'In
the 16th century there was a painter whose wife would ask him to add an island just fo r herself whenever he painted a w orld map, and the painter would not feel able to refuse.’ Aksit Göktürk relates this anecdote in his book The Island. The Spanish painter lived in a century when the w orld was still a place o f mysteries, and evident ly he thought there could be no harm in humouring his señora. A fte r all it was just a dot in an expanse o f blue, like a freckle on tanned skin. But woe on the sailor w ho saw this imaginary island on the map and tried to reach it! You should not be angry at the Spanish painter fo r his thoughtlessness, though. He was not concerned with them but w ith his beloved, offering her an island as a gift, a promise o f eternal happiness, a utopia. An island all to oneself is an Irresistible dream; a beach o f many coloured pebbles lapped by waves in the middle o f the turquoise sea; tranquility itself, far from jostling crowds.1 will arise and go now, and go to Innisfree / And a small
Onaltıncı yüzyılda, ressamın biri ne zaman bir dünya
haritası çizecek olsa, karısı hemen “Sevgilim, şuracığa
da bir ada koyuver, yalnız benim olsun!” dermiş. Res
sam da bu isteği uysallıkla yerine getirirmiş.’ diye yazı
yor Akşit Göktürk, ‘Ada’ adlı kitabında. Dünyanın gize
mini, bilinmezliğini koruduğu bir yüzyılda yaşayan İs
panyol ressam, sinyoranm gül hatırını kırmak istememiş
anlaşılan. Hem de ‘ne zararı var’ diye düşünmüş olacak.
Öyle ya, engin mavilikler içine kondurulmuş bir nokta
cık: Ten üstünde çil tanesi! Tabii bu hayali adayı harita
da görüp de ulaşmak isteyen denizcilerin vay haline.
Denizcileri bu ‘mutluluk’ arayışıyla başbaşa bırakan İs
panyol ressama sakın ola kızmayın: Çünkü, ada sevgili
ye sunulan hediye, sonsuz bir mutluluk vaadi, bir
ütop-52
Karşı sayfada: Burgazada’dan Kaşıkadası ve Heybeli’ye bir bakış (üstte); adaya gidiş hep bir özgürlük duygusu uyandırır ipimizde (altta). Burgazada’ya birkaç yüz metre mesafede olan Kaşıkadası özel bir mülk (üstte). Eskinin Antigoni Oteli (altta). / Facing page: View of Kaşık and Heybeli islands from Burgaz (above). Going to the island always brings a carefree mood (below). This page: Kaşık Island a few hundred metres away from Burgaz is private property (above). The old Antigoni Hotel (below).
ya. Hayal gücünü uyandıran bir imge: Kendine ait bir
ada... Kumsalı döven, turkuvaz denizin ortasında. Çılgın
kalabalıktan uzakta, dirlik, düzenlik, refah içinde mutlu
bir nokta.
“...Bir kulübe yapacağım çamurdan çalı çırpıdan / Do
kuz sıra fasulyem bir de bal peteğim olacak / Tek başı
ma yaşayacağım arı uğultuları arasında.” Böyle diyor şa
ir Y. B. Yeats, ‘Göl Adası Innisfree’ adlı şiirinde. Ama,
çağımızda Robinson-
culuk oynam ak pek
de uygun düşmüyor.
O her gün yaşadığı
mız karmaşa, o balta
girmemiş orman bizi
e v c ille ştiriy o r v e...
Ö nce, ada o k y a n u
sun, öyle huyu suyu
bilinm ez den izlerin
ortasında, bir başına
olmasın diyor insan.
Sonra, kendi adasını
çeke çeke bildik, ılı
man iklimli denizlere
taşıyor. Civarında da
komşuculuk oynaya
cak başka adalar ol
sun istiyor; özgürlük,
m utluluk vaadi yine
kendi oturduğum uz
kentle sınırlı kalıyor.
cabin build there, o f clay and wattles made / Nine bean-rows will I have there, a hive for the honey-bee / And live alone in the bee-loud glade.' So writes the poet Y. B. Yeats in his poem The Lake Isle o f Innisfree. But it is not always feasible to play Robinson Crusoe in o u r m odern times. A m ore accessible retreat from the concrete jungle is all we need; closer at hand, in familiar seas, and offering peace, liberty and happiness w ithout isolation.
Burgazada'nın küjük ve sakin koyları denize girmek isteyenler için elverişli bir ortam oluşturuyor (üstte). Adanın eni de boyu da iki kilometre. İster keyifli bir yü rüyüş yapın, ister faytona binin (altta). / The small quiet coves of Burgaz are perfect for swimming (above). Burgaz is just 2 km across, so you can walk any where, or treat yourself to a phaeton ride (below).
İşte, düşlerdeki o ‘emin liman’, Burgazada... Marma
ra’nın, İstanbul’un kıyısında. Hem adı, hem konumu ve
rilen tarife tıpatıp uyuyor: İlkçağlarda, gemilerin sığındı
ğı ‘emin liman’ anlamına gelen ‘Panormos’ denilmiş
ona. Çünkü, doğusundaki Heybeliada (Halki) ile arasın
da genişliği ancak 600-700 metreye varan, sığ bir kanal
var. Gece ortalık kararınca da uzaktan göz kırpan yıl
dızlar ve dalgaların sesiyle başbaşa kalmıyor insan.
Komşu adaların, komşu ışıkları parıldıyor. Kınalıada,
Just such an island re tre a t exists a short distance from Istanbul, in the Marmara Sea. This is Burgaz, part o f a tiny archipelago known as the Princes Islands. In ancient times the island was called Panormos, a name meaning 'safe harbour,’ because between Burgaz and Heybeli Island (the ancient Halki) to the east is a shallow channel 600-700 metres wide offering shelter from gales. A fter nightfall the twinkling nights on the neighbouring islands are like a reflection o f the tw in kling stars in the sky. The Princes Islands consist o f Kinali,
56
Burgazada, Kaşıkadası, Heybeliada, Büyükada ve Sede-
fadası ile birlikte üç küçük, suskun adacık birbirini hiç
yalnız bırakmıyor. Hepsi bir olup İstanbul’un ‘Adalar il-
çesi’ni oluşturuyor.
Ada vapuru, ana karadan ayrılırken her zaman mutluluk
duyar ya insan... Denize bakan tahta sıranın üstüne ra
hatça yerleşip kitabınızı açarsınız. Sanki dünya geride
kalır, taşıdığınız onca yükle. Adaya gitmek özgürlüktür,
kaçıştır. Ama, İstanbul’a Konstantinopolis denilen gün
lerde adaya gitseydik böyle düşünm eyecektik elbet.
Ulaşımı güç, kaçmanın adeta imkânsız olduğu adalar, o
günlerde prenslerin, imparatorların çile çektiği bir sür
gün yeriymiş. ‘Prens Adaları’ ismi de Bizans’tan kalma.
İstanbul’dan kalkan vapurların ikinci durağı, Burgaz;
küçük bir Rum balıkçı köyü olduğu günlerdeki adıyla
Antigoni. 1846’da Adalar’a vapur işlemeye başladığında
bile bağlık, bahçelik küçük bir köy görünümünde.
Bir-Bir zamanlar küçük bir Rum balıkçı köyü olan Burgazada’nın daracık, çiçekli yollarını ahşap köşkler, şık villalar süslüyor (solda ve altta). Hemen her yazı adada geçiren Sait Faik’in evinden bir köşe (altta solda). / From being a small Greek fishing village, Burgaz became a summer resort of elegant villas and grand wooden houses (left and below). The house of Sait Faik, the famous Turkish short story writer who spent his summers on the island (below left).
Burgaz, Kaşık, Heybeli, Büyük, Sedef and three uninhabited islets.
As the ferryboat heads away from the mainland a happy feel ing o f freedom and escaping from cares takes over. Sitting comfortably on one o f the wooden seats facing the sea you open your book. Yet if you had sailed to the Islands at a time when Istanbul was called Constantinople, you might not have been so delighted. Then they were places o f exile, difficult to reach and almost impossible to escape from, where deposed Byzantine em perors and princes in disfavour w ere sent. Hence the name Princes Islands.
Burgaz is the second stop fo r ferryboats from Istanbul. A t a time when the tiny tow n here was a little Greek fishing vil lage, it was called Antigone. W hen the first steamboats com menced the Island run in 1846, it was still a small village o f cottages set amongst vineyards and orchards, with a sprin kling o f grander wooden houses. And nothing changed much
Adanın gizli saklı, çamlık koyları, bir zamanlar Sait Faik’in öykülerini yazdığı mekânlardı (üstte). Önceden kendi halinde, bağlık bahçelik bir köy görünümünde olan adaya yüzme havuzlu kulüplerin, çık villaların inşa edilmesi 1950’lere denk düşüyor (altta). / Pine clad coves which were the settings for Sait Faik’s stories (above). From the 1950s Burgaz became a fashionable summer resort, with elegant villas and sports clubs (below).
kaç ahşap köşkü ve yalıları var. Bu kendi halinde, içine
kapanık beldenin gelişmesi 1950’lere denk düşüyor. Ye
şillik yamaçlarına şık villalar inşa ediliyor, eski ahşap
evler ve köşkler restore ediliyor, sokak aralarına mo
dem apartmanlar yapılıyor. Dernekler, kulüpler bu dö
nemde kuaıluyor. Pek çok lüks kotra bu dönemde zi
yaret etmeye başlıyor kıyılarını.
İskelede vapurdan iner inmez Grek sütun başlıklarıyla
büyük beyaz bir bina, eski Antigoni Oteli karşılıyor sizi.
Önceden tamamen ahşap bir yapı iken betonarme
ola-until the 1950s, when it was 'discovered' as a summer resort, and elegant villas were built on its green hillsides, modem apartments along its side streets, the old wooden houses restored, and luxury yachts began to m oor at the quay. W hen you disembark on the pier the first thing you notice is a large w hite colonnaded building, th e A ntigone H otel. Formerly a wooden building, it has been rebuilt in concrete. Right behind it rises the splendid dome o f the Church o f Saint John the Baptist, and above that the pine-clad hill o f Hristos Tepe where the Byzantine Hristos Monastery and
Church stand. Burgaz Island measures around 2 kilometres in length and w id th , so e v e ry w here is a short walk away. Even in the mid dle o f the day there is no noise apart from the singing o f small birds and the screeching o f gulls and crows. An old man sits in front o f his house slowly sipping a cup o f coffee. Strolling through the backstreets you come to the house o f th e 2 0 th c e n tu ry Turkish poet Sait Faik which is now a muse um open to the public. Faik’s s to rie s w e re o fte n set in Burgaz
60
Adanın eski dokusundan kalma ahşap evler, o glinlerin zevkini yansıtıyor (solda). Çiçekler, yapraklar ve anılarla sarmaş dolaş, kuytu bir yaz bahçesi (altta). / Traditional wooden houses remind us of the island's past (left). Beautiful gardens make strolling around the island a pleasure (below). Island, and tell o f its people, sea, fish, soil and perfumed air. The white painted wooden house is shaded by mulberry trees, plum trees and palms, and its modest garden is over grown with pink oleanders, red and white geraniums and blue hydrangeas. The branches o f the mulberry tree hang almost to the ground, so that visitors only have to reach out to taste the ripe juicy fruit. Wandering through the rooms with their creaking floorboards, visitors walk carefully so as not to dis turb the writer's tranquil private world. Through the open d o o r o f the balcony you see pots o f geraniums that have been newly watered, and out to sea beyond them the ver dant Kaşık Island. This is a balcony that invites you to sit down to read, chat, drink tea o r daydream.
If Sait Faik had been alive he m ig h t have w alked to Kalpazankaya like us, o r gone to swim o ff the rocks facing Yassı and Sivri islands. He would have stopped to talk to the dolphins, fishermen and Greek girls in windblown skirts, and perhaps lit a cigarette. Everyone on the island used to recog nise him from a distance by the dog which never left his side, and say to one another, ‘That was Sait.’ •
