Fatih Sultan Mehmet tarafından 1478'de yapımı
tamamlanan saray, 1924 yılında müze haline getirilmişti
Müze Müdürü
Sabahattin
Türkoğlu, RENK
için yazdığı ilginç
yazısında şöyle
diyor: "Topkapı
Sarayı Müzesi,
dünyanın sayılı
m üzelerinden
biridir. Fakat
uzun yıllar, gerek
y u rt içinde,
gerekse y u rt
dışında Hazine
eşyası ve Harem i
ile ün yapm ıştır.
Fakat daha yeni
yeni tanıtm aya
başladığımız kitap
sanatlarım ız,
m inyatürlerim iz,
silahlarımız,
kum aşlarım ız ve
işlem elerim iz de
bir hazine
değerindedirler."
SABAHATTİN TÜRKOĞLUO
SMANLI İmparatorluğu’nunö- netira merkezi ve padişahların ikâmet yeri olan ve Fatih Sultan Mehmet tarafından 1472 - 78 yılların da yaptırılan Topkapı Sarayı 3 Nisan 1984 günü müze oluşunun 60. yılını kut ladı. Saray havasından koparak bu alt mış yılı nasıl geçirdiğini görmeden önce saray halinde iken son günlerinden bi raz söz edelim.1850’lere doğru Boğaziçi’nde yapı lan yeni saraylarda ve daha sonra Yıl dız Sarayı’nda ikâmet etmeyi tercih eden son devir padişahları için Topkapı Sa rayı gene de arada bir ziyaret edilen fa kat bu kez eski bir aile evi gibi, atalarının hatıralarının yaşadığı bir me kân olarak kabul edilmiştir.
Her şeye rağmen Topkapı SarayT- nın o devirde biri maddî, öteki manevî iki büyük değeri hâlâ sinesinde bulun durduğunu, bu açıdan da önemini koru-, ğunu biliyoruz. B unlardan biri imparatorluk hâzinesi ve diğeri de Mu
kaddes Emanetleridir. Padişahların
özellikle geleneksel Hırka-i Saadet ziya retleri hiç aksatılmadan sürdürülmüştür. Saraym diğer mekânları ise boş gibiy di, haremde emekli olmuş birkaç cari ye veya usta ve kalfa bulunuyordu. Bi nalar oldukça bakımsız bir haldeydi. İş te saray bu durumdayken büyük Ata türk bir - iki kez burayı ziyaret etmiştir. O zamanlar yönetici olarak bir hazine kethüdası ve emrinde geleneksel hazineli ve Hasodalılardan muhafız memurlar bulunmaktaydı.
Topkapı Sarayı’mn gerek binaları ve gerekse bu binalar içersinde korunan pa ha biçilmez eserlerinin sanat açısından değeri tartışma götürmezdi. Gerek halk, gerekse yabancılar büyük bir merakla burayı gezip görmek istiyorlardı. Bütün bunlardan öte sarayın resmî bir kurum olarak yaşatılması ve bu kanalla bakım ve onanmınm yaptırılması gerekmektey di. Böylece icra vekilleri heyetince 3 Ni san 1924’te müze haline getirilmesi kararlaştırıldı. Müze oluşunun ilk yıl larında saray çok canlı ve hareketli bir dönem yaşamıştır. Bir yandan binala rın bakım ve onanmı yapılırken, diğer taraftan mevcut tüm eşya veya eserler toplanmakta, tasnif edilmekte ve bölüm bölüm kayıtlara geçirilmekteydi.
Bu arada saray dışından satmalma ve bağış yoluyla da birtakım eserler alın mış, hatta Yıldız Sarayı’ndan bir mik tar eşya Topkapı’ya nakledilmiştir. Yapılan teşhir zamanla çağdaş düzeyde ve yeterli görülmeyerek eserlerin takdim şekli, vitrin ve teşhir düzeni yavaş ya vaş değiştirilmiştir.
Beri taraftan Topkapı ve buna ben zer saray, köşk ve eski Osmanlı yapıla rının müze haline dönüşmesi başka bir açıdan da anlandı bir aşama sayılır. Zira bu uygulama tarihî yapdanmızın korun ması ve fonksiyonel hale getirilmesi için atdan dk bilinçli adımlardan biridir.
Ni-Müzesi
60
.vasın!
Akağalar kapısı önünde dinîbayram törenleri yapılırdı. Burada padişahlar bayram kutlamalarını kabul ederdi. Bugün ziyaretçilerin ilgiyle gezdiği Akağalar kapısr önünde" ili. Selim'in bayram törenini gösteren yağlı boya bir tablo.
O N A R ILIY O R
Yüzyıllardır çürümeye ve dökülmeye yüz tutan sedef kakmalı eserler, Topkapı Sarayı nda sedef atölyesindeki ustalar tarafından büyük bir özenle onarılıyor, sedef atölyesine çürük ve dökük olarak giren eserler pırıl pırıl, yepyeni olarak çıkıyor.
CİLT VE K A P A K ATÖ LYESİ
Topkapı Sarayı nda dünyanın en ünlü yazma eserleri bulunuyor. Bu eser lerin büyük bir kısmı, cilt ve kitap onarım atölyesinde yeniden elden geçi riliyor. Yüzyıllık kitapların ve ciltlerin bakım ve onarımı burada yapılarak yenileniyor.
saray mensupları, vezir ve padişahından başkaları giremezdi. Bugün halkın ziyareti için herkese açık olan Bab- us Selam...
O
SMANLI Devleti'nin yönetim merkezi ve padişah
ların ikametgâhları olan Topkapı Saravı. müze
haline getirilişinin 60. yılını kutluyor. Toplam 86
bini aşkın eseri ile dünyanın en zengin saray müzelerinin
basında yer alan Topkapı Sarayı yaklaşık 80.000 metrekarelik
bir alana yayılmış durumda.
Topkapı Sarayı Müzesi’nin 60. yılı nedeniyle müdürü
Sabahattin Türkoğlu'nun RENK okurları için hazırladığı
yazıyı sunuyoruz.
tekim bu sayede Topkapı Sarayı’mn son 60 yılda büyük bir bölümü restore edil miştir. Bu değişiklik son yıllarda yoğun luk kazanmıştır. Bu çalışmalara emek veren gelmiş geçmiş tüm müze müdür lerini saygıyla anıyoruz.
1 MİLYON ZİYARETÇİ
Saray binalarının kısmen ziyaretçi sirkülasyonu ve teşhire uygun olmayışı nedeniyle özellikle son zamanlarda
“ Topkapı Sarayı’nın saray olarak mı, müze olarak mı değerlendirilmesi gere kir?” tartışmaları gündeme gelmiştir.
Saray ve eşyasım bir bütün olarak ka bul etmek, fakat çağdaş müzecilik ge reklerini de çeşitli alternatiflerle çözümlemek en uygun yol olacağı fikri ağırlık kazanmıştır. Başka bir açıdan ba kıldığında, 1983 istatistiklerine göre, zi yaretçi sayısı 1 milyonu aşan ve her yıl sürekli artan Topkapı Sarayı’nın bu zi yaretçi sayısı karşısında ileriye dönük bir
reorganizasyona gitmesinin gerektiğidir. Bunun için bir taraftan bakım, ona rım için gerekli yatırım ve ekiplerin ar tırılması ve geliştirilmesi, öte yandan saraym teşhire uygun mekânlarının de ğerlendirilmesi çalışmalarına hız veril miştir.
Topkapı Sarayı Müzesi’nde teşhir ve tanzimi yapılmış halde 15 seksiyon, 100.000 civarında eser, 200.000 belge nin bulunduğu saray arşivi ve dünya nın en değerli minyatürlü kitaplarının korunduğu bir kütüphane bulunmakta dır. Bazı seksiyonlar, kütüphane ve ar şiv başlıbaşma birer ünite olarak çalışırlar. Ülkemizde yerli ve yabancı araştırmacıya en fazla hizmet veren mü ze Topkapı’dır. Gerek bu yönüyle ve ge rekse her yıl yaptığımız, konferans, seminer, yayın gibi faaliyetlerden dola yı akademik seviyeli ve farklı bir yapısı bulunmaktadır. Son yıllarda eser ona ranları için atölyeler kurulmuştur.
Bun-Cumhurb^kanım'z Sayın Kenan Evren, Topkapı Sarayı Müzesi ile yakından ilgileniyor. İstanbul'a gelişlerinde H ı f f ? fen Evren. dafıa önceki direktiflerine uygun başarılı çalışmalar yaptığı için Müze Müdürü Sa-
BS«n
Turkoglu nun şahsında tum ilgililere takdirlerini belirtti, işte son gelişinde Kültür ve Turizm bakanı Mukerrem Taşçıoglu ,1e birlikte, Müze Müdürü nden bilgi alırken. ¿ g a f l a r : MER|ÇU ¡ ¡ ^ 5 ^mmmmm
Iann çoğaltılıp geliştirilmesini amaçlamış bulunuyoruz.
ÇİN PORSELENLERİ
Topkapı Sarayı Müzesi dünyanın sa ydı müzelerinden biridir. Fakat uzun yıl- lar gerek yurt içinde gerekse yurt dışında hazine eşyası ve haremiyle ün yapmış tır. İmaj böyledir. Gerçekten Topkapı Sarayı hâzinesinin çeşitlilik ve zengin lik yönünden benzeri azdır. Fakat da ha yeni yeni tanıtmaya başladığımız kitap sanatlarımız, minyatürlerimiz, si lahlarımız, kumaşlarımız ve işlemeleri miz de bir hazine değerindedirler. Türk eseri olmamalarına rağmen elimizdeki Çin porselenleri dünyanın sayılı kolek siyonları arasında yer alır. Bunlar şim di bilimsel katalogları yapılarak ve diğer yollarla dünyaya tanıtılmaya başlanmış tır.
Topkapı Sarayı’nın müze oluşunun yıldönümü ilk defa kutlanmaktadır. Bu mutlu günü bazı faaliyetlerle bir arada kutlamayı düşünerek uzun yıllardan beri teşhir edilmeyen Avrupa porselenleri, gümüş eserler ve kristallere ait yeni sek siyonumuzu ziyarete açmış bulunmak tayız. Bu eserlerin teşhir edildiği yapı eski saray mutfakları külliyesi içindedir. Eskiden mutfak görevlilerinin koğuşu olarak kullanılmaktaymış. Yapının res torasyonu henüz bitirilmiştir. 60. yıl mü nasebetiyle ayrıca Türk süsleme sanatlarıyla ilgili bir sergi düzenlenmiş tir. Sergideki eserler müzemiz bünyesin de 3 yıldan beri süregelen “Uygulamalı
Türk Süsleme Sanatları Fursu” öğren
cilerine aittir.
1924 yılından bu yana Topkapı Sa rayı Müzesi’ni 20 milyon kişi gezmiş tir. Bu, Türkiye müzeleri içersinde en büyük ziyaretçi rakamıdır. Eğitim, kül tür ve turizm açısından daha nice mil yonlara hizmet vermek umut ve dileğiyle.
g ü m ü ş m a k e t
Topkapı Sarayı nın müze oluşunun 60. yılı nedeniyle açılan gümüş seksi yonunda çok değerli eserler sergilendi. Bunlardan biri de gümüşten ma- mûl 3. Ahmet Çeşmesi maketiydi. Bu eseri 2. Abdülhamit'e 25. saltanat yılında kızı Zekiye armağan etti.
TOPKAPI SARAYI
MÜZESİ NDEN İLGİNÇ
NOTLAR
• M ü z e , g e n e l te m iz lik n e d e n iy le s a lı g ü n le ri k a p a lı tu tu lu y o r Ö te k i g ü n le r s a b a h 0 9 .3 0 ’d a n a k ş a m 1 7 ’ye k a d a r a ç ık .
• G ir iş ü c re ti 4 0 0 lira , ö ğ r e n c i ve a s k e rle re 10 lira . T a til g ü n le ri is e y a rım ü c re t u y g u la n ıy o r. H a re m D a ire s i’ni g e z m e k is te y e n le r a yrı 200 lira ö d ü y o rla r. F o to ğ ra f m a k in e le rin d e n , bu yılın b a ş ın d a n itib a re n ü c re t a lın m ıy o r. • Z iy a r e tç ile r in ç a y, k a h ve , m e ş ru b a t ve y e m e k g ib i is te k le r i n i k a rş ıla m a k ü z e re k a fe ie ry a ve lo k a n ta m e v c u t. • Y az a y la rın d a , z iy a re tç ile re 20 d a k ik a lık m ü ltiv iz y o n g ö s te r is i T ü rk ç e , A lm a n c a , İn g iliz c e , F ra n s ız c a o la ra k s u n u lu y o r. • G e re k li tü m e m n iy e t d ü z e n i o la n m ü z e d e , k e n d i ö z e l k o ru m a p e rs o n e li d ış ın d a p o lis ve ja n d a rm a e k ip le ri d e 24 s a a t ara lık s ız g ö re v y a p ıy o r. A y rıc a tü m s a ra y d a y a n g ın , s a b o ta ja karşı e le k tr o n ik s is te m le r b u lu n u y o r. B u y ıl a y rıc a k a p a lı d e v re te le v iz y o n s is te m i d e h iz m e te g ire c e k . .
• K u ts a l E m a n e tle r D a ire s i’n d e Hz. M u h a m m e d ’in h ırk a s ın ın b u lu n d u ğ u o d a ya , e s k i g e le n e k le re u y g u n o la ra k z iy a re tç i a lın m ıy o r.
• Z iy a r e tç ile r in arzu e ttik le r i h e r tü r lü p la n , k a rtp o s ta l ve h e d iy e lik e ş y a la rın s a tıld ığ ı re y o n la r var. A y r ıc a PTT ş u b e s i de z iy a re t s a a tle ri iç in d e h iz m e t v e riy o r.
Topkapı Sarayı nda tarihî el sanatlarımızı yaşatmak üzere kurslar düzen leniyor. Bu kurslarda el sanatlarını öğrenen kursiyerlerin eserleri daha sonra sergileniyor, işte Topkapı Sarayı nın 60. yılı kurs döneminden sonra açı lan sergiden bir bölüm.
A V R U P A PO R S E LE N LE R
Avrupa porseîeriîermsergıiendîgi seksiyon, sarayın müze oluşunun 60. yılı nedeniyle düzenlendi. Bu bölümde çok değerli porselenler yer alıyor işte bir Alman porseleni vazo ile kahve takımları
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
