Rızanın Kapsamı
Rıza genel ve soyut olamaz. Bu nedenledir ki, «hekim tarafından yapılabilecek bütün müdahaleleri
kapsayıcı nitelikte genel bir muvafakat verilemez.» Dolayısıyla hasta hastaneye yatırılırken kendisine imzalatılan «bu
hastanede yapılacak tüm tıbbi girişim ve
ameliyatları kabul ediyorum» şeklindeki
belgelerin hiçbir hukuksal değeri yoktur.
Rızanın Aranmadığı Haller:
Kamu sağlığının korunmasına ilişkin düzenlemeler
* Genel önleyici aşı zorunluluğu
* Yurt dışından gelenlere zorla tıbbi müdahale yapılması
Akıl hastaları ile ilgili düzenlemeler
Ceza hukukunun öngörmüş olduğu düzenlemeler
* Ceza hukuku yaptırımları
* Ceza yargılamasından kaynaklanan tıbbi müdahaleler
* Ceza infaz kurumundaki tıbbi müdahaleler
Diğer hukuk dallarındaki düzenlemeler
Varsayılan Rıza
Varsayılan rıza, tıbbi müdahaleyi uygulayan kişinin, hastanın
hukuksal yararına izinsiz bir
biçimde saldırıda bulunduğu, ancak objektif ölçütlere göre hastanın
rızasının varsayılabildiği haller
kapsamaktadır.
Rızayı Sakatlayan Haller
Hastanın rızası, gerçek iradesini yansıtmalıdır. Dolayısıyla hastanın
iradesine etki edecek, tehdit, cebir, hata ve hile gibi hususlar, rızanın
sakatlanmasına ve dolayısıyla geçersiz
olmasına neden olur. Örneğin, ameliyata götürülmekte olan hastanın, sakinleştirici iğnenin etkisi altında verdiği rıza
geçersizdir.
Rızanın Geri Alınması
Önceden verilmiş rıza elbette her an geri alınabilir. Kişinin kendi geleceğini belirleme hakkı olduğuna göre, rızayı geri alabilme hakkı da olabilmelidir.
Kişinin gelişen yeni durumlara göre geleceğini belirleme hakkını kendi
menfaatlerinin gereği olarak kullanması
söz konusu olabileceğinden, rızanın geri
alınması da mümkündür.
Tıbbi müdahaleye rıza
gösterilmemesi halinde hastaya tıbbi müdahale yapılmamasının sonuçlarının açıklandığı ve buna rağmen tıbbi müdahaleyi kabul etmediği yazılmalı ve hastaya
imzalatılmalıdır. Bu haliyle belge,
hukuken geçerli bir belgedir.
Aydınlatma ve rıza
konusundaki hekimin yanılgısı, hukuka uygunluk sebeplerinin koşullarında olabileceği gibi
hukuksal yanılgı niteliğinde de olabilir. Her iki yanılgıya ceza
kanunumuzda bağlanmış sonuçlar
farklıdır.
Tıp Biliminin Verilerine Göre Zorunlu ve Bu Verilere Uygun Tıbbi Müdahale
Endikasyon (Zorunluluk)
Tıbbi endikasyon olmaksızın yapılan tıbbi müdahaleler
* Deneysel nitelikli tıbbi müdahaleler
* Şekil veya fonksiyon değiştirici tıbbi müdahaleler
Üçüncü kişi yararına yapılan tıbbi müdahaleler
