Dilbilgisi Açıklamaları
COORDINATION 1. TANIM
Tümceyi oluşturan unsurlar birbirlerine coordination yolu ile bağlandıklarında, çeşitli coordinator sözcükler kullanılmaktadır. Bunlardan basit olanlar,
and, or, but,
kullanım açısından daha kapsamlı olanlar ise
either ... or, both ... and, nor, neither ... nor, not only ... but (also/as well) olarak gruplandırılabilir.
2. KULLANIM VE ÇEVİRİ 2.1. And, or, but
Kullanım ve çeviri açısından bu üç basit coordinator önemli sorunlar oluşturmazlar.
I don't know whether I should stay and wait or whether it is
better to leave.
Kalıp beklemeliyim yoksa gitmek daha mı iyi olur bilmiyorum.
We are aware of the dangers of nuclear power stations, but few of us take action against them.
A. Bazılarımız nükleer enerji santrallarının tehlikelerinden haberdarsa da pek azımız onlara karşı eyleme geçmekte. B. Hemen hepimiz nükleer enerji santrallarının tehlikelerinden haberdarız, fakat pek azımız onlara karşı eyleme geçmekte. C. Nükleer enerji santrallarının tehlikelerinden haberdar olmamız birkaçımızın onlara karşı tavır almamıza neden olmakta.
D. Nükleer enerji santrallarının tehlikelerinden haberdarız ama pek azımız onlara karşı eyleme geçmekte.
E. Pek azımız nükleer enerji santrallarının tehlikelerinden haberdar, ama bazılarımız bunlara karşı tavır koymakta.
It is well-known that no-one is capable of both watching television or a video film and ... something simultaneously.
A. reading B. read
C. to read D. of reading E. is reading
And Türkçeye "ve", "yüklem + - Ip", ya da "," şeklinde aktarılabilir. Or Türkçeye "ya da", "veya", "(ve)yahut", ya da "," ile aktarılabilir. But Türkçeye "fakat", "ama", "ancak", ya da "," ile aktarılabilir. Kimi zaman but sözcüğü except (= dışında, haricinde) anlamını taşıyabilir (Exception Clause). Bu durumda but sözcüğünü bir yüklem izlerse yüklem to kullanılmadan bağlanır.
We have no choice but resign.
But sözcüğünün çeşitli farklı anlamları:
but = except but + (to) + V but rather2.2. Either ... or
Either you are crazy or I know nothing.
You may either stay here or (you may) go out.
Bu yapı Türkçeye "Ya ... ya da", "İster ... ister" yapıları ile aktarılır.
2.3. Both ... and
The old secretary could both type excellently and take shorthand.
Bu yapı Türkçeye "Hem ... hem de", "Gerek ... gerekse" yapıları ile aktarılır.
2.4. Nor
Nor kullanılan tümcede, vurgu sağlamak için, özne + yüklem yapısı değiştirilerek devrik yapı oluşturulur.
He hasn't confirmed, nor has he refused.
A. also B. nor C. either D. both E. and
Bu yapı Türkçeye "ne ... ne de" ya da " -mEdIğI / mEyEcEğI gibi, ... olumsuz yüklem" şeklinde aktarılabilir.
2.5. Not only ... but (also/as well)
Not only... yapısıyla tümceye başlanması durumunda tümcede devrik yapı oluşur.
Not only does he play the guitar but he is a good singer (as
well).
They not only broke/Not only did they break into his office,
(but) they also stole his computer.
Bu yapı Türkçeye "sadece / yalnızca + {olumsuz / olumlu yüklem } ... bir de / ayrıca / üstelik + { olumlu / olumsuz yüklem}" yapısı ile ya da "hem ... hem de" ile aktarılır.
2.6. Neither ... nor
Bu yapıda da vurgu amacı ile devrik yapı kullanılabilir.
We are neither aware nor (are we) fully ignorant of the subject.
Bu yapı Türkçeye "ne ... ne de" şeklinde aktarılabilir.
