Kanın herhangi bir nedenledamar bütünlüğünün bozularak kanın damardan çıkmasına kanama (hemoraji) denir.

(1)

Kanın herhangi bir nedenledamar bütünlüğünün bozularak kanın

damardan çıkmasına kanama

(hemoraji) denir.

(2)

 Yetişkin bir insanda ortalama 4.5-6 litre kan vardır.

 Bunun %10 nun kaybedilmesi ile halsizlik yorgunluk, baş dönmesi , çarpıntı gibi belirtiler görülür.

 %2o kan kaybı ile şok ve hayati

tehlike oluşur.

(3)

 Kanamalar

› Kanayan damarın tipine

› Olduğu yere göre sınıflandırılır.

(4)

Kanamalar oluştuğu damar tipine göre aşağıdaki gibi adlandırılır.

1. Arteriyel kanama

2. Venöz kanama

3. Kapiller kanama

(5)

 Arterlerde meydana gelen kanamadır.

› Açık renkli parlak kırmızı renktedir.

› Kanama fışkırır tarzdadır.

› Nadir görülmelerine karşın kısa

zamanda fazla kan kaybı oluşturması

açısından en tehlikeli ve durdurulması

en zor olan kanamadır.

(6)

 Venalarda meydana gelen kanamadır.

› Koyu renklidir.

› Yara tabanından yüzeye doğu devamlı kaynama tarzında bir kanamadır.

› Kanayan taraf kalp seviyesinden

yukarıya kaldırılırsa kanama durur veya

azalır.

(7)

 Kılcal damarlarda oluşan kanamadır.

› Devamlı ve yavaş sızıntı şeklindedir.

› Venöz kanamaya göre kanın rengi daha açık kırmızı renktedir.

› Kaybedilen kan miktarı az ve kanama süresi uzun olduğu için kanama

belirtileri geç olarak meydana gelir.

(8)

 Damarların yaralanması kanamaya yol açar

 Atar damarlardan olan kanama toplar damarlardan olana göre daha hızlı ve ciddidir.

 Büyük bir damarda meydana gelen kontrol edilemeyen kanama

ölümcüldür.

(9)

 Yaralanan bir damardan kanama başladıktan kısa bir süre sonra

kanamaya yönelik farklı mekanizmalar devreye girer.

 İlk olarak kesilen damarda bir kasılma meydana gelir. Bu kasılmanın temel amacı kanayan damarı daraltıp

kaybedilen kan miktarını azaltmaktadır.

 Daha sonra pıhtılaşma (koagülasyon)

mekanizması devre girer.

(10)

 Kanın içinde bulunan trombositler damarın hasarlı kısmında birikir ve doğal bir tıkaç oluşturur.

 Bu tıkaç başlangıçta gevşek bir tıkaçtır. Daha sonra üzerine fibrin

denen bir proteinin çökmesiyle daha sağlam bir tıkaç haline gelir.

 Bazı hastalıklarda pıhtılaşma süresi

uzar veya pıhtılaşma gerçekleşemez.

(11)

 Bu tip hastalarda en basit kanamalar bile hayatı tehdit edebilir (hemofili hastalığı)

 Kanamayı durdurma mekanizmaları yetersiz kaldığı durumlarda hastada kan kaybına bağlı olarak

› şok

› koma

› ölüm meydana gelebilir ^.

(12)

 Kanamanın önemi

› Hızına

› Yerine

› Miktarına

› Kişinin yaşına ve fiziksel özelliklerine

bağlıdır.

(13)

Kanamalar olduğu yere göre de sınıflandırılır.

1. Dış kanama

2. İç kanama

3. Vücut deliklerinde meydana gelen

kanama

(14)

 Dış kanama

› Travmalara bağlı olarak bir damarın yırtılması, kesilmesi sonucunda veya

› mevcut bir delikten (doğal) kanın

dışarıya çıkmasıyla oluşan kanamadır.

(15)

Dış Kanamada ilkyardımın amacı,

› Damardan kanın akmasını önlemek

› Kan hacmi azalmasıyla oluşan şok riskine

karşı önlem almaktır ^.

(16)

Kanamaya müdahalede en basit, risksiz,malzeme

gerektirmeyecek

yöntemden daha etkili, ancak uygulaması daha zor, riskler taşıyan

yönteme doğru bir sıra izlenmelidir. Bunlar

1. Kanayan yer üzerine doğrudan baskı yapmak,

2. Kanayan damarın kalpten geliş yolu üzerindeki özel noktalara baskı yapmak,

3. İlk iki yöntemle kontrol edilemeyen özel durumlarda, turnike-boğucu adı verilen sargı yapmaktır.

(17)

(18)

(19)

 Yaralı güvenli bir ortama alınır.

 Yardım çağrılır.

 Yaralının ABC si kontrol edilir.

 Gerekli temel yaşam desteği basamakları uygulanır.

 Yaralı sakinleştirilir

 Hastanın bayılıp yere düşme olasılığı dikkate alınarak oturması ya da

yatırılması gerekir.

 Kanamalı yer tespit edilir.

(20)

› Dış kanamalarda en etkin ve en

başarılı yöntem yara üzerine direkt tampon ya da baskı uygulamaktır

› Bu basit yöntem hemen hemen

kanamaların tamamını başka bir ek uygulamaya gerek kalmadan

durdurur.

(21)

(22)

 Bası

› Gazlı bez

› Temiz bir kumaş parçası

› Peçete

› Hatta el ile de uygulanabilir.

 Baskının uygulama süresinin pıhtılaşma süresiyle paralellik göstermesi gerekir.

 Basınç süresinin en az 10 dakika olması

lazımdır

(23)



Bu süre içinde sık aralıklarla tamponu kaldırıp kanama

kontrolü

yapılmamalıdır.

› Bu sürede pıhtı gevşektir ve baskı kalktığı zaman kanama tekrar

başlayabilir.

› Kanayan bölge hareketsiz hale getirilmelidir.

› Eğer baskı uygulanan

gazlı bez kanla ıslanmışsa bezi kaldırmadan üzerine ek bir tampon konarak basınç uygulamaya devam edilmelidir.

› Gerekirse bandaj ile sararak basınç

uygulanabilir.

(24)

 Ufak bir kanamada kesi yerinin su ve sabunla yıkanarak üzerine birkaç

dakika bastırılması kanamanın durmasına yeterli olabilir.Üzeri yara bandı ile kapatılabilir.

 Daha büyük bir yaralanmada, yara bezi üzerinden avuç ya da parmaklarla yapılacak baskı ile kanama durdurulur.

 Yeniden açılmayı önlemek için rulo, ya da, bohça haline

getirilecek yara bezleri ile, üzerine sıkı bandaj

yapılmalıdır.



(25)

 Kanamalı bölge kalp seviyesinden yukarıya kaldırılabilir. Böylece yaralı bölgeye giden kan miktarı azalır ve kanamanın durması çabuklaşır.

 Eğer kanayan bölge kollar bacaklar gibi vücudun uç kısımlarında ise

yaralanan bölgeye giden atardamara

dıştan bası uygulayarak kanamanın

durması sağlanabilir.

(26)

 Kanama durmuyorsa kanayan yere en yakın basınç noktasına basınç uygulanır.

› Şah damarı- boyunun ön yan noktasına

› Köprücük kemiği üzeri- kola giden atardamar

› Koltuk altı- kola giden atardamar

› Kasık-bacaklara giden atardamar

› Uyluk- bacaklara giden atar damar

(27)



Doğrudan baskı ile kontrol edilmeyen kanamalarda,

kanamanın yerine

uygun bir noktadan, baş parmak veya yumruk ile baskı yapılarak, kanı

getiren arter sıkıştırılır.



Bu uygulamadaki prensip yaralanma

bölgesine kan götüren

arteri parmakla kemik

arasına sıkıştırmaktır.

(28)

 Parmakla baskı uygulamak zor ve yorucudur.

 15 dakikadan fazla uygulamak mümkün değildir.

 Çoğunlukla yaraya birden fazla büyük arterden kan gelir ve şiddetli

kanamaların kontrolünde bu yöntem ilk

ve tek yöntem olmamalıdır.

(29)

 Kanamalarda baskı yapılacak damarlar.

 Boyun-şah damarı

 Köprücük kemiği üzeri- Kol atar damarı bası yeri

 Koltuk altı- Kol atar damarı bası yeri

 Kolun üst bölümü- Kol atar damarı bası yeri

 Kasık- bacak atardamarı bası yeri

 Uyluk - bacak atardamarı bası yeri

(30)

 Kanama çok fazla ise şok pozisyonu verilir.

 Kanayan yaranın içinde yabancı cisim varsa çıkarmaya çalışılmaz.

 Kırık kemik uçları görülüyorsa içeriye ittirilmez. O bölge hareket ettirilmez.

 Kanayan bölgenin dışında hastanın üstü

örtülür. Yapılan sargı görülmelidir.

(31)

 Yukarıda önlemler yapılmasına rağmen kanama durmuyorsa

kanamanın durdurulması için son çare olarak turnike uygulanır.

 Turnike büyük atar damar

kanamalarını durdurmak için tek

kemik üzerinden basınçlı sargı

uygulamasıdır.

(32)

(33)

(34)

Turnike uygulanacak durumlar

 Kanamayı durdurmaya yönelik bütün

uygulamalar gerçekleştirilmesine karşın kanama durmamışsa

 Uzuv kopması varsa

 Birden fazla yaralı varsa ve ilkyardımcı yalnız ise

 Engebeli ve uzun bir mesafe gidilecekse

 Sağlık personelinin gelmesi uzun

sürecekse

(35)

 Turnike uygulaması sırasında dikkat edilecek noktalar

› Turnike uygulamasının yapıldığı saati yazarak yaralının üzerine kolayca

görülebilecek yere koyulur.

› Turnikenin üzeri örtülmez

› Kullanılacak malzemenin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.

› İp tel gibi kesici malzemeler

kullanılmamalıdır

(36)



Turnike kanama duruncaya kadar sıkılmalı, kanama durduktan sonra daha fazla

sıkılmamalıdır.



Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir.



Uzun süreli kanamalardaki turnike

uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-30 dakikada bir turnike 5-10 saniye gevşetilmelidir.

Gevşetilince kanama olmasın diye yara üzerindeki pansuman steril bezle bastırılmalıdır.



Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere

uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın

beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz.

(37)

 Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir.

Ancak organın koptuğu yere yakın olan ve deri bütünlüğünün

bozulmadığı bölgeye uygulanmalıdır.

(38)

(39)



Üçgen bandajı 8-10 cm olana kadar katlanır



Bandaj yaranın proksimaline yaraya mümkün olduğu kadar yakın olarak iki kez üst üste sarılır.



Bir düğüm atılır.



Düğümün üzerine çubuk yerleştirilir.

(40)

 Bandajın uçları ile çubuğun

üzerinden iki kez düğüm yapılır.

 Çubuğu tutup

kanama durana

kadar turnikeyi

sıkıştırmak için

çevrilir.

(41)



Kanama durunca çubuk tespit edilir ve yara sarılır.



Turnikenin yapıldığı saat yazılır.

(42)

 Parmak el kol bacak gibi vucud

kısımlarının vücutla olan ilişkisinin kopmasına organ kopması denir.

 Organ kopmasına müdahale edilmezse

› Kanama nedeni ile yaşam tehlikeye girer.

› Organ kaybı fiziksel görünüm bozukluğu,

fonksiyon bozukluğu nedeni ile önemli

ruhsal sorunlar yaratır.

(43)



Yaralı yatar pozisyona getirilir

›

Bilinçli ise şok pozisyonu

›

Bilinçsiz ise koma pozisyonuna sokulur



Kopma bölgesine boğucu sargı uygulanır.



Kopan organ temiz su geçirmez plastik kap veya torbaya konur.



Bu torba içinde buz olan başka bir torbaya konur.



Kopan organ buzla doğrudan temas etmemelidir.



Kopan organ ile hasta aynı araçla taşınmalıdır.

(44)

Vücutta bulunan kapalı boşluklardan biri içine veya organ içine olan

kanamadır.

(45)

 İç kanamanın nedenleri

› kapalı yaralanmalar

› kırıklar,

› delici aletlerle yaralanmalar

› bazı hastalıklardır.

 İç kanama en sık karın boşluğuna olur ve

fark edilmesi zordur.

(46)



Vücud yüzeyinde belli olmayan bulgular kan kaybına bağlı olarak gelişen hipovolemik şoka bağlı bulgulardır.

›

Baygınlık hali baş dönmesi

›

Zayıf ve hızlı nabız

›

Soğuk ve nemli deri

›

Donuk ve mat gözler

›

Genişlemiş pupilla

›

Hipotansiyon

›

Susuzluk hissi

›

Huzursuzluk

›

Bulantı kusma

›

Hızlı ve yüzeysel solunum

(47)

 İç kanamanın kontrolü nedenine bağlı olarak yapılmalıdır.

 İç kanama olduğundan şüphe edilen hasta derhal hastaneye

götürülmelidir.

(48)

 İç kanamalarda ilkyardım

› Yaralının bilinci ve yaşam bulguları değerlendirilir

› Kusması varsa başı yana çevrilerek kusmuğun akciğere gitmesi önlenir

› Tıbbi yardım istenir

› Baş ve göğüste kanaması olmayan yaralılarda üzeri örtülerek ayakları 25-30 yukarı kaldırılır.

› Yaralıya yiyecek içecek verilmez

› Yaralı hareket ettirilmez

› Yaşam bulguları 2-3 dak aralıkla değerlendirilir.

(49)



Hematemez: Kusmukla kan gelmesi



Hemoptizi: Öksürükle kan gelmesi



Melena: Katran gibi siyah renkli feçes



Hematoşezi; Rektumdan parak kırmızı renkte kan gelmesi



Hematüri: İdrarda kan bulunması



Epistaksis: Burun kanamasıOtoraji: Kulak kanaması



Hematoraks: Parietal ve visseral plevra yaprakları arasında kan bulunması



Metroraji: kadınlarda periyodik kanamalar dışında

oluşan kanama

(50)

 Peteşi: Nokta şeklinde

kanama

 Purpura: Deri ve

mukozalardaki küçük kanamalar

 Ekimoz: Deride kılcal

damarlardaki kanamaya bağlı olarak gelişen mavi- siyah renk değişikliği

 Hematom: Deri altında

kan birikmesinin

oluşturduğu kitle

(51)

 İç kanamalar genellikle 4 boşluk içine olur.

 Kafa

 Göğüs

 Karın

 Kalça

(52)

 Kafa içine olan kanamalar

› En sık sebebi travmalardır.

› Diğer bir sebebi yüksek tansiyondur

› Çoğu kez kalıcı sakatlıklara neden olabilir.

› Kaybedilen kan miktarı fazla değildir. bu

nedenle hipovolemik şok oluşmaz.

(53)

 Göğüs içine olan kanamalar

› En sık sebebi göğüse olan delici ve künt

travmalardır.Akciğer, kalp ve kalbe giren

çıkan damarlar zarar görerek kanamalar

oluşur.

(54)

 Karın içine olan kanamalar

› Dalak veya karaciğer yaralanması

› Diğer organların yaralanması

› Akut karın tablosu oluşur.

(55)

 Kalça içine olan kanamalar

› Genellikle yaralanma sonra kalçayı

oluşturan kemikler ayrılarakmesena, idrar yollarını yaralayıp kanamalara yol açabilir.

› Kalça boşluğunda çok fazla kan birikebilir.

› Kalçada kırık tespit edilmiş ve giysilerinde kan varsa durum önemli olabilir.

› Kalça bölgesini hareket ettirilmeden

taşınması gerekir.

(56)



Burun kanamasıdır.



% 80 ni tehlikesiz kanamalardır.

Burunun ön bölgesinden lokal bir damar yaralanması sonucunda ortaya çıkar.



Burunun arka kısmından , kafa tabanı,

paranasal sinüslerden kanamalar daha

ağır kanamalardır.

(57)



Çocuk ve gençlerde (ön bölge)

› Travma

› Kuru hava

› Burun karıştırılması

› Grip-nezle gibi enfeksiyonlar



Yaşlılarda (arka bölge)

› Hipertansiyon

› Kalp-damar hastalığı

(58)

Özellikle burunun ön bölgelerinde olan kanamalarda

 Hasta oturtulur.

 Hasta sakinleştirilir.

 Hastanın başı hafifçe öne eğilir.Burun kanatları iki parmak arasında

kuvvetlice 5 dakika süre ile sıkılır.

 Ağızdan nefes alması sağlanır.



Üst dudak ile diş etleri arasına rulo sargı bezi

yerleştirilerek üzerinden bastırılır.

(59)



Enseye ıslak soğuk sargı bezi konur



Burun köküne buz konur



Bu önlemlere rağmen 10 dakika içinde kanama durmuyorsa tıbbi yardım istenir.



Kanama durur ise hastaya bir süre

burnunu temizlememesi ve kuvvetli

sümkürmemesi söylenir.

(60)

 Burun kanamasında sakıncalı uygulamalar

› Hastayı sırt üstü yatırmak burnu kalp düzeyine getireceği için kanamayı

arttırır.

› Başın geriye doğru atılması boyun toplar

damarlarının sıkışmasına sebep olarak

kanamayı arttırabilir.

(61)

 Burunun arka kısmından kaynaklanan kanamalarda

› Burunun ön kısmında olan kanamalarda yapılan girişimler ilk önce yapılır.

› Gerekirse rahatlamayı sağlamak amacıyla mide sondası uygulanır.

› Kan kaybını yerine koymak için Ringer Laktat çözeltisi

› Hipertansiyon tedavisi

› Dekonjestan burun damlası verilir

(62)

 Kanama durmuyorsa veya yeniden kanamaya eğilim gösteriyorsa

 Kanama çok hızlı ve kan kaybı miktarı çok fazla ise

 Kanama nedeni ile yorgunluk ve halsizlik hissediliyorsa

 Kanama burun arkasına doğru

oluyorsa

(63)

 Burun kanaması olan bir kişi

› Hasta sırt üstü yatırılmamalı

› Burun deliklerinden içeri pamuk ve benzeri madde sokulmamalı

› Sümkürmemeli

› Konuşması yutkunması ve öksürmesi

engellenmeli

(64)

 Mide barsak kanalında oluşan kanamalar yaşamı tehdit eden

hemorajik şok olaylarının büyük bir kısmını oluşturur.

 Mide-barsak kanamaları

› Üst gastrointestinal kanamalar (tüm kanamaların % 90’nı oluşturur)

› Alt gastrointestinal kanamalar (% 1

jejenum ve ileumdan, % 9 kolorektal

bölgeden kaynaklanır.

(65)

 Ülser ve varis kanamaları

 Gastrit

 Mide ve barsak

kanserleri

(66)

 Hametemez

 Melena

 Hematoşezi

 Solukluk

 Üşüme soğuk terleme

 Huzursuzluk

 İleri dönemde bilinç bozuklukları

 Taşikardi

 Hipotansiyon

 susuzlık

(67)

 Vücut üst kısmı yüksekte yarı yatış

 Hava yolları açık tutulur

 Mide sondası

 Kanama ile kaybedilen sıvının yerine konması

 Sedasyon

(68)

 Kulak

kanamaları kafa travmalarından sonra meydana gelirse çok

önemlidir.

 Kanama iç

kulakta veya dış

kulakta olabilir.

(69)

 Nedenleri

› Dış kulakta yaralanma

 Kulak yolunda zedelenme

 Kafa travmaları

 Yüksek basınca bağlı

kulak zarı yırtılmaları

(70)

 Ağrı

 İşitme güçlüğü

 Baş ağrısı

 Bilinç kaybı

(71)



Hasta yarı oturulur duruma getirilir Baş yaralanan tarafa eğilir.



Veya kanayan kulak alta gelecek şekilde yatırılır.



Baş ve boyun desteklenerek hareketlerine engel olunur.



Kulak emici bir sargı bezi ile sarılır.



Kulağı tıkamaya kan akımını durdurmaya çalışılmamalıdır.



İlkyardımın ABC si

değerlendirilmelidir .

(72)

 Nedeni

› Dil diş dudak travmaları

› Diş eti hastalıklarıdır.

 İlkyardım

› Yaralı oturtulur

› Baş hafifçe öne eğilir. Kanın akciğerlere ve yemek borusuna kaçması önlenir.

› Kanayan yere tamponla basınç uygulanır.

(73)

 Belirtiler

› Baş ağrısı baş dönmesi

› Yüz kızarması

› Bilinç kaybı ile kişinin yere düşmesi

› Hızlı nabız

› Hırıltılı solunum

› Göz refleksinde kaybolma

› Hastada tam ya da yarım felç meydana

gelebilir.

(74)

 İlkyardım

› Felçli tarafa döndürülür.

› Baş vücut doğrultusunda ve biraz yukarıda yana çevrilmiş olarak tutulur.

› Sıcak tutulur

› Hareket ettirilmez.

(75)

 Hasta ilk gün 3-4 saatte bir uyandırmalı

 İlk 24 saatte

› Başağrısı

› Bulantı

› Baş dönmesi oluyorsa hemen hastahaneye gidilmeli

 Uyku ilacı, sedatifler ve alkol en az

24 saat verilmemeli

(76)

 En az 48 saat ağır aktivitelere izin verilmemeli

 İlk 48 saat içinde aşağıdaki

hareketlerin yapılmasını önlemek

› Burun sümkürme

› Kulak temizleme

› Ikınma

› Öksürme

(77)

Kanın herhangi bir nedenledamar bütünlüğünün bozularak kanın damardan çıkmasına kanama (hemoraji) denir.