27 Ş U B A T 2005 PAZAR
+
C U M H U R İY E TT-; -
S; S [.:
--- -*-—4--- ---— --- — • • • •K T IT T i İR
k u lt u r @ c u m h u r iy e t .c o m .t rM
^ i
K U L E C A N B A Z I
SUNAY AKIN
Nâzım’m unutulan bir şiiri!
Zoolojide kısa ömürlü böceklere
‘ephemera’ adı verilir. Bu tanım, hayvanbiliminin dışında da kulla nılır. Sahaftan aldığınız bir kitabı okurken sararmış sayfalan arasın dan çıkan bir tramvay bileti, takvim yaprağı ya da yaldızlı bir çikolata
kâğıdı da ‘ephemera’ olarak ad-
landınlır. Günlük yaşamın kısa ömürlü bu tür küçük ve geçici bel gelerini toplamak koleksiyonculu ğun ilgi alanıdır.
Elimdeki en ilginç ephemera, bir çiçekçinin hazırladığı buketlere ya pıştırdığı etikettir. Bu etikette çi
çekçinin adı yazılıdır: ‘RodinT...
Teksas okuyanlar tanıyacaktır R odi’yi; hani ünlü çizgi roman kahramanının yanından ayrılma yan güler yüzlü çocuk! Zaten, çi çekçi firmasına Rodi’nin admı ver mekle kalmamış, etiketlerine res mini de koymuş. Rodi’yi anımsa-
yamayanlar için, Rıdvan Dan-
su k ’un dizelerini yardıma çağıra lım:
Unuttun mu a çocuk Gülünce ne de güzel açardı Teksas 'ta Rodi ’nin çilleri
Denge çubuğu...
Çizgi romanları annesinden ve babasından gizli olarak ders kitap larının sayfaları arasında okuyan bir kuşaktanım. 1960’lı ve 70’li yıl larda çizgi roman, eğitimin önün de büyük bir engel olarak görülür dü; bu kitaplara meyilli olan ço
cuklara ‘adam olmayacak’ gözüy
le bakılırdı. Oysa bu tür kitaplar, çocuğun serüven ruhunu tatmin et mekte, hayal gücünü genişletmek tedir. Elbette ki, kovboy filmlerin de olduğu gibi çizgi romanların ço ğunda K ızılderililer vahşi olarak gösterilmiştir.
Yazar Aydın Çubukçu, bir ilko
kul arkadaşını şu özelliğiyle anım
sar: “Çelik Bilek’i çok severdi. Sı
nıfta onun İngiliz sömürgecileri ne karşı Amerika’nın bağımsız lığı için savaş veren bir kahra man olduğunu anlatırdı.”
Çelik Bilek de yabancı değil, Tek- sas’ın öbür adıdır. Çizgi roman kah ramanının sömürgecilere karşı olan yönünü seven çocuğu da hepiniz ta nırsınız: O çocuk ki, ülkesinin ba ğımsızlığı için direnirken Teksas kadar şanslı olamayacak ve arka
daşları Yusuf Aslan ve Hüseyin
İnan ile birlikte darağacında katle
dilecektir. Hayat, Deniz Gezmiş
için bir çizgi roman değil, yaşam ile ölüm arasındaki çizgide insan sev gisini denge çubuğu yaparak yürü meye çalıştığı bir romandı.
Müjdat Gezen, Anadolu turne lerinde sürekli olarak Teksas, Tom- miks okur. Sanatçı, böyle bir gün, yolu, dilini içine çeken bir canavar gibi yutan otobüs koltuğunda bir çizgi romanın sayfalarım çevirir ken insanlara okumayı sevdirecek kitap hazırlamayı düşünür. Müjdat
Gezen’in, elindeki Tommiks’e ba
karken aklına düşen kurt şudur:
“Neden okumayı sevmeyen ama bu kitapları okuyan kişiler de be nim kitabımı okumasın?” Bu an layışla Gezen, kendisi gibi tiyatro
sanatçısı olan arkadaşı Savaş Din
çe!’in çizgileriyle Nâzım Hik
met’in yaşantısını bir çizgi roman
olarak hazırlamaya koyulur. 1978
yılında çıkan ‘Çizgilerle Nâzım
Hikmet’ adlı kitabın sayfalan ara sında şairin unutulan, kitaplarında
olmayan bir şiiri de vardır! 1977 yılının haziran ayında M oskova’ya giderek, yazacağı ki tap için çalışm alar yapan M üjdat Gezen, N âzım H ikm et’in yakın arkadaşı, Azeri asıllı Türkolog
Ekber Babayev ile de tanışır. Ba-
bayev bir gün “dün eski dosyala
rımı karıştırırken bir şiirini bul dum” diyerek şairin bir şiirini uzatır M üjdat G ezen’e. Gezen de bu şiiri kitabına alır. Hemen söy leyelim, şiirin yazılı olduğu kâğıt son dizeden sonra yırtılmış. Kâğı dı şair mi yırttı, yoksa şiirin deva mı var da kayıp mı oldu, orası bi linmiyor!? işte, Nâzım H ikm et’in unutulan, daha doğrusu M üjdat G ezen’in kitabının sayfalarına ta kılı kalan şiiri:
Çok savın, çok sevgili yoldaşlarım Yani 1961 kışında sıkıp dişlerini yaklaşanlar altmışına
Yahut ayaklarının ucuna basarak geçenler altmışını
Yolunuz düşerse bu Aralık Doğu Berlin 'e
Akşam yemeğini Neva Oteli ’nin Inwaliden Strasse 115 Lokanta sı ’nda yiyin
Orada yemeklerden başka her şey kucakdaşımızdır.
Yemeklerden başka her şey. Çünkü mesela
Biftek ve Spagetti
ermiştir sırrına ölümsüz gençliğin, mesela, Beatris ile Hamlet gibi yemeklerden başka her şey,
Bir de otelin adını aldığı ırmak. Irmaklar da kocalmıyor yılda altı ay donsalar da.
Irmaklar da ölebiliyor ama Kocalmıyor.
Orada yemeklerden başka her şey:
Yaldızlı oyma çerçeveli peysaj- lar
ve gözlüklü garsonlar, hafif salon orkestrası
piyano, keman, çello, kontrbas, Tango, fokustrot dans edenler, Gelir akşam yemeğine 1920 yıllarından.
Ve 1961 kışında yaklaşanlar altmışına
geçenler altmışını. Neva Oteli ’nin
Invvaliden Strasse 115 Lokanta sı ’nda
Dünyaya bakabilir dişlerini sıkmadan
Sıkmadan dişlerini
Dünyayı geçebilir ayaklarının ucunda.
Belgeler?..
Ömer Deniz, Nâzım Hikmet’e şiirlerini okuttuğu için tutuklanan ve 7 yıl 6 ay hapis yatan askeri öğ
rencinin adıdır. ‘Kırdığımız
Oyuncaklar’ adlı kitabımızda, Ömer Deniz ile M üjdat Gezen arasındaki bağı yazmıştık. Şu işe bakın ki, Müjdat Gezen de, şairin hayatını çizgi roman gibi anlattığı kitabından dolayı 1980 darbesin den üç yıl sonra Savaş Dinçel’le bir likte tutuklanacak, Diyarbakır ve Sağmacılar Cezaevleri’nin koğuş larım tanıyacaktır!
1980’li yılların ortalarında, Ka dıköy’deki Gençlik K itabevi’nde
kitaplarını imzalayan Kemal Sül-
ker’e büyük bir gizlilik içinde yak
laşarak, lasık bir ses tonuyla Nâzım Hikm et’in dosyalarını bulduğunu söyleyen bir SEKA işçisine tamk olmuştum. Dosyaların hurda kâğıt olarak fabrikaya gönderildiğini söyleyen işçi, örnek olarak da bir kaç tane fotokopi göstermişti.
Sahi, o belgelere ne oldu!?.
Kişisel A rşiv le rd e İs ta n b u l Belleği T a h a T o r o s Arşivi
