Neyzen Tevfik'in kayıtlarından oluşan albüm Kalan Müzik tarafından yayımlandı:Üstadın nadide yapıtları

SAYFA

_{¿ 2}

5*0s

f

C

KULTUR

kultur@cumhuriyet.com.tr

Üstadın nadide yapıtları

bir yapıt daha sundu müzikseverlere: Neyzen Ter­

fik albümü.

Yıllardır Neyzen Tevfik üzerine görsel, işit­ sel belge toplayan Kubilay Dökmetaş’la Kalan Müzik arşivinde birikmiş malzemenin bir ara­ ya gelmesinden oluşan, danışmanlığını A. Şe­

nol Filiz’in yaptığı albüm, usta neyzenin kendi

sesinden Geçer adlı şiirle açılıyor; ardından peş peşe çeşitli makamlarda ustanın yorumladığı

17 taksim geliyor...

Mehmet Ergün’ün albümünün kapağında ver­

diği bilgilerden ve diğer kaynaklardan Neyzen Tevfik’in yaşamı ve sanatıyla ilgili notlar akta­ ralım:

Neyzen Tevfik yedisinde bir çocukken baba­ sıyla gittiği kahvede sesine vurulduğu neye öm­ rü boyunca tutku ile bağlı bir sanatçıdır. Ney- zenliğinin yanı sıra şairdir de. Varoluş sorunla­ rını tartıştığı felsefi ve ağırlıklı olarak tasavvu- fi aşkı konu edindiği lirik şiirlerinin yanında hi­ civ şiirleri de yazmıştır. Şair olarak bilinirliği­ ni ve ününü de daha çok bu şiirlerine borçludur. Sövgü sözcükleri ile bezeli sivri dili, geniş kit­ lelerle buluşmasını sağlamıştır.

Bu yaşam stili yüzünden, yaratıcı yeteneğiy­ le orantılı bir miras bırakmamıştır geleceğe. Uç şiir kitabı (Hiç, Azab-ı Mukaddes, Hayatı ve Şiirleri), çok azı bulunabilmiş plaklarıyla iki

bestesi günümüze ulaşabilmiştir.

28 Mart 1879 Bodrum doğumlu Neyzen Tev­ fik Kolaylı’nın hep uçlarda geçen 74 yıllık ya­ şamı “ortalama inşam” hem şaşırtacak hem de irkiltecek öğelerle örülüdür.

Bunlar arasında, zengin evlerde ağırlanmanın yanında, sokaklarda sabahlamak, sadrazam ko­ naklarında, padişah huzurunda ney üflemenin yanında, aynı işi içki parası için ve mendil aça­ rak yapmak, edinebilme koşullarına sahipken dünyasal olan her şeye sırt çevirmek, yaşamak­ tan yorgun düşünce, aşın alkolün tesiriyle gö­ nüllü olarak tımarhanelere koşmak da sayılabi­ lir.

Soyadı babasının memleketi Bafra’nın Kolay kasabasından gelen Neyzen Tevfik’in ilk on yı­ lı Bodrum, Urla ve İzmir’de geçer, ilkokulu Bod­ rum’da bitirdikten sonra babası Haşan Fehmi Ko­

laylanın “başmualüm” olduğu Bodrum Rüşti­

yesi’nde, ardından da Urla Rüştiyesi’nde okur.

On beş yaşındayken başlayan sara nöbetleri yü­ zünden öğrenimi kesintiye uğrar. Bu nedenle İz­ mir idadisi ’ni bitiremez. On dokuz yaşındayken medrese eğitimi için İstanbul’a gönderilir, ama eğitim sistemi ve medreselerin yapısı dünya gö­ rüşüyle bağdaşmadığından burada da okuyamaz. Tanıştığı edebiyatçı, müzisyen, din âlimi, din­ ciler yardımıyla kendi kendini yetiştirir; Arap­ ça ve Farsçanın yanı sıra Fransızcayı da öğre­ nir. Doğası gereği özgürlüğüne çok düşkün olan Neyzen Tevfik, tutumu ve ilişkileriyle 2. Abdül-

hamit’in yönetimini rahatsız eder; özgürlük yan­

lısı insanların gittiği kahvehanelerde pervasız­ ca konuşmalarını sürdürür. Bir keresinde o gü­ ne dek otuz beş kez jurnal edildiğini öğrenince M ısır’a kaçar. 2. M eşrutiyet’in ilanına dek ye­ di yıl orada kalır.

1910 yılında evlenir. Ancak yürütemez ve kı­ zı Leman üç aylıkken eşinden ayrılır.

Birinci Dünya Savaşı yıllarını, Askeri Müze kurucusu Muhtar Paşa’nın emrinde ve mehter­ başı göreviyle askerlik yaparak geçirir. Savaş­ tan sonra Ulusal Kurtuluş Savaşı’ndan yana ta­ vır takınır.

Cumhuriyetin ilanından sonra da kurulmaya çalışılan yeni toplumdan yana, eskinin kalıntı­ larına karşı bir tutum sergiler.

Atatürk’ü çok sevdiği ve onun ölümüyle de­

rin bir bunalıma düştüğü bilinmektedir... Tevfik’in, üzerinde ‘H iç’ yazan kâğıdı fotoğrafı.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi