iniştir.
C
UMHURIYET’in 30. inci yılı dolayısiyle Bankalarımızın ge lişmesinden söz edilirken Zi raat Bankası’mn 1863’de kurulduğu kamuoyu önünde birçok kere rahat lıkla ileri sürülmüştür. Banka yet kilileri de demeçlerinde «1863’deMit-EKONOMİK ACIDAN
Zicoa+ Bankası'nın aenellikle M ithat Paşa tarafından kurulduğu söylenir.
Oysa Kömil Paşa'nın Sadrazam olunca ilk işini, 17 ekim 1887
mazbatayla Ziraat Bankası'nı kurdurmak teşkil etmişti...
hat Paşa tarafından kurulan Ziraat Bankasının 20 milyar lirayı aşan mevduatı ile yalnız Türkiyenin de ğil Balkanların ve Orta Doğunun da en büyük Bankalarından birisi oldu ğunu» belirtmişlerdir. Bunlar, sevin dirici gelişimlerdir.
Ancak, Bankanın kuruluşu konu sunda, bazı gerçekleri aydınlatmak gerekmektedir. Mithat Paşa’nın 1863’ de Tuna Valiliği zamanında, mahali ölçüde, kurduğu «Memleket Sandık ları» ziraî kredi teşkilâtı niteliği do layısıyla Ziraat Bankasına benzetile- bilse bile, bu sandıklar, daha sonra zaafa düşerek kalan sermayeleri, 1888’de memleket ölçüsünde büyük bir banka bünyesiyle kurulan Zira at Bankasının sermayesine katılmak suretiyle onunla birleşmiş, faaliyeti de son bulmuştu. İtibarı Millî Ban kasının da, kalan sermayesini 1924’ de kurulan İş Bankasına devredip onunla birleşmesi gibi..
Şimdi bu tutumun amacı, Osmanlı Tarihinde büyük yeri olan Mithat Paşa’mn Bankacılık alanında yaptı ğı hizmete karşı bir şükran ve tak dir ifade etmek ise, gerçeğe bağlı kalarak, onun 1863’de memleket san dıklarım ve 1868’de Emniyet Sandı- ğı’m kurduğunu hatırlatmak daha doğru olacaktır.
ZIRMT BANKASI NIN GERÇEK
KURUCUSU, KAMİL PASA DIR...
Mithat Paşa 1884’de vefat ettiği za man, Menfaat Sandıklan adını alar kuruluşlar geride bıraktıktan 20 yıl lık faaliyetten sonra fonksiyonlarım kaybetmiş, son demlerini yaşıyor lardı. Ziraat Bankası’nın bir kuru luş nedeni de, onların bıraktığı boş luğu doldurup daha geniş alanda ta
rıma yarar sağlamaktı. Bu olayı vı Bankanın nasıl kurulduğunu biraz aşağıda belgelerde« izliyeceğlz. Yet kili bir tarihçimizin, Hikmet Bayur’ un bu konuda yaptığı bir inceleme nin verilerini hatırlatalım: «Gerçi OsmanlI’da tanm kredisinin temeli Mithat Paşa tarafından «Memleket Sandıklan» adıyla 1863 yılında yer sel kuruluşlar niteliğinde oluşturul muş, daha sonra 1883’de Sait Paşa nın sadaretinde bunlar «Menafi San dıklan» biçimine sokulmuş ise de modern anlamda tanm kredisi sağ layan Ziraat Bankası Kâmil Paşa tarafından 1888 yılında kurulmuş tur..»
Kâmil Paşa’mn bu Bankanın ku ruluşu konusunda ne düşündüğünü ve ne yaptığım da gözönüne koya lım: Bilindiği gibi, Onun taşrada uzun süren bir idare hayatı vardı; memleket ziraatım yakından tam inişti. Halep Valiliği sırasında. Hü kümete 18 mayıs 1876 tarihli bir ra porunda zirai durumu ve düşünce lerini şöyle açıklıyordu: «Ahalinin maişet sebebi ve devletin başlıca varidat kaynağı olan Ziraatin
İlerle-
YAZAN-Hilmi K. BAYUR
leri tedariki için ise hükümet ve zen Û güllerin yardımına muhtaçdırlar.» %
(nesi beklenirken bunun eski halin den çok fark etmemesi esef edile cek bir husustur, [o sırada memle ket sandıklan kurulalı 13 yıl geç mişti],
Ziraatin terekki etmemesinin bir sebebi, ecnebi memleketlerinde zi raat ilmi mektepler vasıtaslyle öğre nilip yayıldığı, bundan başka servet sahipleri öteki memleketlerde seya hat ederek gerek ziraatta ve gerek senayide kendi memleketlerinde ca ri olan usulden daha faydalı bir ye nilik gördüklerinde bunu tetkik ve: benimsedikleri ve arasıra açılan umumi sergilerden faydalandıktan halde bizde böyle şeyler henüz geri ve avam ahali ise gerek sanat ve gerök ziraatte yeni bir usul görüp kendisi tecrübe ve emniyet hasıl et medikçe atalardan kalma âdetlerini değiştirmemektedir. Yeni ziraat âlet
Kâmil Paşa, dana sahra Istan- g§ bul’a geldi. 1881—84, yıllarında Ev- p kaf Nazın olarak hükümete girdi. ^ İmar ve kalkınma işleri ue uğraşan p Nalla Komisyonuna ıda aza oldu, p Bu dönemdedir ki, Ziraat Bankası- p ran kuruluşu çalışmalarını ele aidi p ve etkili oklu. 24 nisan 1882 tarihli p bir Lâyihasında şu teklifi öne sür- 4>
müştü: p
«Devlet varidatının artması aha- p linin servetinin artmasına bağlıdır. Bu yolda girişilecek teşebbüslerden p faydası en çabuk elde edilebilecek p
TEKNİK İZOLASYON A i
ELEMANLAR ARIYOR
Koç H olding’e bağlı olan şirketimiz İstanbul, Antalya, Trakya ve diğer şehirlerdeki şantiyelerimizde istihdam edilmek üzere
A — Saç kaplı sanayi izolasyonları Ue çatı ve asma tavan tatbikatında çalıştırılmak üzere sanat enstitüsü m e zunları, tecrübeli saç ustaları, sobacılar, izolasyon montörleri aramaktadır.
B — İzolasyon ustası olarak yetiştirilmek üzere genç di namik, 18 yaşını doldurmuş yardımcı işçüer aramak tadır.
SUNİ VE SENTETİK ELYAF SANAYİİ A.Ş
ELEMANLAR ARIYOR
MAKİNE
k
KİMYA YÜKSBC MÜHENOfiERİ
Ücretler dolgun olup, elemanlar şirketin daimi kadrosu na alınacaktır. ilgililerin şahsen veya yazıyla (resim iste nir) aşağıdaki adrese müracaatları rica olunur
Hacı Izzetpaşa Sokak No: 32/12 Gümüşsüyü Gümüşsüyü Halıları Merkez Binası arkası.
Askerliğim yapmış, 35 yaşını geçm em iş olanlar ve çok iyi İngilizce büenler.
HAKİNA ve KİMYA TEKNİSYENLERİ
(Milliyet: 9324)
TELEFİNKEN MARKA
Püli ve cereyanlı satUık çeşitli radyolar, ttakipsiz fiyat - Tediyede büvflb kolaylık.
Teleteknik Ticaret ve Sanayi Ytd. Şti. Karaköy - Nesli Han Kat: 6
Tel: 44 75 05/131
(İlâncılık: 8077 - 9323)
Askerliğini yapmış, 30 yaşım geçm em iş olanlar ve tercihan İngilizce büenler;
Seçüecek mühendis ve teknisyenler Amerika’da DUPONT Fabrikalarında poliester elyaf teknolojisi konusunda eğiti me tabi tutulacaklardır.
Müracaatların en geç 31 ağustos 1974 tarihine kadar şahsen veya mektupla yapılması rica olunur.
Adres: Tarsus yolu üzeri (P. K. 371) - A D A N A MUİiyet - 9338
RADYO İMALATÇILARININ
NAZARI DİKKATİNE
Toptan fiyatlarla radyo imâline yarayan Batı Alman mamulü, hoparlör, varyabl, ferit kömürü, kondenzatörler ve trimer gibi malzemeler satılıktır.
Miktarlar mahdut olduğundan ihtiyaç sahiplerinin acele müracaatları menfaatleridir.
Teleteknik Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. Karaköy - Nesli Han Kat. 6
TE L: 44 75 05/131
(İlâncılık: 8077 - 9322)
ANKARA ELEKTRİK, HAVAGAZI ve
OTOBÜS İŞLETME MüESSESESi
UMUM MÜDÜRLÜĞÜNDEN
Müessesemizde münhal bulunan kadrolarda 057/1327
Sayılı Kanun hükümlerine göre istihdam edilmek üzere 13.8. 1974 günü saat 14.00'de yapılacak imtihanla m em ur .alınacaktır.
Aranılan Şartlar:
1 — Lise ve Ortaokul mezunu olmak, 2 — Askerliğini yapmış olmak, 3 — 35 yaşından büyilk olmamak,
Yukarıdaki şartlan haiz olan taliplerin bir adet ve sikalık resim, diploma, nüfus hüviyet cüzdanı ile imti hana giriş belgesi almak üzere engeç 12.3.1974 günü mesai bitimine kadar Müessesemiz özlük İşleri Mü dürlüğüne müracaatları rica olunur.
(Basın: 20554) — 9225
P A S L A N M A Z
Ç e l i k B o r u
AST M A-312, AİSİ 304 kalitesi
16, 20, 22, 28,32, 40, 50, 5 7 ^ mm.
P A S L A N M A Z
Ç e l i k L e v h a
AİSİ 304 Kalitesi, 1000 x 2000
mm ebadında
VİKTOR BALİ
ve
o r t
.
k o l l
.
ş t î
,
Ferm eneciler 50, Karaköy - İstanbul
Tel: 4 9 8 9 3 0 - Telg: ViKBALi, İstanbul
olanlardan biri (Crédit foncier) Zi raî Kredi Bankalarının kurulmasıdır p
Burada dikkati çeken bir yön P de Kâmil Paşa’nın hep Avrupa öme- ğinden faydalanmak istemesidir. Bu da o dönemdeki ilerici devlet adam larına Tanzimat'ın getirdiği bir ülkü idi. Mithat Paşa’nm Memleket San dıklarım (kurarken 1858’de Avrupa’ da yaptığı tetkik seyahatinde gör düklerinden faydalandığı tahmin edi lebilir. Normali de budur
Ziraat Bankasının kurul masının bir nedeninin de Menafi Sandıklarının için de bulundukları durum ol duğuna işaret etmiştik. Kâmil Paşa bunu yazıla rında şöyle yansıtır:
«Ahalinin mahsulâtından %1 alınmak suretiyle elde edilmiş sermaye ile Me nafi Sandıklan kurulmuş tu. Fakat sandıkların ida recileri sarraflar gibi pa ra alışveriş muamelelerini bilmedikleri İçin başarılı iş görememişlerdir, ihti yaç sahibi köylüye kredi sağlamak yerine güya ser mayeyi çürütmemek için zenginlere ödünç vererek asıl ihtiyacı olanlar bu yar ılımdan mahrum kalmış lardır. Müzayaka dolayı» Siyle Hazine de bu San dıklardan para istikraz et tiğden halk bunlardan hakkiyie istifade edeme miştir.»
Kâmil Paşa 1885’dc Sadrazam olunca işi do- layısiyle daha büyük oto rite ile yürütüp başta ken di imzasını taşıyan 17 ekim 1887 tarihti «Meclisi Vükelâ mazbasına» Pa dişahın onayım almış, Zi raat Bankasının kuruluş karan böylece ortaya çık mıştır. Ertesi yu ise teş kilâtı, nizamnamesini ta mamlayarak banka faali yete geçmiştir.
Niçin ve ne vakittanbe- ri Ziraat Bankasının ku ruluşu 1863 yılına kadar götürülüp kuruculuğu mer hum Mithat Paşa’ya mal edilmek istenmişti!?
Bunun nedenini Meşru tiyet yıllarının siyasî mü cadelelerinde aramak ge rekir. Çünkü o tarihde Kâmil Paşanın İttihadı — Terakki Genel Merkezi ko damanlan ile arası açılın ca onun hizmetlerini göl gelemek için partizanlar hiç bir gayreti esirgeme mişlerdi. Vesikalar bunu gösteriyor. Bu da o devrin bu kabil bir kalıntısı ola bilir, diye düşünüyoruz.
ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BÖLÜMÜ BAŞKANLIĞINDAN
DIŞ ULK8ERE BURSLU
ÖĞRENCİ GÖNDERİLECEKTİR
Millî Eğitim Bakanlığınca Üniversitemizin Eğitim Bölümüne tahsis olunan kontenjandan yararlanarak fizik, kimya, biyoloji, matematik ve sosyal bilimler öğretimi, eğitim teknolojisi, v .b . alanlarda lisans üstü ve doktora çalışmaları yapmak üzere burslu olarak öğrenci gönderile cektir. ilgililerin 10 ağustos 1974 tarihine kadar Bölüm Başkanlığına veya Üniversitemiz Personel Müdürlüğüne başvurmaları ve bu amaçla 10 eylül 1974 tarihinde ilgili bölümde açılacak sınavda hazır bulunmaları duyurulur.
(Basın: 20575) 9334
Çukurova
tonpamul
Adana Çiftçi Birliği B
yüz bin ton fazla olac
C
UKUROVA’da pamuk ( sıralarda, geçen yıla c oluşu, sulamanın yeter denilecek şekilde davaı bölgeden en çok 350 bin ton ]Adana Çiftçi Birliği Başkanı İ
geçen yıl S15 bin ton olan pa
tandan fazla olacağını» söyler
özgiray, «Bu yılkl 100 bin tor
şartlarının ve sulamanın yet«
