Hekate temenosu 2000 yılı çalışmaları

T.C.

KÜLTÜR BAKANLIGI

ANITLAR VE MÜZELER GENEL MÜnÜRLÜGÜ

23 .

KAZı SONUÇLARI TOPLANTISI _•

2. cıLT

28 Mayıs-l Haziran 2001

ANKARA

T.C. KÜLTÜR BAKANLIGI _YAYıNLARı

Yayın

No: 2765/2

Anıtlar

ve Müzeler Genel

Müdürlüğü Yayın

No:

87

YAYINA

HAZıRLAYANLAR

Koray

OLŞEN

Fahriye BAYRAM Dr. Adil ÖZME

Dr. Haydar DÖNMEZ Neslihan GÜDER Naime TOY

DİZGİ:

Meryem UYANIKER Zuhal

DEMİRCİ

ISBN: 975-17-2818-5

(Takım)

975- 17-2820-7 ISSN: 1017-7655

Not: Bildiriler, sahiplerinden

geldiği

biçimde ve

sunuş sırasına

göre ya-

yınlanmıştır.

KÜLTÜR BAKANLIGI _MİLLı KÜTÜPHANE _BASIMEVİ

ANKARA-2002

İçİNDEKİLER

~

Klaus TUCHELT, Axel FILGES

Didyma 2000 ,... 1

Engin ÖZGEN, Barbara HELWING, Atilla

ENGİN

Oylum Höyük, 2000 13

Christine KEPINSKI-LECOMTE

Researches at Tilbeshar, 2000 23

Erhan BIÇAKÇI, Erol

FAYDALı

Tepecik-Çiftlik 2000 Y

ılı Çalışmaları

29

NumanTUNA

Burgaz

Kazısı

2000

Yılı Çalışmaları

39

Marie-Henriette GATES

Kinet Höyük 2000

(Yeşil-Dört

yol, Hatay) 55

Necmi KARUL, Ahmet AYHAN, Mehmet ÖZDOGAN

2000

_Yılı

Mezraa-Teleilat

_Kazısı

63

Volkmar von GRAEVE, Wolf DIETRICH NlEMElER

1998-2000

_Yılı

Milet

Çalışmaları

75

Numan TUNA, Dietrich BERGES

Datça/Emecik/Sarı

Liman Mevkii Arkaik

_Tapınak

2000 Y

ılı Çalışmaları

... 89 Sevil GÜLÇUR, Muhsin ENDOGRU, Fariz

DEMİR

Güvercinkayası

2000

_Kazısı

ve Çevre

Araştırmaları

10 1

MihribanÖZBAŞARAN, Güneş

DUP.U,

Nurcan KAYACAN, Muhsin ENDOGRU

Musular 2000

Yılı Kazısı

115

Jacob ROODENBERG

2000

Yılı Menteşe Kazı

Sezonu 123

Fritz KRINZINGER

Ephesos 2000 127

Reinhard BERNBECK, Susan POLLOCK, Eyüp BUCAK

Excavations at

Fıstıklı

Höyük, 2000 143

Tuba ÖKSE, Eyüp BUCAK

Karkamış Barajı-Gre

Virike 2000

Kazısı

151

Fatma BULGAN, A. SCHÜTTE-MAISCHATZ, E. WINTER

Forschungen in Doliche 2000 163

John DEVREKER, Geert DEVOS, Luc BAUTERS, Kurt BRAECKMAN, Patrick MONSIEUR

Fouilles Archeologiques De Pessinonte: La Campagne de 2000 175 Jürgen SEEHER

Boğazköy-Hattuşa

2000

Yılı Çalışmaları

189

Klaus RHEIDT

Die Ausgrabungen in Aizanoi 197

A. Muhibbe DARGA, Taciser

_SİVAS,

Hakan

_SİVAS

2000

Yılı Şarhöyük-Dorylaiorı Kazıları

207

G. Kenneth SAMS

Gordion, 2000 219

Crawford H. GREENEWALT

Sardis: Archaeological Research and Conservation Projects in 2000 227

Dominique KASSAP TEZGÖR, Fuat

_DERELİ

Sinop-Demirci Amphora Atölyeleri 2000

Kazısı

235

Chris LIGHTFOOT,

Yalçın

MERGEN

Amorium

Kazısı

2000 '243

Tunç

_SİPAHİ,

Tayfun YILDIRIM

2000

_Yılı

Hüseyindede Tepesi

_Kazısı

257

Oktay

_BELLİ

2000

Yılı

Van-Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü

Kazısı

265

Oktay

_BELLİ,

Alpaslan CEYLAN

2000

Yılı

Anzaf Kaleleri

Kazı

ve

Onarım Çalışmaları

275

Altan

ÇİLİNGİROGLU, Eşref

ABAY, Zafer

_DERİN

1999-2000

Yılları,

Van Ayanis Urartu Kalesi

Kazıları

287

Aynur ÖZFIRAT

2000

Yılı

Hakkari

Kazıları...

297

Mehmet ÖZDOGAN, Necmi KARUL, Ahmet AYHAN

Kırklareli Höyüğü

2000

Yılı Kazısı

307

TuranEFE

Küllüoba 2000

Yılı Kazısı

315

Aliye ÖZTAN

2000

Yılı

Acemhöyük

Kazıları

327

HEKATE TEMENOSU 2000

ÇALIŞMALARI

AhmetA. TIRPAN*

Bilal SÖGÜT

2000yılı kazısezonu Lagina Hekate Temenosu temizlik, kazı ve restorasyon ça-

lışmaları 1 Ternrnuz-? Eylül 2000 tarihler,i,nde sürdürüldü. _Kazı ekibimiz_ŞelçukUniver- sitesi, Ankara Universitesi, Pamukkale Universitesi, Adnan Menderes Universitesi ve

Muğla Universitesi'nden 8öğretim elemanı olmak üzere, 5 arkeolog ve 26 _öğrenciden

oluşmuştur". .

Çalışmalarımızı 3 _ayrı ekip halinde yürüttük. Her sene _olduğu gibi bir haftayi aşanbir süre içinde kazı sahasında büyüyen atların temizliğini yaptık. HekateTapına­

ğı cellasının kazısı, tapınak krepidomasıüzerindeki mimarı elemanların kaldırılması, tapınakve altar arasındaki yol ve portikanın açığa çıkarılması 2000 yılı programımız­

da yer almakta idi.

Cella _Kazısı:1999 _kazı sezonundatapınak eellasında yığıntı halinde duran mi-

marı bloklar kaldırıldıktan sonra, orthostat_bloklarıile sınırlandırılmış ve stylobat_döşe­

mesinden ortalama 0.65 cm. yüksekte olan cella döşeme bloklarının, sadece süpürge- lik diye tabir edilen bölümde mevcutolduğunugördük. Cella duvarının en alt blokunu

oluşturanorthostatsıralarına bitişikolan cella süpürgelik blokları ortalama 90x90 cm.

ebadında, cella içini eksiksiz çepeçevre dolanmaktaydı. Cellanınorta _kısmı ise tama- men moloz dolgu olarak görülüyordu. Süpürgelik bloklarınınüzerine _oturduğuseviye- deki bu dolgu, yer yer büyük taş blokların arasındaki moloz_taşve topraktan _oluşturul­

muştur. Büyük taş bloklarınüzerindeki yuvarlak uçlu bir_taşçı kalemi ile_{yapıldığı} anla-

şılanyiv izleri ve kenetoyukları bulunmaktadır.Butaşlar,cella döşeme bloklarınınüze- rine oturacağı dolgu zemininoluşturulmasındaseviyeyi tam olarak belirlemek amacıy­

lakullanılmış olmalıdır.Cella içinde celladuvarına bitişiksüpürgelik_blokları tek _sıraha- linde _eellayı çevirmektedir. Cella _ortasındaise hiçbir taban _döşeme bloku _bulunmadı.

Böylece cella ortasındadenqeli birşekilde düzeltilmişbirdöşeme altıdolgusu ile karşı karşıyakaldık (Resim: 1). Iritaş blokları,moloz_taş, kültür_toprağı, kül.vb, malzemeden

oluşanbu dolgunun _yapısınıiyice anlamak için cella _ortasındaküçük bir sondaj _çalış-

Prof. Dr. Ahmet A.TIRPAN, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü, KonyarrÜRKiYE.

Yrd.Doç.Dr, Bilal SÖGÜT, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü, Deniz-

lirrURKIYE. .

Ekip Üyeleri:BakanlıkTemsilcisi SerpilArık,Prof.Dr.Ahmet A.Tırpan (Kazı Başkanı),Prol.Dr.ÇetinŞahin(AnkaraÜni- versitesi), Yrd.Doç.Dr.Asuman Baldıran.,(Selçuk Universitesi), Yrd.Doç.Dr.Bilal Söğüt (Parnukkale Universitesi), Yrd.Doç.Dr.Celal Şimşek (Parnukkale Universitesi), Yrd.Doç.Dr.Osman Kunduracı (S§llçuk Universitesi), Araş.

Gör.Coşkun Daşbacak(Pamukkale Universitesi), Uzman MuratAydaş(Adnan Menderes Universilesi), Yüksek Arke- olog ErdemYılmaz,Arkeolog Murat Ufuk Kara, Arkeolog Serdal Mutlu, Arkeolog Azime Ergen, Arkeolog Tunç Sezgin Arkeolojiöğrencileri: ŞenayÖcal, Nihai Kürüm, ilkaylşkar,NedimeÖzçalık, Çiğdem Yıldırım,Perihan Kösem, Hacer Turan, ZelihaŞakar,Elif Yüce,AyşenÖzyurt, Müjdat Demir, Oktay Erol,Göksel Barlas, Hüseyin Gülbahar, Murat AI- tuntuğ,Burcu Ketenei, l.Burak Birer, TIcanur Baydar, Fatma Demir, Zahide Demir,YaşarKoç, Hülya Diriik ,BanuBü- yükbahçeci, Adem Güzel,ısmailTamtürk.

343

ması yapmıştık. Bu sondaj çalışmasındabüyük dolgutaşı blokları arasında"sikke, se- ramik, figürin unguentarium, kandil parçası, altınelbise süsü, fildişi ve kemikparçaları, kitabeli mermerparçalarıve kül gibi kültür malzemesi bulundu.

Ayrıcasüpürgelik blokları altınatemel _teşkil edecekşekilde yapılmışgibi görü- nen ve bütün süpürgelik blokları altında (güney cephe hariç, henüz açılmadı)devam eden bütün bir duvar kalıntısı açığa çıkarıldı(Resim: 2). Durumu daha iyi değerlendir­

mek için sondajı genişlettik,süpürgeliklerin altında aynı duvarındevam ettiğinigördük.

Dolgu toprakta farklı seviye ve noktalarda 96 adet cam fal taşı, 49 adet sikke, 2 adet figürin başı, elbise süsüolduğu üzerindeki deliklerdenanlaşılanrozet formunda 3 adet altın varak, işlenmiş fildişi ve kemik parçaları yanındakitabeli mermer _parçalarıelimi- ze geçti. En dikkati çeken buluntu ise celladöşemesi altı dolgusunun hemen üst yüze- yinde ve muhtemelentapınakfrizlerine ait bir kabartma parçasıidi (Resim: 3).

Bütün bu buluntular birçok soruyu da beraberinde getirmektedir. Acaba burada eski bir tapınakveya altar mı vardı da birçoktapınakta gördüğümüzgibi eski tapınağı.

fazla tahrip etmeden onun üzerine yeni birtapınak mı yapıldı?Bu senaryodoğrultusun­

da eskitapınakveyaaltanrıs kalıntılarınadokunulmadan eskiyapının etrafı92 cm. yük- sekliğinde monoblok bir orthostat_sırasıile çevrilmiştir. Yeni_tapınağın cella_döşemesi­

nioluşturmak amacıylaeski yapının içi moloztaşve kültürtoprağı ile (yakınçevreden alındığıiçin olsa gerek) doldurularak,cellanın döşeme altıseviyesindeterazilenmişol- duğugörülmektedir. Böylece cella taban döşemesipronaosdöşemesinden65 cm. da- ha yüksek bir seviyeyekavuşmuşoldu. Bu durumda süpürgelikblokları altındakiduva- rın eski yapıyaait olduğunu kabul etmemiz gerekir. Lakin duvar örgü tekniği ve yapı malzemesi oldukça basit olan bu _duvarlarınbir _tapınak veya altar _yapısınaait_olduğu­

nu kabul etmemiz oldukça zor. Kabaca düzeltilmiş, çeşitli ebattaki toplamataşlardan, çamur harç ile birleştirilerek örülmüşduvarlarda belirli bir derzdüzenioluşturulmamış­

tır. Oldukça zayıfolan ortalama 50 cm. kalınlığındakibu kuru duvarınbir üst yapıyı ta- şıması da statik açıdan olanaksızgörülmektedir (Resim: 2).

ikinci o/as/lik:Burada basit bir kül altarı vardı. ^Kül yığıntıları, kısmen yanmış^fi- gürin parçaları, çok miktardaçıkan çeşitlirenkte cam fal taşları, rozet formunda elbise süsü altınlar, fildişi susler ve çok sayıda sikke muhakkak ki altarabırakılanhediyeler- di. Dar bir alanda bu kadar çok küçük buluntunun ele geçirilmesini başka şekildeizah edemeyiz.

Bu durumda alanıçeviren kuru duvarlar tapınak inşaedilirken, kutsal alanın sı­

nırlarını belirlemek için yapıldı. Duvarlar cella döşeme bloklarının oturacağıdüzlemin seviyesine kadar yükseltildi ve cella içi bu seviyeye kadar moloztaşve toprak ile dol- durularak celladöşeme bloklarıiçin bir alt yapı oluşturuldu. Süpürgelik bloklarınınku- ru duvar üzerineoturtulmasınıda bir inşa aşaması olarakyorumlamalıyız.Duvar yük- sekliği her cephede eşitlendi,üzerlerine ilk olarak süpürgelik blokları yerleştirilerekte- razilendi diyebiliriz. Moloz dolgu, üst seviyede, belirli bir düzende yerleştirilmemişve yüzeyleri yontulmuşiri bloklar vearalarındamoloztaşlardan oluşanbir düzlem oluştur­

maktadır.Dolgu üst yüzeyinde görülen yüzeyi murçlanarakdüzeltilmişbu bloklar üze- rinde bulunan_zıvanadelikleri muhakkak ki celladöşeme bloklarınazıvanalanmak için- di. Moloz dolgununzayıf olduğunun farkındaolan mimar, cellabloklarınınyüzeyini yon- , tarak·terazilenmiş bu iri bloklara zıvanalayarakolabilecek küçük çaplı oturmalara kar-

şıtedbiralmıştır.

Diğerbir sorun da hepsi tamam olan süpürgelikblokları dışında cellanın ortasın­

da neden döşeme blokları bulunmamaktadır?3 olasılıksöz konusu: cella ortasındaki döşeme bloklarıa) hiçdöşenmedi, yani gerekduyulmadıb) birileri tarafından alındı, c) yarım kaldı.

Hiç_döşenmedi diyemeyiz. Çünkü böyle olsa idi süpürgelikbloklarının açıktaka- lan ve cella_ortasınadönük kenarlarınınyüzeylerinin ince yonu _olması gerekirdi. Hal-

2 Bunu ceIlaortasında bulduğumuzve örneklerinialdığımızbir külyığınından dolayı düşünebiliyoruz.

344

buki bu yüzeylerde görülen anathyrosis,bunların diğerbir bloklabirleşeceğiniifade edi- yor.

ikinci _olasılık, birçok antik yapıda şahit olduğumuz gibi cella bloklarının daha sonraki bir devirde _alınarak yeni yapılanmalarda yapı malzemesi olarak kullanılması­

dır. Böyle bir durumda niçin süpürgelik blokları alınmadı da sadece cella ortasındaki

bloklar_alındı, sorusu akla geliyor._Ayrıcacelladöşemesikazı çalışmaları başladığında, tonlarca ağırlıktaki mimarıbloklaraltındaidi. Cella döşeme bloklarınınyeniyapılanma­

lar için_inşaat malzemesi olarakkullanılmak üzere alınmış olduğunu düşünsekbile, bu durum tapınak yıkılmadan önce gerçekleşmiş olmalıdır. Çünkü yıkıntı altındaki cella

döşeme bloklarına ulaşılması mümkün değildir. Tapınak ayakta iken cella bloklarının alınmış olabileceği bizedaha mantıklıgelmektedir. Bu durumda da inşaat malzemesi almaya daha müsait olan ve daha rahat sökülerek alınabilecekdüz bir alanda bulunan stylobat blokları dururken daha zor konumda yer alan cella blokları tercih edilemezdi.

Tapınağınkuzey dar cephesindeki stylobat bloklarınınvebazı orthostatların alınmışol-

ması da bu_{görüşümüzü}desteklemektedir.

Bu durumda üçüncü _{olasılığı} kabul etmemiz gerekiyor. Cella_döşemesi herhan- gi bir nedenle tamamlanamamış. Büyük birolasılıklasüpürgelikleryerleştirildiktenson­

ra meydana gelen bir depremle üstyapı mimarı bloklarıcellaya_düşmüşve_döşemein-

şaatı yarım kalmıştır. Buvarsayımı kabul edersek, yapım tekniği olarak cellatabanının döşemesineönce süpürgelik bloklarının yerleştirilmesiilebaşlanmaktadır, diyebiliriz.

Cellanınancakyarısını kazmış olmamıza rağmen,çok _sayıdaküçük buluntu el- de etmiş olmamız düşündürücüdür. Bubuluntularındolgu malzemesi ile birlikte _dışar­

dan getirilmiş olduğunu düşünsekbile, buluntu yoğunluğu, çeşidi ve seviyesi _bunların daha önce bu mekandaolmaları gerektiğine işaretediyor.

Tapmak Krepidoması ve Sty/obatı Üzerinde Yapı/an Çalışma/ar: 1999kazı se- zonu çalışmalarında tapınağın batı uzun cephesinde stylobat üzerindeki mimarı blok-

ları kaldırmışve_burasını stylobat seviyesinde düzenlemiştik. Bu seneki çalışmalarımı­

zın amacı tapınağın kuzey ve güney dar cephelerindeki mimarı blokları temizlemek, stylobat vekrepidomayı açığa çıkarmaktı.Termik santralden temin _ettiğimiz vinç_yardı­

mıile her iki cephedeki mimariblokları kaldırarak yapıdakiyerine veişlevinegöregrub- lar halinde araziye tasnif ettik. _Tapınağın kuzey ve güney cephelerindeki tüm _mimarı elemanlarkaldırılıp kazı ve temizlik çalışmaları tamamlandı. Böylece_tapınağın iki dar cephesi euthynteria seviyesine kadar açığa çıktı (Resim: 6). Kuzey cephede krepido- ma tamamen toprak _altında idi. Bu nedenle burada geniş çaplı birkazı çalışmasıyü- rüttük ve toprak _altındaçoksayıda mimarıeleman çıkarttrkGüneycephede ise krepi- doma toprak altında olmasına rağmen çoksayıda mimarıblok krepidomayı tamamen örtmekte idi. Her iki cephede de gerekli temizliklertamamlandıktansonra görüldOki ku- zey pyteronanın stylobat blokları büyük ölçüde yerlerinden alınmıştı ve kaldırdığımız

mimari bloklar arasında stylobat blokları yoktu. Buna karşılık ikisi merkezi aksta, biri batı celladuvarı hizasında, 3 adet plinthoslu sütun kaidesi üzerineoturdukları stylobat

bloklarıin situdururnundaydı. .

Güney cephedeki pteromadaki stylobat bloklarının bir kısmı kırık, bir _kısmı da kayıptır. Krepidomada da hasar _vardır, krepisler çökme ve kaymalardan dolayı geniş ölçüde orijinal kotunda_değildir. Euthynteria seviyesinin ön _kısmındaki zeminde de bir çökme söz konusudur.

Güney cephedekiçalışmalarımız sırasındasezonun en önemli buluntusu olarak kabul_ettiğimizbir friz blokunuortayaçıkardık. Tapınağın güneybatı köşesindestylobat seviyesine kadar dolmuş olan toprağın üst seviyesindenuç kısmıgörülen bu friz blo- ku, bize daha alt seviyelerde de benzer friz bloklarının olabileceği işaretini vermekte- dir. Friz bloklan 1892 senesindeki kazılarda,Osman Hamdi Bey ve Halil Edhem Bey'ler

tarafındanIstanbul Arkeololoji Müzesi'ne _{götürülmüş}olan Lagina HekateTapınağı'nda

dolgu_{toprağının}yüzeyine_yakınbir seviyede böyle_sağlambir friz blokunun ele geçiril- miş olması, Osman Hamdi Beyve ekibinin sadece yüzeydeki frizleri topladığınıher-

345

hangi bir kazı çalışması yapmadığını gösterir. Bu nedenle tapınağın batı cephesinde vegüneybatısındastylobat seviyesine kadar dolmuşolan topraktabakası altındanye- ni friz blokları beklenmelidir (Resim: 6).

Açığa çıkardığımızfriz bloku bir_köşeblokudur. dar yüzü ve uzun yüzünde rölyef- lerbulunmaktadır. Frizin dar yüzünde biri oturur,_diğerikisi ayakta üç_çıplakerkek figü-

rü

muhtemelen savaşöncesi hazırlıklarını yapmaktadırlar. Köşedeise butopluluğa sır­

tını dönmüş, başını chlamys ile örtmüş, ayakta duran hüzünlü bir kadın figürü vardır

(Resim: 7). _Kadın figürünün önünde frizin tam köşesine yerleştirilmiş, gövde _kısmı ile frizin uzun cephesine doğru uzanmışOkeanos veya nehirtanrısı benzeri patetik ifade- li_sakallı bir erkek figürü bulunmaktadır. Uzun cephede, merkezde ok ve_sadağı ile cep- hedenverilmişayakta duran bir Artemis figürü ile her ikiyanında ikiş~rligruplar halinde kompoze edildikleri anlaşılan 9 genç kız rölyefi yer almaktadır. Ust profili Lesbos khymationun motifi ilebordürlenmişolan friz blokumuzunyüksekliği0.60m. dir. Bu ölçü

tapınağın bulunmuşolan diğerfriz bloklarının yüksekliğinden 0.30 m. daha küçüktür.

Bu durumda_bazı sorulara cevap aramak_zorundayız...Friz tapınağa mı aittir, ta-

pınağaait isetapınağınneresineyerleştirmemizgerekiyor? Uzerinde yer alan rölyefler hangi mitolojik sahneyi kompoze ediyor? Soruların cevaplarıönümüzdeki _kazı sezon-

larında batı cephedeki toprak dolgununaltından çıkabilecekbenzer friz blokları ile da- ha _sağlıklı olarak verilebilir.

Portikli Yol_{Çalışması:}Altar ile_tapınağı birbirine _bağlayanmermer_döşemelibir yolun altar yönündeki başlangıcınıgeçen _kazısezonunda _bulmuştuk.Bu seneki _çalış­

malarımızdayolun tapınak giriş cephesi ile birleşen kısmını da açığa çıkardık. Yakla-

şık3.5 m. _genişlikte bir _şerit halindetemizlediğimizyol, _genişlik olarak _tapınağıntüm cephesini kaplıyor olmalıdır(Resim: 4).

Yolkaplamasıolarak kullanılanmalzeme tamamendevşirmemermer bloklardan

oluşmaktadır.Iki_döşeme bloku üzerinde Hellenistik Devre tarihlenen kitabeler bulduk.

Altardan tapınağa doğru yükselen bir eğimesahip yolda, dışetkenlerle çökme ve kıv­

rılmalar olduğugörülmektedir. Bir deprem olasılığı yanında devamlıakan bir su tahri-

batınıdadüşünmemiz gerektiği, yolun hemen _batısındastoa önünde bir su _{kaynağının} bir zamanlar var olduğu şeklindeki duyumlarımız nedeniyledir. Bu tür bir çökme altar

yapısındada bariz bir _şekildekendini göstermektedir.

Tapınağıngüney cephesinde, krepislerin hemen önünde, euthynteria seviyesin- de ve yol üzerinde inşa edilmiş, neden ve niçin yapıldığına anlam veremediğimiz bir duvar bulduk. Bu duvar 0.86 m. genişliğinde, 4.60 m. uzunluğundatoplamataşlardan

kuru duvar örgüsütekniğinde örülrnüşolup krepislerle paralelolarakuzanmaktadır.Ay-

nı mimariye ait olabileceğini düşündüğümüz devşirme arşitrav bloklarından yapılmış

bir basamak vekapı eşiğini de açığa çıkardık. Kalıntılarınbugünküçizimleri ile homo- jen birplanı tamamlayamıyoruz.

Restorasyon ve AnastylosÇalışmaları:Tonlarca ağırlığındaki mimari elemanla-

rı büyük bir yığıntı halinde olan yapılarda, mimarielemanları kaldırdıkça yapılarındö-

şemelerininbuağıryük nedeniyle büyük bozulmalarauğradığıortayaçıktı.Bilhassa ta-

pınak stylobat döşeme bloklarını kırık da olsa orijinal konumuna getirmeye çalıştık.

Devriimişveya yerindenpynamışolan anta bloklarınıve orthostatlan tekrar ayağakal-

dırdık. In antislerin Efes lon tipi kaidelerini bulup _(diğerleriAttik lon) yerlerine _yerleştir- . dik. Krepislerde oluşmuş kaymalarıdüzelttik. Tapınağın kuzey cephesindeki peristasi- si düzenledik. Doğudan1,2-3, 7-8 No.lusütunların kaidelerininoturacağıstylobat blok-

ları kayıptı. Bu nedenleaynı hizadan stylobatbloklarınıödünç alarak 8 sütun kaidesi- nintamamını ve bunların üzerlerine ilk sütun tamburlarını diktik (Resim: 9).

Yolun batı kenarını takiben altardan _tapınağa kadar devam eden Dorik _portiğe ait sütun kaideleri, sütunlar _arşitravve triqllph-rnetop gibi mimari_parçarınhemen he- men hepsi _sağlam bir _şekilde mermer yol üzerine _düşmüşolarak bulundu ve araziye tasnif edildi. Bu _portikanın iç _kısmında muhtemelen sütunlar _arasından görülen nais-

koslarınyeralması gerekmektedir. Portikenun içinde ve önündearşitrav,friz,diş sırası,

346

geisonu monoblok olarak üzerinde _taşıyan üç adet beşik çatılı alınlığın sağlam olarak ele geçirilmesi, bu_şekilde bir fikir ileri sürmemizenedenolmaktadır.

Bütün bukazı çalışmalarının yanı sıra, kazıda açığa çıkarılan ve büyükbir _kıs­

mı taşınarakaraziye tasnif edilen mimari elemanlarınüzerlerineenvanter numaraları

verilmesi, _{çıktıkları} yerlerin planlara geçirilmesi,fotoğraflarının devamlıçekilmesi, plan-

ların yeni buluntulara göre düzeltilmesi gibi faaliyetler deyürütülmüştür³.

3 Ekibimize DoçDr. Yasemin Er de_kısabir müddet için_katıldı.Tüm ekip üyelerine,başta Bakanlıktemsilcisi SerpH_Arık olmak üzere, özveriliçalışmalarından dolayı teşekkürederim. KültürBakanlığı2QOOkazısezonunda temmuzayıiçin 6;ağustos ayıiçin 7_işçitahsisetmiştir. Kazı ödeneği350 milyonliradır. Muğla Özel Idare_{Müdürlüğü}ise 3_{mil~ar iş­}

çiödeneği ayırdı. Yardımlanndanvekatkılarından dolayı,KültürBakanlığı Anıtlarve Müzeler Genel Müdürlügü'ne, MuğlaKültür Müdürü Hikmet Oz'e, _MuğlaMüzesi mensubumeslektaşlarıma, YatağanTermik Santrali Müdürü Meh- metHoşoğluve MüdürYardımcısıMehmet Aslan'a, Turgut BelediyeBaşkanıMuammer Bahçeli'ye, AtillaTotoş'ave AhmetDalgıç'a teşekkürüborç bilirim.

347

Resim 1: Cella,döşeme altı dolgusu

Resim 3: Cella, döşeme altı dolgusunda ele geçirilen friz rölyefi parçası

348

Resim2:Cella içindeki süpürgelik ~rofilli döşeme bloklarının altındakiku- ru duvar

Resim 4: Altar iletapınak arasındaki peris- tilli yol döşemesi

Resim 6:Tapınak güney girişcephesinin temizliksonrasıdurumu

349

Resim 5:Tapınağın güney giriş cephesi- nin temızlik öncesıdurumu

Resim 7:Tapınakfriz blokunun dar cephe-

Si

Resim 10:Tapınak kuzey cephe- sindeki sekiz sütunun ilk tamburlarıyerleri- ne konduktan sonra

Resim 8:Tapınakfriz blokunun uzun cep- hesi

Resim 9:Tapınak kuzey cephesi, sütuntamburrarınınyer- ler!.ne konulma çalışma­

sı oncesı

350