ÖZET. Anahtar kelimeler: Akıllı tahta, bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutum, hücre bölünmesi

(1)

AKILLI TAHTA KULLANIMININ FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNE KARŞI TUTUMLARINA VE HÜCRE

BÖLÜNMESİ KONUSUNDAKİ BAŞARILARINA ETKİSİ

Ġrfan EMRE^1*, Zehra KAYA², Tuncay Yavuz ÖZDEMĠR², Osman Nafiz KAYA¹

1Firat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi ABD., ELAZIĞ, TÜRKĠYE

2Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, ELAZIĞ, TÜRKĠYE

ÖZET

Bu çalışmanın amacı, akıllı tahta kullanımının Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutumlarına ve hücre bölünmesi konusundaki başarılarına etkilerini araştırmaktır. Bu çalışmada, araştırma yöntemi olarak ön test-son test kontrol gruplu deneysel model kullanılmıştır. Çalışmaya rastgele seçilen 42 Fen ve Teknoloji öğretmen adayı katılmıştır. Deneysel grup 20 öğrenciden (9 erkek ve 11 kız öğrenci) kontrol grubu ise 22 öğrenciden (13 erkek ve 9 kız öğrenci) oluşmaktadır. Başarı testi ve 5’li Likert yapıdaki “Bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutum anketi” adlı anket bütün öğrencilere öntest ve son test olarak uygulanmıştır. Ġstatistiksel analiz sonuçları (ANCOVA) göstermiştir ki öğretmen adaylarının hücre bölünmesi konusundaki başarıları açısından önemli bir fark yoktur. Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutumları açısından ise sadece biyoloji dersine bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı alt boyutunda deneysel grup lehine anlamlı fark vardır.

Anahtar kelimeler: Akıllı tahta, bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutum, hücre bölünmesi

EFFECTS OF USING INTERACTIVE WHITEBOARD ON PRE- SERVICE SCIENCE TEACHERS’ ATTITUDES TOWARD INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES AND

ACHIEVEMENT IN TOPIC OF CELL DIVISION

Ġrfan EMRE^1*, Zehra KAYA², Tuncay Yavuz ÖZDEMĠR², Osman Nafiz KAYA¹

1Firat University, Faculty of Education, Department of Science Education, ELAZIĞ, TURKEY

2Fırat University, Institute of Education Sciences, ELAZIĞ, TURKEY

*irfanemre@gmail.com

ABSTRACT

The purpose of this study is to investigate the impact of using interactive whiteboard on pre- service science teachers’ attitudes toward information and communication technologies and achievement in topic of cell division. This study utilized pretest-posttest control group design. 42 randomly selected pre-service science teachers (PSTs) participated in this study. Experimental group consisted of 20 students (9 male and 11 female), while control group consisted of 22 students (13 male and 9 female). An achievement test and a 5-point Likert scale attitude questionnaire, named “Information and Communication Technology Attitudes Questionnaire-IAQ” were administered to all PSTs as pretest and posttest. Results of statistical analyses (ANCOVA) showed that there was no significant difference with respect to PSTs’ achievement in the topic of cell division. In terms of PSTs’ attitudes toward information and communication technologies, there was a significant difference in favor of experimental group in only sub-scale of “Information and Technology usage in biology lesson”.

(2)

Keywords: Attitudes toward Information and Communication Technology, Cell Division, Interactive Whiteboard.

I.GİRİŞ

Mevcut bilgi birikimi, 19.yüzyıla kadar her yüzyılda bir ikiye katlanırken, 1970’li yıllarda bu süre beş yıla inmiş, 1980’li yıllardan itibaren mevcut bilgi birikimi bir yılın altında bir sürede, günümüzde ise altı aydan daha kısa sürede ikiye katlanarak bilgi sarmalı haline gelmiştir (Ekici, 2008). Bilgi toplumunun öne çıkardığı bilgi çağı, bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak bilginin hızla arttığı, bireylerin bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabildikleri, ulaşılan bilgiyi paylaşabildikleri ve her alanda kullanabildikleri bir çağ olarak tanımlanmaktadır. (Halis, 2002). Ġçinde bulunduğumuz bilgi çağında bilim ve teknolojinin ilerlemesiyle eğitim programlarının ve öğretim materyallerinin her yıl yenilenmesi ya da güncellenmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır (Yeşilyurt, 2007). Eğitim teknolojilerinde yaşanan bu tür gelişmelerin sonucu olarak nitelik ve nicelik açısından daha gelişmiş öğretim araçlarının kullanımı dersin işlenişi ve eğitimin genel ve özel hedeflerine ulaşılması açısından birçok fayda sağlamaktadır (Kazu ve Yeşilyurt, 2008).

Ġnteraktif tahta veya elektronik tahta olarak ta isimlendirilen akıllı tahta son yıllarda eğitimcilerin oldukça dikkatini çekmeyi başarmıştır. Çok çeşitleri olmasına rağmen akıllı tahtalar genellikle geleneksel tahtalara bir bilgisayar ve projeksiyon bağlantısıyla monte edilen küçük aparatlardır (Türel ve Demirli, 2010). Tahta ekranının interaktif olması, öğrenciye ve öğretmene ekranda yapılanlara müdahale etme şansını vermekte böylece ders esnasında değişikliklere olanak sağlamakta ve bu değişiklikleri kaydedebilme özelliği tanımaktadır. Ses klipleri, animasyonlar ve öğrenme nesneleri gibi çok çeşitli materyallerin kullanılmasına imkan tanımasıyla da ders çok daha anlaşılır hale gelmektedir (Erduran ve Tataroğlu, 2009).

Son yapılan çalışmalar, interaktif özelliklerinden dolayı akıllı tahtaların konsantrasyonu ve dikkati artırdıkları ve böylece öğrencilerin başarılarını, motivasyonunu ve öğrenmelerini önemli oranda geliştirdiklerini göstermiştir (Slay vd., 2008; Marzano, 2009; Lai, 2010; Baran, 2010). Ġngiltere, Amerika, Kanada ve Avustralya’da öğretmenler, okullar ve eğitim enstitüleri tarafından akıllı tahtalar hakkında yapılan araştırma projelerinin verileri, uygulama ve öğretme etkinliklerinin betimlemeleri gazete ve dergilerde yayınlanmasına karşın, akademik literatür bu alanda sığdır ve yeni yeni gelişmeye başlamıştır (Smith vd., 2005). Özellikle Ġngiltere’de hükümetin bu konudaki çalışmalara kaynak sağladığı ve akıllı tahtayı pek çok okulun standart özelliği haline getirdiği bilgisi araştırma raporlarında görülmektedir (Wood and Ashfield, 2008; Lewin vd., 2008). Ancak ülkemizde bilgi ve iletişim teknolojilerine ayrılan bütçe Avrupa’nın ve Orta Asya’nın gerisindedir. Fakat bu oran gelişmekte olan ülkelerden daha yüksektir. Öte yandan, ülkemizde internet ve bilgisayar kullanımında önemli artış gözlenmesine rağmen halen gelişmiş ülkelerdeki oran yakalanamamıştır (Tezci, 2009). Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizde öğretmenlerin son zamanlarda akıllı tahtayı kullanmaya başladıkları görülmektedir (Baran, 2010). Her ne kadar akademik alanda yapılan çalışmalar az olsa da akıllı tahtaların, öğretme ve öğrenmeyi desteklediğine işaret eden araştırmalar mevcuttur (Smith vd., 2005; Kennewell ve Beauchamp, 2007). Eğitim teknolojilerinin fen ve teknoloji derslerinde kullanılmasıyla birlikte öğrencilerin fen bilimlerine karşı olumlu tutum sergilemeye başladıkları tespit edilmiştir (Pektaş vd., 2009). Bununla beraber, motivasyonun öğretmenin tutumuyla ve teknik becerisiyle yakından ilgisinin olduğu da belirtilmektedir (Lai, 2010). Bu çalışmada da, akıllı tahta kullanımının fen ve teknoloji öğretmeni adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutumlarına ve hücre bölünmesi konusundaki akademik başarılarına etkileri araştırılmıştır.

Araştırmada;

1- Akıllı tahtanın kullanıldığı deney grubu ile geleneksel öğretimin kullanıldığı kontrol grubu fen ve teknoloji öğretmeni adaylarının, hücre bölünmesi konusundaki akademik başarıları arasında istatistikî olarak anlamlı bir fark var mıdır?

2- Akıllı tahtanın kullanıldığı deney grubu ile geleneksel öğretimin kullanıldığı kontrol grubu fen ve teknoloji öğretmeni adaylarının, bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutumları arasında istatistikî olarak anlamlı bir fark var mıdır? sorularına cevaplar aranmıştır.

(3)

II.YÖNTEM

A. Araştırmanın Modeli

Bu çalışmada, araştırma yöntemi olarak ön test-son test kontrol gruplu deneysel model kullanılmıştır (Karasar, 2000). Araştırmada akıllı tahtayla konunun işlendiği grup deney grubu sadece powerpoint programına dayalı olarak dersin işlendiği grup ise kontrol grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada 2010- 2011 güz yarılında Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ġlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği 2.

sınıfında öğrenim gören öğrencilerden 1 kontrol (I.öğretim öğrencileri) ve 1 deney (II. öğretim öğrencileri) grubu oluşturulmuştur. Araştırmaya katılan 22 I. öğretim öğrencisi (kontrol grubu) ve 20 II.

öğretim öğrenci (deney grubu) rastgele seçilmiştir. Kontrol grubunu oluşturan öğrencilerin 13’ünü erkek öğrenciler ve 9’unu ise kız öğrenciler oluştururken, deney grubunu ise 11 kız öğrenci ve 9 erkek öğrenci oluşturmaktadır.

Araştırmada kontrol grubuna sadece Powerpoint sunumları üzerinden geleneksel öğretime göre hücre zarının yapısı konusu öğrenirken, deney grubu ise akıllı tahta (eBeam System3, EB3-1U; Luidia, Inc.) eşliğinde interaktif bir şekilde konuyu öğrenmiştir. Deney grubuna akıllı tahta yardımıyla öğrenme nesneleri, çeşitli animasyonlar vb. etkinlikler internet bağlantısıyla ders esnasında sunulmuştur. Çalışma yaklaşık 4 hafta (20 saat) sürmüştür.

B. Veri Toplama Araçları

Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından uzman görüşleri ve önerileri dikkate alınarak geliştirilen 17 maddelik akademik başarı testi kullanılmıştır. Akademik başarı testi deney ve kontrol gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Ayrıca kontrol ve deney gruplarının bilgi ve iletişim teknolojilerine karşı tutumlarını belirlemek amacıyla bilgi ve iletişim teknolojileri tutum anketi (Kubiatko ve Haláková, 2009) ön test ve son test olarak uygulanmıştır. 5’li Likert olarak hazırlanan ve 28 maddeden oluşan anket; “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin pozitif etkisi”, “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin negatif etkisi”, “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin avantajları”, “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin Biyoloji dersinde kullanılması” ve “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin dezavantajları” alt boyutlarından oluşmaktadır.

C. Veri Analizi

Kontrol ve deney grupları arasındaki bilgi ve iletişim teknolojilerine tutum anketinden ve akademik başarı testi sonuçlarından elde edilen veriler SPSS 16.0 istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Gruplar arasındaki farkı belirlemek amacıyla “ANCOVA” testi kullanılmıştır

III.BULGULARVEYORUM

1. Akademik Başarı Testiyle İlgili Bulgular

Tablo 1. Kontrol ve deney grubu öğrencilerinin akademik başarı testi ANCOVA sonuçları Kareler

Toplam ı

sd Ortalamaları n Karesi

F p Etki

Büyüklüğü Grup 1,97 1 1,97 ,531 ,471* ,013

Hata 145,27 39 3,72

Tablo 1 incelendiğinde akademik başarı testi açısından kontrol ve deney grupları arasında anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıkmıştır.

(4)

Tablo 2. Kontrol ve deney grubu öğrencilerinin akademik başarı testi son ortalama ve standart sapma değerleri

Tablo 2 incelendiğinde kontrol grubunun düzeltilmiş ortalama değerinin 8,29 olduğu, deney grubunun düzeltilmiş ortalama değerinin ise 8,73 olduğu görülmektedir.

2. Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Karşı Tutum Anketiyle İlgili Bulgular

Tablo 3. Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin pozitif etkisi alt boyutuna ait ANCOVA sonuçları Kareler

Toplam ı

F p Etki

Büyüklüğü

Grup 7,54 1 7,54 2,11 ,154* ,051

Hata 139,05 39 3,56

Tablo 3’e bakıldığında kontrol ve deney grupları arasında anlamlı farkın olmadığı görülmektedir.

Tablo 4. Kontrol ve Deney Grubu Öğrencilerinin “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin pozitif etkisi” alt boyutuna ait son ortalama ve standart sapma değerleri

Grup N Düzeltilmemiş Ortalama

SS Düzeltilmiş Ortalama

Kontrol 22 31,50 1,33 31,10

Deney 20 31,60 2,72 32,03

Tablo 4 incelendiğinde kontrol grubunun “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin pozitif etkisi” alt boyutuna ait düzeltilmiş ortalama değerinin 31,10 olduğu bu değerin deney grubunda ise 32,03 olarak belirlendiği görülmektedir.

Tablo 5. “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin negatif etkisi “alt boyutuna ait ANCOVA sonuçları Kareler

Toplam ı

F p Etki

Büyüklüğü

Grup 1,01 1 1,01 ,104 ,748* ,003

Hata 378,50 39 9,70

Tablo 5 incelendiğinde “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin negatif etkisi” alt boyutuna ait kontrol ve deney grupları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir.

Kontrol 22 8,27 1,63 8,29

Deney 20 8,73 2,17 8,73

(5)

Tablo 6. Kontrol ve Deney Grubu Öğrencilerinin “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin negatif etkisi” alt boyutuna ait son ortalama ve standart sapma değerleri

Grup N

Düzeltilmemiş

Ortalama SS Düzeltilmiş Ortalama

Kontrol 22 18,63 2,92 18,75

Deney 20 18,55 3,26 18,41

Tablo 6 incelendiğinde kontrol grubunun düzeltilmiş ortalamasının 18,75 olduğu deney grubunda ise bu değerin 18,41 olduğu görülmektedir.

Tablo 7. “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin avantajları” alt boyutuna ait ANCOVA sonuçları Kareler

Toplam ı

sd Ortalamaların Karesi

F p Etki

Büyüklüğü

Grup 1,27 1 1,27 ,604 ,442* ,015

Hata 82,17 39 2,10

Tablo 7 incelendiğinde kontrol ve deney grupları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir.

Tablo 8. Kontrol ve Deney Grubu Öğrencilerinin “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin avantajları” alt boyutuna ait son ortalama ve standart sapma değerleri

Grup N Düzeltilmem iş Ortalama

Kontrol 22 12,68 1,42 12,66

Deney 20 13,00 1,65 13,01

Tablo 8’e göre “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin avantajları” alt boyutuna ait kontrol grubunun düzeltilmiş ortalaması 12,66 deney grubunun düzeltilmiş ortalaması ise 13,01 olarak tespit edilmiştir.

Tablo 9. “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin Biyoloji dersinde kullanılması” alt boyutuna ilişkin ANCOVA sonuçları

Kareler Toplam

ı

F p Etki

Büyüklüğü

Grup 17,72 1 17,72 4,771 ,035* ,109

Hata 144,87 39 3,71

Tablo 9* incelendiğinde kontrol grubuyla deney grubu arasında istatistiksel açıdan deney grubu lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir (p<.05)*.

Tablo 10:.Kontrol ve Deney Grubu Öğrencilerinin “Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin Biyoloji dersinde kullanılması” alt boyutuna ilişkin son ortalama ve standart sapma değerleri

(6)

Tablo 10 incelendiğinde “Öğrencilerinin Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin Biyoloji dersinde kullanılması” alt boyutuyla ilgili kontrol grubunun düzeltilmiş ortalamasının 13,55 deney grubunun düzeltilmiş ortalamasının ise 14,98 olduğu belirlenmiştir.

Tablo 11. Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin dezavantajları alt boyutuna ilişkin ANCOVA sonuçları Kareler

Toplam ı

F p Etki

Büyüklüğü

Grup 8,91 1 8,91 1,390 ,246 ,034

Hata 250,04 39 6,41

Tablo 11 incelendiğinde kontrol grubuyla deney grubu arasında istatistiksel açıdan deney grubu arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir.

Tablo 12. Kontrol ve Deney Grubu Öğrencilerinin Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin dezavantajları alt boyutuna ilişkin son ortalama ve standart sapma değerleri

Tablo 12 incelendiğinde Öğrencilerinin Bilgi ve Ġletişim Teknolojilerinin dezavantajları” alt boyutuyla ilgili kontrol grubunun düzeltilmiş ortalamasının 16,23 deney grubunun düzeltilmiş ortalamasının ise 15,29 olduğu belirlenmiştir.

IV.SONUÇVEÖNERİLER

Araştırma sonuçlarına dayalı olarak sonraki çalışmalarda çok daha sağlıklı yorumların yapılabilmesi için çalışılacak örneklemin artırılması önerilmektedir. Akıllı tahta uygulamaları ile ilgili çok fazla çalışmanın olmadığı motivasyon, feni öğretmeye yönelik tutum, feni öğretmeye ilişkin öz yeterlik gibi konuların çalışılmasının literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Aynı zamanda akıllı tahta uygulamalarıyla kavram yanılgılarının giderilmesi ve kavramsal değişime olan etkisi gibi konuların çalışılmasının fayda sağlayacağı tahmin edilmektedir. Diğer taraftan akıllı tahta uygulamalarının oluşturmacılığa dayalı farklı öğretim yöntemleriyle birlikte yürütülmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Öte yandan akıllı tahta uygulamalarına fen ve teknoloji derslerinin yanı sıra fen ve teknoloji laboratuvarı derslerinde de yer verilmelidir. Araştırmacıların laboratuvar derslerindeki akademik başarının yanı sıra laboratuvara karşı tutum, motivasyon vb. gibi konuları çalışmalarının literatüre katkı sağlayacağı tahmin edilmektedir. Bununla birlikte bu tür çalışmaları yapacak araştırmacıların akıllı tahtanın bütün özelliklerini kullanabilme becerisine sahip olmaları araştırmanın sonuçları açısından büyük önem taşıdığı düşünülmektedir.

Kontrol 22 14,13 2,69 13,55

Deney 20 14,35 1,89 14,98

Kontrol 22 16,22 3,08 16,23

Deney 20 15,30 1,62 15,29

(7)

KAYNAKLAR

Baran, B. (2010). Experiences from the Process of Designing Lessons with Interactive Whiteboard:

Assure as a Road Map. Contemporary Educatıonal Technology, 1 (4), 367-380.

Ekici, F. (2008). Akıllı Tahta Kullanımının Ġlköğretim Öğrencilerinin Matematik Başarılarına Etkisi.

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Ġstanbul.

Erduran, A. ve Tataroğlu, B. (2009). Eğitimde Akıllı Tahta Kullanımına Ġlişkin Fen ve Matematik Öğretmeni Görüşlerinin Karşılaştırılması. 9th International Educational Technology Conference (IETC2009), 14-21.

Halis, Ġ. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Kazu, H., ve Yeşilyurt, E. (2008). Öğretmenlerin öğretim araç-gereçlerini kullanım amaçları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (2), 175-188.

Kennewell, S. ve Beauchamp, G. (2007). The features of interactive whiteboards and their influence on learning. Learning, Media and Technology, 32 (3), 227–241.

Kubiatko, M. and Haláková, (2009). Slovak high school students’ attitudes to ICT using in biology lesson. Computers in Human Behavior , 25, 743–748.

Lai, H.-J. (2010). Secondary school teachers’perceptions of interactive whiteboard training workshops: a case study from Taiwan. Educational Technology, 26 (4), 511-522.

Lewin, C., Somekh, B. and Steadman,S. (2008). Embedding interactive whiteboards in teaching and learning: The process of change in pedagogic practice. Education and Information Technologies,13, 291-303.

Marzano, R.J. (2009). Teaching with interactive whiteboards. Educational Leadership, 67 (3), 80-82.

Pektaş, H.M., Çelik H. ve Katrancı, M. (2009). 5. sınıflarda ses ve ışık ünitesinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 649-658.

Slay, H., Siebörger, I. and Hodgkinson-Williams, C. (2008). Interactive whiteboards: Real beauty or just

“lipstick? Computers & Education, 51, 1321-1341.

Smith, H, J., Higgins, S., Wall, K. and Miller, J.(2005). Interactive whiteboards: boon or bandwagon? A critical review of the literature. Journal of Computer Assisted Learning, 21, 91-101.

Tezci, E. (2009). Teachers’ effect on ICT use in education. The Turkey sample. Procedia Social and Behavioral Sciences (World Conference on Educational Sciences), 1, 1285–1294.

Türel, Y.K. and Demirli, C. (2010). Instructional interactive whiteboard materials: Designers’

perspectives,. Procedia Social and Behavioral Sciences (WCLTA 2010), 9, 1437–1442.

Wood, R. and Ashfield, J. (2008). The use of the interactive whiteboard for creative teaching and learning in literacy and mathematics: a case study. British Journal of Educational Technology, 39 (1), 84- 96.

Yeşilyurt, E. (2007). Öğretim Araç-Gereçleri Kullanımına Etki Eden Faktörler. e-Journal of New World Sciences Academy, 2 (4), 300-312.