YEMLİK YAĞLAR. Prof. Dr. Zehra SELÇUK

YEMLİK YAĞLAR

Prof. Dr. Zehra SELÇUK

 Yağlar yağ asitleri + gliserol

 Hayvan ve bitki dokularında bulunan

 Organik eriticilerde eriyebilen organik bileşiklerdir.

 Karbonhidrat ve proteinlerin yaklaşık 2-2.5 katı kadar enerji değerine sahiptir.

 Ekstrametabolik ve ekstrakalorik etkileri sonucu bu değer 3,8’e kadar ulaşabilir.

 Karma yemlerde MEnin %8-15’i YAĞ

 Linoleik asit

 Linolenik asit ESANSİYEL*

 Arahidonik asit

 Yağlar, insan gıdası olarak tüketilmeyen yağlar YEMLİK YAĞLAR olarak

değerlendirilir.

Yağ yapısında protein ve su – Asitlik

Rendering (yüksek sıcaklık)

Lipidler Weende Analiz Ham Yağ Sistemi

Eterde eriyen yağ benzeri maddeler Pigmentler

Eterik yağlar Sterinler Lesitinler

HAM YAĞ

AVANTAJLAR

 Enerji

 Esansiyel yağ asitleri*

 Linoleik asit*

 Yumurta tavuğu rasyonu %1,5

 Broiler rasyonu %1,2

YEMLİK YAĞLARIN ÖNEMİ

 ADEK emilimi ve taşınması

 Yemden yararlanma oranı +

 Lezzet

 Yemin tozuması –

 Yem fabrikasında makine ve ekipmanların ömrünü uzatır

 Yemlerin homojenizasyonu* +

 Yapı taşı

 Ekstrakalorik Ekstrametabolik etki

ME* Sinerjetik etki*

NET E* Doymamış Doymuş Protein ve CHO

Yemlerin geçiş hızı*

Absorpsiyon

 Sıcak stresini azaltır*

 Yumurta büyüklüğü ve ağırlığı* +

 Süt verimi +

Yağ Asitleri

 1. Doymuş yağ asitleri:

C-atomları arasında TEK BAĞ bulunur ve genelde 4-18 C atomu kapsarlar

 2. Doymamış yağ asitleri:

C-atomları arasında ÇİFT BAĞ bulunur ve 16-20 C-atomu kapsarlar

Doymamış yağlar doymuşlara göre daha fazla ENERJİ

YEMLİK YAĞLARIN SINIFLANDIRILMASI

 İç yağ (don yağı)

 Rendering işlemi

 40 °C üzerinde erir

 Tavuk yağı

 Tavuk gövdesi ve iç organlarından ayrılan yağların ve diğer yenilmeyen organların rendering tesislerinde işlenmesi

 Bitkisel yağ

 Bitkisel yağlar+ yağların rafinasyon yan ürünü asit yağ ile yağ asitleri distilatı

 Daha çok doymamış yağ asitlerinden oluşur.

 Kullanılmış yağlar*_Yasaklanma baskısı

 Balık, et, patates gibi gıdaların restoran ve hazır gıda imalathanelerinde yağlarla kızartılması sonucu oluşan yağlardır.

 Yellow grease adı da verilir.

 Karışık yağlar

 İç yağ, tavuk yağı, asit yağ, restoran yağları gibi yağların karışımıdır.

 Asit yağlar

 Bitkisel ham yağların insan tüketimi için işlenmesi sırasında ortaya çıkan yan ürünler asit karakter alması için sülfirik asit ile muamele edilir.

 Renkleri koyu, serbest yağ asiti içeriği yüksektir.

 By-Pass Yağlar*

 NED şiddeti Azaltıcı

 Döl verimi sorunlarını

 1. Doymamış yağ asitlerinin H ile doyurulması

 2. Yağların sabunlaştırılması (Ca %9)*- Yaz asidozu etkisini artırabilir

 Sıcakta hidrojenize tercih

Yemlik yağların değerliliğini etkileyen faktörler

 Yağın yapısı

 Kısa ve orta zincir uzunluğundaki yağ asidine sahip olan yağlar uzun zincirli olanlara göre daha kolay absorbe edilir

 Doymamış yağ asitlerinin metabolik

enerji değeri doymuş yağ asitlerine göre daha yüksektir.

Hayvan ile ilgili özellikler

CİVCİV PİLİÇ

 Yağlar arasındaki sinerji

 Yağ karışımlarının enerji değeri karışıma dahil edilen yağların her birinin ayrı ayrı ölçülen değerinin toplamından daha yüksektir.

 Yemin mineral içeriği

 Mineral maddelerle birleşen yağlar sabunları oluşturur. Oluşan sabunun çözünebilirliğine bağlı olarak sindirilebilirlik etkilenir.

 Oksidasyon

 Tat, koku, renk gibi özelliklerini etkiler

 Okside olmuş yağ asitleri potansiyel toksin özelliği gösterir

 Diğer besin maddelerinin de sindirilme derecelerini ve yararlanılabilirliğini azaltır.

 Peroksit sayısı*_Acılaşma

 Yağ asitlerinin doymamışlık/doymuşluk

 SE değeri üzerine etkilidir.

 Oran artıkça yağın enerji değeri artar.

 Hayvansal ve bitkisel yağların dengeli karışımı

 Serbest yağ asiti içeriği

 Trigliseritler belli koşullarda gliserol ve serbest yağ asitlerine parçalanabilmektedir.

 Acılaşma?

 Safra tuzu

 Yağ asitlerinin bağırsaklardan emilebilmelerini sağlayacak misel oluşumu için gereklidir.

 Selüloz oranının rasyonda artması sindirim sisteminde misel oluşumunu engellemektedir.

Yemlik yağlarda kalite kriterleri

 Su içeriği

 Rafinasyon yan ürünü yağlarda su daha fazla bulunur.

 Oksidatif acılaşmaya yardımcı olduğundan yağa su karışmasına engel olunmalıdır.

 En üst seviyesi %1

 Tortu

 Normalde dibe çöker ancak bazen süspansiyon halinde çökmeden kalabilir.

 Yem imalatından yemlik yağı filtre etmek gerekir.

 Katı partiküller; kıl, deri, kemik ve polietilen parçacıklar

 Maksimum miktar %0.5

 Titre değeri

 Yağın katılaştığı noktanın ºC cinsinden ifadesidir.

 Ham madde özelliğidir.

 Sabunlaşmayan madde

 Yağın sabunlaştırılmasından sonra spesifik solventlerle ekstrakte edilen ve solventin buharlaştırılıp kurutulmasından sonra ele geçen uçucu olmayan yabancı sıvı maddelerdir.

 Zamklar, lesitinler, steroller, tokoferoller, pigmentler, mumlar, vitaminler ve mineral yağlar bu gruba dahildir.

 Asit yağlarda sabunlaşmayan maddeler ham yağlara göre fazla bulunur.

 Maksimum %1 olması istenir

 Tavuk yağları için %2.5

 Karışık yağlar için %3.5

 Sabunlaşma değeri

 Bir gram yağı sabunlaştırmak için gereken potasyum hidroksitin mg miktarıdır

 Molekül ağırlığının göstergesidir.

 Sabunlaşma sayısı yüksekse kısa zincirli yağ asit miktarı fazladır.

 İyot değeri

 Yağların doymamışlığının ölçüsüdür.

 100 g yağın absorbe ettiği I miktarıdır.

 İyot miktarı ne kadar yüksekse, doymamışlık o kadar fazladır.

 Toplam yağ asitleri

 Serbest ve gliserole bağlı yağ asitlerini kapsar.

 İyi kaliteli yağlar en az %90 toplam yağ asiti içerir.

 Serbest yağ asitleri

 Gliserole bağlı olmayan yağ asitleridir.

 Oksidasyonun bir belirtisidir

 Yemlik yağlarda en fazla %15

 Restoran yağı içerirse %20

 Karışık yağlarda ise %30

 Antinutrisyonel faktör

 Erüsik asit_Kolza tohumu

 Siklopropanoid yağ asitleri_Pamuk tohumu

 Pestisid kalıntısı

 Peroksit değeri

 Yağlarda acılaşmanın ölçüsüdür.

 1 kg numunede belirli bir süre içinde oksidasyon sonucu oluşan peroksidin miliekivalan olarak ifadesidir

 Yağın analizinin yapıldığı andaki oksitlenme düzeyinin ölçüldüğü ve daha sonra değişebileceği göz önüne alınarak bu değere bazen ilk peroksit değeri denir.

 5 mEq/kg altında ise yağ acımamış

 En yüksek değer 20 mEq/kg

Oksidatif Acılaşma

 Yağ asiti Hidroperoksit

 Peroksit

 Aldehitler Ketonlar

Hidrojenasyon

 Doymamış yağ asitlerindaki çift C-bağına hidrojen katılmakla aynı karbon atomuna sahip doymuş yağ asitlerinin elde

edilmesidir.

 Oleik asite hidrojen bağlanması ile

stearik asit oluşumu buna örnek olarak verilebilir.

 RUMİNANTLAR TARAFINDAN TÜKETİLEN YEMLİK YAĞLARIN RUMENDE

HİDROJENASYONA UĞRAMASIDIR.

Ruminant rasyonlarında doymamış yağ asitleri fazla miktarlarda

bulunduğu halde vücut yağlarının doymuş yağ asitlerince zengin

olmasının en önemli nedeni

DEPOLAMA

 Neopren dışında lastik ile bakır ve

alaşımlarını içeren metaller peroksidan

 Depolama tanklarındaki vanalar, borular bu maddeleri içermemeli

 Serin yerde

 Depolama tankları düzenli aralıklarla temizlenmeli

 Nem ve hava ile en az temas_Yağ pompaları