Yeni Türk y. 3, S. 5, Ocak-Haziran 2011. s. 115-129
JORGE BORGES'TEN
HASAN
YOLCULUGUN
Kadir Can
Dilber*
c==-Özet: Sanat, genel yer olana ister_ Yani
sanat, bireysel betimler, mükemmele yola Dünya edebiyabnda sanat konusunda metinlerin derinse! yükünü ve mükemmele
yo-la bir yazar olan Jorge Luis Borges,
metinle-rinin içerisine Türk edebiyabnda da postmodern kurgusu ile dikkat çeken Hasan Ali bir yolculuk yaparak metinlerini rur. Jorge Luis Borges'ten Hasan Ali uzanan bu yolculukta çözüldükçe etkilenmeler gün
Anahtar Kelimeler: Jorge Luis Borges, Hasan Ali postmodem, kurgu, üst-kurmaca.
FROM JORGE LUIS BORGES TO HASAN ALi THE CODES OF IMAGINARY TRAVEL
Abstract: Arts stand against general ideas and aim to reach the unique. That is, arts por-tray the individual and make way towards perfection. Jorge Luis Borges, an author of world literature who undertook the labour of textual depth and made way towards perfection, pla-ces his imaginary travel encoded within his texts. Similarly Hasan who attracts attention with his post-modernistic structure in Turkish literature, forms his texts by ima-ginary travels. As codes are unrevealed, infiuences are unearthed in this imaima-ginary travel stretchingfrom Jorge Luis Borges to Hasan
Keywords: Jorge Luis Borges, Hasan Ali post-modernism, imagination, structure, metafiction.
Bizler
Shakespeare
Sanat, yer olana
mak ister. Bu sözü söyleyen bir edebi metinden yola bir
CAN
yerlere sinyalini verir. Mesela gezen bir sü-müklü yaprak üzerinde leke edebi eserde bir
Yani sanat, bireysel betimler, mükemmele
yola Öyleyse böyle bir büründüren
metinlerle yolculuk etmek, gizemli girmek gere-kir. Dünya sanat konusunda metinlerin .derinse!
yü-künü ve mükemmele yola bir yazar olan
Jorge Luis Borges, metinlerinin
içe-risine Borges'in gizemi yahut günümüzde yeni
ye-ni da, Borges'in çoktan Borgesvari
denemeler ise hiç durmadan edebi dünyadaki yerini al-maya Borges'in ve Arjantin'e uzanmak kimi okurlar için zevkli bir yolculuk olsa da, daha çok kur-gusal metinlerle kurkur-gusal olmayan metinler üzerine
Bu çerçevede, Dostoyevski'nin psikanalitik
ola-rak için 'baba' bir figürdür ve bizi
götürür. Ancak roman yahut edebi metin için
sa-nat söz konusu ise olana ilgili
de-Adorno'nun tespitine göre Dostoyevski'nin
psikoloji, ancak zihinle kavranabilir karakterin psikolojisidir; özsel bir psikolojidir bu, yoksa
insanlara ait bir psikoloji
Metinleri bu bir ve
sürekli kendini yenileyen okumalar gerektirir. Bu tür metinler
okura "Elindeki bir bu
bir Ama bundan ve
anla-Ve elinde bu kitap, ve gelecekteki bütün bu
her birinin üzerine vuracak gölgesiyle, gebe bir ki-Bu kitap son kitap gibi, hiçbir okuma da son okuma
de-Alice Harikalar isimli
olan Lewis Caroll isimli yazar gerçek dünyada Bu takma isimle ve bir matematik
profesö-rü bilmemiz onun metinlerini ne kadar
olabilir? Alice, bir
geçmesi, o metnin kurmaca boyutunu gösterse de hayatla olan gösterecek hiçbir yoktur. Öyley-se biyografik olan edebi metni
ve okuru bir düzleme sürükleyebilir. Metin ise en düzlemdir, ve bizi hiçbir zaman
TÜRK
Biz de bu gizemli önce
metni esas Bunun için önce Borges'in gi-zemli evrenini, sonra da Hasan Ali
fetmeye
BORGES ÖYKÜNÜN SINIRLARI
Borges'in hikayelerini okurken içerisinde fark-metinlerle Çünkü onun metinleri tek bir metnin binlerce metnin bir araya gelmesi ile Borges, "Don Quxote Pierre Menard" isimli hikayesinde bir yazar kurgular ve yeni Don yazma hevesine Borges, yeni bir Don yazmak onun yerini alma
kurgu-lar. Bu eser ise yine Don
dan "Don Quixote'nin ilk dokuzuncu ve otuz sekizinci bölümleriyle, yirmi ikinci bölümünün bir
Borges'in hikayelerinde özellikle Edgar Allan Poe'nun dedektif öy-külerinin izlerine ki özellikle Evrensel Tarihi
isim-li ana bu öyküler Bu kitap üzerine
ya-birçok makale de kitap için ya da çözümleyici bir
so-nuca Richard Howard,
Ev-rensel Tarihi der:
"Borges'in bütün en parlak, ve manhk
olanla-bir üslupta eser, bütün hatta
kendininkini bile tehlikeye ve edebiyata en çok güven bir dönemde bize bir kez daha
Bu hikaye geçen "Vurdumduymaz Katil Bill Harrigan" öyküsü Poe'nin cinayet öykülerinden ancak konu örgüsü
bir anlahm Katilin belli dönemlerini bir anlatan metinde sanki katil ile birlikte
gibidir. Borges, her yalan bir gerçeklikle öyle güzel bir ki Don hayali hemen
"Maceraperestimize her ve hayal gerçek
gi-bi kitaplarda görür görmez, onu,
dört kulesi, parlak sütun bir iner kalkar
köprüsü, derin kale ve bu tür tarif edilen öteki özelliklerin hiçbiri eksik
Bu hikaye geçen ilginç bir metin de "Mahalle Bir sinema filmini izleyen seyircinin
CAN
metne yazar, bu öyküsüyle bir metin ortaya koyar. Borges'in hikayelerinde göze çarpan en önemli özelliklerden biri, olarak kurgulanan; ancak gerçek
oldu-söylenen hikayelerin tam üst kurmaca bir sahip
Mesela "Kum isimli hikayesinde cümleleri dikkati çekicidir:
"Çizgi sonsuz noktalardan düzlem ise sonsuz çizgi-lerden, oylum sonsuz düzlemlerden, üst oylum da sonsuz oy-lumlardan ... kesin olarak bu bir moregeometrico öyküme
en iyi yolu. Her öykünün gerçek belirtmek moda ol-du günümüzde, ama benimki gerçek."6
hikayenin gerçek en söylemesi
okuru metne çekebilmek ve için çok
ze-kice ve ustaca bir oyundur. Di Giovanni, gerçek, her za-man ya da olabilir Ama öykü yazarken onu elinizden yoksa okurun imgelemi
gerçe-der.7 Borges de olarak
kita-bu ismi verirken kita-bu hikayenin bir bütün olarak
de kategorize etmek ister. Yani Kum isimli eseri eline alan okur belki de öncelikli olarak bu hikayeyi okumak isteyecektir.
hikaye, en sonunda yer olarak bu
hikayeyi okuyan okur metne bir ve
is-ciddiyet halini Bu yazar ve
sel öyküsünü gibi Böylelikle okur, gerçek
hikayeye
Borges her hikayenin hayatlarda yolculuk ni bilir. ne hikmetse bu hayatlar genellikle Arjantin
çevresinde Hikayedeki ya
Ameri-ya da Arjantinli gauco1ardan seçilir. Bunun birinci sebebi
Bor-ges'in ve o bölgenin sözlü kültürünü kulla-narak eserlerini meydana getirmektedir. "Düello'nun So-nu" isimli hikayesi okura o kadar gerçekçi gelir ki Borges ile
Thomas Giovanni ilk olarak bu hikayeden sözü açar:
"Di Giovanni: size bir sormak istiyorum. Bu sahici bir öykü mü?
Car-los Rey/es, size gerçekten bunu
Borges: Evet anlath ama adlan benim uydurmam gerekti. O,
'iki gauco'dan söz bu bence havada ben de onlara Cardoso ile Silveira
YENi TÜRK EDEBiYAT!
Bir hikayenin dair Borges'in bir
ler duymak, okuru mutsuz etmez. Çünkü Borges, metinleri üzerine
kalarak yalanlar kabul
eder. hayattan, metinlerden beslenmek göre Borges'in de bir sözlü hikayeden etkilenmesi kadar bir yoktur. Ancak okur veya 'Borges'in bu hikayesi
hikayelerden demesi O,
ya-hut metinleri sihirli bir evrende tekrar yaratarak edebi
metne Bu, onun büyüsüdür, kurgusudur.
Örnek okur her zaman Borges'in hilelerine, labirentlerine bilmeli, onun çözümleyebilmelidir.
onun, "Alef" hikayesinde Borges isimli karakter acaba kimdir? Bu hikayeyi okuyan örnek okur, bir edebiyat
hilesi-ne en hisseder. Hikayede ben olarak
yer alan karakter, kendi ismini gibi metnin içerisinde
öy-kü da ihmal etmez:
bu öykünün özüne geliyorum.
Ve bir yazar olarak da bu noktada Dil tümüyle bir simgeler dizgesidir, bu dizgenin o dili ortak bir
geç-Ama öyleyse, ben zihnimin bütün
tümü-nü Alef'i sözcüklere çevirebilirim."9
Bu, okur için bir durumdur. Çünkü yazar bü-rünen Borges isimli karakter, okuyucuyu kendisinin Borges
oldu-ikna etmek ister. yöntem çok bir
yöntemdir. Çünkü Borges ismi ve Alef
mayacak durumda bir paradokstur. Zaten Borges'in her metni bir yolculuktur ve birçok metni kendi bünyesinde
ta-Mesela Borges okurken Kafka ile
DonJuan ile gezintiye Don yaverlik
ede-bilirsiniz. Çünkü Borges'in metinlerinde ironi, parodi, belir-sizlik, yok gibi her tezi ya da antitezi belirgin olarak ortaya
Borges söylenecek bir özellik, onun fantastik Borges, 1949' da Montevideo' da bir konferansta fantastik incelerken bu
edebiyat-ta beri ve yazara sadece sözde
ger-içine fanteziyi sindirme dört büyük
konu-ya kendi içinde bulunan sanat
hayalle-rin zamanda yolculuk ve ikiye bölünme."10 bu dört Borges'in fantastik hikayelerinin temelini Borges'in
KADiR CAN
"Döngüsel hikayesi, bu anlamda fantastik edebiyata uygun bir eserdir. Bir insan hayal etmeye ve onu kat-maya karar veren çileci ya da gizemci, sonunda onu da gözlemleyerek kendisinin de bir hayal ürünü
"Alev dilimlerine yürüdü. Alevler etini ve saç-onu. Büyük bir dinginlikle, eziklikle,
kendisinin bir hayal, bir
"Alef" isimli hikaye sonunda yer alan "Epilog" bölüm de tüm hikaye kurgusal düzlemini
Çünkü ikisi hariç, tüm hikayelerinin fantastik kendi-si ifade eder:
"Ernma Zung (Cedlia Ingenieros' dan bu ilginç konu
daki çekingen biçiminden çok daha ve iki gerçek ak-amaçlayan ve Öyküsü'nün bu kitaptaki bü-tün öyküler fantastik."12
Borges'in hikayelerinin kolay olmayan bir metin la-birentinden söyleyebiliriz. Peki nedir metnin labirenti? Michel Foucault'ya göre labirent kaybolunan yer aksine için-den her hissi veren yerdir.13 Bunlar
oku-yucunun içinde
tüm izlemek zorunda halde
yolun sonuna hedefe
üzere iken hikayelerdir. 14 Bu
metin-lerin bir ise, hayat hikayesini
kurguyu ön plana
"Bir zamanlar, Cervantes ve benzerleri öyküler gibi,
in-san dersleL veren ahlaksal örnekler ait
ol-türünün kural ve usullerini aktaran teknik birer ömektiler."15
Borges'in bu cümle kendi türünün
de bir Umberto Eco, James Joyce'un
Finnegans Wake'i için, bu
ama zamanda bir evren" söylemekte16 ise, Borges'in kendi her öykü için de bir
diyebiliriz. Çok ana ise, çok
sa-içinde metaforik dokular
TÜRK
birçok dildeki da, resimle, çizgiyle, görüntüyle bir anlam içerir.17
Türk edebiyabnda da Borges gibi kendi hikayesini kuran yazarlar-dan biri Hasan Ali de onun kurgusal, belirsizlikle do-lu evrenine inelim ve Borges ile benzeyen
ANLAMSIZLIGI ANLAMA ÜLASILIGI: HASAN
Postmodern birlikte kurmaca dünyada
var olmaya isimlerden belki de en önemlisi ve en çok yolculuk yapan yazarlardan biri Hasan Ali
metinleri o kadar ileri seviyeye götürür ki, gerçekle
bir yerde Eceviein tespitine göre o, soyut bir
resim gibi, dünyadan metninde
malze-me olarak bir titizlikle formlara
daha önce var Bu
ilki ve en önemlisi Bin Hüzünlü Haz isimli
Bu eser, fantastik öge ile masal atmosferi,
ve içinde eriyip gitme özlemi, iç ve
ontolojik düzlemleri, sanat türlerini birbirine
brma ve görüngünün gerisinde bir tözün
romantik bir
metin-dir.19 Onun önemli Gölgesizler'e da
fark-bir dünya ile Kendi için evren yahut evren-lerin sürüklenip durmakta, kendi ifadesiyle "sonu
sonsu-za dayanan bir yok etme Onun
metinle-rinin en büyük var olan ancak güç karakter-lerin kendi içerisinde ya da yokluk çekmesidir. me-tinleri kadar gerçekçi olmasa da, hiç
ama topluma karakterleri görebiliriz.
Borges'te gibi, ebedi döngü bir tür
Sürekli yok edilen bu döngü, odakta oldu-bir noktaya etmektedir. Kesin bir yoktur bu döngüde: "Ya 'var' ya da 'yok"' gibi bir kesinlikten metinleri.
"ne 'var' ne de 'yok' hizmet etmektedir. Bu husus da, postmodem edebiyabn ve dönemin gerçek-lik ile uyumlu bir durumdur. Milan ifadesiyle
Cervantes'le birlikte bir olarak tek
KADiR CAN
(roman denilen hayali ben'lerde gerçekler)
mak zorunda olmak, hiçbir
emin olmamak da yabana ahlmayacak bir güç gerektirir.21 Hasan Ali
bakacak olursak ilk
bilinç ile döngüsel bir dengeye sahip
görürüz. Nokta'dan sonra Hasan Ali
ro-keskin bir görülmektedir. Söz
konu-su romanla roman yazar, Gölgesizler ile birlikte,
kendi roman Arhk onun 'ne'
an-basit ifade edilememektedir. Bu, kurgunun da metnin ana
biri durumudur. kurgudan
Hayaller Bin Hüzünlü
Haz'dan önce da hesaba Bin Hüzünlü Haz,
ya-roman bir örnek olarak Bin
Hüzünlü Haz da Hayaller gibi 'kurmaca'
hi-kaye ile 'gerçek' hihi-kayeyi Borges' in
hi-kayelerinde yöntem, Hayaller
Kita-ortaya Bu korelasyon Bin Hüzünlü Haz'daki kurmaca
geçen gerçek hayattaki
Son Uykulann ise kurgusal
dan önceki helezonik Daha
ön-ce de gibi Uykulann dairevi bir
kurgulan-ana kurgusunun ada hikayelerin kurgusu
ise, gibihelezonik
kurgulan-son cümleleri "Bir gölge gibi kendi
bile hissedemeden oturdum. Sonra, hikayesini yazabilmek için
sendeleye sendeleye ürkek."22 üzere,
Do-göre en çok döngüsel ögeyi
ran Romandaki nesnelerden, dek her
dönmek-tedir. zamanda yeniden gösteren hikayenin sarmal ve
dairevi 'belirsizlik' imgelemi üzerine
Hasan Ali genel olarak
belir-sizlik, üst kurmaca, ya da yok
gi-bi gi-birçok terminolojik ifade ile metinlerinin
as-hepsi birer atlama ve büyük bir
Mallarme'nin göre buradaki her ya da
her yokluk bir simgedir. ya da anlatmak
hu-suslar Mallarme'nin tüm için
ge-çerlidir. Onun simgelerin, imgelerin
anlath-TÜRK EDEBiYAT!
hikayeden ibaret Bu noktada Michel Butor'un sözleri-ne kulak vermek gerekmektedir: "Bana göre bir
be-timledikleriyle içinde gerçek bütünüdür."23
BORGES'TEN A ÇOK KATMANLI YOL
Borges'ten giden çok yolu için
Edip Cansever'in kesinlikle ihtiyaç
ya, hani hep görürsünüz, berber
Tam önünde beyazla bir döner
Döner de döner öyle; hani bir simge, bir Hani ne ne biter
Hani ne ne yoktur24
Borges ve Hasan Ali hikayelerindeki ortak nokta, hep içimizde bizden bir hikaye gibi
sonra bizi ve alemine yolculuk yapan, yoklar soka-dalan, ve sonu belli olmayan metinlerle Bu
me-tinler ancak yoluyla
kavranabi-lir. Kristeva'ya göre her metin bir olarak
Onun için her metin, kendi içinde metinlerin özümsenmesi ve metinleri de kendisinin de ifade
gi-bi gi-birçok Onu okurken Thirstam
Shandy Beyefendi'nin hikayesi ile Joyce'un Dublin-ler'inde yol alabilir, Kafka gibi bir olarak kendini-zi görebilirsiniz. da budur ve bir metnin
metinler ortaya koyma ibarettir.
Hasan Ali iyi bir Borges okuru bilmemiz bize bu yolculukta olabilir. Özellikle Harfler ve Notalar kita-bunu dile getiren cümleleri önemlidir: "Biliyorsunuz, Borges'i okurken bu tür yolculuklar yapmamak elinde çünkü o kelimeleri
mi, toprakalhndan eski ait madem bir üzerindeki tortulan gibi, teni o kelimelerin ruhuna temas edinceye dek, iyice ovalar. da, birer kurtçuk halinde
duran bir soru serper bu arada. sözünü bu harika ben üç gün önce, bir gece vakti elime yeniden Daha
bi-linçli bir elime da, kitap öteki ve
bana kendini bir sundu san.ki. Derin dolu bir ha-linde, neredeyse Borges'in o donuk yüz da çizerek, nazikçe sundu san.ki."26
CAN
Borges'in etkileri sadece bununla kalmaz. Hikaye
konu-sunda söyledikleri bizim onun anlah için
ufak verecek niteliktedir:
"Hiç gönlümüze ve girip bu tür
hika-yeler, bizi günlük içinde gafil avlayan hikayelerdir. bir bizim gelip geçici seslenen hikayelerdir. Ya da, bizim bü-tün tellerimize de, o an hangi telimiz gerginse, sadece o telin en hassas nok-dokunan hikayeler ... söylemek gerekirse, hayali damarlarla ruhumuzun bu hikayelere ve neden da bilemeyiz
onlarca hikayeye benim hikayelerim de neredeyse yirmi dan bu yana hiç Bu konuda bana bir soru cesaret edip
dost meclisinde hep hikayeleri
Gabriel Garda Marquez' den, Ölenlerin En Bor-ges'ten Çatallanan Bahçe', Carlos Fuentes'ten 'Aura', Kafka'dan 'Kanun önünde', Haberi', 'Ceza Sömürgesi', Süvari', 'Çiftlik
ve ille de Gracchus' ... Hepi topu, dokuz hikaye. dö-ner dödö-ner okurum bu hikayeleri; döven gürültüler yüzünden
zihnim duracak gibi kalemim ya
da kendi gözlerime ve gönlüme dürüst
bir edebi ziyafet çekmek hep onlara
Bu cümlelerden hareketle hikayelerini Ölü
Za-man Gezginleri isimli kitapta yer alan
öykü-lerde zamansal, mekansal ya da bölümlerle
leri, birbirlerine benzemeyen hayatlarla Yine de her
biri-nin bir öyküsünü Metinlerin en çok
hayat-ölüm, geçmesi bizim
Borges ile olan için
önem-lidir. Çünkü Borges'in de en temel.ham maddesi gerçek hayathr.
Son-ra bu aleminin içine yepyeni bir yarahm
olarak Borges'in en iyi metinlerinden biri olan "Yol-Çatallanan Bahçe", Hasan Ali için en hikaye olsa da Borges'in tüm metinlerini gibidir. Zaten kendisi
Harfler ve Notalar' da öykülerini ifade eder:
"Öykü olabilmeleri için dile bir bütünlük
ka-ruh vermek ve bugüne dek
deneyimler-den yararlanmak, yenideneyimler-den kurgulamak gerekir."28
Burada edebi dünyadaki yarahm konusundaki gün
yü-züne Belli de, Beckett'in gibi bir
kal-bir dünyada edebiyat kendini anlatmak zorunda üretilip tüketime
YENi TÜRK EDEBiYATI
bir kendisine sürekli bir
yeni-den üretmek yerine, bir estetik
salt sanatsal hem biçim hem de içerik/ motif düzleminde onunla Bu, zamanda, edebiyat esteti-ters yüz eden bir yeni bir metinsel ontolojinin
demektir.29 Metinsel ontolojiye en güzel örnek de Walter
Benja-min'in "Masal hikayede gizlice sürdürür sözüdür.
Hasan Ali ile Borges birer hikaye
üze-rinden görmek istersek söyleyebiliriz: Borges bir hikaye usta-ve hikayelerinde 'ben'ler havada 'ben' derken,
hikayenin ile oyununa
dal-birden hikayenin akan bir metin hissi sizi çevirir. Ya neredeydim, hangi kitap, hangi bahçe, hangi, han-gi derken bir evrenin içerisinde kurgusal bir ile allak bul-lak olur, hikayeyi anlar fakat Hasan Ali on
hikayesinde de ben'ler, hikayelerin içerisinde ben' kimi zaman çift ben'ler, ben'in içerisindeki ben'ler olarak
Bu hikayelerin genelde hepsi postmodem hikayelerdir. Gerçek bir hayatla olarak devam eden ve o biten hika-yeler. Bu hikayelerden en ve en kurgusal Be-yaz" hikayesidir ve Borges'in hikayelerinden gibidir:
belki, bir adam geldi sisin içinden. Mek-sika purosu içiyordu sürekli. içleri toprak doluydu.
otu-rup Kurt seslerinin çamurluydu ve
küçük yere, sisin içinde, yuvarlana yuvarla-na kaybolup
Bu kültürümüzden yahut gerçek hayattan bir kahraman
de-kurgusal bir dünyada cinsten bir
As-sinemalara kadar gitmeye gerek yok; çünkü bu karakter Bor-ges' in hikayelerinden Hasan Ali hikayelerine Bor-ges'in Evrensel Tarihi32 isimli "Vurdumduymaz
Katil Bill Harrigan" hikayesinde de böyle bir karakter ile
taraftan Borges'in "Tlön" hikayesinde geçen labirentler bir dünya izlenimi verir. Çünkü tüm kahramanlar o labiren-tin içindedir ve hayat orada devam eder. Be-yaz" da da bir oda kurulur ve içerisinde bir
hayat ile geliriz: "Günlerce ona
belki içindeki diye, ufkundan deve geçen uçsuz
KADiR CAN
benzeridir. Daha sonra keçi biri beyaz bir leke olarak gelir ve sözleri söyler: "Bir labirent kadar bu va-di."34 Bir labirentin içerisinden ve orada biridir bu
ki-Bu, zamanda kördür. Öyleyse onun labirenti gizli bir labirent içsel olarak oyunlarla
ha-bir laha-birenttir. Onun metinlerinde laha-birentlerin içerisinde durmadan yolculuklar ile
"Tlön bir labirenttir ama insanlar ve insan-lar çözülmesi gereken bir labirenttir."35
yolu, sezgisine Tan
pi-ramitlerle, kulelerle Dayanma gücümü yitirerek, sonsuz
bir labirent bir su testisi duruyordu; ellerim nere-deyse testiye gözlerim onu görebiliyordu ne var ki öy-lesine incelikli ve ki ona bildim ... Labirent, in-üzere bir simetriden yana zengin mimari-si, bu
"Bir labirentler labirentiydi ve
bir yolunu bulup da içine alarak gibi dünya üze-rine bir labirent."37
Bu metinleri ve bize yol göstermesi için, en
cümleyi burada gerekiyor:
"Bunlar en görkemli olan hikayelerdir ki bunlar okuyucunun
içinde tüm izlemek zorunda
halde yolun sonuna
he-defe üzere iken hikayelerdir." 38
Beyaz" hikayesinin bir roman yazma teorisinden söz edilir:
"Romanda, bir metin
us-kör, kurguda öyle ki, bitirdiklerinde süren
emeklerinin Çünkü, onlar kurguda gerçek
da var olan roman çoktan
Bu yüzden yeniden yazarak anlatmak zorunda lar. 'Anlamak da, anlatmak da belki,' yazar."39
Borges'in Çatallanan Bahçe" hikayesinde de bir roman kurgusuyla
"Sahibi o uçsuz topraklarda kimse bir labirente romandaki bana labirentin kendisi
TÜRK EDEBiYAT!
Hikayenin ilerleyen yazar o dereceye
ge-tirir ki, okura bir sürü ipucu vermeye ve örnek okuru-na yol gösterir:
"Bir gün, onu.
Bor-ges'in Okuma ikinci cildi Usulca sordum. Yüzüme bir süre, dönüp körü
uzak bir sonra, anlatmaya
Burada yöntem okuru yönlendirmesi için seç-bir oyundur. Borges'in okuma ile roman
isteniyor ki yazar kendi okurunu edebilsin. Ha-san Ali da okur tipini Harfler ve Notalar' da dile getirir. O da Borges'in hikayelerinde gibi, okurunun üst kurmaca içerisinde kaybolarak bir evrenin
da sürüklenmesini istemektedir.
SONUÇ
Borges'in metinleri ile ilk
edebi metinlerin, özellikle hikayelerin kurgusal.ve üst ya-oldu. Bu kurgusal ve üst kurmaca metinlerden bir ders
"Bu evrende bilincimizi ayakta tutmak ve onun serü-venlerini görüp göstermek için tek Yaratmak iki kez
ve kaybetmeyen hikayeler insan
sürece onunla birlikte olur ve
gi-der. Hasan Ali da Borges'in bir bir atlar ve kendisine bir evren Bunu yaparken de bazen Bor-ges'ten bazen yazarlardan gerek kendi cümle-leri ile gerekse metinden yola vurgulamaya Bu kilde metin anlamlar haline gelerek
olur. spnuç olarak
bir durumla
"Renkli sözcükler birden gücümü harekete geçirdi. Zih-nimde resimler çizdiler. Sözcükler büyülü bir hal
sihirli sözlere, abrakadabralara ... Burada, kitaplarda kendime
sakla-bir dünya Okyanusun dibinden ilk
kez görmeye benziyordu hep."43
1 Theodor W. Adomo, Edebiyat Metis 2004, s. 42.
CAN
3 Jorge Luis Borges, Ficciones Hayaller ve Hikayeler, (çev. Tomris Uyar-Fatih Özgüven),
2007, s. 36.
4 Normas Thomas Di Giovanni, Dersi Borges ve Üstüne, (çev. Hayriye
Odtü Ankara, 2008, s. 112.
5 Miguel de Cervantes Saavedra, La Asilzade Don Quijote, (çev. Roza Hak-men), YKY, 2005, s. 57.
6 Jorge Luis Borges, Kum (çev. Ersoy Canpolat), 2007,
s. 101.
7 N. Thomas Di Giovanni, Borges ve Yazma Üzerine, (çev. Tomris Uyar), tanbul, 1998. s. 42.
B Age., s. 23.
9 Jorge Luis Borges, Alef, (çev. Tomris Uyar-Fatih Özgüven-Fatma Akerson-Peral Beyaz),
2008, s. 145.
10 E. Rodriguez Monegal, Borges, (çev. Demirkol), Kültür 2001. s .. 49.
11 Borges, Ficciones Hayaller ve Hikayeler, s. 51. 12 Borges, Alef, s. 151.
13 JacquesAttali, Labirentin Tarihi, (çev. SelçukKumbasar), Okuyan Us 2004,
s. 167. 14 Age., s. 116.
15 Giovanni, Dersi Borges ve Üstüne, s. 50.
16 Umberto Eco, (çev. Yakup Kabala Yaymevi, 1992, s. 20.
17 Ecevit, Türk Postmodernist 2006, s. 195.
18 Age., s. 169. 19 Ecevit, age., s. 172.
20 Hasan Ali Gölgesizler, Kitap, 2007, s. 33.
21 Milan Kundera, Roman (çev. Aysel Bora), Can 2005, s. 18-19.
22 Hasan Ali 2010, s. 259.
23 Micheal Butor, Roman Üstüne Denemeler, (çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat), Düzlem 1991, s. 22.
24 Edip Cansever, Yerçekimli Karanfil, Adam 1987.
25 Kubilay Aktulum, Öteki Ankara, 1999, s. 66.
26 Hasan Ali Harfler ve Notalar, Kitap, 2007, s. 54. 27 Age., s. 41-42.
28 Age., s. 154.
29 Ecevit, age., s. 99.
30 Walter Benjamin, Son (hzL Nurdan Gürbilek), Metis 2006. s. 93.
31 Hasan Ali Ölü Zaman Gezginleri, 2009, s. 97.
32 Jorge Luis Borges, Evrensel Tarihi, 2005, s. 49.
33 Ölü Zaman Gezginleri, s. 98.
34 Age., s. 98.
35 Borges, Ficciones Hayaller ve Hikayeler, s. 32. 36 Borges, Alef, s. 12-16.
37 Borges, Ficciones Hayaller ve Hikayeler, s. 82. 38 Attali, Labirentin Tarihi, s. 116.
39 Ölü Z~man Gezginleri, s. 99.
40 Borges, Ficciones Hayaller ve Hikayeler, s. 85.
41 Ölü Zaman Gezginleri, s. 99.
42 Albert Camus, Sisifos (çev. Tahsin Yücel), Can 2011, s. 100. 43 Rita Felski, Edebiyat Ne Yarar, (çev. Emine Ayhan), Metis 2010, s. 79.
TÜRK
KAYNAKÇA
Adorno, Theodor W., Edebiyat Metis 2004.
Aktulum, Kubilay, Öteki Ankara, 1999.
Attali, Jacques, Labirentin Tarihi, (çev. Selçuk Kumbasar), Okuyan Us 2004. Benjamin, Walter, Son (hzl. Nurdan Gürbilek), 4. bs., Metis
2006.
Borges, Jorge Luis, Evrensel Tarihi, 7. bs., 2005 .
... ... ,Kum (çev. Ersoy Canpolat), 8. bs., 2007 .
. ... ... , Ficcones Hayaller (çev. Tomris Uyar-Fatih Özgüven), 7. bs., 2007 .
... .... ... , Alef, (çev. Tomris Uyar-Fatih Özgüven-Fatma Akerson-Peral Beyaz), 8. bs., 2008.
Bu tor, Micheal, Roman Üstüne Denemeler, (çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat), Düzlem tanbul, 1991.
· Camus, Albert, Sisifos Söyleni, (çev. Tahsin Yücel), 14. bs., Can 2009.
Eco, Umberto, (çev. Yakup 1992.
Ecevit, Türk Postmodernist 4. bs., 2006.
Edip Cansever, Yerçekimli Karanfil, Adam 1987.
Efendime Söyleyeyim: Hasan Ali (hzl. Mesut 2010.
Felski, Rita, Edebiyat Ne Yarar, (çev. Emine Ayhan), Metis 2010. Giovanni, N. Thomas Di, Borges ve Yazma Üzerine, (çev. Tomris Uyar),
bul, 1998 .
... ... ... , Dersi Borges ve Üstüne, (çev. Hayriye Odtü Ya-Ankara, 2008.
Kundera Milan, Roman (çev. Aysel Bora), 2. bs., Can 2005.
Monegal, E. Rodriguez, Borges, (çev. Demirkol), Kültür 2001.
Parla, Jale, Don Bugüne Roman, 7. bs., 2007.
Saavedra, Miguel de Cervantes, La Asilzade Don Quijote, (çev. Roza Hakmen), 8. bs., YKY, 2005.
Hasan Ali, Nokta, Türkiye 2002 .
... , Hayaller 5. bs., Kitap, 2006 .
... , Bin Hüzünlü Haz, 5. bs., Kitap, 2006 .
... , Harfler ve Notalar, Kitap, 2007 .
... , Gölgesizler, 2. bs., Kitap, 2007 . ... , Ölü Zaman Gezginleri, 2009 .
