A.
o.
Veteriner J.•.•akültesi Besin Kontrolu ve Teknolojisi Kürsüsü Prof. Dr. Zeki TolgayİNEK süTü İLE YAPILAN SALAMURA BEYAZ
PEYNİRLERDE HİJYEN İNDEKSt BAZI
MİKROORGANİZMALAR ÜZERİNDE ARAŞTIRMA
Ergün Özalp* Şerif Kaynıaz** Ahnıet Yücel** Sadi Akgün** Contribution il l'etude des certains microorganisnıes' conside-res CODlDleI'indice d'hygiene dans les fronıages blanc affines
en saunıure fabriques il partir du lait de va che. Resunıe: Les nombres des eertains mieroorgo1ıismes eonsidlres eomme I' indiee d'hygiene ont ete dltermüıes dans lesfrornages affines en saumurefabriqu-ls tl partir du lait cru, tl partir du lait pasteurise non e1saumurefabriqu-lsemenceet ensemence en firments laetiques (S. eremoris 95-98
%;
S. laetis 2-5%)
au eours ddama-turation.
Le nombre des germes totaux est de 1.5 X 109Lg dans lesfrornagesfabri-ques tl partir du lait pasteurise, de 1.8 X 109Lg dans les fromages fabrigues tl partir du lait pasteurise. ensemence enferments laetiques, de 8.8 X i09Lg dans
eelui du lait eTUen 15jours, atteignant respeetivemerıl 1.0 X ı081g, 8.8 X
ı07/g et I. i X ı081g en go jours.
Pour le meme ordre, le nombre des eoliformes sont de 3.5 X ı051g, 3.3 X
10419, 8.3 X ı051g en 15jours et 2.6 X ı041g, 4.0 X ı021g, 7.5 X ı041g
en gojours. Ouant au nombre des staphyloeoeeus sont respectivement 2.5 X 1051
g, 3.5 X ı041g, 8.0 X ıoS 19 en i5jours et3.0 X 1031g, 1.5 X İ031g, 4.2
X ı041g en go jours. Des leı'ures et des moisissures ont lte aussi comptes.
Leurs nombres: 1.5 X ı031g, 9.0 X ı031g, LI X lO'19 er.15jours et 5.0
X lO"19, 2.0 X ı031g, 1.5 X 1031g en 90jours.
• Doç. Dr. A. Ü. Veteriner Fakültesi, Besin Kontrolu ve Teknoloji Kürsüsü Ankara-Türkiye
•• Dr. Med. Vet. A. Ü. Veteriner Fakültesi, Besin Kontrolu ve Teknoloji Kürsüsü Ankara-Türkiye
278 Ergün Özalp-Şerif Koymaz-Ahmet Yiice1-Sadi Akgün
Özet: lnek sütünden fiğ olarak, pastörize edilerek ve pastörize süte star-ter ilave edilerek (S. cremoris % 95-98,. S. lactis % 2-5) yapılan salamura beyaz peynirlerde, olgunlaşma süresince hijyen indeksi bazı mikroorganizmalarırt sayıları septanmıştır.
Genel mikroorganizma sayıları i5 günlük pastörize süt peynirlerinde 1.5
X l091g, starter ilave edilmiş pastö'rize süt peynirIerinde 1.8 X ıo9lg, fiğ süt
peynirIerinde 8.8 X ıo91g iken 90 günlük peynirlerde sırasryla 1.0 X l081g,
8.8 X ıo'lg ve 1.1 X 1081g olarak bulunmuştur.
Aynı sıra dahilinde koliform bakteri sayısı 15 güıdük pe.;ınirlerde 3.5 X
ıos 19, 3.3 X l041g, 8.3 X ıos 19, 90 günlük peynirlerde 2.6 X l041g, 4.0
X 10219, 7.5 X ı041g,. strifilokok'ların sayıları 15 günlük peyıtirlerde 2.5
X ıoSlg, 3.5 X l041g, 8.0 X ıoS19,. go günlük peynirlerde 3.0 X ı031g,
1.5 X ıo3lg, 4.2 X 10419,. maya ve küj sayıları i5 günlük peynirlerde 1.5
X ı031g, 9.0 X ı031g, 1.i X ı041g,. 90 günlük peynirlerde 5.0 X 10319,
2.0 X ı031g ve 1.5 X ı031g olarak saptanmıştır.
Giriş
Az olgun peynil' olarak nitelendirilen salamura beyaz peynirleri-mizde (16) hijyen indeksi bazı mikroorganizma sayılannın, olgunla~-ma süresince ne gibi bir dcği~ikliğe uğradığını belirleyen bir çalışolgunla~-ma
yurdumuzda bugüne değin yapılmamı~tır.
Bu ara~tırma ilc çiğ ve pastörize sütle yapılan beyaz peynirlerde, hijyen indeksi bazı mikroorganizmaların, olgunlaşma süresince sayı-sal durumları ve imalatta kullanılacak starter kültürün bu açıdan ne derece etkili olabilecee-i saptanmaya çalışılmı~tır.
Beyaz peynirlerde 15 inci günde 35 milyonlg. olan genel mikroor-ganizma sayısının 15-60 ncı günler arasında dalgalanma gösterdiği ve 60 ncı günden sonra azaldığı (I 7), pastörize sütten yapılan ve polieti-len torbalarda 15-20°C'de saklanan aynı tip peynirlerde ise 7 nci gün-de i.200-17.000/g. iken 21 nci günde 18.000-Il3.000/g. olduğu (1),
CaciocavalIo peynirlerinde 5 nci günde 1.39 X ı09
/g.
olan genelmik-roorganizma sayısının 7° ncigünde 4.25 X 10'
19.
a düştüğü, 180 nci günde ise 4.26 X IO'19.
olduğu (9), Kareish peynirlcrinde 1.54 x.ı06/g.
bulunduğu (2) bildirjımi~tir.
1946-1948 yılları arasında Ankara'da 69 peynil' örneğinin % 40,6 sında, İstanbul'da 7 örneğin tümünde koliform bakteri bulunduğu .(22), İran'da 42peynir örneğinin 34 ünde E. coli (6 X ı08/g) tespit edildiği (19), Bulgaristan'da 109 beyaz peynil' örneğinin ancak.% i
tnek Sütü tıe YapıInn ~ nlnmurn Beynz PeynirIerde .•. 279
İnde ıo-ıoo/g. arasında koliform bakteriye rastlandığı (ı5) ve 219 ör-neğin
%
84 ünde ıo19.
dan çok koliform bakterİ ürediği (ı4), Fran-sa'da deneysel olarak yapılan beyaz peynirlerde kolİform bakteri bu-lunmadığı (17), 2.00X 104-2.10 X ıo6/mI. koliform bakteri içerenkö-tü kaliteli sütlerden yapılan cheddar peynirlerinde, bu mikroorganız-ma sayılarının 9.go X i06/g - 4. ı o X ıo8/g arasında değİ~tiğ:ive
can-lı kalma sürelerinin 12 aydan fazla sürdüğü (26), Kareish peynirlerin-de 4.24 X ıos/g. koliform bakterİ bulunduğu (2) ileri sürülmü~tür. Peynil' pH sının stafilokokların üreme ve canlı kalmaları üzerin-de etkili olduğu, pH nın 5.3'ten 5. ı'e dü~mesi İle stafilokok sayısında önemlİ derecede azalma olacağı, pH: 5.0'de ise çok çabuk yok olacak-ları (18), taze İran peynirlerİnde 42 örnekten ı4 ünde S. aureus izo-le edildiği (ı9), aynı tİp peynirizo-lerden 2ı2 örnekten 79 unda koagulaz pozitifstafilokok ürediği (12), A.B.D.'de 20 çeşit peynirden 'olu~an ı25 örneğin
%
76 sının stafilokok içerdiği (20) İngiltere ve Galler ülkesin-den alınan 910 örneğin%
9 unda 5.00 X ıos/g. stafilokok bulunduğu (23), çiğ sütlerden yapılan Kanada Cheddar peynirinin%
36'sının ı .00 X ı04/g, %
6;slnın 5.00 X ıos/g. stafilokok içerdiği, pastörizesütle yapılan 20 örnekten ı9 unda ı .00 X 102
19,
ı'inde ise ı .80 X ı0419.
stafilokok bulunduğu (24) bildirilmi~tir.
Deneysel olarak yapılan salamura beyaz peynirlerde, maya sayı-sının başlangıçta az olmasına kar~ın, ı8 nci güne kadar bu sayının art-tığı ve b~langıça kıyasla 2-3 katına ula~tığı, daha sonra azalarak ı 20 nci günde 650.000 /g'a dü~tüğü (ı 7), taze İran peynirlerinde maya ve küf sayısının fazla olduğu (ıg), kareish peynirlerinde ise 7.64 X ıo6/g. olarak saptandığı (I2) ileri sürülmü~tür.
Materyal ve Metot Deneysel nıateryaller:
Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Suni-Tabii Tohumlama
ve Nesil Islah Genel Müdürlüğü Lalahan Zootekni Ar~tırma
Ensti-tüsü hayvanlarından sağılan inek sütlerinden, aynı müessesenin süt tesislerinde:
a) Çiğ olarak, b) Pastürize edilerek
c) Pastörize süte starter ilave edilerek ve her birinden dörder kez yapılan salamura beyaz peynirler materyalolarak kullanıldı.
Peynir-Ergün ÖzoJp-Şerif Kaymaz-Ahmet Yüce1-Sadi Akgün
ler tenekelendikten sonra +4° ::i: i C de olgunl~maya bırakıldı. Her
seri peynil', imalatı takip eden 15, 30, 45,60 ve go ncı günlerde dene-meye alındı.
Metot:
Salamura beyıaz pryllirin yapılışı :
a) Yapımında kullanılan tüm malzeme iyice yıkandıktan sonra ya su buharından geçirildi veya kaynatıldı.
, " b) Süthaneye gelen 450 litre sabah sütü süzüldü. Çift cidarlı bu-har kazanında 35 oC ye kadar ısıtıldı. 150 litresi hemen mayalama ka-'zanniaaktarıldı. '
c) Kalan 3°0 litre süt 63°C'de 30' ısıtıldı ve 30-33°C'ye kadar soğutuldu.
d) Sütün mayalanması:
1- Çiğsüt Ve pastörize sütün 150 litresi ayrı kazanlarda 28-30°C' de 1/10.000 kuvvetindeki peynil' mayası ile 15 ml/ıoo it. hesabiyle mayalanarak karı~tırıldı.
2c:. Pastörize sütün kalan 150 litresine, 32°C'de iken (ıo)
%
2 oranında laktik kültür (S. cremoris%
95-98, S. lactis%
2-5) ilave edil-di (8). 30 dakika bekletildikten sonra maya ilave edildi .. 'e) Pıhtının kesilmesi ve i~lenmesi
Mayalanan sütIerde spatülle flokül olu~umu gözlendi Bu amaç içil1 geçen zaman 4, ile çarpılarak kesim zamanı saptandı (3, 25).
Kesilen pıhtr 30 dakika bekletildi. Cendere bezine aktarıldı ve süzme i~lemi 2-2,5 saatte tamamlanacak ~ekilde baskıya alındı. Pıh-tının yüksekliği 7 cm. ye dü~tüğünde 7X 7 cm2 büyüklüğünde
kalıp-lar halinde kesildi.
f- Tuzlama ve tenekelerne:
Peynil' kalıpları
%
15 lik tuz salamaurasında i2 saat bekletildik. ten sonra, tenekclere yerle~tirildi. Her sıra arasına kuru tuz serpilerek bir gün dinIendirilcli. Süzülen su döküldü. Kendi salarnurası ile tene-keler dolduruldu. Lehimlendi ve "':-4° :l: i C'de olgunl~mayabıra-kıldı.
Mikroorganizmaların sayılarının saptanması:
Mikroorganizma kolonilerinin sayısı, hazırlanan seyreltilerden birer mL. kullanılanik, üç seri halinde ve çift plağa ekim yapılarak,
pet-tnek Sütü tıe Yapılan SalaulUra Beyaz Peynirierde ... 231
ri kutusuna dökme metodu ilc saptandı. 30 ila 300 arasında kalanİ içe-ren plaklardaki koloniler sayılarak değerlendirildi (1, 13).
Geııel mikroorgr.nizma s0l'1mıfl
Genel mikroorganizma sayımı ıçın yeast gıucose agar kullanıldı (13). Plaklar 30 ::i: ioC de 72 ::i: 2 saat bekletildikten sonra koloniler sayıldı C}, ı~).
Kotijarnı grubu mikroorg,'wi;::nıdarm sayımı:
Koliform grubu mikroorganizmalar Oxoid'in Violet red bile agarda sayıldı. Plaklar 30 ::i: ı °C'dc 24 saat inhibe edildi. Koyu kır-mızı kaloniler kolifi)1'm grubu mikroorganizmalar olarak değerlendi-rildi (4, ı3).
Slrfilokok' ların sr9ımı :
Dif,o'nun dehidrc Staphylococcus Medium iLO besiyerine (I ı) yumurta sarısı ilave edilerek (6, 2ı) ekim yapıldı. 44 ::i: icC'de 48 saat
inkübasyondan sonra açık sarı renkte koloniler sayıldı.
M,7)'tl ve Kütlerin sa)'ımı:
Potata dextrose agar (Oxoid) kullanıldı. n('siycri kullanılmadan önce pH'sı
%
ıo'luk stcril tartarik asilİyle 3.5 ::i: ı.o'e ayarlandı. Plak-lar 2i :!: 2 cC'de 5 gün inhibe edildi (4).Bulgular Genel JHikrool'ganiZ1nrıs'':J'ılaıı :
Deği~jk üç tip beyaz peynirde olgunla~ma süresince gencl mikro-organizma sayıları ortalamaları Çizelgc ı 'de göstcrilmi~tir.
Koliform mikrooı~!!,aııizm(/sayıları:
Aynı peynirlerde, olgunla~ma süresince koliform mikroorganizma sayılannın ortalamaları Çizelgc 2'de gösterilmiştir.
282 Ergün Özalp-Şerif Kaymaz-Ahmet Yüeel-Sadi Akgün
ÇtZELGE 2. Olgunlaşma süresince beyaz peynirierde Koliform mikroorganizma sayıları (ortalama 19.)
Gün Pastörize süt peyniri Starter ilave edilmiş paslö- Çiğ süt peyniri rize sü t peyniri
---
---15 3.5 X ıo' 3.3 X ıo. 8.3 X ıo'
3° 3.5 X ıo' 4.5 X ıo' 4.4 X ıo'
45 1.5 X ıo' 4.0 X ıo' 3.1 X ıo'
60 1.5 X 10' 4.0 X ıo' 2.0 X LO'
go 2.6 X 10' 4.0 X ıo' 7.5 X ıo'
Stafilokok sayıları;
Bu peynirlerdekı stafilokok sayılarının ortalamalarının olgun-laşma süresince gösterdiği seyir Çizelge 3'de gösterilmiştir.
ÇtZElGE 3. Olgunlaşma süresince beyaz peynirierde stafilokok sayıları (Ortalama 19.)
Gün Pastörize süt peyniri
i
Starter ilave edilmiş pastöri- Çiğ süt peyniri ze süt peyniri--
i----15 2.5 X ıo' 3.5 X ıo' 8.0 X lO'
30 2.5 X lO' 1.6 X ıo' 6.0 X ıo'
45 3.0 X ıo' 3.0 X lO' 4.0 X lO'
60 1.5 X ıo' 1.5 X ıo' 2.5 x lO'
go 3.0 X ıo' 1.5 X ıo' 4.2 x ıo.
Maya ve Küjlerin sayıları:
Peynirlerdeki maya-küf sayılarının olgunlaşma süresince sayı-lan Çizelge 4'de gösterilmiştir.
ÇtZELGE 4. Olgunlaşma süresince beyaz peynirIerde maya-küflerin sayıları (Ortalamalg.)
Gün Pastörize süt peyniri Starter ilave edilmiş pastö- Çiğ süt peyniri ze süt peyniri
---15 1.5 X ıo' 9.0 X ıo' 1.1 X ıo'
30 1.0 X ıo' 7.5 X lO' 2.0 X ıo'
45 3.5 X lO' 3.0 X ıo' 3.0 X ıo'
60 8.5 X ıo'
i
3.7 X ıo' 1.0 X ıo'go 5.0 X lO' 2.0 X ıo' 1.5 X ıo'
Tartışma
Çiğ sütten yapılan beyaz peynirler yüksek düzeyde genel mikro-organizma içermektedir (Çizclge: ı). Ancak, pastörize süt peynirler-deki bu sayının çiğ süt peynirIerine yakın oluşu normal imalathane ko-şullarında kontaminasyona engel olunamadığını göstermektedir. Star-ter ilave edilmiş pastörize süt peynirIerinde, pastörize süt peynirIeri-ne kıyasla gepeynirIeri-nel mikroorganizma sayısının biraz daha fazla olması ila-ve edilen startere bağlanabilir. Her üç tip peynirde de olgunlaşma
sü-İnek Sütü İle Yapılan Salamura Beyaz PeynirIerde ••• 283
resince az da olsa bir mikrop redüksiyonu görülmektedir. Ancak go günlük olgun peynirIerde dahi genel mikroorganizma sayısının olduk-ça yüksek düzeyde oluşu salamura beyaz peynirIerin yeterince olgun-laşamadığını kanıtlamaktadır (16). Bulgularımız beyaz peynirI er (17) caciovalla peynirIeri (g) ve kareish peynirleri (2) üzerinde yapılan a-raştırmalarda elde edilen neticelere uymaktadır. Polietilen torbalarda muhafaza edilen beyaz peynirIerde (I) ise genel mikroorganizma sa-yılarının daha düşük oluşu, teknolojik farktan ileri gelebilir.
Koliform mikroorganizmalarda genel mikroorganizma sayıların-daolduğu gibi en yüksek miktarda çiğ süt peynirlerinde bulunmakta-dır (Ç izelge: 2). Pastörize süt peynirlerinde de oldukça yüksek düzey-de bulunuşu, üretimde, pastörizasyondan sonraki safalardaki konta-minasyona bağlanabilir. Starter ilave edilmiş pastörize süt peynirleri-nin daha az miktarda koliform bakteri içermesi, starterin asit oluştur-ma etkisine bağlanabilir. Nitekim olgunlaşmanın 45 nci gününde star-terli peynirlerde koliform bakterilerin 400/g. a düşmesi, diğerlerinde ise 150.000/g. - 30o.00o
19.
oluşu bu görünüşü doğrulamaktadır. go günlük peynirlerde dahi koliform bakterilerinin bulunuşu salamura beyaz peynirlerinin yeterince olgunlaşamadığı görüşünü kanıtlamak-tadır. Peynirlerde bu mikroorganizmaların bulunuşu (14, ıg, 22, 26) ve eheddar peynirinde dahi 12 aydan daha uzun süre canlı kaldığı(26), bulgularımızı doğrulamaktadır.
Stafilokoklar yönünden bulgularımız (Çizelge: 3), genel mikro-organizma ve koliform bakteri sayıları açısından ileri sürdÜğümüz gö-rüşleri doğrular niteliktedir. Bu mikroorganizmalar da beyaz peynir-Ierde bol miktarda bulunmakta ve go gün sonunda dahi belirgin bir azalma görülmektedir. Peynirlerde bol miktarda stafilokokların bu-lunduğu (12, ıg, 20, 23, 24) görüşü bulgularınnzla paralellik göster-mektedir. Y ine beyaz peynirlerde bu mikroorganizmaların bulunuşu, yetersiz olgunlaşma ile izah olunabilir (18).
Maya ve küf sayısı açısından da aynı durumlar dikkati çekmekte, gerek taze gerek go günlük peynirler çok sayıda maya ve küf içermek-tedir (Çizelge: 4)' Beyaz peynirler (17) ve beyaz peynirler gibi yeter-li olgunluk kazanamayan diğer peynirlerde de (2, ıg) bu durum gö-rülmektedir.
Sonuç olarak, inek sütü ile yapılan salamura beyaz peynirIer, hij-yen indeksi mikroorganizmaları oldukça yüksek düzeyde içermekte-dir. Bu durum özellikle, beyaz peynirlerin yeterli olgunluk düzeyine erişememesine bağlanacilir.
284 Ergün- ÖzalırŞerif Kayrnaz-Alırnet Yüccı-~adi Akgün Literatür
. i . Abo-Elnaga, I. G. (1974): Bacteria associated with slimy sııiface
de-fect of white cheese, Milchwissenschaft, 29 (2) 84-87.
2. Abou-Doma, S. A. -Sırry, I. -Abd-EI-Rahman, S. M. (1975):
Chemical and microbiological studies on Kareish cheese, Alexandre
J.
of Agric. Rcsc., 23 (2) 243-247.3. Akgün, S. (I975): [rfiııence du pH du lait sur la cinetique de i'
egoutta-ge du cailU presure, D. E. A. Universite Nancv LU.E.R. Alimenta-tion-Nutrition.
4 . American Public Health Assocıation (1974): Standard
met-hods for the examination of dairy products American Public Health Association, New York.
5. British Standard (1970): Methods of microbiological examination
of milk products Suplemcnt No: i (197°), British Standards
Insti-tu tion, London.
6. Carter, C. H. (1960): Egg-Yolk agar for isolction of coagulase
posi-tive stapl1j!lococci,J. Bact. 79, 752.
7. Chapman, G. H. (1945): The significarıce of sodiıım ehloride ir; stu-dies of stafıhylococci,
J.
Bact., 50, 201-203.8. Chr. Hansen's Laborattorıom AfS. (1977): Decleration for
mesophilic lactic fermellt cultures. Chr. Hansen's Lab. A /S., Copen-hagen.
9. Corberi, E. (I959): Contributo alle ricerche sulla microflora dei
for-maggi italiani, il üCaciocavallo". Ann. MicrobioI. Milano, 9, 141- 149.
10. Denkov, Ts. (1973): FJJect of biological ripening of cow's milk OTl,
quality of white pickled cheese, Izv. N auch. ova Telskı Imt. po
mlech-na Prom., 7, 47-56, "As quoted" Dairy Sci Abstr., 36, 631 (1974).
1 i . Difco (1974): Difco mmıual of dehydrated cultur medii! and reagents
for microbiological and chemical laboratory fJrocedures, Ninth Edition, Difco Laboratorics Incorporated, Detroit, Michigan.
1,2. Gl:ıazvinian, R. -Farkhonden, A. -Lachal, Ph. -Kochnechari, M. (I975) : Dlnambremeııt des germes totaux et determiııation du tOıt'( de
contamination en s!aph)'locoqıtes coagulase-positive du fromage irmıieıı fra-is, non sate, mis en ven!e dans l'agglomeratioıı de TeMralı Le Lai t, 55
İnekSütii İle Yapılan 8alamura Beyaz PeynirIerde ... 285
13. Harrigan, W. F. and Mc Cance, M. E. (1976): Laboratory
met-hods in food and dairy microbiolog)', Rcvised ed., Acedemic Prees., London.
14. !konomov, L. (1975): Goliform in perislzable milk products, Veteri-nar nomeditsinski Nauki, ii (4) 47-52, "As quoted" Food Scİ.
Tech. Alim. 6, 10-1506 (1974):
15. !konomov, L. -Iotov, I. -Todornv, D. -Slavchec, G. (İ976): Goliform microflora cif market white pickled clzeese,
Veterinamomedit-sinski Nauki 13 (7) 55-60, "As quoted" Dairy Sci. Astr., 39 (5) 2637 (1977).
16. Kurt, A. (1968): Edirne tipi (Salamura) beyaz peyniri işleme tekniği,
Atatürk Üniversitesi Zir. Fak. Zirai Ara~tırma Enstitüsü Teknik Bült. No: 15, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum.
17. Mansour, A. (I972): Etude biochimique et microbiologique du
froma-ge affine en saumure, Thesc, Universite de Nancy.
18. Mattick, A. T. R. -Neave, F. K. -Chapman, H. R. (1951):
Staphylococcus aureus in Gheddar clzeese, 15e Congr. İnt. Lait. 3,
1914-i92ı.
19. Mehran, M. -Behboodı, M. -Rouhbakhsh, Kb, A. (1975):
A1ierobid eontaminations rif Iranian white eheeseprodueed from raw milk,
J.
of Dairy Science, S8 (5) 784.20. Mickelson, R. -Foltz, V. D. -Martin, W. H. and Hunter, C. A. (i96i ):The incidence ojl)Otantially pathogenie staphyloeocei in dair produets
at the consumer level. IL. elzeese,
J.
Milk Foad Tech., 24, 342-345. 21 . Ozdzynska, E. and Kafel, S. (1968): Study on eorrelction betweencoagulase and lipase produetiolt in stalJ/ıyloeoeei, 14 th. European
Mec-ting of Meat Research \-Vorkers Bmo Czeeh.
22. Payzm, S. ve Akyay, N. (1949): Yiyecek ve içeceklerin
bakteriyolo-jik tahlil ve kontrolleri, Refik Saydam Merkez Hıfzıssıhha Enst. Yay.
13, Güney Matbaacıhk ve Gazetecilik T.A.O., Ankara.
23. Sharp, M. E. -Fryer, T. F. -Smith, R. G. (1966): Iderıtifieation
of the lacrie acid bacteria, In "Identifieation metllOdsfor mierobiologists"
The Soc. for AppI. Bacteriology Tech. Series No: I, Part A, Aca-demi c Press., London.
286 Ergün Özalp-Şeri£ Kaymaz-Ahmet Yücel-Sadi Akgün
24. Takahashı, I. and Johns, C. K. (1959) : Staphylococcus aureus in Cheddar cheese,
J.
Dairy Seİ., 42, 1°32-1°37.25. Weber, F. (1976): Etude de l'egoutlage des coagulums de lait et
com-position des lactoserums, These, Universite de Caen, CNRS AO.
No: 1269°
26. Yale, M. V. and Marquardt,
