TEVFİK
FİKRET’İN UNUTULMUŞ BİR ŞİİRİ
m c a h î i (0>z?/ıKJ B i s i / - î ■
E
debiyat tarihimiz içinde üzerinde en çok du rulan, çeşitli tartışmalar yapılan şair, kuş kusuz Tevfik Fikret’tir. Onun için pek çok gazete ve dergiden ayrı olarak hakkında yirmiden çok kitap yazılmıştır. Fikret te şiirlerini şu ki taplarında toplamıştı: Rübâb-ı Şikeste, Halûk’un Defteri, Şermin...Fikret'in kitaplarına almadığı şiirleri gazete ve dergi sayfalarında kalmıştır. B unlar: Doksan Be şe Doğru, Revzen-i Mahlû’, Yegâne Feylesofumuz, Hân ı Yağma, Bir İçim Su, Sancak-ı Şerif Huzû- runda, Küçük Asker adlı şiirleridir.1 2
Fikret kimi şiirlerinde takma adlar da kul lanmıştır. Bunlardan şimdiye kadar bilinenler şunlardır : Mehmet Nazmi, Mehmet Tevfik, Naz illi.. . ~
Yukarıda verdiğimiz şu kısa hatırlatmadan sonra, yeni olduğunu sandığımız bilgilerle birlik te, unutulmuş ve araştırıcı kitaplara girmeyen bir şiirini vereceğiz. Bu şiirin adı «Çeşme Başında» olup Fikret’in bu şiirin altındaki imzası «Esat Ne cip» takma adıdır.
Şiiri, Servol-i Ftiııûn dergisinin 54. cildinin 1391. sayısında 201. sayfasında buluyoruz. Şiirin altındaki notta şöyle deniliyor:
«Tevfik Fikret devr-i edebîsinde «Esat Necip» imzasiyle Servet-i Fûııun’da intişar eden manzu melerden bir ikisinin «Rübab-ı Şikeste’ye alınma sına nazaran bu imza ile neşir olunan manzume- llerin Tevfik Fikret’e ait olduğu anlaşılır. Merhum Fikret’in bu rıâın-ı müsteaı-la, herkesin hâtırasında olmayan asârı olduğunu göstermek ve büyük nâ
mım tebcil etmek emeliyle bu salıifedeki şiir ve resmi Servet i Füııûn’un 452. nüshasından nakle diyoruz.»
Öyle anlaşılıyor ki, Esat Necip takma adıyla Servet’i Fünûn’da birkaç şiiri daha çıkmıştır. Fa kat, bunların hangileri olduğu bildirilmemiştir. Ama, yoklanmış ve yukarıdaki sonuç elde edilmiş tir. Şiirin üstünde elle çizilmiş bir de çeşme resmi vardır. Fikret’in çizmiş olduğu düşünülebi lir. Şiir şu d u r:
Çeşme Başında
Harap ve teşne, yıkılmış cenâh-ı eyyâmm Sükût-ı muzlimi altında, pîr-i dermande; Harap ve teşne, bütün bir hayat-ı âlâmın Fecaatiyle gülümser, yüzünde bir hande! — Kızım, şu maşrapadan bir yudum su ver
babaya!...
Başında örtüsü bir kızcağız, hakir ve sefil, Hemen sarıldı nahif elleriyle maşrabaya;
Bakıp sükûn ile: — Var ol, kızım... iliyordu alil. Bu öksürüklü, bu ölgün sadada en kalbi Sürûd-ı şükre mükarin bir iştikâ vardı... İçimde titredi bir şey, ve bir inilti gibi Dedim: — Acıklı şu aczin bu za’fla imdadı!
26 Teşrin-i evvel 1315 Esat Necip (M. 1899)
A
Böylece Fikret’in bilinmeyen bir şiiri ile tak ma adlarından birisi ortaya çıkmış oluyor. Fik ret’in takma adlarım ve çıkmamış şiirlerini konu edinen yazı ve kitaplarda bu şiiri ve adı göreme dik. Onun için burada yayınlamayı yararlı gör dük.
Birkaç N o t:
Fikret üzerine araştırma yapan yazarlar ancak babası ile dedesinden söz ediyorlar. Dedesi Ahmet Ağa’nın Çankırı’dan İstanbul’a göçtüğünü bildiri yorlar. Bu konuda Çankırılı Ahmet Talat (Onay) merhum daha geniş bilgi vermektedir. A. Talât Bey Çankırılı olduğu için işi daha derinden ince lemiş. Şöyle diyor: «Fikret’in pederi Hüseyin E- fendi, bunun pederi Ahmet Yazıcı, onun babası Hüseyin Ağa olup İlgaz (Çankın’nm ilçesi)’m Ka racaviran nahiyesinin Dalkoz karyesindenılir.»3 4 5 6 *
Araştırıcıların pek sözünü etmedikleri bir ya nı da, onun bazı şiirlerinin bestelenmiş olduğu dur. Fikret’in «Kılmç» adlı şiiri1 ile «Vatan Marşı»8 ve «Galatasaray Lisesi Marşı» şiirleri bestelenmiş- tir. B
1) Cevdet Kudret, Tevfik Fikret — Son Şiirler, Varlık Yayım 1968.
2) Nâile Binark — Saide Arslanbek, Tanzimat’tan Bugüne Türk Yazı Hayatında Takma Adlar, Ankara 1971.
3) Halk Şiirlerinin Şekil ve Nevi, Maarif Vekâ leti Yayını, 1928. s. 72. Bu köy bugün Çankırı’ nın Kurşunlu İlçesi Bayramören bucağına bağ lıdır (Köylerimiz, İçişleri Bakanlığı, 1968). C. Öztelli.
4) Resimli Kitap, No: 2, c. 1, 1324. Şiir ve nota birlikte.
5) Şchbai, sayı 64, İstanbul 1328. Notası ile bir likte.
6) Etem Üngör, Türk Marşları, Türk Kültürü A-raştırma Enstitüsü, Ankara 1966. (Vatan Marşı da notası ile vardır).
15
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
