villalar, yabancıların çocukları için okul, kültür ve sanat merkezi ve golf alanlarının yer aldığı bir rekreasyon mer kezi olacak. Satılığa çıkarıldığı 1972 yı lından beri Turing Kurumu ile Sabancı’- nın ilgi alanına giren, son dönemde Mi marlar Odası ve Sarıyer Belediyesi’nin de
“ geleceğine” ilgi gösterdiği bu son bü yük yeşil alanın çözüm gereken sorunu, yapı baskısından kurtulabilmesi. Bunun hangi projelerle daha iyi korunabileceği konusunda çeşitli görüşler ortaya atılı yor, her kesimde tartışılıyor. İstanbul’ un bu büyük oksijen deposunun yakın geçmişteki öyküsü ve bugünkü durumu özetle şöyle:
Sarıyer Çayırbaşı Bahçeköy yolunun ikiye böldüğü Bilezikçi Çiftliği’nin güneyi birkaç yıl önce İstanbul Üniversitesi ta rafından kamulaştırıldı. Yolun kuzeyin deki 4 bin dönümlük Alarko’ya ait olan bölümü 1977 yılında kamulaştıran İstan bul Üniversitesi Rektörlüğü gerekli işlem leri tamamlamayınca kamulaştırma tar tışmalı bir sürece girdi. Bunun üzerine Alarko işlemin iptali için İstanbul 3 no tu İdare Mahkemesi’ne dava açtı. Mah keme 1989 tarih 447 sayılı kararında ka mulaştırma işleminin sakatlandığı yolun daki iddiaları yerinde bulmayarak Danış tay yolu açık olmak üzere davayı reddet ti. Bugünlerde “tashihi karar” aşamasın daki dava Danıştay’da sürüyor.
Son yıllarda Bilezikçi Çiftliği Alarko
firmasının silahlı ve telsizli koruma gö revlileri tarafından özel korumaya alın mış, ancak Alarko Holding Yönetim Ku rulu Başkanı İshak Alaton davayı kay betmeleri halinde korumayı kaldıracak larını söylüyor. Alaton, “Zaten kuşatma altında olan çiftlik gecekondu mafyasın- ca işgal edilecektir. Bizim kaygımız bu- dur. Nasü İTÜ Küçük Armutlu’daki ara zisini koruyamadıysa buranın sonu da öyle olacaktır” diyor.
Daha önce Kara Ali ailesine ait olan çiftlik, yine 1960’h yıllarda başlayan ge cekondulaşmaya karşı korunurken özel korucular, çiftliğe tecavüz eden kondu - culara ateş açmış, bir kişi ölmüştü. Çift lik sahiplerinin işveren olarak sorumlu tutuldukları bu olaydan sonra da çiftli ğin çevresindeki gecekondu çemberi da raldı. Çitfliğin tahribi konusunda aynı kaygıları taşıyan, ancak Alarko’nun özel korumasını kaldırması halinde çiftliğin kamu tarafından özel korumaya alınma sını öneren TURİNG Başkanı Çelik Gü- lersoy, “ 5Q’fi 60’lı yıllarda yaşanan bir gafletin 90’larda da yaşanması için hiç bir sebep yok. Dava kamu lehine sonuç
lanırsa ilgili koruma kadroları kurulmalı ve bölgenin muhafazasına hemen başlan malıdır. Devlet arazisini koruyamaz di ye bir şey yok. Başarılı örnekler var. Belgrad ormanları nasıl konmuyorsa öy le korunur” dedi. Gülersoy Disneyland’- ın kurulmasının planlandığı Tarabya- Ayazağa arasının da bir jandarma kara kolu kurularak korunmasının başarıldı ğını da vurguladı.
Küçük Armutlu’daki arazisini gece konduculara kaptıran İTÜ Rektörü Prof. Dr. İlhan Kayan ise hükümetlerin ve belediyelerin oy kaygılarıyla bu konu da kalıcı politikalar üretmemesinden ya kındı. Kayan, “Gecekondu yapımına göz yumulacaksa başka yerler göstersinler. Tapulu, devlete ve kurululara ait arazi ler yağmalattırılmamak. Tabii bu işin içinde büyük paralar dönüyor. Gecekon duların çoğu bu işin ticaretini yapanlar tarafından yapılıyor. Gelecek kuşaklara karşı yüzümüz yok. Birçok güzelim yer tahrip edildi. Buraların kurtarılması için önerdiğimiz önlemler de bürokrasi yü zünden yürümüyor” diye konuştu.
Kamulaştırmanın gerçekleştirilmesi halinde İstanbul Üniversitesi Bilezikçi Çiftliği’ni Orman Fakültesi’ne Araştır ma ve Eğitim Ormanı olarak tahsis ede cek. Orman Fakültesi de çiftliğin “ Mas- ter Planı”nı çıkarmış durumda. Toplum la ormanın kültürel ve moral ilişkisinin zayıf olduğundan yola çıkan fakülte yet kilileri, bu ilişkileri güçlendirmek için halka ağaçlandırma örnekleri sunacak larını, açık hava dinlencesi sağlayacak larını, Fidanlıklar kuracaklarını ve insan ların ilk yaptığı toplayıcılığı burada ya şama geçireceklerini söylüyorlar. Çiftlik te spor alanları kurarak “ silvo terapi” (hastaları ormanda iyileştirme) de uygu layacaklarını belirten fakülte yetkilileri, koruma için Orman Genel Müdürlüğü’- nden muhafaza memuru, ihata duvar için de ödenek istediklerini bildirdiler. Pey zaj ve amanejman planları da yapılmış olan Bilezikçi Çiftliği’nin fakülteye ait bölümünde ağaçlandırma çalışması ya pılmış ve bir fidanlık kurulmuş durum da. Üniversiteye göre Alarko’ya ait olan bölüm kamulaştırılınca planlar bir bü tünlük içinde uygulanabilecek.
--- ı r " ‘ ... ... 1 •
Kim ne diyor?
Kullanıma
açılmalı
İstanbul Haber Servisi — Mi marlar Odası’nın da ilgi odağı ha line gelen Bilezikçi Çiftliği, çev reci kuruluşların ve diğer meslek odalarının da ilgisini çekiyor. Ge çen günlerde ortak bir basın top lantısı düzenleyen Mimarlar Oda sı, Yeşiller Partisi ve diğer mes lek kuruluşları “ Yeşil alanlar an cak ciddi bir planlama ve toplum sal kullanıma açılarak halkın ye şil alanlara aktif olarak sahip çık masını sağlayan düzenlemelerle korunabilir” diyerek Bilezikçi Çiftliği’nin aynı bölgede yer alan Atatürk Arbitorumu ile birlikte UNESCO’nun ilan ettiği “ Kültü rel Gelişmenin Dünya On Yılı Programı” kapsamına alınması nı istediler. Diğer görüşler şöyle: Turing Kurumu Genel Müdü rü Çelik Gülersoy: Kullanım ko nusunda çiftliğin turizm ve kültür açısından büyük olanaklar içerdi ğini vurgulayarak, “ Burası ağaç landırma ve eğitim sahası olarak kalmasın, ülkenin ve şehrin diğer ihtiyaçlarına cevap veren bir kul lanıma da açılsın. Bir bölümü tu rizme ayrılsa, öğle yemekleri ve rilse tüm seyahat acenteleri turla rını buraya uzatırlar.
Sarıyer Belediyesi: Bilezikçi Çiftliği dahil tüm ormanlık alan ları Orman İşletmesi’nin koruma sı gerektiğini belirten Sarıyer Be lediye Başkanı İhsan Yalçın, “ Devletin koruyamadığım beledi ye nasıl koruyacak” diye soruyor. Yalçın, Alarko’nun özel koruma sına karşın Kocataş bölgesinde ağaç kıyımı yapıldığım ileri sürü yor.
Aiarko: A larko’nun İnşaat Grup Başkanı Oktay Varlıer ise Bilezikçi Çiftliği için uluslararası nitelikte bir proje ürettiklerini, bu alanda yöre, çevre ilişkilerini göz önüne alarak doğayı bozmayacak biçimde yapılaşma öngördükleri ni anlatıyor. Varlıer “ Buraya her şeyden önce yabancı görevlilerin, diplomatların çocuklarının öğre nim görebileceği uluslararası bir okul yapacaktık. Ayrıca peyzaj mimarisi yüksekokulu da düşünü yorduk. Golf alanları, sağlık çift liği (her türlü rehabilitasyon için) sportif alanlar, kültür ve sanat merkezi, hatta küçük bir otel da hi düşünmüştük. Projeyi ise dün yada bu tür yerleri yapan ulusla rarası bir mimarlık kuruluşuna yaptıracaktık” diyor.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
