Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü

(1)

Ege Ar-Ge ve Teknoloji Günleri

Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü

Ali R. Kaylan

Endüstri Mühendisliği Bölümü Boğaziçi Üniversitesi

(2)

Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü

Kapsam

I. Yüksek Öğretim Sisteminden Beklentiler II. Türkiyenin Rekabetçiliği

III. Bilim, Teknoloji Göstergeleri

IV. Yüksek Öğretim Sistem Performansının Değerlendirilmesi

V. Öneriler

VI.

(3)

I. Yüksek Öğretim Sisteminden

Beklentiler

(4)

Üniversite Sayıları

1981 19 Üniversite

 3 Ġstanbul, 3 Ankara, 13 Diğer ġehirler

2010 154 Üniversite

102 Devlet Üniversitesi

52 Vakıf Üniversitesi

(5)

Toplumsal Hizmetler

Eğitim Hizmetleri

Sağlık Hizmetleri (Üniversite Hastaneleri) Ar-Ge Hizmetleri

Kalkınma ve Toplumsal geliĢmeye katkı Yerel kalkınmada etkin rol oynama Değerlerin savunulması

Demokratik yurttaĢlık

Ġnsan haklarının korunması

YaĢam kalitesinin yükseltilmesi

Doğal ve kültürel mirasın korunması

(6)

Yeni Eğilimler, Artan Beklentiler

Bilgi toplumuna geçiĢ süreci

Bilgi üretimi ve paylaĢılması

BeĢeri ve sosyal sermayenin güçlenmesi YığınlaĢma (Massification)

Daha fazla öğrenciye eğitim

Mevcut kapasitenin artan talebi karĢılamaması Eğitim kalitesinin denetimi

Yeni programların açılması

(7)

Yeni Eğilimler, Artan Beklentiler

Yükseköğretimin KüreselleĢmesi Öğrenci Hareketliliği

Kurum Hareketliliği

(8)

Ne Tür Yükseköğretim Kurumları?

AraĢtırma Üniversitesi GiriĢimci Üniversite

Finansal Model

Devlet Üniversiteleri

Vakıf Üniversiteleri

(9)

Yükseköğretim YönetiĢimi

ĠĢ Yönetimi (Managerial) Modeli - ABD

Mütevelli Heyeti, Atanan Üniversite BaĢkanı

MeslektaĢlar Yönetimi (Collegial) Modeli - Avrupa

GiriĢimci Model

(10)

Yüksek Öğretimde Yönetsel Yapılanma

NASIL OLMALI?

 Akademik Özgürlük

 Yönetsel ve mali özerklik

 Kalite ve verimlilik

 Saydamlık ve hesap verebilirlik

 Katılımcı yönetim

 Toplumla ilişki (Dış Paydaşlar)

 Uluslararası ilişkiler

 Farklılaşma

 Esnek ve çevik yapılanma

(11)

Yüksek Öğretimde Yönetsel Yapılanma

ENGELLER

 2547 Sayılı yasanın kısıtlamaları Merkeziyetçi

Tek tip

Çeşitliliğe fırsat tanınmaması

 Bütçe mevzuatı

(12)

II. Türkiyenin Rekabetçiliği

(13)

Türkiyenin Rekabetçilik Durumu

KAYNAK: Klaus Schwab, Editor,World Economic Forum,The Global Competitiveness Report 2010-2011

Küresel Rekabet Endeksi (GCI)

Türkiye Sıra Puan

GCI 2010-2011(139 ülke) 61 4.2

GCI 2009-2010 (133 ülke) 61 4.2

GCI 2008-2009 (134 ülke) 63 4.1

Temel Gereklilikler 68 4.5

1. Kurumsal yapı 88 3.6

2. Altyapı 56 4.2

3. Makroekonomik istikrar 83 4.5

4. Sağlık ve ilköğretim 72 5.7

Verimlilik Artırıcılar 55 4.2

5. Yüksek öğretim ve işbaşında eğitim 71 4.0 6. Ürün piyasalarının etkinliği 59 4.2 7. Emek piyasalarının etkinliği 127 3.6 8. Finansal piyasaların gelişmişliği 61 4.2

9. Teknolojik altyapı 56 3.9

10. Pazar büyüklüğü 16 5.2

Yenileşim ve çeşitlilik faktörleri 57 3.6 11. Ġş dünyasının gelişmişlik düzeyi 52 4.2

12. YenileĢim 67 3.1

(14)

Temel Gereklilikler 1. Kurumsal yapı 2. Altyapı

3. Makroekonomik İstikrar 4. Sağlık ve İlköğretim

Verimlilik Artırıcılar

5. Yüksek öğretim ve işbaşında eğitim 6. Ürün piyasalarının etkinliği

7. Emek piyasalarının etkinliği 8. Finansal piyasaların gelişmişliği 9. Teknolojik altyapı

10. Pazar büyüklüğü

Yenileşim ve Çeşitlilik Faktörleri 11. İş dünyasının gelişmişlik düzeyi 12. Yenileşim

Üretim faktörleri odaklı ekonomiler

Verimlilik odaklı ekonomiler

Yenileşim odaklı ekonomiler

GSMH’sı 2000 USD’nin altında

olan ülkeler

3000-9000 USD Arasında GSMH’sı olan

ülkeler

GSMH’sı 17000 USD’nin üzerinde

olan ülkeler 2000-3000 USD arasında

GSMH’sı olan ülkeler

9000-17000 USD arasında GSMH’sı olan ülkeler

Küresel Rekabetçilik Endeksi

(15)

Yenileşim Altgöstergeleri

12 Yenileşim 67

12.01 YenileĢim kapasitesi 55

12.02 Bilimsel araştırma kurumlarının niteliği 89 12.03 ĠĢletmelerin Ar-Ge harcamaları 62 12.04 Üniversite-Sanayi Ar-Ge iĢbirliği 82 12.05 Kamunun yüksek teknoloji ürün satın alma durumu 62 12.06 Bilim insanlarının ve mühendislerin varlığı 44

12.07 Faydalı model ve patentler 70

Türkiyenin Rekabetçilik Durumu

(16)

DĠĞER ENDEKSLER

Ekonomik güç – Türkiye 17.

İnsani Gelişme Endeksi (UN-HDI)

Küresel Cinsiyet Eşitsizliği (WEF-GGG)

(17)

ULUSAL BİLİM, TEKNOLOJİ VE YENİLİK GÖSTERGELERİ

1. Ar-Ge Harcamaları

2. Ar-Ge İnsan Kaynakları 3. Bilimsel yayın Sayıları

4. Patent ve Faydalı Model Sayıları

KAYNAK: TÜBİTAK

(18)

18 18

Ar-Ge Harcamalarının GSYİH’ye Oranı

KAYNAK: TÜİK

Notlar:

8 Mart 2008 tarihinde GSYİH serisi TÜİK tarafından revize edilmiştir.

Yeni GSYİH kullanılarak hesaplanan Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır.

(19)

19 19

Ar-Ge Harcamaları

KAYNAK: TÜİK

2010 sabit fiyatlarıyla

Not: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının

hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır.

(20)

20 20

Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları

KAYNAK: TÜİK

(21)

21 21

Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı

KAYNAK: TÜİK

(22)

22 22

Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcamaları

KAYNAK: TÜİK

(23)

23 23

Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcaması Oranı

KAYNAK: TÜİK

(24)

24 24

10.000 Çalışan Kişi Başına Düşen Ar-Ge İnsan Kaynağı

KAYNAK: TÜİK

(25)

25 25

Tam Zaman Eşdeğer Ar-Ge İnsan Kaynağı

KAYNAK: TÜİK

(26)

26 26

Türkiye Kaynaklı Bilimsel Yayın Sayısı

KAYNAK: Thomson’s ISI Web of Science 30.06.2010 tarihi itibariyle güncellenmiştir.

(27)

27 27

Türkiye’de Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı

(28)

28 28

Bilimsel Yayın Sayısı

Türkiye’nin Dünya Sıralamasındaki Yeri

(29)

29 29

Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı Türkiye’nin Dünya Sıralamasındaki Yeri

(30)

30 30

TPE’ye Yapılan Patent Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı

KAYNAK: TPE

13.01.2010 raporlama tarihi itibariyle

(31)

31 31

TPE Tarafından Verilen Patent Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı

KAYNAK: TPE

(32)

32 32

Faydalı Model Başvurularının ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı

KAYNAK: TPE

(33)

33

IV. Sistem Performansının

Değerlendirilmesi

(34)

34

Yükseköğretimde Kalite Güvencesi

MÜDEK – Mühendislik Eğitim Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği

Ulusal Kalite Güvence Ajansı

Kalite Değerlendirme Belgesi, YÖK 2.6.2008 Washington Accord Süreci devam etmekte.

MÜDEK Akreditasyon Listesi

İzmir’den EUR-ACE Etiketi alan Üniversiteler Ege Üniversitesi

Dokuz Eylül Üniversitesi

(35)

35

Yükseköğretimde Kalite Güvencesi

Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) oluşturma çalışmaları

ENQA – European Association for Quality Assurance in Higher Education

Türkiye’nin Bologna Karnesi Kalite Güvencesi – ORTA

Bergen 2005

Ulusal Kalite Ajansı, Ölçütler

Katılım

(36)

36

Sistem Performansının Değerlendirilmesi

ABET – Accreditation Board for Engineering and Technology

Türkiye’den ABET Akreditasyon Listesi’nde görülen Mühendislik Programları

Bilkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği ODTÜ, Tüm Mühendsilik Bölümleri

Boğaziçi Üniversitesi, Tüm Mühendsilik Bölümleri

(37)

37

EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ I. Kalite Ödülleri

II. Mükemmelliğn Temel Kavramları III. Mükemmellik Modeli

IV. Radar Ölçme ve Değerlendirme Aracı

(38)

38

KALĠTE ÖDÜLLERĠ

Deming Ödülü

Japonya 1951 Malcolm Baldrige Ödülü

ABD 1988 Avrupa Kalite Ödülü

AT 1992 Ulusal Kalite Ödülü

Türkiye 1993

(39)

39

KALĠTE YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ

ENDÜSTRİ DEVRİMİ ÖNCESİ KALİTE ANLAYIŞI- “USTALIK”

MUAYENE FAALİYETLERİ

SEKTÖREL

KALİTE SİSTEMLERİ ULUSAL

KALİTE SİSTEMLERİ

ULUSLARARASI KALİTE SİSTEMLERİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

G E L İ Ş İ M

ZAMAN

(40)

40

MÜKEMMELLĠĞĠN TEMEL KAVRAMLARI

(41)

41

EFQM MÜKEMMELLĠK MODELĠ 2010

(42)

42

RADAR DEĞERLENDĠRME ARACI

Sonuçlar

Yaklaşım

Yayılım

Değerlendirme ve iyileştirme Ölçme,

Öğrenme ve yaratıcılık İyileştirme ve yenileşim

Eğilimler; hedefler; nedenler

Mantıklı; tutarlı

Sistemli; ilgili tüm alanlar

(43)

43

V. Öneriler

(44)

44

ÖNERĠLER

 FarklılaĢmayı özendirmek

 Kurumsal özerklik ve akademik özgürlük

 Hesap veren, saydam, katılımcı yönetim anlayıĢı

 Performans değerlendirme ve sürekli iyileĢtirmeye önem vermek

 Kalite güvence ve akreditasyon sistemi

(45)

45

ÖNERĠLER

Yükseköğretimin Finansmanı

Gelir Kaynaklarının çeĢitlendirilmesi

PaydaĢların katkıları (mezunlar, iĢ dünyası)

Mali Özerklik

(46)

46

KAYNAKLAR

 YÖK, Türkiyenin Yükseköğretim Stratejisi, Ankara 2007

 Burton R. Clark, Creating Entrepreneurial

Universities, Pergamon/Elsevier Science, Oxford 1998

 Unesco, Engineering: Issues, Challenges and Opportunities for Development, 2010

 OECD, Changing Patterns of Governance in Higher Education, Education Policy Analysis, Paris 2003