FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
COĞRAFYA ANABİLİM DALI
MALATYA ŞEHRİNDEKİ (BEYDAĞI VE SANAYİ KARAKOLU) HIRSIZLIK OLAYLARININ
MEKÂNSAL ANALİZİ(2010)
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN HAZIRLAYAN Doç. Dr. Zeki BOYRAZ Utku GÜLKIRAN
T.C.
FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
COĞRAFYA ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN HAZIRLAYAN Doç. Dr. Zeki BOYRAZ Utku GÜLKIRAN
Jürimiz, ………tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonunda bu yüksek lisans tezini oy birliği / oy çokluğu ile başarılı saymıştır.
Jüri Üyeleri: 1. 2. 3. 4. 5.
F. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulunun …... tarih ve …….sayılı kararıyla bu tezin kabulü onaylanmıştır.
Prof. Dr. Ömer Osman UMAR Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü MALATYA ŞEHRİNDEKİ (BEYDAĞI VE SANAYİ
KARAKOLU) HIRSIZLIK OLAYLARININ MEKÂNSAL ANALİZİ(2010)
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
Malatya Şehrindeki (Beydağı ve Sanayi Karakolu) Hırsızlık Olaylarının Mekânsal Analizi (2010)
Utku GÜLKIRAN
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Coğrafya Anabilim Dalı Elazığ – 2017, Sayfa: XIII+67
İnsanlar, yeryüzünde daha rahat, konforlu ve güvenli yaşamın yollarını ararken, içinde bulunduğumuz bilgi çağında nüfus artışı, kentleşme ve hızlı gelişen teknoloji birçok problemi beraberinde getirmiştir. Geçmişten bugüne var olan suçlar da bilgi çağıyla beraber değişimler göstermiş ve artmıştır.
Suç; sosyal, ekonomik, politik, fiziksel ve psikolojik şartlar ile coğrafi faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkan bir olgudur. Suç, coğrafi bir mekânda meydana geldiği için, suç ile mekân arasındaki ilişki önemlidir. Mekânı oluşturan özellikler, suç olayı üzerinde farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Şehirlerde yaşanan önemli sorunlardan birisini suçlar oluşturmaktadır.
Şehirlerdeki suçların en büyük bölümünü ise hırsızlık olayları oluşturmaktadır. Bu çalışmada Malatya şehir merkezindeki Beydağı ve Sanayi Karakolları sorumluluk alanlarındaki hırsızlık olayları ele alınmıştır.
Çalışmada hırsızlık olaylarının dağılışında mahallerin nüfus miktarı, binaların kullanım özellikleri, gelir dağılımı ve bu unsurların kendi aralarındaki ilişkisi belirleyici rol oynamaktadır. Gerçekleşen hırsızlık olaylarının mahallere dağılışında, hırsızlık türlerine göre farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır. Böylece, suçlar şehrin belli alanlarında artmasıyla bölgesel suç alanları, bu alanlar içinde belli noktalarda yoğunlaşmalarıyla suç merkezleri (odak noktalar) ortaya çıkmıştır. Bu suç merkezleri, bir suçtan çok, aynı yapıdan beslenen birçok suçun yoğunlaşmasıyla oluşmuşlardır.
III
Suçların mekânsal dağılışındaki farklılıkta, mahalleler arasındaki sosyoekonomik yapı ve arazi kullanımı etkili olmuştur. Bu bağlamda suçların mekânla ilişkilendirilmesini ön plana alan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında haritalanması son yıllarda önem kazanmıştır. Bu çalışmada Beydağı ve Sanayi Karakolu sorumluluk alanlarında hırsızlık olaylarının dağılışı ile mekân arasındaki ilişkiler CBS yöntemleri ile haritalanmış ve analizleri yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Suç, Suç Coğrafyası, Hırsızlık, Malatya şehri, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Mekânsal Analiz
ABSTRACT
Master’s Thesis
Spatial Analysis of Burglary İncidents in Beydagi and Sanayi Police Stations’(Malatya) Area of Responsibility
Utku GÜLKIRAN
Fırat University Institute of Social Sciences Department of Geography Elazığ-2017, Page: XIII+67
While people look for a more comfortable, more peaceful and a safer place, the increase in population, urbanization and fast growing technology in the information age we are now in has brought about so many problems. Crimes which is one of these problems have begun to affect community life further.
Crime is a phenomenon coming to light in consequence of interaction of social, economical, political, physical and physchological conditions with geographical factors. Since the crime occurs in a geographical scene, the relationship between crime and scene is important. Characteristics forming the scene may come in sight differently on the crime incident. Crimes constitutes one of the major problems experienced in city. Burglary constitutes the largest part of the crimes in city. In this research, burglaries in Beydagi and Sanayi police stations’ area of responsibility in Malatya city center have been aproached.
In this study, population of neighbourhood, utilization analysis of buildings, income distribution and their interrelationship plays a determinin role in dispersion of burglaries. In dispersion of experienced burglaries to neighbourhood, it has come to light that they differ according to burglary types. Thus, with the increase in crime in certain areas of city regional crime scenes; concentrations in specific locations within these areas crime centers (hot scenes) showed up. These crime centers have been formed by concentration of many crime fed on the same ground rather than one crime.
V
Socio-economic structure in the neighbourhood and land use have been effective in differences in spatial dispersion of crime. Mapping in the environment of Geographical Information Systems (GIS) which is foregrounding the association of crime and scene, has gained importance in recent years. In this study, relationship between the dispersion of burglary in Beydagi and Sanayi police stations’ area of responsibility and space are mapped by methods of GIS and analysis were performed. It is observed that crime do not cluster densely in certain areas of crime and this situation is not independent from spatial characteristics and each other.
Keywords: Crime, Crime Geography, Burglary, Malatya city, Geographical Information Systems, Spatial Analysis
İÇİNDEKİLER ÖZET ... II ABSTRACT ... IV İÇİNDEKİLER ... VI HARİTALAR LİSTESİ ... IX GRAFİKLER TABLOSU ... XI TABLOLAR LİSTESİ ... XII ÖNSÖZ ... XIII
BİRİNCİ BÖLÜM
1. GİRİŞ ... 1
1.1. Araştırmanın Amacı, Malzeme ve Metot ... 3
İKİNCİ BÖLÜM 2. BULGULAR ... 6
2.1. Malatya İline Genel Bir Bakış... 6
2.1.1. Coğrafi Konumu ... 6 2.1.2. Yeryüzü Şekilleri ... 6 2.1.3. İklim ... 7 2.1.4. Demografik Durum ... 7 2.2. Suç ve Coğrafya ... 8 2.2.1. Hırsızlık Türleri ... 9 2.2.2. Suç Teorileri ... 11 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. BEYDAĞI KARAKOLU SORUMLULUK ALANINDA HIRSIZLIK OLAYLARININ MEKÂNSAL GÖRÜNÜMÜ ... 14
3.1. Karakol sorumluluk alanının ve Hırsızlıkların genel özellikleri ... 14
3.2. Beydağı Karakolu Sorumluluk Alanında Hırsızlık Türleri ... 18
3.2.1. Açıktan Hırsızlık ... 19 3.2.2. Evden Hırsızlık ... 21 3.2.3. İşyerinden Hırsızlık ... 23 3.2.4. Dolandırıcılık ve Yankesicilik ... 25 3.2.5. Otodan Hırsızlık ... 28 3.2.6. Oto ve Bisiklet-Motor Hırsızlığı ... 29
VII
3.3. Beydağı Karakolu Sorumluluk Alanındaki Hırsızlık Suçlarının Genel
Görünümü ... 31
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 4. SANAYİ KARAKOLU SORUMLULUK ALANINDAKİ HIRSIZLIK SUÇLARININ MEKÂNSAL ANALİZİ ... 33
4.1. Karakol sorumluluk alanının ve Hırsızlıkların genel özellikleri ... 33
4.2. Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanında Hırsızlık Türleri: ... 34
4.2.1. Açıktan Hırsızlık ... 34 4.2.2. Evden Hırsızlık ... 36 4.2.3. İşyerinden Hırsızlık ... 38 4.2.4. Dolandırıcılık ... 40 4.2.5. Yankesicilik ve Kapkaç ... 41 4.2.6. Otodan Hırsızlık ... 42 4.2.7. Otomobil Hırsızlığı ... 43
4.2.8.Oto Değişimi (Change Oto) ... 44
4.3. Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanındaki Hırsızlık Suçlarının Genel Görünümü 45 BEŞİNCİ BÖLÜM 5. MALATYA ŞEHRİNDE BEYDAĞI VE SANAYİ KARAKOLLARININ SORUMLULUK ALANLARINDAKİ HIRSIZLIK SUÇLARININ MEKÂNSAL ANALİZİ ... 47
5.1. Karakol Sorumluluk Alanlarının ve Hırsızlıkların Genel Özellikleri ... 47
5.2. Beydağı ve Sanayi Karakolları Sorumluluk Alanındaki Hırsızlık Türleri ... 48
5.2.1. Açıktan Hırsızlık ... 49 5.2.2. Evden Hırsızlık ... 50 5.2.3. İşyerinden Hırsızlık ... 52 5.2.4. Dolandırıcılık ... 53 5.2.5. Yankesicilik ... 55 5.2.6. Otodan Hırsızlık ... 55 5.2.7. Otomobil Hırsızlığı ... 57
5.2.8. Oto Değişim (Change Oto) ... 57
SONUÇ VE ÖNERİLER ... 59
EKLER ... 63
KAYNAKÇA ... 64 ÖZGEÇMİŞ ... 67
IX
HARİTALAR LİSTESİ
Harita 1. Beydağı Karakolunun Sorumluluk Alanı ve Mahalle Sınırları ... 14
Harita 2. Merkezi İş Alanı Haritası ... 16
Harita 3. Beydağı Karakolu Sınırlarında Açıktan Hırsızlıkların Dağılışı ... 19
Harita 4. Beydağı Karakolu Sınırları İçerisinde Mahallelere Göre Açıktan Hırsızlık Toplamları ... 20
Harita 5. Beydağı Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlıkların Dağılışı ... 22
Harita 6. Beydağı Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlık Toplamları ... 23
Harita 7. Beydağı Karakolu Sınırlarında İşyerinden Hırsızlıkların Dağılışı ... 24
Harita 8. Beydağı Karakolu Sınırlarında Yankesicilik Suçlarının Dağılışı ... 26
Harita 9. Beydağı Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Suçlarının Dağılışı ... 26
Harita 10. Beydağı Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Toplamları ... 27
Harita 11. Beydağı Karakolu Sınırlarında Yankesicilik Toplamları ... 27
Harita 12. Beydağı Karakolu sınırlarında Otodan hırsızlıkların dağılışı ... 29
Harita 13. Beydağı Karakolu Sınırlarında Oto Hırsızlıkların Dağılışı ... 30
Harita 14. Beydağı Karakolu Sınırlarında Motosiklet Hırsızlıkların Dağılışı ... 31
Harita 15. Beydağı Karakolu Sorumluluk Alanındaki Mahalle Nüfuslarına Göre Suçların Oransal Dağılışı ... 32
Harita 16. Sanayi Karakolunun Sorumluluk Alanı ve Mahalle Sınırları ... 33
Harita 17. Sanayi Karakolu Sınırlarında Açıktan Hırsızlıkların Dağılışı ... 35
Harita 18. Sanayi Karakolu sınırları içerisinde mahallelere göre Açıktan Hırsızlık toplamları ... 36
Harita 19. Sanayi Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlıkların Dağılışı ... 37
Harita 20. Sanayi Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlık Toplamları ... 38
Harita 21. Sanayi Karakolu Sınırlarında İşyerinden Hırsızlıkların Dağılışı ... 39
Harita 22. Sanayi Karakolu Sınırlarında İşyerinden Hırsızlık Toplamları ... 39
Harita 23. Sanayi Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Olaylarının Dağılışı ... 40
Harita 24. Sanayi Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Suçlarının Dağılışı ... 41
Harita 25. Sanayi Karakolu Sınırlarında Otodan Hırsızlıkların Dağılışı ... 42
Harita 26. Sanayi Karakolu Sınırlarında Otodan Hırsızlık Toplamları ... 43
Harita 27. Sanayi Karakolu Sınırlarında Oto Hırsızlıkların Dağılışı ... 44
Harita 29. Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanındaki Mahalle Nüfuslarına Göre Suçların Oransal Dağılışı ... 46 Harita 30. Beydağı ve Sanayi Karakolları Sorumluluk Alanları ... 48 Harita 31. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanlarında Açıktan Hırsızlıkların
Dağılışı ... 49 Harita 32. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanlarında Açıktan Hırsızlık
Toplamları ... 50 Harita 33. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanında Evden Hırsızlık Dağılışı
... 51 Harita 34. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanında Evden Hırsızlık
Toplamları ... 51 Harita 35. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanında İş Yerinden
Hırsızlıkların Dağılışı ... 52 Harita 36. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanında İş Yerinden
Hırsızlıkların Toplamları ... 53 Harita 37. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Olaylarının Dağılışı
... 54 Harita 38: Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Toplamları ... 54 Harita 39.Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Olaylarının Dağılışı
... 55 Harita 40. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Otodan Hırsızlıkların Dağılışı .... 56 Harita 41. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Otodan Hırsızlık Toplamları ... 56 Harita 42. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Oto Hırsızlıkların Dağılışı ... 57 Harita 43. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sınırlarında Oto Değişim Olaylarının Dağılışı
... 58 Harita 44. Beydağı ve Sanayi Karakolu Sorumluluk Alanlarındaki Mahalle Nüfuslarına Göre Suçların Oransal Dağılışı ... 61
XI
GRAFİKLER TABLOSU
Grafik 1. Karakol sınırlarında görülen hırsızlık türlerinin dağılımı ... 15
Grafik 2. Aylara göre hırsızlık türlerinin miktarları ... 18
Grafik 3. Hırsızlık faillerinin durumu ... 18
Grafik 4. Açıktan hırsızlıkların aylara göre dağılışı ... 21
Grafik 5. Evden hırsızlıkların aylara göre dağılışı ... 23
Grafik 6. İşyerinden hırsızlıkların aylara göre dağılışı ... 25
Grafik 7. Dolandırıcılıkların aylara göre dağılışı ... 28
Grafik 8. Yankesiciliğin aylara göre dağılışı ... 28
Grafik 9. Otodan hırsızlığın aylara göre dağılışı ... 29
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Karakol sorumluluk alanındaki mahallelerdeki suçların dağılışı ve mahalle
nüfusları(2010) ... 15
Tablo 2. MİA içerisindeki mahalleler, mahallelerdeki suçlar ve mahalle nüfusları ... 17
Tablo 3. Aylara göre hırsızlık türlerinin dağılımı ... 17
Tablo 4. Hırsızlık türlerinin toplam içerisindeki yeri ... 18
Tablo 5. Açıktan hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı ... 20
Tablo 6. Evden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 21
Tablo 7.İşyerinden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 23
Tablo 8. Dolandırıcılık ve Yankesicilik suçlarının mahallelere göre dağılımı(2010) ... 25
Tablo 9. Otodan hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 28
Tablo 10. Oto hırsızlığı ve Bisiklet-Motor hırsızlıklarının aylara göre dağılışı(2010) .. 30
Tablo 11. Hırsızlık türlerinin toplam içerisindeki yeri ... 34
Tablo 12. Açıktan hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı ... 35
Tablo 13. Evden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 36
Tablo 14. İşyerinden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 38
Tablo 15. Dolandırıcılık ve Yankesicilik suçlarının mahallelere göre dağılımı(2010) . 41 Tablo 16. Otodan hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) ... 42
XIII
ÖNSÖZ
Suç olgusu, insanların toplu yasamaya başlamasından beri hep var olmuştur. Bütün insan topluluklarında bazı fiil ve hareketler toplumsal yasam için tehlikeli olarak görülmüş ve bu fiil ve hareketler suç olarak kabul edilmiştir. Suç belirli bir coğrafi mekânda meydana gelmekte; coğrafi mekanların kendine özgü özellikleri farklı suçların ortaya çıkısına neden olabilmektedir.
Suç olgusu ile ilgili bilimsel çalışmalara son zamanlarda, özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ağırlık verilmiştir. Coğrafyanın ana unsurlarından olan beşer yani insan, suçun da ana unsuru olmakta, bu nedenle suç coğrafyası ayrı bir çalışma alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında insanların suç işleme nedenleri ile suçun coğrafi dağılış sebepleri bu çalışmanın yapılmasına zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada suç çeşitlerinde önemli bir paya sahip olan kişilere ve mal varlığına karşı işlenen suçlardan Hırsızlık olaylarının Malatya şehrinde Beydağı ve Sanayi Karakolları sorumluluk alanlarındaki coğrafi dağılışı, hangi suç türlerinin nerelerde ve neden yoğunlaştığı belirlenmeye çalışılmıştır.
Çalışma alanı ile ilgili olarak çeşitli birimlerden alınan bilgi, belge ve yapılan görüşmeler doğrultusunda veri tabanları oluşturulmuştur. Ancak güncel verilerin alınması için çok büyük girişimler yapılmasına rağmen bürokratik engeller nedeniyle sadece 2010 yılına ait, Beydağı ve Sanayi karakollarının verilerine ulaşılabilmiştir. Elde edilen veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında haritalandırılmıştır. Elde edilen haritalar ve veriler işlenerek 2010 yılı içerisinde Malatya şehrinde Beydağı ve Sanayi Karakolları sorumluluk alanlarındaki hırsızlık olaylarının mekânsal analizi yapılmıştır.
Tez konusunun belirlenmesinde ve tezin yazılması aşamasında değerli fikir ve yorumlarını aldığım, bana her türlü desteği sağlayan tez danışmanım Doç. Dr. Zeki BOYRAZ’a, verilerin temini noktasında Malatya İl Emniyet Müdürlüğü personeline, Haritalandırma çalışmaları için gerekli olan altlıkların temini için yardımcı olan Malatya Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğüne teşekkür ederim.
1. GİRİŞ
Suç yeni bir olgu değildir. Her toplumda değişen ölçülerde var olmuş ve var olmaya da devam edecek olan evrensel ve genel bir olaydır. Suçun işlenmediği ya da kuralların çiğnenmediği bir toplum hayalden başka bir şey değildir. İnsanların içindeki ihtiraslarla birlikte toplum içinde yaşamanın ortaya çıkardığı çeşitli sosyal çelişkiler ve uyumsuzluklar bulundukça; suç olgusu da toplumda her zaman kendine yer bulacaktır (Dönmezer, 1994: 49).
Çalışmada kullanılan suç kavramı, hukuki manada, yasada belirtilen ve kanun koyucu tarafından cezası tayin edilmiş olan bir fiili değil, bu fiilin işlenmiş olduğu şüphesi ile polisin işlem yaptığı eylemleri ifade etmektedir. Dolayısıyla suç sayısını oluşturan rakamlar, cezası hükme bağlanmış suç sayısı değil polis teşkilatı tarafından yapılan işlem sayısını göstermektedir (Öztürk, 2005: 4).
Suçun ve suçluluğun her geçen gün artmasında, şehirleşme büyük bir role sahiptir. Şehirleşmenin hızlanmasıyla beraber değişen toplum yapısı, suç kavramının hızla yayılmasına zemin hazırlamıştır.
Şehirleşme olgusunun gelişmesi ile birlikte kırsalda gözlemlediğimiz homojen toplumsal yapı ortadan kalkmış, şehirlerde farklı ekonomik seviyelere sahip mahallelerin varlığı ve göç ile şehrin çeperinde oluşan semtler suç olgusuna zemin hazırlamıştır. Şehirde oluşan bu heterojen yapı ve denetim zayıflığı suçun ve suçlunun yayılmasına neden olmuştur.
Suçun insan yaşamı üzerindeki olumsuz etkileri, ekonomik açıdan olumsuz yansımaları, yatırımları engellemesi gibi birçok parametre neticesinde suç kavramına bilim çevrelerinin ilgisi artmıştır ve bu alana yönelik birçok araştırma çalışması yapılmıştır. Sosyoloji, Biyoloji, Coğrafya, Psikoloji ve Hukuk gibi bilimler suçla ilgili araştırmalar yapmaktadır. Yapılan çalışmalarda da çeşitli suç modelleri belirlenip teoriler ortaya konmuştur. Bu teorilerin temelinde de suç-mekân ilişkisi ön plana çıkmıştır.
Son zamanlarda suç analizleri ile uğraşanlar, problemin çözümü için suçludan çok suç mekânının daha önemli olduğunu vurgulamaya başlamışlardır. Bu görüşler doğrultusunda, suçların CBS ile haritalandırılması sorunun analizi açısından önemlidir.
2
Bu nedenle günümüzde suç haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında yapılmaya başlanmıştır. CBS, binlerce yıldır kesintisiz olarak devam eden coğrafik araştırmaların temelini oluşturan fikir, teori, kavram ve felsefi yaklaşımların otomatikleşmiş hali olup, çözümü aranan sorulara harita temelli olarak cevap vermek amacıyla düzenlenmiş bir sistemdir (Karabulut, 2005). Harita yapımında CBS, birçok veriyi aynı anda kullanabilmesi, sorgulama ve analiz yapabilmesi, değişik büyüklükteki alanlarda farklı ayrıntılarda haritalar üretilebilmesi nedeniyle kullanılmaktadır (Gürbüz ve Karabulut, 2007). CBS sayesinde değişik kaynaklardan elde edilen konuma bağlı birçok veri, birbiri ile ilişkilendirilmekte ve analiz edilmektedir (Yomralıoğlu, 2002). Konuyla ilgili birçok taraf (bilim adamları, emniyet yetkilileri vb) bu şekilde suç problemlerine karşı daha etkili önlemlerin alınabileceğini kabul etmektedir (Gürbüz ve Karabulut, 2008). Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında üretilen suç haritaları referanslandırılmış suç verilerinin görsel hale getirilerek gerekli mevkilere bilgi üretmek amacıyla hazırlanmaktadır. Dolayısıyla CBS ortamında yapılan suç haritaları ve analizleri suçları meydana gelmeden önce önleme ve bertaraf etme çalışmaları için kullanılmaktadır (Gürbüz ve Karabulut, 2008).
Suç haritaları; suçun coğrafi mekanını hayalde canlandırmada insanlara yardım ettiği gibi, vatandaşa daha etkili koruma hizmetini vermek için yasa uygulayıcılarına yol göstermektedir. Olay yeri adreslerini gösteren basit suç haritaları bile suçların en yoğun olduğu yerlerin tespit edilmesinde ve devriye hizmetine daha çok gerek duyulan bölgelerin saptanmasında yardımcı olmaktadır. Suç haritaları “Önleyici Polislik” anlayışını geliştirmiştir. Suça ait birçok bilginin harita üzerinde değerlendirilerek, alınacak tedbirlerle ilgili geniş bir bakış açısı sunmaktadır. Bir sonraki suçun nerede, ne zaman, kim tarafından, kime veya neye karşı islenebileceği hakkında stratejik analizler ortaya koymaktadır. Suçların yoğun olarak meydana geldiği bölgeler ve zaman dilimi tespit edilerek devriye polisleri ve vatandaşlar bilgilendirilebilir” (Aksoy, 2003).
Türkiye’de ülke bazında (İçli, 1999:90-99; Yılmaz ve Günay Ergün, 2006) genel çalışmalar ile birlikte, son yıllarda şehir bağlamında da suç olayının mekânsal analizi ile ilgili araştırmalar yapılmaktadır. Erzurum şehrinde mala karşı islenen suçların mekânsal analizinin yapıldığı çalışmada (Aliagaoglu ve Alaeddinoglu, 2005), şehirde suçların yoğunlaştığı alanlar, şehir merkezinden çok, kenar mahallelerden oluşmaktadır. Merkezi mahallelerde, başka bir deyişle şehir merkezinde suç olaylarının azlığının, nüfusunun az oluşunun sonucu olarak, komşuluk bağlarının kuvvetli olması ile ilgili olduğu ifade
edilmektedir. Oysa komşuluk bağlarının zayıf olduğu yüksek katlı binalardan oluşan mahallelerde suç oranlarının arttığı gözlenmektedir. Ayrıca yüksek gelire sahip mahalleler, şehrin ticaret merkezi ve gün içinde nüfus sirkülasyonunun fazla olduğu yerler potansiyel hırsızlık alanlarıdır.
Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de hırsızlık suçlarının açığa çıkarılması oranı oldukça düşüktür. Özellikle hırsızlık olaylarındaki mağdur kişi ile hırsızlığı gerçekleştiren kişi arasında herhangi bir bağ bulunmayışı süreci oldukça zorlaştırmaktadır.
ABD’de evden hırsızlık olaylarının aydınlatılma oranı %13 seviyesindedir. İngiltere ve Galler'de Ekim 2001 ve Eylül 2002 tarihleri arasındaki 12 aylık zaman diliminde meydana gelen 5,8 milyon suçun %16’sını evden ve işyerinden hırsızlık olayları oluşturmaktadır. Londra'da günde 314 ev hırsızlık olayı meydana gelmekte ve polis bu olayların sadece %12'sini aydınlatabilmektedir (Can, 2005: 1).
Ülkemizde de hırsızlık olaylarının aydınlatılma oranlarına bakıldığında; 2005 yılında meydana gelen 141.993 hırsızlık olayından %17’si, 2006 yılında meydana gelen 216.495 olaydan %12’si aydınlatılabilmiştir (Asayiş Daire Başkanlığı 2006 Raporu, 2007, 61).
Çalışmanın birinci bölümde araştırmanın genel çerçevesi açıklanmıştır. İkinci bölümde araştırmaya dair bulgular ortaya konulmaya çalışılmış, gerek Malatya şehri ile ilgili bulgular gerekse de hırsızlık ve hırsızlık türlerine dair bulgular detaylıca ele alınmıştır.
Üçüncü bölümde, çalışma alanı içerisindeki Beydağı Karakolundaki hırsızlık olaylarının mekânsal analizi yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise Sanayi Karakolundaki hırsızlık olaylarının mekânsal analizi yapılmıştır. Beşinci ve altıncı bölümde her iki karakol sorumluluk alanındaki hırsızlık olayları bir arada değerlendirilmiş ve Malatya şehrindeki hırsızlık olayları sentezlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise sonuç ve öneriler kısmı ele alınmıştır.
1.1. Araştırmanın Amacı, Malzeme ve Metot
Her geçen gün iş ve ticaret olanakları ile teknolojinin farklılaştığı toplumlarda suç ve suç şekilleri değişmektedir. Çalışmanın amacı hırsızlık olaylarının dağılışını ortaya koyup dağılışta etkili olan faktörleri irdelemek ve güvenlik planlamasına altlık ve
4
katkı sağlamaktır. Hırsızlık suçunun tercih edilmesinde suç ile mekân arasındaki ilişkiyi kuvvetli bir biçimde yansıtması etkili olmuştur
Çalışmanın yapılmasında yaşanan en büyük sıkıntılardan biri Emniyet Müdürlüğünden verilerin temini olmuştur. Mevcut bürokratik yapı verilerin gizlilik sebebiyle verilemeyeceğini belirtmiş ve katı bir tutum sergilemiştir ancak defaatle yapılan başvurular sonunda, İl Emniyet Müdürü’nün oluruyla suç defterlerinin incelenmesine müsaade edilmiştir. İlk aşamada Beydağı ve Sanayi Karakolunun suç verilerine erişilmiştir ancak şehir merkezindeki son karakol olan Sümer Karakoluna dair veriler alınamamıştır. Özellikle İl Emniyet Müdürünün değişmesi neticesinde verilere erişim engellenmiştir.
Araştırmanın temel amacı, Malatya şehrindeki hırsızlık suçlarının mekânsal analizi iken verilerin temini sırasında yaşanan sorunlardan dolayı bir karakolun verilerine ulaşılamayınca(Sümer Karakolu) çalışma, Beydağı ve Sanayi Karakolları sorumluluk alanındaki hırsızlık olaylarının mekânsal analizi şeklinde ele alınmıştır.
İl emniyet müdürlüklerinde toplam veriler yer almakta ve her il kendi sorumluluk alanıyla ilgili birtakım istatistikler tutmaktadır. Tutulan istatistiksel veriler il, ilçe ile şehirdeki suç toplamlarını ihtiva ettiğinden genel bir yorum için uygun olmasına rağmen alan analizine imkân verecek ölçüde değildir. Oysa bir alandaki suçun mekansal dağılımını yapmak, artış veya azalış sebeplerini ortaya koyabilmek ve suç analiz çalışmalarını gerçekleştirebilmek için suçla ilgili gerekli detay bilgiye (suç yeri: sokak, cadde, mahalle, suç zamanı: yıl; ay, gün, saat, suç cinsi: evden, otodan hırsızlık vb.) sahip olunması gerekir.(Karakaş, 2004: 21)
Beydağı karakolu suç defterleri 2010 yılı baz alınarak tek tek incelenmiştir. Sanayi Karakol verileri ise bilgisayar ortamında alınmıştır. Veriler detaylıca incelendiğinde karakollar arasında bile veri saklama standartlarının olmadığı verilerin gelişigüzel kaydedildiği göze çarpmaktadır. Beydağı Karakolundaki veriler nispeten de olsa ayrıntılı tutulmaya çalışılmıştır. Hırsızlık olayının gerçekleştiği gün ve saat gibi zamansal kavramlar tutulmaya çalışılmıştır. Buna bağlı olarak da Beydağı Karakolu sorumluluk alanındaki hırsızlık olaylarının mekânsal analizi daha detaylıca ele alınabilmiştir. Ancak Sanayi Karakolundaki veriler alelade şekilde tutulmuş, olayın gerçekleştiği zamana dair veriler tutulmamış, olayın gerçekleştiği yer bile detaylı bir şekilde girilmemiştir. Hatta birçok suçun gerçekleştiği yer, adres olarak Sanayi
yazılarak geçiştirilmiştir. Bunun sonucunda Sanayi Karakolu içerisinde gerçekleşen hırsızlık olaylarının analizi detaylıca ele alınamamıştır.
Çalışma öncesinde beklenen detaylı verilere erişim sağlanamayınca tek başına suç verileri ile analiz çalışmasının yeterli düzeyde gerçekleştirilemeyeceği düşüncesi ile mahalle nüfusları da TÜİK’ten alınmıştır. Mahalle nüfusları ile hırsızlık olayları arasındaki bağlantı CBS aracılığıyla ArcGİS 10,2 programına aktarılmış ve suç haritaları oluşturulmuştur.
İKİNCİ BÖLÜM
2. BULGULAR
2.1. Malatya İline Genel Bir Bakış 2.1.1. Coğrafi Konumu
Coğrafi konumu, tarihi kervan yollarının - ünlü Kral Yolu ve İpek Yolu - üzerinde bulunması ve sahip olduğu zengin su kaynakları nedeniyle, Neolitik Çağdan bu yana yerleşimlere sahne olmuştur.
Antik çağlardan başlayarak Hititler, Medler, persler, Romalılar, Bizanslar, Müslüman Araplar, Selçuklular, Osmanlılar ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti devletlerinin egemenliğinde, tarih sahnesinde ki rolüne devam etmektedir. Bu sıralamayı kuş bakışı kabul edecek olursak görmekteyiz ki Anadolu’nun tam kalbinde olan Malatya, günümüz doğu ve batı medeniyetlerinin de temelini oluşturan birçok medeniyeti bünyesinde barındırmıştır(Sayım, F., 2007;9).
2.1.2. Yeryüzü Şekilleri
Malatya şehri, jeomorfolojik çevresiyle organik bir ilişki içindedir, şehir doğal ve beşeri şartlara bağlı olarak birkaç kez yer değiştirmiştir. Şehrin tarih içinde sürekli yer değiştirmesi, gelişme aksı ve bugün dayandığı sınırlar, şehrin ekonomik faaliyetleri ve çevre jeomorfolojisine ait özellikler ile bir bütün olarak ele alınmalıdır
Bugünkü Malatya şehri, Güneydoğu Torosların iç sırası boyunca oluşmuş tektonik havzalardan biri olan, kabaca tabanı güneye oturmuş bir üçgeni andıran ve fay hatlarıyla sınırlandırılmış bir tektonik havza içinde, havza tabanı ile güneyindeki dağlık alan arasında geçişi sağlayan bir piedmont ovası üzerinde kurulmuştur. Şehrin bünyesinde kurulduğu tektonik havza, bölgede yerleşmeye imkân sağlayan ve birbirleriyle eşiklerle ayrılmış, elverişli fiziki şartlara sahip yörelerden biri olmasının yanı sıra ulaşım, hidrografya, toprak ve iklim gibi yerleşmeyi cazip kılan avantajlara da sahiptir. Malatya şehri, tarih boyunca geçirdiği birçok yer değişikliği sonunda hem iklim, hem hidrografik, hem de jeomorfolojik açıdan en ideal yere kurulmuştur. (Karadoğan, S, 2001;43)
2.1.3. İklim
Fırat Havzasında yer alan Malatya, kışları yağışlı ve soğuk, yazları sıcak ve kurak bir iklime sahiptir. İlde yağışın bir kısmı kar, bir kısmı da yağmur şeklinde olmaktadır.
Denizden yüksekliği yaklaşık 900 m olan Malatya’da yılın en yağışlı mevsimi ilkbahardır. Yılın 130-140 günü tamamen güneşli, 50-60 günü kapalı ya da güneşli geçer. Geriye kalan günler ise hep parçalı bulutludur. Yağış miktarı 184–774 mm arasında değişiklik göstermektedir. İlde sıcaklık farkı çok büyüktür. Kışın -30 °C’ye düşen sıcaklık yazın 42 °C’ye kadar çıkmaktadır (Anonim, 2004).
Malatya’nın uzun dönem (40 yıl) yağış ortalaması 382,6 mm, ortalama sıcaklığı ise 13,7°C düzeyindedir. Son on yıllık yağış ortalaması ise 359,9 mm, ortalama sıcaklık 14,2 °C düzeyindedir. Bu durum ilin son yıllarda önemli derecede kuraklığın etkisi altına girdiğini göstermektedir.
2.1.4. Demografik Durum
Ekonomik ve toplumsal bakımdan geniş bir etki alana sahip olan Malatya Doğu Anadolu bölgesinin en kalabalık iki ilinden biridir. 1927 yılında 305 bin 738 olan nüfus, 1935 yılında 410,162, 1950 yılında 438,568, 1985 yılında 665,809, 1990 yılında 704.359 (Şentürk,1999,104)
2000 yılında 853,658 (TUİK 2008) ve 2010 yılında 740,643 kişiye ulaşmıştır. 1927 yılında yapılan nüfus sayımına göre nüfusun %15.2 si (46 bin 72) kentte, % 84.8’i köylerde yaşarken 1990 yılı nüfus sayımına göre %52,42’si (369 bin 243) kentte, %47,58’i(335 bin116) köyde; 2000 nüfus sayımına göre %58.53’ü(499 bin 713) kentte, %41.47’si (353 bin 945)köyde yaşamaktadır.
Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle Malatya’nın nüfusu 740 643 kişidir. Bu nüfusun %49.83’ü erkek, %51.17’si kadındır. Malatya, bu değerle Türkiye toplam nüfusunun %1’ini oluşturmaktadır. Malatya, 81 il arasından toplam nüfus bakımından 29. , kent nüfusu bakımından ise 26. sıradadır. Yapılan bir nüfus projeksiyon çalışmasına göre Malatya nüfusu 2020 yılında 940.364, 2030 yılında ise 1.136.676’ya yükselecektir. 2010 yılında nüfusun yaklaşık % 65’i şehirde yaşarken bu oran 2020 yılında yaklaşık %71’e, 2030 yılında ise yaklaşık % 75’e yükselecektir (Söyler, H., 2006;9).
8
2010 nüfus sayımına göre ise nüfusun %64,83’ü(480 bin 144) kentte, %35,17’si (260,499) köyde yaşamaktadır. (TUİK, 2010)
Ülkemizde özellikle 1950lerden başlayan plansız kentleşme Malatya’yı da etkilemiş ve henüz tam olarak bir sanayi kenti olamamasına rağmen aşırı derecede göç almaktadır. Ekonomik yapıların bozulmasıyla tarımsal alanlardan kent merkezlerine başlayan nüfus akışı Malatya’da belirgin bir şekilde yaşanmaktadır. Kent merkezi gerek kendi köylerinden gerekse daha doğu ve güney doğudaki illerden ciddi şekilde göç almaktadır.
Kent merkezine gelen nüfus kent kültürünü geliştirmekten ziyade kentin hali hazırdaki ekonomik ve kültürel zenginliklerini tüketmektedirler. Bu kontrolsüz nüfus akışı kentte gecekondulaşmanın hızlanmasına, kentin kültürel değerlerinin yozlaşmasına neden olmaktadır. (Sayım, F. 2007;14)
Malatya şehri hem yoğun olarak göç almakta ve göç vermektedir. Bu durumun ortaya koyduğu en büyük dezavantaj ise nitelikli nüfus göç ederken, daha niteliksiz nüfusun göç ile gelmesidir.
2.2. Suç ve Coğrafya
Doğal ortam ile suç arasında doğrudan ilişki olduğu görülmektedir. Çok sayıda bileşene sahip doğal faktörleri, kısaca yeryüzü şekilleri, iklim ve diğer coğrafi özellikler olarak sıralamak mümkündür. Bu elemanlardan her biri suç olayında farklı roller üstelenmektedir. Örneğin dağlar suçlular için doğal sığınaktır. İklim şartlarının diğer coğrafi şartları belirlemesi (su, bitki örtüsü, nüfus) yanında suç konusunda doğrudan etkileri vardır. Nitekim soğuk iklim şartları mala, sıcak iklim şartları ise kişiye karşı işlenen suçların artışına neden olabilmektedir. Dünya üzerinde, su sıkıntısı, elverişsiz topraklar ve orman örtüsünün varlığı da suç olayına gerekçe olabilmektedir. Nüfus, şehirlerin kuruluşu ve şehirleşme beşeri açıdan suçu teşvik etmekte ve uygun mekân sağlamaktadır. Ayrıca sanayileşme, turizm ve ticaret nüfus açısından çekici faktörler olarak ortaya çıkmakta ve suç artışına neden olmaktadır.
Sonuç olarak suç, etkilendiği mekân, zaman ve etkilendiği dinamiklerle coğrafi bir olaydır. O hem sosyal hem de mekânsal yapının farklılaşması ile ortaya çıkmaktadır. Tabiatıyla suç diğer bilimlerin olduğu gibi coğrafyanın (beşeri coğrafyanın) da çalışma alanı içerisine girmektedir.
Suç coğrafyası şöyle tanımlanabilir: Suçun ve suçluluğun mekâna bağlı açıklamasını yapan, coğrafyanın (beşeri coğrafyanın) gelişen parçasıdır (Aliağaoğlu, 2007). Ülkemizde suçla ilgili çalışmaların coğrafyacılar tarafından ele alınması yakın bir zaman denk gelmektedir. (Karakaş 2004, 2005, Yılmaz ve Günayergün 2006, Aliağaoğlu 2007, vd)
Şehirlerde suçlar homojen şekilde dağılmazlar. Bazı coğrafi alanlar diğerlerine göre daha az sayıda suça, bazıları ise daha fazla suça sahiptir. Bir çok araştırmacı tarafından suç kavramı ele alınırken, zaman ve mekânın birlikte alınması gerektiği kabul edilmektedir. Ancak suç oluştuğu mekân ve zaman kavramının simetrik olarak birbirini tamamladığı düşünüldüğünde, mekândaki bu daralma işsizlik, yoksulluk gibi mekânsal eşitsizliği doğuran nedensellerin önemini ortaya koymaktadır. Suçun sosyo/mekansal bir olgu olması kentlerdeki dağılımının hem sosyal hem de fiziksel yapının mekandaki farklılaşması ile ilgili olduğunu da göstermektedir (Beavon.,D.J. ve Brantingham,P.J.,1994)
Beydağı ve Sanayi Karakolları sınırlarında 2010 yılı içerisinde gerçekleşen hırsızlık olaylarının mekânsal analizi de bu kapsamda değerlendirilip coğrafi bir yaklaşımla ifade edilmiştir.
2.2.1. Hırsızlık Türleri
Açıktan Hırsızlık
İş merkezlerinin ve ticari mekânların yoğun olduğu alanlarda cüzdan, çanta, cep telefonu gibi açıkta bulunan malların çalınması olaylarıdır.
Evden Hırsızlık
İkametten Hırsızlık olarak da değerlendirilebilen hırsızlık türüdür. Konutların yoğun olduğu alanlarda gizlice ikamet edilen alanlara girilerek yapılan hırsızlık türüdür.
İş yerinden Hırsızlık
İşleniş ve giriş şekline göre işyerinin; kepenk kilidini kesmek suretiyle, kapı veya vitrin camlarını kırmak suretiyle, duvarı delmek suretiyle olmak üzere üçe ayrılır. Her üç sistemde de sanık veya sanıklar işyerine girdikten sonra çalmaya karar verdikleri malları dışarı çıkarır ve ağır olan mallar için beraberlerinde getirmiş oldukları araçlara binip olay yerini çok hızlı bir şekilde terk ederler. Çalışma alanı içerisinde “iş yerinden hırsızlık” olayları genel olarak değerlendirilmiştir.
10
Otodan Hırsızlık
Otodan hırsızlık türü; yüklü kamyon hırsızlığı, kamyonet, tır gibi araçların yükleri ile birlikte çalınması, otonun arka kelebek camlarını kırmak suretiyle teyp ve değerli eşya hırsızlığı, arka cam fitilleri kesilmek suretiyle teyp ve değerli eşya hırsızlığı, kapı kilidini sert bir cisimle zırlamak veya anahtar deliğini bozmak suretiyle teyp ve değerli eşya hırsızlıkları şeklinde yapılmaktadır. Ayrıca şehrin giriş ve çıkışlarında rampa olan kesimlerde yavaş ilerleyen kamyonların üzerine çıkarak yük atmak veya yakıt depolarının kapaklarını açmak suretiyle depodan yakıt hırsızlıkları yapılır.
Otomobil Hırsızlığı
Otomobil hırsızlığı kendi içerisinde “Gezinme Maksatlı Oto hırsızlığı,” “Yedek Parça Olarak Satma Maksatlı Oto hırsızlığı,” “Suçta Kullanma Maksatlı Oto hırsızlığı,” “Sahte Plaka ve Tescil Belgesiyle Satma Maksatlı Oto hırsızlığı” gibi farklı şekillerde ele alınır. Ancak çalışma alanı içerisinde Otomobil hırsızlığı bu şekilde sınıflandırılmamış genel olarak ele alınmıştır.
Kapkaç
Bir kimsenin haberi olmadan, taşınabilir eşya ve ziynet bir veya birkaç kişi tarafından aniden kapıp kaçırılmasına kapkaç denir. Kapkaç oto-yaya veya motosiklet ile yapılabilir.
Yankesicilik
Kişi veya kişilerin, başka bir kişiye ait para veya eşyasını bulunduğu yerden habersiz olarak almalarıdır. Kalabalık yerlerde ön plana çıkan bir hırsızlık türüdür.
Dolandırıcılık
En genel anlamıyla aldatma amacı ile yapılan kasıtlı eylemdir. Son yıllarda iletişim çağının olumsuz çıktılarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Değişim(Change) Maksatlı Oto Hırsızlığı
Otomobil hırsızlığının bir başka türüdür. Çalışma alanı içerisinde ayrı bir başlık halinde incelenmiştir.
Ağır hasırlı bir otonun temin edildikten sonra, bu otoyla aynı tip, model, renk ve marka bir otonun çalınıp, ağır hasarlı olan otonun şasi ve motor numarasının çalıntı otoya uyarlanarak, ağır hasarlı otonun tamir edilmiş gibi gösterilmesi işlemine change (çenç) denilmektedir.
Başarılı bir değişim işlemi ile çalınan bir oto tamamen legalite kazanmakta, rahatlıkla alınarak satılmakta, hatta trafik tescilinin olduğu ilin dışında başka bir il'e nakledilerek tescil kaydı yapılabilmektedir. Bu amaçla ülkemizde pek çok oto, bu işi meslek edinmiş organize suç örgütleri tarafından çalınmaktadır.
2.2.2. Suç Teorileri
Şehirleşme ile birlikte, miktar, artış oranı ve yoğunluk açısından nüfusun durumu ve göç gibi demografik parametreler ile ilişkili (Brennan-Galvin, 2002:127– 130) olan suçlar ve şiddet konusuna özellikle 1990’larda ilgi duyulmaya başlanmıştır. Bu ilginin en önemli nedeni, suç ve şiddetin, ulusların hem ekonomik gelişme, hem de yatırımlarını zayıflattığının görülmesi olarak kabul edilmektedir (Mcllwaine, 1999:453-454). Suça duyulan bu ilgi sonucunda araştırmacılar çeşitli suç modelleri ortaya koymuşlardır. Suçlu davranışının açıklanmasını farklı açılardan ele alan bu teorilerin (İçli, 1999: 35-124), yanı sıra, günümüzde, suçun işlendiği mekânlara yönelik ilgi artısı yaşanmaktadır. Bunun sonucunda özellikle Sosyal Ekoloji Teorisi, üzerinde en çok durulan teorilerden birisi haline gelmiştir. İnsan ile çevresi arasındaki ilişki olarak tanımlanan (İçli, 1999:83) Sosyal Ekoloji Teorisinde suçluların cesaretlenmesi veya engellenmesinde mekanın rolünü açıklama esastır. Çünkü mekân, suça sebep olan bazı olanakları bünyesinde bulundurur. Bu imkânlar da kriminal olaylarda bolluk sağlayabilirler. Yani mekânlar, ya hırsızlar için hedef olabilecek zengin çevre veya uyuşturucu alışverişi gibi kanunsuz faaliyetlerin yapılmasına olanak sağlayan bol ve korumasız yerler ya da suç riskinin yüksek olduğu yerleri oluşturabilirler (Anselin, vd., 2000:216)
Suç modellerinden birisi, mamur çevre (built environment) modelidir. Teoride çevrenin özelliklerinin suçlar üzerinde etkili olduğu savunulmaktadır. Bu modelde de iki teori geliştirilmiştir. Birincisi savunulabilir mekân (defensible space) teorisidir. Çevrenin özellikleri ve bu özelliklerin dağılış sekli bu teoride önemlidir. Çevrede bulunan ve kaçış imkânını zorlaştıran çit, çalı, duvar ve diğer unsurlar, suçlular için fiziki bariyerler olarak kabul edilmektedir. Bu bariyerlerin varlığı ve çokluğu, bu tür alanların potansiyel suçlular tarafından pek tercih edilmemesine neden olmaktadır. (Schweitzer, vd., 1999:60).
Mamur çevrenin suç üzerindeki etkisi ile ilgili ikinci teori ise James Q. Wilson ve George Kelling’in geliştirdiği kırılmış pencereler (broken windows) teorisidir. Bu
12
teoriye göre, çöp birikimi, bakımsız dış görünüş ve kırılmış camlar gibi olumsuz çevre şartları, burada oturanlardan yararlanılabilir olduğuna birer işarettir. Bu olumsuz şartlar insanları buralara yerleşmekten alıkoyabilmektedir. Aynı şekilde bu unsurlar, suçların gerçekleştirilmesinde, suçlular için bir işaret olarak hizmet edebilirler. Çünkü burada ikamet edenlerin suçla ilgili aktivitelere karşılık vermeleri muhtemel değildir. Bu da söz konusu alanları suçlular için daha az riskli duruma getirir. Bu fiziksel bozulma, aynı zamanda mukimler arasındaki suç ile ilgili korkuyu daha fazla arttırır. Artan suç korkusu daha fazla geri çekilmeyi ve dayanışma/yardımlaşma duygusunu azaltmayı beraberinde getirmektedir. Sonuç olarak bütün bu şartlar suçları daha muhtemel hale getirmektedir (Schweitzer, vd., 1999:60-61).
Suç ile çevre arasındaki ilişkinin izahında kullanılan diğer önemli bir teori ise Kriminal İmkân Teorisidir. Toplumsal ekonomik zayıflamadan yola çıkarak oluşturulan modellerden biri olan Kriminal İmkân Teorisine göre, (Criminal Opportunity Theory) mekânın ekonomik durumu suçlar üzerinde farklı şekillerde etki yapabilmektedir. Sosyal düzensizlik ve zayıf toplumsal bağlara neden olan yoksulluk öncelikle kişilerin suç isleme motivasyonunu arttırmaktadır. Dolayısıyla yoksulluğun olduğu bölgelerde suçluların fazla olması ihtimali bulunmaktadır. Başka bir ifade ile yoksulluğun hâkim olduğu alanlar suçlu kaynağı olabilirler. Bununla birlikte, zahmete değer hedeflerin az olması nedeniyle, yoksul alanlarda islenen suçların az olması muhtemeldir (Hannon, 2002:363-364; Anselin, vd., 2000:216).
Yukarıda adı geçen suç teorilerini esas alan veya çeşitli modellerin ortaya çıkmasını sağlayan birçok alan çalışması yapılmıştır. Nagle tarafından yapılan ve Oxford’un örnek alındığı çalışmada (Nagle, 1995), şehirde suçların dağılışı üzerinde aşırı nüfus, sosyal düzensizlik, işsizlik/yoksulluk, sosyal sınıfın varlığı, şehirsel arazi kullanımının etkili olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmaya göre ortalamanın üstünde suçların islendiği yerler merkezi is alanı, şehir merkezi ve şehrin kenarındaki zenginlerin mülklerinin bulunduğu yerlerdir. Dış mahalleler ve banliyö/varoşlar ise ortalamanın altında suçun islendiği kesimlerdir. Stockholm ile ilgili bir çalışmada (Cecato, vd., 2002) ise suçların (Vandalizm, oto ilişkili suçlar, ikametten hırsızlık) dağılışı üzerinde etkili olan faktörler ele alınmıştır. Buna göre şiddet suçları (Vandalizm) halkın eğlence alanlarının dağılışına göre ortaya çıkmaktadır. Şehrin merkezindeki eğlence alanları Vandalizm’in en çok görüldüğü alanlar olmuştur. Oto ve otodan hırsızlık suçları ise özellikle oto sahiplerinin evlerinin yakınındaki
sokak/caddelerde meydana gelmiştir. Bu bağlamda oto ilişkili en yüksek suç oranları şehrin merkezinde veya merkeze yakın yerlerde olmuştur. İkametten hırsızlık 1980 yılına göre bir değişim göstermeye başlamıştır. 1980’lerde şehrin daha çok zengin alanlarında yoğunlaşma gösteren hırsızlık, 2000’li yıllarda çok katlı binaların olduğu ve yabancı doğumluların çok bulunduğu fakir alanlarda da görülmeye başlanmıştır
Blumen ve Rattner (2002) ise İsrail’deki bölgelerarası suç modellerini ele almışlardır. Bu çalışmada araştırmacılar, suçlunun ikamet ettiği bölge ile suçun işlendiği bölgeyi karşılaştırılarak suç rotasını ortaya koymuşlardır. Bu çalışmaya göre mal suçlarının 2/3’ü farklı bölgeler arasında gerçekleşmiştir.
Türkiye’de de ülke bazında (İçli, 1999:90-99; Yılmaz ve Günay Ergün, 2006) genel çalışmalar ile birlikte, son yıllarda şehir bağlamında da suç olayının mekânsal analizi ile ilgili araştırmalar yapılmaktadır. Erzurum şehrinde mala karsı islenen suçların mekânsal analizinin yapıldığı çalışmada (Aliagaoglu ve Alaeddinoglu, 2005), şehirde suçların yoğunlaştığı alanlar, şehir merkezinden çok, kenar mahallelerden oluşmaktadır. Merkezi mahallelerde, başka bir deyişle şehir merkezinde suç olaylarının azlığının, nüfusunun az oluşunun sonucu olarak, komşuluk bağlarının kuvvetli olması ile ilgili olduğu ifade edilmektedir. Diğer bir çalışma Elâzığ şehri ile ilgilidir. Suçların dağılışı ve özelliklerinin ele alındığı araştırmada (Karakaş, 2006), suç oranlarının merkez mahallelerinde yoğunlaştığı, buna karsın kenar mahallelerde azaldığı belirtilmektedir. Yine aynı şehirdeki hırsızlık suçlarının dağılışı ve özelliklerinin ele alındığı başka bir çalışmada ise (Karakaş, 2004), suç dağılışı ve yoğunluğunda şehir içi arazi kullanım özelliğine bağlı olarak farklılaşmaların olduğu tespit edilmiş, suçta merkezi is alanı, sağlık ve sanayi fonksiyon alanlarının ön plana çıktığı görülmüştür. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) kullanılarak, Bursa şehrindeki suçların analizinin yapıldığı çalışmada ise (Aksoy, 2003), hırsızlık suçları ile hırsızın ikameti arasında bir ilişki olduğu ortaya konmuştur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. BEYDAĞI KARAKOLU SORUMLULUK ALANINDA HIRSIZLIK OLAYLARININ MEKÂNSAL GÖRÜNÜMÜ
3.1. Karakol sorumluluk alanının ve Hırsızlıkların genel özellikleri
Beydağı karakolu, Malatya şehir merkezinin çarşı merkezi olarak bilinen MİA’yı ve çevresindeki mahalleleri kapsar. Karakol sorumluluk alanına 27 mahalle ile İnönü Üniversitesi yerleşkesi de dâhildir. Ve sorumluluk alanı içerisindeki mahallelerin toplam nüfusu 171.746’dır. Ayrıca da Karakol sınırları içerisindeki Yenihamam ve Halfettin mahallelerinin bir kısmı karakol sınırları dışında kalmaktadır.(Harita 1)
Harita 1. Beydağı Karakolunun Sorumluluk Alanı ve Mahalle Sınırları
Karakol sorumluluk alanı içerisinde en çok görülen hırsızlık türü açıktan hırsızlıktır, bunu evden ve iş yerinden hırsızlıklar takip etmektedir. Aynı zamanda
karakol sınırlarının MİA’yı içermesi sonucu Yankesicilik ve Dolandırıcılık suçları da azımsanmayacak miktardadır (Tablo ve Grafik 1)
Tablo 1. Karakol sorumluluk alanındaki mahallelerdeki suçların dağılışı ve mahalle nüfusları(2010)
Hırsızlık Türleri
Mahalleler Açıktan Evden İşyerinden Yankesicilik Dolandırıcılık Otodan Oto Motor T.Suç Nüfus
Başharık 10 10 3 3 1 6 1 4 38 14.780 Battalgazi 3 3 - - - 6 4.318 Beydağı 3 - - - - 5 - - 8 10.040 Çöşnük 9 14 - 2 1 3 - - 29 20.679 Fırat 12 12 3 5 1 2 1 - 36 17.201 Göztepe 2 2 - - - 1 - - 5 8.106 H.çiftliği 6 5 1 - - - 1 - 13 12.538 Hasanvarol 3 6 - - 2 3 1 1 16 6.294 Kernek* 3 4 1 - - 1 - - 9 5448 Orduzu 8 2 - 1 - 1 - - 12 12.313 Sancaktar 4 2 - - - 1 - - 7 2.099 Tandoğan 5 2 - - - 2 - - 9 6.600 Uçbağlar 10 5 2 - - 1 - 1 19 4.203 Yamaç 1 3 - - - 4 2.726 Yıldıztepe 2 1 - - - 3 3.845 Zafer 15 20 7 - - 4 - - 46 13.341 MİA** 129 23 61 55 64 11 2 12 357 26.015 Toplam 225 114 78 66 69 41 6 18 617 171.746
*Kernek mahallesinin bir kısmı Mia içerisine girmektedir
**MİA belirlenmesinin temel nedeni suç defterlerindeki kayıtlarda suçun gerçekleştiği yer olarak mahalle isminden çok “Çarşı” yazılmasıdır.
Grafik 1. Karakol sınırlarında görülen hırsızlık türlerinin dağılımı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç Defterleri (2010)
MİA belirlenirken çarşı merkezi olarak adlandırılan iş ve ticaret merkezlerinin yoğunlaştığı alanlar göz önünde bulundurulmuştur. MİA içerisinde 11 mahallenin
0 100 200 300
16
tamamı bulunurken Yenihamam, Halfettin mahallelerinin bir kısmı Karakol sınırları dışında kalmakta Kernek mahallesi ise MİA dışında olup karakol sınırları içerisinde kalmaktadır. (Harita 2) MİA sınırları içerisindeki mahallelerin tahmini nüfusu 26.015 kişidir.
Harita 2. Merkezi İş Alanı Haritası
Kaynak: Malatya İmar planından dönüştürülmüş haritalardır
Haritada MİA içerisine giren mahalleler ve sınırları gösterilmiştir. MİA içerisindeki Yenihamam, Halfettin ve Kernek mahallelerinin geriye kalan kısımları MİA dışında kalmıştır.
Tablo 2. MİA içerisindeki mahalleler, mahallelerdeki suçlar ve mahalle nüfusları Açıktan Evden İşyerinden Yankesicilik Dolandırıcılık Otodan Oto Bisiklet-Motor Toplam Suç Nüfus
Akpınar 9 3 2 - - - 1 - 15 1191 B.hüseyinbey 1 - - - - 1 - - 2 778 Cevherizade 2 3 - - - 1 6 4105 Dabakhane 1 2 2 - - - - 1 6 141 Ferhadiye 5 1 4 - - - - 1 11 2074 Halfettin* 1 - 1 - - - 2 400** Hamidiye 3 - 4 1 - - - - 8 2172 İstiklal 4 5 3 - - 3 - - 15 6259 İzzetiye 2 - 5 - 1 - - - 8 1309 K.hüseyinbey 1 2 - - - 3 1656 Kırçuval 5 2 1 - 1 - - - 9 1.864 Saray 6 3 2 - 1 - - - 12 2809 Yenihamam* 1 - 1 - - - 2 57** Kernek - - - 1200 Toplamlar 41 21 25 1 3 4 1 3 99 26015
*Yenihamam ve Halfettin mahallelerinin bir kısmı MİA içerisine girerken kalan kısımları karakol sınırları dışında kalmaktadır. Bu nedenle bu mahallelerin nüfuslarının bir kısmı eklenmiştir.
Kaynak: Karakol Suç defterleri ve TÜİK (2010)
MİA içerisindeki mahallelerdeki suç sayılarının çok düşük çıkmasının temel nedeni suç defterlerindeki kayıtlarda suçun gerçekleştiği yer olarak “Çarşı” yazılması etkili olmuştur. Çarşı olarak belirlenen yerlerin hangi mahalle sınırları içerisinde kaldığı belirlenemediği için mahallelerdeki suç rakamları oldukça düşük çıkmıştır.(Tablo 2)
Çalışma alanı içerisinde gerçekleşen suçların aylara göre dağılımına bakıldığında hırsızlık türlerinde şaşırtıcı sayılabilecek bir durum gözlemlenmemiştir. Ancak hırsızlık türlerini ayrı ayrı irdelediğimizde bazı hırsızlık türlerinde belli dönemlerde belirgin artışlar gözlemlenmiştir.(Grafik 2)
Tablo 3. Aylara göre hırsızlık türlerinin dağılımı
Hırsızlık türleri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Açıktan 15 15 17 27 23 15 22 16 14 25 18 18 225 Evden 10 6 11 14 10 10 12 8 9 7 9 8 114 İşyerinden 3 6 3 7 4 10 10 12 7 3 5 8 78 Otodan 10 7 3 4 1 2 2 4 2 3 1 2 41 Oto 1 3 1 1 6 Yankesicilik 3 1 2 4 5 5 8 10 8 5 7 8 66 Dolandırıcılık 0 1 4 13 10 6 6 4 9 5 5 6 69 Bisiklet-motor 0 1 1 6 1 2 0 2 2 3 0 0 18 Toplam 42 40 42 75 54 50 60 56 51 51 45 51 617 Kaynak: Karakol Suç defterleri(2010)
18
Grafik 2. Aylara göre hırsızlık türlerinin miktarları Kaynak: Karakol Suç defterleri (2010)
Hırsızlık olaylarının ülke genelinde olduğu gibi Beydağı Karakolunda da büyük oranda failleri bulunamamıştır. 617 hırsızlık olayından 495’i faili meçhul kalırken, faili bulunan suç sayısı sadece 122’dir.(Grafik 3)
Grafik 3. Hırsızlık faillerinin durumu Kaynak: Karakol suç defterleri (2010)
3.2. Beydağı Karakolu Sorumluluk Alanında Hırsızlık Türleri
Çalışma alanında 2010 yılında toplam 617 hırsızlık suçu işlenmiştir. Bu hırsızlıkların %36,4’ünü açıktan, %18,4’ünü evden, %12,6’sı işyerinden, %11,1’i dolandırıcılık, %10,6’si yankesicilik, %6,6’si otodan, %2,9’u bisiklet-motor, %0,9’u ise oto hırsızlığı olarak kaydedilmiştir. (Tablo 4)
Tablo 4. Hırsızlık türlerinin toplam içerisindeki yeri Hırsızlık türleri Suç sayısı % Açıktan Hırsızlık 225 36,4 Evden Hırsızlık 114 18,4 İşyerinden Hırsızlık 78 12,6 Otodan Hırsızlık 41 6,6 Oto Hırsızlığı 6 0,9 Yankesicilik 66 10,6 Dolandırıcılık 69 11,1 Bisiklet-motor hırsızlığı 18 2,9 Toplam 617 100
Kaynak: Karakol suç defterleri(2010) 0 20 40 60 80 81% 19% Faili Meçhul Faili bilinen
3.2.1. Açıktan Hırsızlık
Çalışma alanı içerisinde gerçekleşen suçlar içerisinde en büyük sahip olan suç türü %36,4 ile açıktan hırsızlıktır. 225 açıktan hırsızlık gerçekleşmiştir. Bu hırsızlık türünün kapsamına özellikle iş merkezlerinin ve ticari mekânların yoğun olduğu alanlarda cüzdan, çanta, cep telefonu vb hırsızlıklar girmektedir. Bununla beraber açıktan hırsızlıkların fazla çıkmasında etkili olan bir diğer faktör yalan ihbarlardır. Kimliğini kaybeden vatandaşların herhangi bir cezai müeyyide ile karşılaşmamak için cüzdan ya da çantasının kaybolduğunu beyan etmesinden dolayı açıktan hırsızlıklar artmıştır.
Harita 3. Beydağı Karakolu Sınırlarında Açıktan Hırsızlıkların Dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Açıktan hırsızlıkların dağılışına baktığımızda MİA içerisinden yoğunlaştığı görülmekle birlikte bütün mahallelerde açıktan hırsızlık gerçekleşmiştir.(Harita 3) MİA içerisinde yoğunlaşmasında günübirlik nüfus hareketinin yoğun olması büyük bir etkiye sahiptir. Malatya şehrinde alt merkezlerin gelişmemesi neticesinde nüfusun tek
20
merkezde toplanması bazı hırsızlık türlerinin de bu alanda yoğunlaşmasına neden olmuştur.
Tablo 5. Açıktan hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı
Hırsızlık türü Mahalleler Ba şha rık Ba tta lg a zi Be yd ağ ı Çö şnü k Fı ra t G ö zte p e H .ç iftl iğ i H a sa n v a ro l K er n ek O rd u zu S a n ca k ta r Ta n do ğa n Uç b ağ la r Ya m a ç Yıld ızte p e Za fe r MİA To p la m Açıktan 10 3 3 9 12 2 6 3 3 8 4 5 10 1 2 15 129 225
Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
Açıktan hırsızlıklar bütün mahallelerde görülmesine rağmen en yoğun biçimde MİA’da karşımıza çıkmaktadır.(Tablo 5)
Harita 4. Beydağı Karakolu Sınırları İçerisinde Mahallelere Göre Açıktan Hırsızlık Toplamları
Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Suç rakamlarını incelediğimizde MİA ve Zafer mahalleleri ön plana çıkmaktadır. Bununla beraber gelir seviyesi ve yaşam şartları düşük olan mahallerde
açıktan hırsızlıklarda minimum seviyededir. (Göztepe, Tandoğan, Yıldıztepe, Yamaç, Beydağı) (Harita 4)
Aylara göre Açıktan suçların dağılışları incelendiğinde ise Nisan, Mayıs aylarında ve Ekim ayında yükselişler gözlemlenirken, belli bir düzenin olmadığını söylemek de doğru olacaktır(Grafik 4).
Grafik 4. Açıktan hırsızlıkların aylara göre dağılışı Kaynak: Beydağı karakolu suç defterleri (2010)
3.2.2. Evden Hırsızlık
Çalışma alanı içerisindeki hırsızlık olaylarının %18,4’ünü evden hırsızlık olayları oluşturur. Evden hırsızlıkların dağılımına baktığımızda homojen bir dağılım göstermemiştir. Gelir seviyesi yüksek olan mahallelerde, yoğunlaşırken gelir seviyesi düşük olan mahallelerde minimum düzeylerde gerçekleşmektedir. (Tablo 6) Ayrıca Başharık, Çöşnük, Fırat, Zafer mahallelerinde apartmanların yoğun olması ve sosyal ilişkilerin zayıflığına bağlı olarak hırsızlıklar için cazip gelmektedir. Tanınmama imkânı sağlayan apartmanların yoğun olduğu mahallelerde hırsızlıkların yoğun olmasına rağmen, gelir seviyesi daha düşük olan mahallelerde, genel olarak müstakil evlerin yaygın olması da hırsızlar açısından pek tercih edilmeyen bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. (Harita 5)
Tablo 6. Evden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010)
Hırsızlı k türü Mahalleler B aş ha rık B a tt a lg a zi B ey da ğı Çö şnü k F ıra t G ö zt epe H .çif tliğ i H a sa nv a ro l K er nek O rduzu Sa nca kta r T and oğ an Uçba ğla r Ya ma ç Yıldı zt epe Z a fer MİA To pla m Evden 10 3 - 14 12 2 5 6 4 2 2 2 5 3 1 20 23 11 4 Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
0 10 20 30
22
Harita 5. Beydağı Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlıkların Dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Evden hırsızlıkların mahallelere göre toplamlarına bakıldığında en çok MİA içerisinde görülür. Bunu Zafer ve Çöşnük mahalleleri takip etmektedir. Bununla beraber yine Uçbağlar, Fırat ve Başharık mahallelerinde de evden hırsızlıklar önemli ölçüdedir. (Harita 6) Genel olarak evden hırsızlıkların yaşandığı mahalleler sosyo-ekonomik seviyesi yüksektir ve hırsızlar için cazip alanlardır. Evden hırsızlıklarının en fazla çıktığı alanın MİA olması dikkat çekicidir. Bu noktada Anadolu şehirlerinin genelinde MİA’ların konut alanlarıyla iç içe geçmiş olması etkilidir. Oysaki İstanbul, Ankara gibi şehirlerde MİA’lar konutlardan soyutlanmış haldedir.
Harita 6. Beydağı Karakolu Sınırlarında Evden Hırsızlık Toplamları Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Evden hırsızlık olaylarının aylara göre dağılışına bakıldığında yine çok belirgin bir durum görülmemekte, Nisan ve Temmuz aylarında evden hırsızlıklar en fazla görülmektedir. Aylara göre evden hırsızlıkları ilişkilendirmeye elverişli bir durum görülmemektedir. (Grafik 5)
Grafik 5. Evden hırsızlıkların aylara göre dağılışı
Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
3.2.3. İşyerinden Hırsızlık
Beydağı karakolu sınırları içerisinde toplam 78 işyerinden hırsızlık olayı yaşanmıştır. Bunların da çok büyük bir kısmı(61) MİA’da yaşanmıştır (Tablo 7)
Tablo 7.İşyerinden hırsızlıkların mahallelere göre dağılımı(2010) 0
5 10 15
24 Hırsızlık türü Mahalleler B aşh ar ık B a tt a lg a zi B ey da ğı Ç öşn ük Fı ra t Gö zt ep e H.ç if tl iğ i Ha sa n v a ro l Ker n ek Ordu zu S a n ca k ta r T an do ğa n U çb ağ la r Y a m a ç Y ıl dı zt ep e Z a fe r M i A T o p la m İşyerinden 3 - - - 3 - 1 - 1 - - - 2 - - 7 61 78 Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
İşyerinden hırsızlıkların dağılımı incelendiğinde MİA çevresinde hırsızlıkların yoğunlaştığı görülmektedir. MİA ‘da kuyumcuların, eczanelerin, bankaların ve her türlü ticarethanelerin bulunması hırsızlar tarafından cazip bir alan olarak görülmektedir. Bununla beraber Zafer, Başharık, Fırat, Uçbağlar mahallelerinde de işyerinden hırsızlıklar görülmektedir. Buna karşın gelir seviyesi düşük olan Yıldıztepe, Göztepe, Tandoğan, Beydağı, Yamaç gibi mahallerde işyerinden hırsızlık gerçekleşmemiştir. (Harita 7)
Harita 7. Beydağı Karakolu Sınırlarında İşyerinden Hırsızlıkların Dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
İşyerinden hırsızlık olaylarının gerçekleştiği zaman dilimlerine baktığımızda özellikle yaz aylarında artış olduğu gözlemlenmektedir.(Grafik 6)
Grafik 6. İşyerinden hırsızlıkların aylara göre dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
3.2.4. Dolandırıcılık ve Yankesicilik
Dolandırıcılık ve Yankesicilik olaylarının neredeyse tamamı MİA içerisinde gerçekleşmiştir.(Tablo 8) Gün içerisinde yoğun nüfus hareketliliğine bağlı olarak kalabalıklaşan MİA içerisinde bankaların, kuyumcuların, PTT şubelerinin vs fazla olması hırsızlar için oldukça cazip gelmektedir. MİA içerisinde yakalanma riski yüksek olmasına rağmen hırsızlık yapabilme potansiyelinin yüksek olması hırsızlıkların yoğun olmasında etkili olmuştur.
Tablo 8. Dolandırıcılık ve Yankesicilik suçlarının mahallelere göre dağılımı(2010)
Hırsızlık türü Mahalleler B aş ha rık B a tt a lg a zi B ey da ğı Çö şnü k F ıra t G ö zt epe H .çif tliğ i H a sa nv a ro l K er nek O rduzu Sa nca kta r T and oğ an Uçba ğla r Ya ma ç Yıldı zt epe Z a fer MİA To pla m Dolandırıcı lık 1 - 1 1 - - 2 - - - 64 69 Yankesicili k 3 - 2 5 - - - - 1 - - - 55 66
Kaynak: Beydağı Karakolu suç defterleri (2010)
Dolandırıcılık ve Yankesiciliğin dağılışına bakıldığında net bir biçimde MİA’ daki yoğunluk görülmekte bununla beraber Çöşnük, Başharık ve Fırat mahallelerinde birkaç tane yankesicilik ve dolandırıcılık yaşanmıştır. Buna karşın sosyo-ekonomik seviyesi düşük olan Göztepe, Tandoğan, Beydağı, Yamaç gibi mahallelerde bu tür suçlara rastlanmamıştır. (Harita 8 ve 9)
0 5 10 15
26
Harita 8. Beydağı Karakolu Sınırlarında Yankesicilik Suçlarının Dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Harita 9. Beydağı Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Suçlarının Dağılışı Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Dolandırıcılık ve Yankesicilik suçlarının rakamsal büyüklüklerine de haritalardan baktığımızda veriler daha net ortaya çıkmaktadır. (Harita 10 ve 11)
Harita 10. Beydağı Karakolu Sınırlarında Dolandırıcılık Toplamları Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
Harita 11. Beydağı Karakolu Sınırlarında Yankesicilik Toplamları Kaynak: Beydağı Karakolu Suç defterleri(2010) ve TÜİK (2010)
