T a r i h ve T u r i z m
Jübiter mâbedinin ön görünüşü
Kütahya'da
Ç A V D A R H İ S A R H A R A B E L E R İ (Aezani )
Yazan : Prof. Dr. Süheyl ÜNVER
Eski Kütahya Valisi aziz arkadaşım Hamlıt Os-kayin refakatinde otomobille Kütahya'dan 60 Km. mesafede Çcivdarhişara gittik. (1 941 ) Vali Basın U-rmılm Müdürlüğünjden buradaki Jübiiter mabedinin şimdilik ayakta d u r a b i l m e s i n i temiın için tahsisat j â l
-muşitı. Abide tarih kurumunun Mimarı Kütahyalı Sü-leyman Şahaibıln nezareti altında tamir olunuyor, sü-tuinîaırı takviye ediliyordu.
Hamiit Osikay'm bu yurt severliği ve âîbüdeleve ka;rşı gösterdiği alâka sitayişe değer. Şehiri dolaş-tık, hemen yanında Çavdar hisa<r denilen biır köy vardır. Burada eski âbidelerin öteye beriye yıkılmış
taşlarından Iköyün her evine taşınmış ve kullanılmış parçalar var.
Şehrin yanında kenarları rııhtımlı, belki zemini merımier veya taş döşeli derenin üstündeki köprüden geçtik, Jübiter ma/bedine varmak pek heyecanlı bir sevince sebep oldu. Mabedin altında ü z e r i kemerli
Jübiter mabedinin diğer bir görünüşü
• •
L
•
• • • •
m
•
m
• •
• •
•
m
[
•
•
•
•
1 ı —•
•
•
•
•
m
•
m
•
m
•
m
•
m
1 ••
•
M
•
m m m m •
• •
•
Jübiter mabedinin plânıBugün taranmış kasımlar kalmıştır.
aldtığıfm köylüye vermiş. Burada bâr çok p a r a ve yü-zük taşları çıkıyor. Çavde.r Hisarın her hangi bir nok-tası kazılışa, mutlak eski bir şeyler bulmak kabil o-luyor.
Buraya eskiden geden araştırana ve kazı yapan garplılar bir çok şeyler götürmüşler. Yalnız büyük Jübiter mabedinin damında bulunan ve halen
zede-lenmiş bilr halid'e yerde yata„n Apollonun başı dur-maktadır. Etrafı taıhlt'a p'arde ile örtülerek muhafaza ediliyloir.
(Aeza,nıi) küçük Frijya'nm meşhur şehirleı'in-dendir. Vaktiyle her iki Frijyada da büyük ve küçük 280 şehir olduğu «Öharlels Texier» in küçük Asya eserinde yazılıdır. Çavdar hisar da bunlardan biridir. Charles Texier buralarını gezmiş, âbidelerin plân ve maktalarını hazırlamış nihayet eserinde neşir etmiş-tir. Bir aısır evvel hazırlanan bu resimlere göre Çav-dar hisajr harabeleri yalnız (Jübiter) mabedinin o zamanki hali isitiisna olunursa, büyük tahribata uğra-mıştır. Rivayete göre Tantal c(ğlu Aezani tarafından kurulmuştur. (1 ) Burası İzanitit ismindeki memleke-tin idare merkezi imiş. Burada basılmış paralar
\
Çavdar Hisardan muhtelif görünüşler
Sıra ile : İpodromun yan girişi. Büyük amfi. Tiyatronun Sahne kısmı. Hipodromda bir kemer. Apollon Heykelinin başı Jübiter mabedinin altındaki galeri
luırimuştur. Jübiter mabedi beyaz mermerden yapıl-mıştıır, eski şehrin orteısına isabet eder. Jülbiten mabe-di ile H podromun Roma imparatoru A-driyen za-manında yapıldığı söy'lenmejkedir. Tiiyatro binası yirmi bin kişiyi alacak derecede büyüktür. Bundan
şehrin »skiden pek kalabalık olduğu anlaşılır. Ma-bedin altındaki kemerlli dehlizler «galeri» 1926
yı-lında yapılan kazıda meydiana çıkmıştır. Derinliği zeminden 8,5 metnedir.
