Kandıra, Kocaeli’nin bir ilçesi. Karadeniz ve İzmit Körfezi arasında kalıyor. Harika bir doğası, verimli tarım arazileri, mutsuz köylüleri ve depresyonda işçileri var.
Kandıra’da Manavlar yaşıyor. Manavlar yerleşik hayata geçen ilk Yörükler, Anadolu’yu yurt tutmuş ilk Türklerden.
14. yüzyılda İstanbul çevresine yerleştirilmişler. Kendilerini muhafazakâr diye tanımlayan, namazında niyazında, AKP’ye oy veren, sakin insanlar.
Çiftçi Sedat Değer’e göre, bu sükûnet iki kere bozulmuş. “Kurtuluş Savaşı sırasında Manavlar ayaklanmış”, düşmanı topraklarından kovmuş. İki hafta önce de ‘dede yadigârı topraklarını korumak için’ suskunluklarını bozmuşlar.
Kandıralı Çiftçi Yadigâr Derin’e göreyse ‘tespih çekip, kul hakkı yiyenlere karşı’ bir ayaklanma başlatmışlar.
Adalet ihtiyacını İslam’la dillendirirken AKP politikalarına karşı duran ve tamamen solda bir sosyal hareketle karşı karşıyayız.
Muhafazakârlar direnince
Kandıra köylerinin tek geçim kaynağı 2.030 dönüm tarım arazisi. Devlet el koymaya karar vermiş. Bölgenin en verimli arazisine or ganize sanayi bölgesi yapmaya karar vermiş. Köylüler önce bir toplantı yapmış. “Rızamız yok”
demişler. Kimse dinlememiş. Sanayi Bakanı da Kocaelili. En çok ona içerlemişler.
24 Ekim’de 100 traktörle topraklarını korumaya gitmişler. Bütün arazi hâlâ köylülerin üzerinde. Yola çıkarken şaşırmışlar. OSB’nin başındaki Kocaeli Valisi jandarmaya yolları tutturmuş. 300-400 köylü ilk kez askerle karşı karşıya gelmiş. Jandarmaya, “Kendi tarlamıza gitmemiz yasak mı?” deyince, komutan şaşırmış. Yolu açmış.
Manavlar da hayatlarında ilk kez eylem yapmışlar, tarlaları sürüp buğday ekmişler. “Burası bizim, kimseye vermeyiz”
demişler. İstimlak kararı geri alınmazsa ‘ikinci Kurtuluş Savaşı’nı vereceklerini söylüyorlar.
Eylemlerin nedeni
Kandıra’nın Kocakaymaz, Topluca, Goncaaydın ve Üğümce köylülerinin kullandığı araziye bir organize sanayi bölgesi kurulması planlanıyor. Gıda üreten köylülerin tarlaları zorla alınacak ve üzerine gıda sanayii kurulacak.
Projenin adı ‘Kandıra Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’. Topu topu yedi ilçesi olan Kocaeli’nde kurulan 13. OSB olacak.
Kandıralı bir sanayici olan Mümin Dizman’a göre, girişimin sanayiyle alakası yok: “Kocaeli’nde 12 tane daha OSB var. Yüzde 55 doluluk oranıyla çalışıyorlar. Daha önce kurulan Asım Kibar, Ali Kahya ve Aslanbey OSB’lerinde ise doluluk % 20lerde.”
“Siz niye şirketi OSB’ye taşımıyorsunuz” diye soruyorum, bu organik gübre üreticisi KOBİ sahibine: “Ben de istedim aslında. Yer yok dediler. Bence bir kısım sanayiciye buradan ucuza yer kapatmak için kurulmuş bir düzenek. Bizi içlerine almak istemiyorlar” diyor.
İstimlak mektupları
Söyleşiyi yaparken oturduğumuz kahvehaneye OSB’nin avukatından iki mektup geldi. Mektuplar köylülerin
topraklarına el konacağını bildiriyordu. Zarfı yanımda açan İbrahim Yılmaz adlı köylü sinirden köpürdü: “İmkânı yok çıkmam. Dedem Kurtuluş Savaşı verdi burada. Ben de vereceğim. Milletle devleti karşı karşıya getirmesinler!”
Bir süre sonra kahvehaneye Ahmet Uzun geldi. Kocaeli İl Genel Meclis Üyesi. Uzunca konuştuk. Sanayi bölgesi olarak belirlenen bu birinci sınıf verimli tarım arazisinin nazım plandaki değişiklikle üçüncü sınıf tarım arazisine dönüştürüldüğünü söyledi. Oysa aynı alan daha önceki nazım planda organize tarım ve hayvancılık bölgesi olarak belirlenmiş. Yani arazinin verimli olduğu tescilli. Köylünün elinden almak için değersiz gösterilen araziyi ucuza kapatıp birilerine rant sağlamak için OSB açıldığını düşünüyor.
Camiden çıkan dayanışma
Kendisiyle görüştüğümde, eski bir devrimciyle karşılaştığımı sandım. Halk isterse olur, köylü direnişi, toprakların kardeşliği…
Bir an düşündüm, acaba AKP karşıtı bir kampanya mı var diye. Sonradan öğrendim, Ahmet Bey de eski AKP’liymiş.
O da muhafazakâr bir geçmişten geliyor.
Ayrılırken de başlarımızı bir güzel tokuşturduk. Sağ geçmişten gelip, sol talepler geliştiren Ahmet Bey’e köylü güveniyor.
Akşamüstü eylemci köylerden birindeydim. Direnişin en önündeki kadınlarla tanışacaktım. Köyün ortasında bir fırının önünde buluştuk. Sonra camiye gitmeye karar verdik. Daha önce toplantılarını camide yapmışlar. Vazgeçtiler, en son 40 kişi bir eve doluştuk. 50 yaşında bilge bir köylü olan Firzat Derin’le orada tanıştım:
Bizi olduğumuz yerden debildemesinler! Tapum var. Verir miyim! Dedemden kaldı. Torunuma bırakacam. Kime ne zararım var? çoluğuma çomağıma bakıyom bu tarlayla. Oğlum İzmit’te işçi. 600 lira alıyo ayda. 400 lira kiraya gidiyo. İki çocuk, hanım. Ne yiyolarsa ben gönderiyom. çocuklara ben bakıyom. Bu köyler hep böyle. Biz bakmasak napçak işçi? Onlar da şimdi korkuyo İzmit’te.
Aslında köylünün Kocaeli’ndeki organize sanayiyi nasıl sübvanse ettiğini anlatıyor Firzat Hanım. O sırada araya öfkeli başka bir köylü giriyor, Emine Yılmaz:
Biz her şeyi burda yetiştiriyoz. Ben nereye gitçem beni atınca? İzmit’e mi gitçem? Ben kaç nüfus bakıyom İzmit’te.
Onlara kim bakçak? Allah’ın hoşuna gider mi! Devlet böyle yapar mı?
OSB rantı sanayiye karşı
Eğer OSB yapılırsa köylüden verimsiz diye alınan arazi sanayi arazisi olacak. Değeri defalarca artacak. Bu alanı eline geçirenler de fabrika kurmadan ortaya çıkan ranttan pay sahibi olacak. çünkü arazinin değeri arttığı için banka teminatı olarak göstermek mümkün. Ucuza kredi kullanmaları kolaylaşacak. AB fonları sayesinde kendilerine net sermaye aktarımı mümkün olacak. Vergi indirimlerinden yararlanacaklar. Ve diğer OSB’ler gibi arazi boş kalacak. Birileri sanayi gelmedi, bari buraya konut yapalım diyecek.
OSB kurmanın maliyeti ne? Miras yoluyla onlarca hissedara bölünmüş tarlalar için devlet para ödeyecek, devletten alanlar 20 sene boyunca minik minik geri ödeyecek. Ama köylü zaten hissedarları bulamayacağı, bulsa da iknası çok zaman alacağı ve hatta noter işlemleri için de nakit bulamayacağı için pek para alamayacak. Örneğin Şeref Derin Kandıra F Tipi Cezaevi için kendisinden zorla alınan 10 dönüm toprağın parasını benzer nedenlerden dolayı seneler geçmesine rağmen hâlâ alamamış.
Memleketin yeni fay hattı
Köyden ayrılırken Firzat Hanım uzaktaki tepeleri gösterip, “Neden orada kurmuyorlar gıda fabrikalarını?” diye sordu.
Sessizce yüzüne baktım. Başka bir köylü, Kadir Sevinç, “Bu tarlalar bizim ecdadımızın fabrikası. Burdan gıda çıkmıyor mu?” diye bağırdı. Firzat Hanım ekledi: “Dozerle gelse önüne yatacağım, alamazlar buraları.” Ve sonra bir torba lokum uzattı. “Hadi yolda yersin bunları.”
Ayrılırken düşündüm. İzmit’in altından artık yeni bir fay hattı geçiyor. Bir sosyal deprem yaşanıyor. Yalnızca boş OSB’leri yapan AKP’yi değil, önüne çıkan herkesi devirecek güçte. Bu sakin insanların öfkesi bütün Türkiye’yi sallayacak. Çünkü Manavlar, Anadolu’nun ilk Türkleri, vakur köylüler hakiki bir ölüm kalım mücadelesi veriyor. Ve topraklarından başka kaybedecek hiçbir şeyleri yok.
karasaban – 7 Kasım 2010
