Beşiktaş'taki Nakşibendi Mezarlığı

___________

+

n ü İstanbul

13 ŞUBAT 2001 SALI

Nakşibendi lider

Esad Coşan'ın

gömülmek

istendiği

Süleymaniye

Camisi bahçesinin

yanısıra Beşiktaş

Yahya Efendi

Sokak'taki 'Şeyh

Yahya

Dergahı'nın

içinde bulunan

mezarlık da,

'Nakşi Mezarlığı'

olarak biliniyor.

Vakfılar Genel Müdürlüğü’ne ait tarihi mezarlıkta bulunan aile kabristanlarına geçen yıl 23 Mayıs’ta Sabahattin Tulgar, 10 Kasım’da Atiye Erci han, 1 Aralık’ta Gülgün Denizhan defnedildi.

B

Caddesi'yle Yahya Efendi Sokak'ın kesiştiği noktada yer alan Yahya Efendi Türbesi yıllardır nakşibendi mezarlığı olarak kullanılıyor. 430 yıllık türbeyle aynı adı taşıyan caminin bahçesine son bir yılda Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurbaşkanı onayıyla üç yeni gömü yapıldı. Türbe yetkilileri, yüzyıllar boyunca dergah içinde yapılan gömülerle oluşan mezarlığı, genellikle Nakşibendi tarikatı üyesi olanların tercih ettiklerini söylediler.

Kanuni nin sütkardeşi

Kanuni Sultan Süleyman'ın 'sütkardeşi' olarak bilinen Şeyh Yahya Efendi 1495'te Trabzon'da doğdu. Kanuni Sultan Süleyman, babası Yavuz Sultan Selim Trabzon valisi olduğu zaman doğdu ve Yahya Efendinin annesinden süt emdi.

Trabzon'da Müftü Ah Çelebi'den eğitim alan Yahya Efendi, daha sonra İstanbul'a gelerek, Zenbilli Ah Efendiden ders aldı. 1526'da Canbaziye Medresesinde müderrislik yaptı. Bu görevden emeldi olduktan sonra inzivaya çekildi. Beşiktaş'ta satın aldığı bugünkü türbe ve mezarlığın bulunduğu araziye bir ev üe mescit, sonra da medreseler, hamam ve çeşme yaptırdı. Tekkesi çok ziyaret

edilen bir yerdi. Özellikle, denizcilerin, seferden döndükten sonra tekkeye gitmeleri adet olmuştu.

Konuşan kitabe

Şeyh Yahya Efendi Türbesinin girişinde yer alan kitabede Yahya Efendinin dini yanı şöyle anlatılıyor:

"Dünya ve ahiret ilimlerinde zamanının önde geleniydi. Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan Il'nd Selim devirlerinde, devletin başarılı olmasında manevi reislik yapmıştır. Pek çok keramet ve menkıbeleri bilinmektedir. Hızır

Aleyhisselam’dan 'ledün ilmini (tanımın kendisine özgü olan bilgisi) öğrendiği kitaplarda yazılıdır. Tasavvufta irşadın (doğru yolu gösterme, uyarma) Hızır

Aleyhisselam yoluyla olması sebebi ile Şeyh Yahya Efendi, 'Üveysi' tarikatından olarak bilinir."

Yahya Efendinin şiirlerinden oluşan bir divan kitabı da bulunuyor. Yahya Efendiden sonra Mehmed Nuri Şemseddin şeyh oldu ve tekke nakşi görüşünü benimsedi.

Mimar Sinan'ın eseri

1570 yılında Yahya Efendinin ölümü üzerine zamanın padişanı nnd Selim, Mimar Sinan'a

Beşiktaş’taki evinin bulunduğu yere

türbe yaptırdı. Türbe, Il'nd Mahmud, Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan ve son olarak 2'nd Abdülhamid tarafından onarıldı.

'Şeyh Yahya Efendi1 türbesinin içinde 11 sanduka yer alıyor. Bu sandukalar, Kanuni Sultan

Süleyman'ın kızı ve Yahya Efendinin manevi kızı Tasasız Raziye Sultan', Il’nd Abdülhamid'in kızı Hatice Sultan ve oğlu Bedreddin Efendi, Yahya Efendi ve büyük oğlu Şeyh İbrahim Efendi, annesi Afife Hatun,

Şeyh Mehmed Nuri Şemseddin Nakşibendi, Şeyh Haşan Hayri Efendi, Şeyh Yahya Efendinin küçük oğlu Şeyh Ah Efendi, hizmetkarı Derviş Ah, eşi Şerife Hatun'a ait. Türbe girişinde bulunan

sandukalarda ise Yahya Efendinin torunları ve türbenin türbedarlarmın mezarları yer alıyor.

Aynı çatı alfanda yeralan ikind türbede ise Güzel Ali Paşa ve yakınlarının sandukaları bulunuyor.

• Ayda KAYAR

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi