ANAYASA HUKUKU
VĐZE SINAVI CEVAP ANAHTARI ---
Hitit Üniversitesi ĐĐBF Đktisat Bölümü (Đ.Ö.) 7 Nisan 2010 Saat 17.00 (206 nolu Derslik) ---
1- Dünyada anayasacılık hareketleriyle ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Anayasacılık hareketlerinin amacı siyasal iktidarın görevlerinin onun üzerinde ve onun da bağlı olduğu hukuk normlarıyla belirleyerek belli bir çerçeve içinde hareket etmesini sağlamaktır.
B) Dünyada ilk yazılı anayasa 1787 tarihli Amerika Birleşik Devletleri anayasasıdır.
C) Đngiltere’de anayasa yazılı kurallara bağlanmamış olmakla birlikte, Manga Carta Libertum, Petition of Rights, Habeas Corpus Act gibi çok önemli yazılı anayasal belgeler vardır.
D) Anayasa normları genelde tek bir yazılı metinde toplanmakla birlikte, 1875 tarihli Fransa Üçüncü Cumhuriyet Anayasasında olduğu gibi, birden çok belgede yazılı hale getirilebilir.
E) Osmanlı Devleti padişahlıkla yönetildiği için anayasacılık hareketlerinden etkilenmemiştir.
GEREKÇE: Osmanlı Devleti’nde 1870’li yıllardan itibaren Genç Osmanlıların öncülüğünde anayasacılık fikri gelişmiş; ilk defa 1876 yılında Kanun-i Esasi kabul edilmiştir. Diğer şıklar anayasacılık hareketleri bakımından doğrudur.
2- Aşağıdaki ifadeleri dikkatlice okuyunuz.
I. Brezilya Anayasasının petrol kökenli yakıtlar ile alkol yakıtı ve yenilenebilir diğer hammaddelerden üretilen yakıtların satışı ile ilgili 238. madde.
II. Lüxemburg Dükalığı Anayasasının Dükalığın demokratik parlamenter sistem ile yönetildiğini düzenleyen 51. maddesi.
III. TC Anayasasının “Cumhuriyetin nitelikleri” ni düzenleyen 2. maddesi.
IV. TC Anayasasının “Orman köylüsünün korunması” kenar başlıklı 170. maddesi.
V. Avrupa Konseyi Venedik Komisyonunun parti kapatma ve seçimlerle ilgili kriterleri.
Yukarıdaki hükümler değerlendirildiğinde hangisi/hangileri maddi anlamda anayasa içinde yer almaz?
A) I ve II B) I, II ve V C) III ve IV D) Yalnız IV E) Yalnız V
GEREKÇE: Maddi anayasa, bir devletteki temel organların kuruluşu, işleyişi ve temel hak ve özgürlüklerle ilgili normların bütünüdür. I. ve IV. maddelerdeki hususlar maddi anayasa ile ilgili değildir.
AÇIKLAMA: Doğru cevap seçenekler arasında verilmediği için bu soru iptal edilmiştir. Sorunun puansal değeri bütün öğrencilere eşit olarak yansıtılmıştır.
3- Aşağıda, bir televizyon programında geçtiği varsayılan tartışmaları dikkatlice okuyunuz.
I. Milletvekili (A): 1982 Anayasasının sorunu kazüistik oluşudur. Anayasa o kadar ayrıntılıdır ki; buna gerek yoktur. ABD Anayasasına benzer bir şekilde çerçeve anayasa yapmayı hedeflemeliyiz.
II. Milletvekili (B): Sayın vekil yanlış konulara takılmış durumda. Türkiye’de anayasayla ilgili sorun, anayasanın katı olmasıdır. Değiştirilemez maddeler yeniden bir anayasa yapma konusunda TBMM’nin elini bağlamaktadır. Biz çağa ayak uydurmak için değiştirilemez maddeleri kaldırarak, değiştirilmesi kolay olan ve böylelikle çağı her zaman yakalayan yumuşak bir anayasa yapmalıyız.
III. Gazeteci (C): Sayın vekiller hep teoriden söz ediyor. Biz pratiğe bakmalıyız. Anayasanın ne biçimde olduğu değil, önemli olan nasıl uygulandığı. Libya anayasal bir devlettir, ama anayasanın uygulanması yerine Kaddafi’nin dediği olur her zaman. Bizim hedefimiz gerçek anayasalı bir devlete ulaşmak olmalıdır.
IV. Akademisyen (D): Gazeteci beyefendiye hak veriyorum. Mesela Đngiltere’de yazılı bir anayasa yoktur. Teamüller öyle yerleşmiştir ki; adeta yazısız bir anayasa vardır. Belki bu kurallar yazılı olsa idi, bu kadar sistemli işlemezlerdi. Yani anayasanın yazılı veya yazısız oluşu değil, uygulanışı önem taşır.
Yukarıda ileri sürülen görüşler incelendiğinde, hangisi/hangileri anayasa hukuku genel esasları bakımından yanlıştır? (Not: Burada sorulan fikirlerin doğru olup olmadığı değil; konuşmacıların kullandıkları anayasa hukuku terimlerinin doğru kullanılıp kullanılamadığıdır.)
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III D) III ve IV E) Hiçbiri
GEREKÇE: III. Maddede “anayasal” terimi ile “anayasalı” terimi yanlış kullanılmıştır.
Yerlerinin değiştirilmesi durumunda, doğru ifade edilmiş olurdu. Diğer maddelerdeki tabirler doğru kullanılmıştır.
4- Aşağıda sayılan durumların hangisi demokratik usulle anayasa yapımına örnek değildir?
A) Batıdaki anayasacılık hareketlerinin etkisiyle Genç Osmanlıların fikir önderliğinde, 1876 yılında Padişah Abdülhamit (II)’in kendi isteği üzerine, anayasanın yürürlüğe girdiğini ferman etmesi.
B) 1787 ABD Anayasasını yapmak üzere oluşturulan ve anayasanın yapımından sonra görevi sona eren kurucu meclis.
C) 1848 Fransız Anayasasını yapan ve anayasa yapımından sonra yasama meclisi olarak varlığını sürdüren kurucu meclis.
D) 27 Mayıs 1960 Đhtilalinden sonra Kurucu Meclis tarafından hazırlanan anayasanın 9
E) 12 Eylül 1980 Đhtilalinden sonra, Danışma Meclisi tarafından hazırlanan anayasa metninin 7 Kasım 1982 yılında yapılan referandumda %91,4 oy oranıyla kabul edilmesi.
GEREKÇE: A şıkkında verilen örnek “ferman” yoluyla anayasa yapımıdır; bu demokratik bir usul değil, monokratik bir usuldür. B ve C şıklarında “kurucu meclis”, D ve E şıklarında “kurucu referandum” yoluyla demokratik usulle anayasa yapımı söz konusudur.
5- Kanunların anayasaya uygunluk denetimini “soyut norm denetimi” ve “somut norm denetimi” olarak ikiye ayrıldığında, aşağıda verilen örneklerin hangisinde soyut norm denetimine örnek oluşturmaz?
A) Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Anayasaya aykırı bulduğu X kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine başvurması.
B) Anayasa Mahkemesi’nde görülmekte olan bir siyasi parti kapatma davasında, Siyasi Partiler Kanunundaki bir maddenin anayasaya aykırı bulunması üzerine, kapatma davasının bekletilerek, Anayasa Mahkemesinin ilgili maddenin anayasaya uygunluğunu görüşmesi.
C) Đktidar Partisi Meclis Grubunun kendi mensupları dışında 140 milletvekillinin oyu ile kabul edilen bir kanunun, Anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurması.
D) Anamuhalefet Partisi Meclis Grubunun, iktidar partisi milletvekilinin oylarıyla değiştirilen TBMM Đçtüzüğünün Anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla açtığı iptal davası.
E) TBMM’de 112 milletvekilinin imza toplayarak, iktidar partisinin milletvekilleri tarafından önerilmiş ve kabul edilmiş bir kanunun Anayasaya aykırı olduğu düşüncesiyle Anayasa Mahkemesine başvurması.
GEREKÇE: A, C, D ve E şıklarında, iptal davası (soyut norm denetimi) söz konusudur. B şıkkında ise, görülmekte olan bir davada uygulanmakta olan kanunun Anayasaya aykırı olduğu görüşü ile itiraz yoluna gidilmesi (somut norm denetimi) söz konusudur.
6- Aşağıdakilerden hangisi millet egemenliği anlayışı ile bağdaşır?
A) Giresun’dan seçilen bir milletvekilinin sadece seçildiği çevreyi temsil etmesi.
B) Hakkari milletvekilinin halkın getirdiği taleplerin tümünü TBMM Genel Kuruluna götürmekle görevli olması.
C) Milletvekillerinin milletin temsilcisi olarak hazineden maaş almaları.
D) Milleti oluşturan bireylerden 18 yaşını dolduranlara oy hakkının tanınması ve bireylerin bunu serbestçe kullanması.
E) Bütün milletin temsilcisi olarak Edirne Milletvekilinin Roman derneklerinden gelen bir yasa önerisini TBMM Genel Kuruluna taşımak zorunda olması.
GEREKÇE: Millet egemenliği anlayışında, milletvekili bütün milletin temsilcisidir ve bu sebeple maaşlarını hazineden alırlar. Doğru cevap C şıkkıdır.
AÇIKLAMA: A şıkkı yanlıştır, çünkü millet egemenliği anlayışında bir milletvekili seçildiği çevrenin değil, bütün milletin temsilcisidir. B ve E şıkkında, milletvekilinin halkın önerisini Meclise taşımasının “görevi” veya “zorunlu” olduğu yer almaktadır. Bu millet egemenliği ile bağdaşmaz. D şıkkında ise, oy hakkının kullanılmasının serbest olduğu belirtilmiştir. Millet egemenliğinde oy hakkının kullanılması bir görevidir. Bu sebeple A, B, D ve E şıklarında yazılı ifadeler, millet egemenliği ile bağdaşmaz.
7- Aşağıdaki ifadeleri dikkatlice okuyunuz.
I. Başkan Obama’nın 2008 Dünya Ekonomik Krizi sonrası kongreden 700 milyar dolar tutarında ek bütçe geçirmek istemesi.
II. 1998 yılında Amerikan Başkanı Clinton’un Monica Lewinsky adlı Beyaz Saray sekreteriyle cinsel ilişkiye girmesi nedeniyle impeachmenta uğraması.
III. Hugo Chavés’in Venezüella Bolivar Cumhuriyeti Halk Meclisi ve Senatosuna, enerji kaynaklarının millileştirilmesi yönünde kanun çıkartılması amacıyla mesaj göndermesi.
IV. Başkan Obama’nın yürürlüğe girmesini uygun görmediği ve geri gönderdiği bir kanunun Kongre’den üye tam sayısının 2/3 oyuyla yeniden kabul etmesi durumunda, yayımlamasının zorunlu olması.
Yukarıdaki durumların hangisi/hangileri başkanlık sistemde yasama-yürütme etkileşimine örnek olamaz?
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III D) Yalnız IV
E) Hepsi örnek olabilir
GEREKÇE: I., II, III. ve IV. maddelerde yasama-yürütme etkileşimine örnek vardır. I) Başkanın hazırladığı bütçenin uygulanabilmesi için kongre onayının gerekmesi. II) Kongrenin suç işleyen Başkanı denetlemesi. III) Başkanın bir kanunun çıkarılması amacıyla parlamentoya mesaj göndermesi. IV) Başkanın Kongre tarafından kabul edilen bir kanunu veto etmesi.
8- Aşağıda çeşitli kişilerin sözlerine yer verilmiştir. Đleri sürülen görüşlerden veya durumlardan hangisi “çoğulcu” demokrasi anlayışı ile bağdaşmaz?
A) Başbakan (A): Hazırladığımız anayasa değişikliği paketiyle ilgili Mecliste temsil edilen ve edilmeyen bütün partilerin görüşlerini alacağız.
B) Đktidar Partisi Milletvekili (B): TBMM’nde 360 milletvekilinin oyu ile yapılan bir kanunun, Anayasa Mahkemesini oluşturan 11 hâkim tarafından iptal edilmesi, millet iradesini hiçe saymaktır.
C) Devlet Bakanı (C): Bu açılımlarla Hükümetimizin amacı, Aleviler, Süryaniler ve Romanlar gibi, toplumda dışlanmış kesimleri de kucaklamaktır.
D) Anamuhalefet Partisi Grup Başkan Vekili (D): Đktidar partisinin çoğunluğuna dayanarak kabul ettiği X kanununun iptali için Anayasa Mahkemesine dava açacağız.
E) Muhalefet Partisi Milletvekili (E): Sunmuş olduğum bu kanun teklifinin siz sayın TBMM üyeleri tarafından kabul edilmesi, kahveci esnafının derdine gerçekten çare olacaktır.
GEREKÇE: Çoğunlukçu demokrasi anlayışı, tek karar verici olarak çoğunluğu gördüğünden, bunu denetleyici nitelikte olan Anayasa yargısını kabul etmez. Diğer şıklar çoğulculuk ile bağdaşır.
9- Türk anayasa hukuku açısından olağanüstü hal rejimlerinde temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasıyla ilgili olarak aşağıdaki ifade veya durumlardan hangisi yanlıştır?
A) Olağanüstü hal rejimlerinde bir hakkın veya özgürlüğün sınırlanmasıyla hedeflenen toplumsal yarar ile sınırlama derecesi bir denge içinde olmalıdır.
B) Çekirdek alan, olağanüstü durumlarda dahi devletin dokunamayacağı, insana özel bırakılan hak ve özgürlük alanıdır.
C) Olağanüstü hal rejimlerinde temel hak ve özgürlükler kısmen veya tamamen
D) Olağanüstü hal rejimlerinde gereken durumlarda kişilerin telefonları, e-posta yazışmaları, mektuplaşmalar ve diğer haberleşmeler takip edilebilir.
E) Olağanüstü hal rejimlerinde temel hak ve özgürlüklerin düzenlendiği anayasa maddelerinde belirtilen bir özel sebebe dayanmadıkça, hak ve özgürlükler kısıtlanamaz.
GEREKÇE: Olağanüstü hal rejimlerinde anayasaya aykırı tedbirler alınabilir. Bu tür durumlarda sınırlamanın anayasaya uygun olması aranmaz (AY, m. 15/1). Diğer şıklardaki ifadeler doğrudur.
10- 1975 tarihli Đsveç Devleti Anayasasına göre:
İsveç Hanedanından olan kral ya da kraliçe devlet başkanıdır (m. 5). Yürütme gücü Hükümettedir ve Hükümet Parlamentoya karşı sorumludur (m.6). Yasama gücü Parlamentoya aittir (m. 4). Parlamento bütün İsveç halkı adına yasama yapar.
Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda Đsveç Devletinin özellikleri sırasıyla (şekil – yapı – hükümet sistemi) nasıl ortaya çıkmaktadır? (Not: Sadece verilen bilgileri dikkate alarak cevaplayınız).
A) Cumhuriyet – federal devlet – iki meclisli parlamenter sistem B) Cumhuriyet – üniter devlet – başkanlık sistemi
C) Monarşi – federal devlet – meclis hükümeti sistemi D) Monarşi – üniter devlet – parlamenter sistem E) Monarşi – üniter devlet – yarı başkanlık sistemi
GEREKÇE: Devlet Başkanı bir hanedana mensuptur (monarşi); metinde yerel yasama ve yürütme gücüne dair bir ibare bulunmamaktadır (üniter); Hükümet Parlamentoya karşı sorumludur (parlamenter sistem).
11- Seçim ilkeleri dikkate alındığında, 1982 TC Anayasasının 67. maddesiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Seçimlerin ve halkoylamalarının serbest ve tek dereceli yapılması esastır.
B) Türkiye’de genel oy, eşit oy ve gizli oy ilkeleri geçerlidir.
C) Seçim uyuşmazlıkları yargı yoluyla çözülür.
D) Seçim kanunları temsilde istikrar, yönetimde adalet ilkesine göre düzenlenir.
E) Liyakatsizlik (kimi suçlardan hükümlü olmak) oy kullanmaya engeldir.
GEREKÇE: A, B, C ve E şıkları doğrudur. D şıkkında verilen ifade yanlıştır. Doğrusunun
“yönetimde istikrar”, “temsilde adalet” olması gerekir.
12- Seçimlerle ilgili olarak aşağıdaki ifade veya durumlardan hangisi yanlıştır?
A) Duverger’in “Üç Sosyoloji Kanunu” hangi tür seçim sistemlerinde, hangi tür parti sistemlerinin ortaya çıktığını açıklamaya çalışır.
B) Türkiye’de 1954 seçimlerinden sonra Demokrat Parti tarafından CHP’nin çoğunluk sağladığı Kocaeli ilinin bölünerek, Sakarya ilinin kurulması bir “Gerrymandaring”
örneğidir
C) 5 Aralık 1934 tarihinde yapılan kanun değişikliğiyle, kadınlara milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanınarak, kısıtlı oydan genel oya geçilmiştir.
D) Türkiye’de uygulanan seçim barajı nedeniyle, seçmenlerin bir kısmının oyu TBMM üye sayısına yansımamaktadır.
E) Đsrail’de ulusal seçim çevresi uygulandığından, çoğunluk seçim sisteminin kullanılması zorunludur.
GEREKÇE: Ulusal seçim çevresinin uygulandığı ülkelerde, nispi temsil sisteminin kullanılması muhalefetin var olabilmesi için zorunlu olmaktadır.
13- Aşağıdakilerden hangisinde yarı-doğrudan demokrasi (yarı temsili hükümet) araçlarına örnek yoktur?
A) Đsviçre’de yüzbin seçmenin federal düzeyde anayasa değişikliği teklif edebilmesi.
B) ABD’nin bazı eyaletlerinde seçmenlerin %25’inin imzası üzerine temsilcilerin görevinden istifa etmesi veya yeniden seçime gidilmesi (recall).
C) Đtalya’da beşyüzbin seçmenin talebinin yürürlüğe girmiş bir kanunun iptali için referandumu zorunlu kılması.
D) Đngiltere’de 1974 yılında “Avrupa Topluluğu”na üyeliğin devam edip etmemesi konusunun başbakan Wilson’un isteği üzerine, danışma amaçlı olarak referanduma götürülmesi.
E) Türkiye’de 4 yılda bir seçimlerin yapılması ve nispi temsil sistemine göre halkın tercihlerinin oransal olarak TBMM’de temsil edilmesi.
GEREKÇE: Seçimler yarı-doğrudan değil, temsili demokrasiyle ilgilidir. Diğer şıklar ise yarı-doğrudan demokrasinin araçlarıdır.
14- Kanunların anayasaya uygunluk denetimi ile ilgili modeller ve yöntemler dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi Türkiye’deki sistemi sırasıyla (model – zamansal – yöntem) tam olarak ifade etmektedir?
A) Amerikan Modeli – öncesel denetim – soyut norm denetimi + somut norm denetimi B) Amerikan Modeli – sonrasal denetim – soyut norm denetimi + bireysel başvuru yolu C) Avrupa Modeli – öncesel denetim + sonrasal denetim – soyut norm denetimi + somut
norm denetimi
D) Avrupa Modeli – sonrasal denetim – somut norm denetimi + bireysel başvuru yolu E) Avrupa Modeli – sonrasal denetim – soyut norm denetimi + somut norm denetimi
GEREKÇE: Anayasa Mahkemesi vardır (Avrupa Modeli), sadece kanunlar yürürlüğe girdikten sonra denetlenebilir (sonrasal denetim), hem iptal davası (soyut norm denetimi) hem de itiraz yolu (somut norm denetimi) mümkündür.
UYGULAMA SORUSU:
22 Temmuz 2007 Milletvekili Genel Seçimlerinde 1.055.103 seçmenin geçerli oy kullandığı ve 12 milletvekiline sahip Đzmir ilinde (1 numaralı seçim çevresi), partilerin aldıkları oylar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre hangi parti kaç milletvekili çıkarmıştır? (Not:
Türkiye’de genel seçimlerde uygulanan %10 seçim barajını sadece, Adalet ve Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi geçmiştir, diğer partiler barajın altında kalmıştır.)
SN PARTĐ ADI OY SAYISI
1 AYDINLIK TÜRKĐYE PARTĐSĐ 4.755
2 BAĞIMSIZ TÜRKĐYE PARTĐSĐ 4.433
3 SAADET PARTĐSĐ 9.158
4 ĐŞÇĐ PARTĐSĐ 5.847
5 CUMHURĐYET HALK PARTĐSĐ 370.207
6 HALKIN YÜKSELĐŞĐ PARTĐSĐ 5.103
7 ÖZGÜRLÜK VE DAYANIŞMA PARTĐSĐ 2.374
8 GENÇ PARTĐ 81.526
9 DEMOKRAT PARTĐ 5.207
10 MĐLLĐYETÇĐ HAREKET PARTĐSĐ 142.501
11 ADALET VE KALKINMA PARTĐSĐ 333.434
12 TÜRKĐYE KOMÜNĐST PARTĐSĐ 2.135
(Kaynak: http://www.ysk.gov.tr/ysk/docs/2007MilletvekiliSecimi/KesinSonuclar/izmir1.htm)
NOT: Cevap kâğıdında verilen ikinci kutuya, milletvekillerinin seçilme oy sayılarını sırasıyla yazınız.
PARTĐ MĐLLETVEKĐLĐ SAYISI
PARTĐ MĐLLETVEKĐLĐ SAYISI
PARTĐ MĐLLETVEKĐLĐ SAYISI
ATP --- CHP 5 DP ---
BTP --- HYP --- MHP 2
SP --- ÖDP --- AK P 5
ĐP --- GP --- TKP ---
SIRA OY SAYISI SIRA OY SAYISI SIRA OY SAYISI
1 370.207 5 142.501 9 83.358
2 333.434 6 123.402 10 74.041
3 185.103 7 111.143 11 71.250
4 166.717 8 92.551 12 66.686
PARTĐ 1 2 3 4 5 6 7 8
CHP 370.207 185.103 123.402 92.551 74.041 61.701 52.886 46.275 AKP 333.434 166.717 111.143 83.358 66.686 55.572 47.633 41.679 MHP 142.501 71.250 47.500 35.625 28.500 23.750 20.357 17.812
TARTIŞMA SORUSU:
Türkiye’de son zamanlarda seçim barajı konusu tartışılmaktadır. Bir taraf seçim barajının yüksek oluşundan ve kaldırılması gerektiğinden bahsederken, diğer taraf barajın gerekliliğinden söz etmektedir. 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanununun 33. maddesine göre “Genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde, geçerli oyların % 10'unu geçmeyen partiler milletvekili çıkaramazlar.” Anayasanın 67. maddesinin 6. fıkrasında yer alan “temsilde adalet ve yönetimde istikrar” kavramlarını açıklayarak; seçim barajının nispi temsil sistemine uygunluğunu tartışınız.
Temsilde adalet, milletin siyasal iradesinin TBMM’nde seçimlerde alınan oy oranında, adil olarak temsil edilmesidir. Başka bir deyişle, her siyasal partinin aldığı oy nispetinde milletvekiline sahip olması; alınan oy yüzdesinin ne aşağısında ne de yukarısında milletvekili sayısına sahip olmamasıdır. Yönetimde istikrar ise, yürütmenin güçlü ve uzun süreli olarak aynı Hükümet başkanı ve üyeleri tarafından kullanılması, böylelikle uygulanan politikaların sık sık değişikliğe uğramamasıdır. Bilindiği üzere parlamenter sistemlerde yürütmenin göreve başlaması ve devam etmesi yasama organının onayına bağlıdır. Dolayısıyla Hükümetin uzun süre görevde kalabilmesi ve parlamentonun desteğini alarak uyguladığı politikalarda istikrar kaydetmesi, Hükümette bulunan partinin parlamentodaki temsil gücüyle çok yakından ilgilidir. Çoğunluk seçim sistemi, temsilde adaleti önemsemeksizin, güçlü hükümetlerin kurulması, yani yönetimde istikrarın gerçekleşmesi için çoğunluk partilerinin lehine bir durum yaratır. Nispi temsil sistemi ise, önceliğini temsilde adaletin sağlanmasına verir. Temsilde adaletin tam olarak sağlanması ise, yönetimde istikrar sorunu yaratabilir. Nitekim aldıkları oy oranında çok sayıda partinin meclise girmesi, güçlü hükümetlerin kurulmasını engeller.
Hükümetlere parlamento desteği nispeten daha az olduğundan daha kısa süreli olurlar, böylelikle yönetimde istikrarın sağlanması güçleşir. Nispi seçim sistemlerinde hem temsilde adaleti sağlamak, hem de yönetimin istikrarlı olması için seçim barajı aracına başvurulmaktadır. Böylelikle partilerin barajı geçmeleri durumunda aldıkları oy oranında temsilci çıkarmaları sağlanırken, diğer yandan küçük partilerin meclise girmeleri engellenerek daha güçlü hükümetlerin oluşması sağlanmaktadır. Seçim barajının yüksekliği temsilde adaletten uzaklaştırmakta; düşük olması ise daha adaletli bir durum yaratmaktadır. Sonuç olarak, seçim barajının uygulanması çok yanlış değildir, ancak bu baraj temsilde çok büyük adaletsizlikler doğurmamalı daha makul ölçüde olmalıdır.
Veysel DİNLER Öğretim Görevlisi +90 364 2257700–1457 veyseldinler@hitit.edu.tr http://web.hitit.edu.tr/veyseldinler www.veyseldinler.com
Hitit Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü
TOKİ Yerleşkesi 19030 Çorum/TURKEY (PK.45 Çorum/TR)
