Bertolt Brecht oyunlarıyla anıldı

Galeri Nev'de sergilenen "İskandil" adlı tablo.

Güleryüz’ün

insan ruhu

iskandili

PROF. Onay Sözer, ressam

Mehmet Güleryüz’ün bir

yapıtını, tuval üzerine yağlı boya

‘‘İskandil" adlı tablosunu

yorumladı

ÖNAY SÖZER

D

A L G A L A R arasında belki de bir an sonra sulara devrilecek bir bolun içindeki can- kurtarma yelekli denizcilerin üçü yanyana hazı- rol durumunda ayakta, ayrı resmedilmiş denizci ise suyun derinliğini ölçmeye çalışıyor. Son bir kahramanlık mı, yoksa kimi kahramanlık gibi gözüken şeyler ilkin düşünülmesi gereken tür­ den bir “ saçma durum” mu? Bu denizciler bi­ raz sonra gövdelerinin içinde ver alacağı derinli­ ği iskandil etmiyorlar mı? Arekdot’un fantezi gücü orada, ama (hiçbir) "re sim " anekdot değil, bu I denizcilerinki de değil. Güleryüz’ün resmi akla gelebilecek böyle yorumlara izin veriyorsa da on­ ları aynı zamanda aşıyor. Bu resim (Güleryiiz'- ün birçok başka resmi gibi) bir tutturmanın, so­ nuna kadar gidilen bir saplantının resmi. İnsa­ nın birçok “ norm al" gözüken eylemi asıl bağ­ lamı yakalanırsa bir saplantı olarak mı ortaya çıkar acaba?

Anonim kötülük

Kimi en "m a su m " gözüken dav­ ranışlarda bile pis bir cinayetin kokusunu alan Güleryüz’de saplantı, doğa-insan ilişkisini, deh­ şet, ürkü verici, ama ısrarla gerçekleştirilen bir amaca doğru sürüklüyor. Bu tablo da saplan­ tıyla gerçekleştirilen "anonim bir kötülüğün” tablosu. Bir fırtınanın ortasında belki de son an­ larında denizin derinliğini ölçmeyi törenle yeri­ ne getiren bu figürler ancak kötücül görevlerin­ den dolayı bu durumun içine düşmüş olabilirler ve o kötülük sürüyor. Beri yandan denizin de­ rinliğini ölçme buyruğunun kimin tarafından ve­ rildiği önemli değil; hazıroldaki denizciler de en az suyun derinliğini ölçen kadar işin içinde gözü­ küyor. Hem fırtınanın kurbanları, hem de bu kötücül sahnenin bir parçası onlar; bir kasdın, bir “ intention"un kötülüğü söz konusu olan, on­ lar da gülünç kötü-nivet kuklaları...

Bir maskenin ardında

Bu noktada resmin anlamını yakalamışsak he­ men diyebiliriz ki, bu anlam ayrıca bir anlatım aramıyor kendine: Bir maskenin ardına saklan­ makla yetiniyor. Gerçekten de figürler Güleryüz'- de birbirinden ayrı, kopuk, biraraya getirilmiş maskelerden başka bir şey değil. Her figür, her maske kötücül niyete bireysel olarak, ama dışar­ dan aracılık ediyor, felaket sahnesine kendi kat­ kısını yapıyor ve orada "kalıyor. Bireysel bir an lalımdan çok, genel bir anlam ve onun biçimsel- teknik olarak tabloya dağılımı söz konusu.

Güleryüz’ün hemen hemen bütün resimlerin­ de olduğu gibi bu tabloda da figürlerin en çok bütünleşmeye yaklaştıkları anda bile asla bütün­ leşmeden parçalar halinde kalışına dikkat. Ha- zıroldaki denizciler yanyana getirilmiş iskambil kâğıtlarına benziyor. Tek başına olan denizci ise sanki oraya devrilmiş gibi (dikey/yatay karşıtlı­

ğı). Kabaran dalgalar ise tüm kuşatıcılıklarına karşın bütünlüğü yaratmıyor. Parça parça figür­ leri taşıyan bir uzam değil denizin yüzü. Aslın­ da denizciler de, bot da çoktan parçalanmışlar, dalgalar gibi dağılmışlar. Güleryüz’ün başka re­ simlerinde de görülen bu uzamsız parçalar ha­ linde varolma niteliği burada bizi böylece bir son­ raki ana gönderen “ eğretileme” bir anlam ka­ zanıyor.

Fırça vuruşlarının birbirine ulanmayıp çizgi gibi kalması gösteriyor ki, yağlı boyayla yapılmış bir desen ' arşısındayız. Güleryüz’ün desen çizgile­ rinin, içine çeşitli figürlerin saklandığı bulmaca­ lara benzediğini bilenler, burada bu bulmacam- sı çizgilerin ters bir işlev kazandığına tanık ola­ bilirler: Çizgiler figürleri saklayacağına, figürler fırça izlerini açıklıyor bu kez, hem de resmedi­ len sahneye yakışır son bir “ ironiyle" turuncu, sarı ve kahverengilerin en sıcak tonlarında.

GÜNEŞ SAYFA 8

Sanat • Kültür • İnsan

2 MAYIS 1988 PAZARTESİ

Bertolt Brecht oyunlarıyla anıldı

Ülkemizdeki Brecht yorumcularından Zeliha Berksoy törenler sırasında Berlin’deydi

ÇEŞİTLİ ülkelerden 4 7 delegenin

.

konuk olarak katıldığı, Almanya ’nın iki

ünlü tiyatrosunun ilginç oyunlar

sunduğu anma haftasında film

gösterileri, konserler, tiyatro

tartışmaları yapıldı, seminerler

düzenlendi

ZELİHA BERKSOY

A

L M A N fe ls e f e c i, t iy a t r o k u r a m c ı­s ı, o y u n y a z a r ı v e ş a ir B e r t o lt B r e e h t ’in 90. d o ğ u m y ıld ö n ü m ü A v r u p a ’n ın b a z ı k e n tle r in d e o ld u ­ ğ u g ib i, d o ğ u m y e r i o la n A u g s - b u r g 'd a v e B e r l i n ’d e k u t la n d ı. B r e c h t A r a ş t ı r m a M e r k e z i v e E l e ş t i r m e n ­ le r B i r l i ğ i ’n in o r t a k l a ş a d ü z e n le d ik le r i h a ft a ­ y a ç e şitli ü lk e le rd e n 47 d e le ge k o n u k o la r a k k a ­ tıld ı. B a ş t a B e r l i n e r E n s e m b l e o lm a k ü ze re D e u t s c h e s T h e a t e r d e ilg in ç o y u n l a r su n d u . B i r h a ft a b o y u n c a , f ilm g ö s t e r ile ri, k o n se r, se ­ m in e r v e t iy a t ro k o n u s u n d a t a r t ış m a la r y a p ıl­ dı. Y a b a n c ı r e j is ö r le r in k e n d i ü lk e le r in d e s a h ­ n e le d ik le r i B r e c h t o y u n la r ın d a y e n i u y g u la m a ­ la r, d e n e d ik le r i y o r u m l a r v e k e n d i t o p lu m la - rı ile B r e c h t k u r a m ın ı n ç a k ış t ı ğ ı n o k t a la r, g e ­ liş m e le r ü z e r in d e d u ru ld u . B e r lin e r E n s e m b le , “ D i a l o g 88” iç in " F a t - z e r ” , " A n a ” , " B a a l ” o y u n la r ın ı g ö s te r im e h a ­ z ır l a m ış t ı. B u n l a r ı n y a n ı s ır a o n y ıl d ır o y n a n ­ m a k t a o la n " G a l i l e o " , “ C e s a r e t A n a ” , " K a f ­ k a s T e b e ş ir D a i r e s i ” d e p r o g r a m d a y d ı. D e u t s c h e s T h e a t e r ’d e is e n e r e d e y s e B e r l i ­ n e r E n s e m b l e ’y e a lt e r n a t if b i r r e ji ç a lış m a s ı g e r ç e k le şt ir e n “ A le x a n d ır L a n g ’ın, B r e c h t ’den " S i v r i K a f a l a r v e Y u v a r l a k K a f a l a r " o y n a n ı­ y o r d u . V iy a n a B u r g T h e a t e r ’den A lf r e d K ir c h n e r ’in r e j is i " A r t u r o l ’i ” v e B e r lin ’d e k i E r n e s t B u s c h T iy a t r o O k u lu ö ğ r e n c ile r in in o y n a d ık l a r ı “ Se- z u a ’n ın

tvi

İ n s a n ı ” d a ilg in ç ve b e ğ e n i t o p la ­ y a n ç a lış m a la r d ı.

Felsefeci,

tiyatro

kuramcısı,

oyun yazarı

ve şair

Bertolt

Brechfln

ŞOıncı

doğum

yıldönümü

Avrupa’nın

çeşitli

kentlerinde

kutlanırken

Berlin'de

Brecht

Araştırma

Merkezi ve

Eleştirmenler

Birliği

ortaklaşa bir

hafta

düzenlediler.

40 yıllık tiyatro

B e r l in e r E n s e m b l e k e n d i b in a s ı S e h iffb a u - e r d a m T h e a t e r ’d e 1949’d a t e m s ill e r v e r m e y e b a ş l a m ış t ı v e B r e e h t ’in ö lü m ü n e k a d a r 1956 m o d e l r e ji ç a l ı ş m a l a r ı d iy e n it e le y e b ile c e ğ i­ m iz o y u n la r s e r g ile d i. B r e c h t ’in ö lü m ü n d e n s o n r a d a b u ç a l ı ş m a l a r ı n ış ı ğ ı n d a y e n i o y u n ­ la r sa h n e le d i. Z a m a n z a m a n y e n ile ş t ir m e ç a ­ b a la r ıy la e p e y ö z g ü r ç a l ış m a l a r y a p ıld ıy s a d a B r e c h t m o d e lle r i a ğ ır l ı k t a k a ld ı. 1968’d e n bu y a n a iz le d iğ im r e p e r t u v a r l a r ın d a ç o k u s ta c a o y n a d ık l a r ı ü n lü o y u n la r ı “ A n a ” (H e le n e W e-ig e l) o y n a n m a k t a y d ı. “ C o r io ia n ” , “ A r t u r o U i ” , “ A d a m A d a m d ı r ” , o n y ı l g ib i u z u n s ü r e ­ le r o y n a n d ı. U s ta iş i ç a l ı ş ı l n i ı ş v e ü s t d ü z e y ­ d e b ir o y u n c u lu k , e k ip ç a lış m a s ı s e r g ile n e n b u o y u n la r y a ş a m ı n g ü n c e l s o r u n la r ın d a v e a r ­ tık ç o k h ız la d e ğ iş e n t o p lu m s a l, e k o n o m ik v e p o litik d u r u m la r d a iş le v s e lliğ in i n a s ıl k o r u y a ­ b i l i y o r d u ? A z g e l i ş m i ş t o p ıu m ia r d a B r e c h t o y u n la r ı i ş le v s e ll iğ in i k o r u y o r d u . G e liş m iş t o p lu m la r d a is e r e j is ö r v e d r a m a ­ t u r g l a r ın k e n d i t o p lu m la n n ın g ü n c e l s o r u n la ­ r ın d a n h a r e k e t le y e n i v e m o d e m y o r u m l a r a g it m e le r i, o y u n d a b a zı ş e y le r i y e n id e n k e ş fe t ­ m e le r i g e r e k m e k t e y d i. K ö k t e n y e n i f o r m a s ­ y o n l a r s ö z k o n u s u o lm a lıy d ı. B u k o n u d a t iy a t ­ r o d a y a p ıla n t a r t ış m a la r d a , B . E . ’n in k e n d in i y e n ile d iğ i a n c a k b e lk i iste n e n h ız d a g e r ç e k le ş ­

m e d iğ i, b u n u n d a o d e n li k o l a y b ir ş e y o lm a ­ d ığ ı, k e n d i r e j is ö r le r in in y a n ı s ı r a y a b a n c ı r e ­ j is ö r le r d e d a v e t e t t ik le r i v e b ö y le c e y e n i d e ­ n e y le r e y ö n e ld ik l e r i s ö y le n d i. B u n u n d ış ın d a r e p e r t u v a r l a r ın d a B r e e h t ’in y a n ı s ı r a S h a k e - s p e a r e ’d e n V ö lk e r B r a u n ’a v e b a ş k a m o d e r n y a z a r l a r a d a y e r v e r d ik l e r in i b e lirt tile r. Ü n ­ lü o y u n c u E k k e h e r d S c h a l l is e iz le y ic in in b a ­ zı o lu m s u z t e p k ile r in i d e y e n i g e n ç k u ş a k t a k i çe şitti ö zle m v e a k ı m l a r a b a ğ lıy o r . G e r ç e k ş u k i, e le ş t ir m e n le r , B e r lin e r E n s e m b l e ü z e r in ­ d e çok h a s s a s d a v r a n ıy o r l a r . B . E . ’n in o y u n ­ la r ın a , t ü m d i ğ e r t iy a t r o la r d a n a y ı r a r a k d a ­ h a bir s e r t e le ş tir i g e t ir iy o r la r . B u tiy a tro n u n , B r e c h t m ir a s ı n ı t a ş ı m a s ın ı n v e r d iğ i b ir a y r ı ­ c a lığ ı v a r d ı. O n y ı l d ı r o y n a n m a k t a o la n , ö rn e ­ ğ in :

Tüıftçe’de kuraldışı kelime örnekleri.

YUSUF ÇOTUKSÖKEN

Ö

N C E bir gerçeği, doğruyu yineleyelim: Türkçe kurallı bir dildir, kurallarını bildiklen sonra Türk­ çe’de açıklayamayacağınız hemen hemen hiçbir ko­ nu yoklur. Peki, Türkçe’de kuraldışı hiçbir şey yok mu? Var tabii. Ancak diğer dillere oranla Türkçelde kuraldışı birimler daha az.

Türkçe’de kuraldışılıklara birkaç örnek verelim: Al- m a’yı elma, ala’yı efa (I ince, a uzun) yaparken ün­ lü uyumunu bozmuşuz. Kimi Türkçe sözlüklere ya­ bancı kökenli ekler getirmişiz: Alluo-i, gümüş i, gidiş­ at, var-iyet, ayrı-yeten, verim-kâr, eraek-tar, atma­ syon, uydurma syon gibi. Bunlardan -1, -at, -iyet, -yelen Arapça; -kâr, -tar Farsça; -syon (siyon) da Fransızca ekler. Bunlar, kuraldışı örnekler olarak dile yerleşmiş ve bugün artık yanlışlığı pek söz konusu edilmeden kullanılıyor.

Son zamanlarda yeni birtakım kuraldışılıklar

tü-K

O N G O ’nun, o büyük ırmak ülkesinin yetiştirdiği görkemli şair Tchıcaya U ’Tamsi öldü. l l ’Tamsi, Wole Soyinka (Nijerya), Antonio Jacinto (Angola), Jacques Rabemananjara (Madagaskar) ile bir­ likte Négritude (Kara Bilinç) akımı sonrası en tanınmış şairlerden. Diğer birçok şair ve Amadu Hampate Pa (Gi­ ne), Camara Laye (Senegal), Malik Fail (Mali) Şeyh Ma- midu Kane (Senegal), Ousman Sembené (Senegal) gibi romancılarla birlikte Afrika bilincinin artık kendine gü­ vendiği yerden başlayan bir edebi dönem içinde yer al­ mış. Bu dönem, bir anlamda Kara Bilinç akımının son aşamasına (reddi) sınır olmuş; sonra her bir sanatçı ken­ di özgünlüğü ve çizgisinde gelişmiş. Nitekim, Wole So­ yinka (bugün Nobel Ödülü sahibi), “ Kara B ilinç" akı­ mının artık bir tür kendine güvensizliği ifade ettiğini be­ lirtirken: “ Kaplan, kaptanlığını ilan etmez, ama avını da parçalayıp y e r" demiş.

Kongolu Tchicaya, o büyük ırmakla (Kongo) ülkesi­ nin ikiye ayrılması karşısında hep derin bir üzüntü duy­ muş. O ulusal bilincin şairi öncelikle. (Fransızca yazma­ sına rağmen, adını kendi dilinden almıştır. Tchicaya: Kü­ çük yaprak, U ’Tamsi: Ülkesini söyleyen.) Lumumba’- nın öldürülüşüne tanık olmuş, bu nda bilincinin kök­ leşmesine yol açmış ve Négritude akımından aldığı “feyz’le

retılmcye ve kullanılmaya başlandı. Bilindiği gibi ümit (ümîd) Farsça bir sözcük, İran kültür ve sanatıyla kurulan ilişkinin bir sonucu olarak diğer türevleriyle (ümîd-bahş, ümîdgâb, ümîd vâr, ümîd-vârâne gibi) birlikte dilimize girmiş, ayrıca dilimizde yeni sözcük­ lerin yaratılmasına yol açmış (ümit etmek, ümit bes­ lemek, ümidi kesmek, ümitlenmek, ümitkndirmek, ümitli, ümitsiz, ümitsizlik... gibi). Farsça ümit söz­ cüğünün yerine dil devrimi çerçevesinde umut (um- m ak’tan -I ekiyle) sözcüğü türetilmiş, umutlanmak, umutlandırmak, umutlu, umutsuz gibi türevleriyle birlikte ümit ve türevlerinin yerine kullanılmaya baş­ lanmış (Eski kaynaklarımızda “ ümit ” anlamında umu sözcüğü kullanılıyordu). Bu arada ümit etmek yeri­ ne öztürkçe yazmak kaygısıyla umut etmek denili­ yor. Bu yanlış, Türkçe’de umut etmek diye bir kul­ lanım olamaz. (Nasıl soyut etmek, taşıl etmek, öğüt etmek, yanıt etmek, boyut etmek yoksa...) Ne var ki bu kalıp kullanım, son zamanlarda yaygınlaşma eğilimi gösteriyor. Türkçe Sözlük (7. baskı), öyle sa­ nıyorum bu eğilimi gözönünde bulundurarak “ umut

Kongolu şairin

ardından...

BÜYÜK ırmak ülkesinin yetiştirdiği

Tohicaya U ’tam si, adının anlamını

yaşatmıştı: “ Ülkesini söyleyen

küçük yaprak’ ’tıo...

ADNAN ÖZER

kıtasal bir bilince bağlanmış. I oplumsal eylem alanında Lumumba neyse, şair alanında da Aime Cesaire odur Tchicaya için. Bu Martinikli egzotik, gerçeküstücü şair, kendi kültürel kimliğini vurgulayan Tchicaya’nın şiirine, kaynağını ülkesinin her doğal varlığından alan gerçeküs­ tücü imgeler katması yolunda büyük bir öğretmen olmuş.

U ’Tamsi, Lumumba yı bir trajedi kahramanına dönüş­ türdüğü Epilomc (Kısaltma) adlı kitabıyla, 1966 yılında Dakar’da yapılan Dünya Zenci Sanatları Festivali’nde şiir büyük ödülünü kazanmış.

etmtk, ummak” (s. 1223) kalıbını tanımıyla birlikte vermiş.

Son günlerde şu örnek dikkatimi çekti; bir yazarı­ mız, bir gazele yazısında şöyle diyor: ‘‘Sivil toplu­ mu Türkiye’nin öncelikli sorunu ve hedefi olarak yorumlayan çevreler A N A P iktidarına iyimser ve umutvar bir yaklaşımı benimsemiş bulunuyorlar.” TUmutvar’m altını ben çizdim. Y.Ç.) Bu tümcede gö­ rülen umutvar da bir kuraldışıdır ve yenidir. Çünkü biraz önce umil-var (ümîd-vâr’ın Farsça olduğunu söyledik. Öztürkçe yazmak kaygısıyla ümitvar’ı umut­ var yapmanın bir anlamı yok. Bu tür ömeksemeler kanımca dile bir zenginlik kazandırmaz; çünkü umit- var’ın Türkçe’deki karşılığı umutlu’dur. (Acaba bu sözcükteki -var biçim birimi, Türkçe var sözcüğü ile mi karıştırılıyor?)

Dilimizi güzel kullanmak, yeni olanaklar bulup ge­ liştirmek her aydının, yazarın, sanatçının doğal bir görevi. Ancak bunu yaparken yeni kuraldışı örnek­ ler türetmekten kaçınmak gerekiyor.

Diğer yapıtları arasında: Kötü Kan, Kır Ateşi, Alda­ tan Kalp, Gövde sayılabilir.

Tchicaya U ’Tamsi, geleneksel Kongo şiiri ve kendi şi­ irinin tutarsızlıkları ile mücadele ederek, Siyah Afrika Şi- iri’nin önemli kollarından birini oluşturmuş.

A R M A Ğ A N (*)

İşte yaşadığım meralar

Karşıda, kendi kapımda açıktır elim. Alın payıma düşen meyvayı

Hangi ağaçta yetiştiğini bile bilmediğim. Alın ağlamak payımı,

Bilirim hangi yüreği paraladığını. Gecikmeyin

Bir hayli uzağım kaynağımdan. Gecikmeyin

İşinize yarayabilirim.

Hazırlandım şimdiden, yaptım yeniden tırnaklarımı, Kazıdım başımı.

Gecenin önünde tertemizim.

Fransızca’dan Çev: Tuğrul Tanyol

* Uç Vktk Dergisi Ha/ıran/T emmuz/Ağustos. 1981

“ K a f k a s T e b e ş ir D a i r e s i ” n in , n e re d e y se g e ­ c e d e n s a b a h a d e ğ iş e n b o r s a v e y a ş a m b iç im ­ le r in e ne g ib i y a n ıt ı o la b ilir d i? T ü m ü s t d ü z e y ­ d e o y n a n m a s ın a k a r ş ın . T a r t ı ş m a l a r b ö y le c e u z a y ıp g id iy o r d u . K o n u ş m a l a r s ır a s ın d a g ö z ü ­ m ü n ö n ü n e 1980 k ış ın d a D o s t l a r T i y a t r o s u ’n- d a o y n a d ığ ım ız " K a f k a s T e b e ş ir D a i r e s i ” g e l­ di. M e h m e t U l u s o y ’u n g ö r k e m li r e jisi. K u z g u n A c a r ’ın d a h ic e y a r a t t ığ ı m a s k l a r , k a p l u m b a ­ ğ a k a b u k la r ı, M e t in D e n i z ’in r ü z g a r g ib i ü n lü p e r d e s i v e d e k o r u n u n iş le v s e ll iğ i, e k ib in g e r ­ ç e k te n ü st d ü z e y d e a r t is t ik y o r u m u v e d in a ­ m iz m i beni, “ K e ş k e g e lip B e r l i n ’d e K a f k a s " ı o y n a s a y d ık d iy e h a y ı f la n ıp d ü ş ü n d ü r d ü .

Usta ve vahşi

B e r l in e r E n s e m b l e ’d e ilk k e z B r e e h t ’in " B a a l ” o y u n u s e r g il e n iy o r d u . E k s p r e s y o n i s t b ir o y u n o la n “ B a a l ” d e e g o iz m i b ü y ü k b ir tut­ k u y a v a r a n v e o n u ö lü m e k a d a r g ö t ü r e n ş a ir B a a l a n la t ılır . O n u n d ü n y a ile k a v g a s ı , s e v d i­ ğ i k a d ı n l a n it m e s i, h o r la m a s ı, k o k u ş t u r m a s ı t ü m iliş k ile r i v e s o n u n d a e n y a k ı n a r k a d a ş ın ı ö ld ü r m e s i. O y u n u y a b a n c ı r e j is ö r A le x a n d r e Q u in t a n a s a h n e y e k o y m u ş . B a a l r o lü n ü is e B . E . ’n in ü n lü b a ş o y u n c u s u E k k e h a r d S c h a l l o y n u y o r d u . S c h a ll, 25 y ıl d ır B . E ’d e b ir ç o k b ü ­ y ü k r o l ü ç o k u s t a b i r B r e c h t o y u n c u s u o la r a k ü s t le n m iş v e d ı ş ü lk e le r d e b ü y ü k ö v g ü le r k a ­ z a n m ış b ir o y u n c u , i k i y ı l ö n c e A m e r i k a ’d a y a p t ığ ı t u r n e le r d e k a z a n d ığ ı b a ş a r ı s o n u n d a y a b a n c ıla r a il k k e z v e r ile n “ O B I E " ö d ü lü n ü k a z a n d ı. S c h a ll, a la y c ı, s ım r t a n ım a z , a c ım a ­ s ız v e n e r e d e y s e v a h ş i b ir o y u n c u l u k s e r g il i­ y o r B a a l ’de. O y u n d a k i d e ğ iş ik m e k a n la r ı d ö ­ n e r s a h n e ü z e r in d e b u lu n a n te k b ir k o n s t r u k - t io n la o y n u y o r l a r . S c h a ll, o y u n u n ş a r k ı l a r ı n ı d a s a n k i m e lo d i v e r it m y o k m u ş y a l n ız c a b a ­ ğ ı r t ı y m ı ş g ib i y o r u m l u y o r . G e r ç e k t e ( e ğ e r o ş a r k ı l a r ı t a n ıy o r s a n ız ) n e ­ d e n li m ü z ik a l b ir m o d e r n iz a s y o n a g it tiğ in i a n ­ lıy o r s u n u z . B r e e h t ’in M a k s i m G o r k i ’d e n o y u n la ş t ır d ığ ı “ A n a ” , M a n f r e d W e k w e r t h v e J o a c h im T e h s- c h e r t İk i l i s i t a r a f ın d a n s a h n e le n m iş t i. B u s e ­ f e r k i y o r u m d a o y u n u n iç in d e t a ş ıd ığ ı d r a m a ­ t ik le ş t ir m e t u z a k la r ın a k a r ş ın , h a fif, n e sn el, y a l ı n b ir s e r g il e m e v a r d ı. D e u t s c h e s T h e a t e r ’d e o y r.a n a n " S i v r i K a f a ­ l a r v e Y u v a r l a k K a f a l a r ” ın r e j is ö r ü A le x a n - d ı r L a n g s o n y ı l l a r d a A lm a n s a h n e le r in d e ç o k d ik k a t ç e k e n b ir re jisö r. L a n g e ğ it im in i B . E ’de t a m a m la m ış s o n r a D e u t s c h e s T h e a t e r ’e g e ç ip o r a d a k e n d in e b e lirli b ir o y u n c u g u r u b u y l a ç a ­ l ış m a s a ğ la n m ış . B e n ilk k ez 1984’d e “ D a n t o n ’- u n Ö l ü m i i ” n ü iz le m iş tim . L a n g ’ın r e jisi B r e c h t a r a ş t ı r m a l a r ı b a ğ la m ın d a ö n e m li v e ö r n e k a l ın m a s ı g e r e k e n ç a ğ d a ş b ir ç a l ı ş m a y ­ dı.

Şiir Ödülü Finalistleri

A tin a lı s e v g iliy e ş a r k ıla r

2

Maria G A V A LA ’ya biliyor musun en çok da kuşlar alışamadı gitti alabildiğine genişken gökyüzü sınırlıyken ilişkiler bir mektup bir söz külrengi yalnızlık sardunyalar... sardunyalar açık etmezdi ilişkimizi alkış tutardı

metrıs'ti zaman karanlıktı atina kokardı

mektupların

ve seviyorken... seviyorken

kavuşmanın diline varışta buluşması bir mektupta

iki yalnızlığın

alabildiğine genişken düşünmek biliyor musun en zor olan da seni içimden geçirmek... kuşlar, sardunyalar ve seviyorken.

K O R A Y F E Y İZ (1961)

ANKARA FİLM HAFTALARI

B

AŞKENTTEKİ yabancı kültür

merkezlerinin organizasyonu ile

düzenlenen " Ankara Film

Haftaları "nın son gösterilerinde

'

Hollanda, Ingiliz, İspanyol ve Norveç

filmleri izlenecek. Bugünden

başlayarak 8 May ıs'a kadar Türk-

Ingiliz Kültür Derneği’nde yapılacak

gösterilerde, İngiltere'den John

Boorman'ın “ Umut ve Zafer"i,

Sandy Johnson ü n ‘ Sahilden

Sahile "si, David Drury'nin gerilim

filmi

“

Ülkenin Savunması"

sunulacak. Hafta içinde Norveçli

yönetmen Lalla Mikkeisen 'in

“ Toprağın Çocukları", Lasse

Glomn’nun “Kuzey Işıkları" ile

Leif Erlsboe’nun

“

Eşikte" adlı

filmleri izlenebilecek. Hollanda, Wim

Verstappen’in "Pastoral 1943”

adlı filmiyle haftaya katılırken

ispanya 'dan,

Basilio Martin

Patino’nun “ M adrid" adlı yapıtı

gösterilecek.

2. ULUSLARARASI ASYA

AVRUPA SANAT SERGİSİ

I S ÜLTÜR ve Turizm Bakanlığı

r V

tarafından düzenlenen 2.

Uluslararası Asya-Avrupa Sanat

Sergisi bugün açılıyor. 30 Haziran 'a

kadar sürecek sergiye toplam 22

ülke katılıyor. Bakanlıkça yapılan

açıklamaya göre, plastik sanatlar

alanındaki gelişmeleri belirlemek,

ülkelerin sanatçılarına eserlerini bir

arada sergileme

ve karşılaştırma

olanağını sağlamak, sanatın

evrensel ve birleştirici diliyle dünya

ülkeleri arasında "Dostluk ve

Barış" ilkelerine bağlı ortam

oluşturmak amacıyla düzenlenen

serginin İkincisine yaklaşık olarak

bin eser katılacak.

¡SLİMYELİ’DEN

TANSUĞ A CEVAP

S

EZER Tansuğ son bir senedir

bilmediğim nedenlerle etrafımda

daralan daireler çizmeye, bir

sataşma zemini yaratmaya

çalışmaktaydı. Son sergilerim,

içindeki karışıklığı dışavurma zemini

oluşturmuştur. Durumun açıklığa

kavuşması beni bir anlamda

sevindirdi. Kaypak zeminleri

sevmem. Benim eleştirmenlerle

ilişkilerimi herkes bilir. Onurlu bir

adamım. Sanatım hakkındaki

düşüncelerinde onlara daima bir

özgürlük alanı tanıdım. Yargılarını

etkileyecek bir yakınlaşma içinde

olmamaya dikkat ettim. Bu bence

gerçek bir eleştirmen için de takdir

edilmesi gereken bir durumdur.

Ancak sırnaşıklığa varan kimi

yakınlaşmalara alışmış,

ve bundan

kişisel doyum bulmuş olanlar için

"kibir", "tepeden bakm a" olarak

da yorumlanabilir. Yazdığı bir eleştiri

yazısı olsaydı demokrat bir insan

olarak, resmimi beyensin ya da

beyenmesin, yanıtlamazdım. Ama

yazdıklarının eleştiri ile ilgisi yoktur.

Tansuğ ü n tartışma dediği ve beni

uzak kalmak kibirliliği ile suçladığı

düzeyden ne anladığının açık bir

örneğidir. Yazısındaki " Çayır

inceliği", " Sosyete arakçılığı",

"Uyuz kaşımacılığı", “ Playboy

cakası" gibi nitelemeler benim

resimlerimi değil, onun eleştiri

düzeyini açıklar. Sezer Tansuğün

aynı resimler için iki yıl önce

söyledikleriyle bugünküleri

karşılaştırıp tutarsızlığını teşhir etmek

gereği de duymam; son sergimi

gezmeden kaleme aldığı yazıdaki

önyargıyı da. Bunlar: Sezer

Tansug 'un malum yanlarıdır. Ben,

koleksiyoncular dahil, kimseyi

etkilemeye yönelik, karizma isterisi

içinde günler, saatler tüketen seyyar

satıcılardan değilim. Ben Tansug'un

sandığından çok daha sade bir

hayatın içinde çalışa çalışa bu

noktaya geldim. Koleksiyoncular

»

dahil hiç kimseyi etkilemeye yönelik

karizma cakası içinde günler, saatler

harcamadım. Resmim, yetiştiğim

kurum, özetle kariyerim' konusundaki

cümlelerine cevap verecek değilim.

Böyle bir savunmayı gereksiz

bulurum. Eleştirmendir, istediği gibi

düşünür. Sezer Tansuğ’u tedirgin

eden güvenilirliğim bütün bunların

cevabıdır. Yirmi yılın dökümünü bu

iki sergi ile, tarafsız gözlere

bırakıyorum. Ben Sezer Tansuğ ün

kurşun menzilinden alnımın akıyla,

çalışa didine, koşarak, gelişerek

çıktım. Herşeyin hesabını verdim

Huzur içindeyim. Bizim iktidarımız

dost düşman herkesin gözleri

önündedir. Sezer Tansuğün şahsi

yetmezlik sorunlarıyla başbaşa

bırakıyorum.

BALKAN NACİ İSLİMYELİ

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi