Çevresel
Sürdürülebilirli k
6. Hafta
Geri dönüşüm nedir
•Geri dönüşüm terim olarak, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile ham madde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır.
•Tüketilen maddelerin yeniden geri dönüşüm halkası
içine katılabilmesi ile öncelikle ham madde ihtiyacı
azalır
Geri Dönüşümün Amacı
•Geri dönüşümün amacı; kaynakların tükenmesini önlemek ve atık çöp miktarını azaltmaktır.
•Cam, kağıt, alüminyum, plastik, pil, motor yağı gibi maddeler geri dönüştürülerek tekrar kullanılabilir hale gelir bu da ülke ekonomisinde önemli bir rol oynar.
•Aynı zamanda ülkelerdeki katı atıkların
depolanması ve taşınması gibi sorunları da
engeller.
Geri Dönüşüm Nasıl Yapılır?
• 1- Kaynakta ayrı toplanması
• Değerlendirilebilir atıklar, oluştukları yerde çöplerden ayırılarak biriktirilir.
• 2- Sınıflama
• Kaynağında ayrı toplanan atıklar, cam, metal-plastik ve kağıt bazında sınıflandırılır.
• 3- Değerlendirme
• Atıklar, fiziksel ve kimyasal değişimler geçirerek yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
• 4- Yeni ürünü ekonomiye kazandırma
• Geri dönüştürülen ürün, yeni bir malzeme olarak kullanıma sunulur
1975 1975 teki bir araştırmaya göre teki bir araştırmaya göre , , okyanuslarda dolaşan okyanuslarda dolaşan gemiler yılda
gemiler yılda yaklaşık 3.700.000kg yaklaşık 3.700.000kg . plastik torbayı denizlere . plastik torbayı denizlere boşaltırlar..
boşaltırlar.. . . Dünya yüzeyi henüz bir plastik çöplüğüne Dünya yüzeyi henüz bir plastik çöplüğüne dönmemişse, bunun nedeni denizlerin dibinin çöplük olarak dönmemişse, bunun nedeni denizlerin dibinin çöplük olarak
kullanılmasıdır.
kullanılmasıdır.
- U.S. National Academy of Sciences - U.S. National Academy of Sciences
Plastik geri dönüşümü
• 1970’li yıllardan beri plastik atıklar, yeraltında 1970’li yıllardan beri plastik atıklar, yeraltında depolamanın yanı sıra yakılarak enerji üretiminde de depolamanın yanı sıra yakılarak enerji üretiminde de kullanılmaktadır. Yakma islemiyle olusan bir takım kullanılmaktadır. Yakma islemiyle olusan bir takım zararlı gazlar ve kimyasallar, bu proseslerin zararlı gazlar ve kimyasallar, bu proseslerin
dezavantajları olarak görülebilir.
dezavantajları olarak görülebilir.
• Örnegin;
• PVC atıklarının yakılmasında % 25–50 oranında HCl, PVC atıklarının yakılmasında % 25–50 oranında HCl,
• üretanlardan HCN ve yakma sırasında dioksin gibi üretanlardan HCN ve yakma sırasında dioksin gibi kanserojen maddeler olusmaktadır.
kanserojen maddeler olusmaktadır.
Plastik hayatın yer yerinde…
1998 yılında dünya plastik tüketimi
115 milyon ton
115 milyon ton
, buna karsılık Batı Avrupa da 28,8 milyon tonülkemizde ülkemizde
ise 2.024 milyon ton
ise 2.024 milyon ton
olarak gerçeklesmistir.Ülkemiz plastik tüketimi dünya tüketiminin % 1.756 sını Batı Avrupa tüketiminin ise %7.013 ünü olusturmaktadır.
Geçtigimiz bes yıl içinde Geçtigimiz bes yıl içinde
ülkemizde plastik tüketimi 1 230 324 ülkemizde plastik tüketimi 1 230 324 tondan 1 933 471 tona çıkarak toplam tondan 1 933 471 tona çıkarak toplam
%57 lik bir artıs kaydetmistir.
%57 lik bir artıs kaydetmistir.
Pet şişe sektörünün Kirleten öder ilkesi ve plastik kirliliği
• Ambalajlı su sektörü, 2017 yılında 11.7 milyon ton su satmış.
• 600-700 milyon ton su veren İSKİ ve onun bu faaliyette 6,5 milyar TL büyüklüğü var.
• Ambalajlı su sektörü ise 5.5 milyar TL’ye bütün Türkiye’ye sadece 11-12 milyon ton su veriyor.
• Çok az suya içmek için büyük maliyet ödüyoruz. S
• 1,5 litreydi standart ambalajlı su, sonra 0,5 litre oldu ve şu anda 0,2 litrelik ambalajlı sular üretiliyor.
• Çünkü, eğer damacana su tüketimini bir kenara koyarsak, tüm bu ambalajlı su tüketimi tonlarca pet şişe yapıyor ve bu plastik türevleri milyonlarca metreküp petrol tüketimi anlamına geliyor.
• Aslında bir gerçekçi olmayan bir şeyi çok fazla zorluyoruz ve gerçekçi
olan musluk suyu içmek.
ATIKLARIN ÖNEMİ
Türkiye, Sanayileşmenin ve doğal kaynakların bilinçsiz kullanımının yarattığı çevre kirliliğinin etkisini son yıllarda daha fazla hissetmeye başlamıştır.
Gelişmiş dünya ülkeleri, daha önceleri yarattıkları atıkların bir miktarını kendi ülkelerinde kullanıp geriye kalanları az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere göndermekte idi.
Bu doğrultuda, biriken atıkların sadece ülkeler arasında
hareket gördüğünü ancak, dünya kaynaklarına zarar
vermeye devam ettiğini fark etmeleri sonrasında, atıkların
uygun yöntemlerle ve ülkelerinde geri
kazanılması ya da yok edilmesi için
çalışmalara başlamışlardır.
• Dünyada: 2003 yılında 20
milyon ton lastik (sentetik ve doğal) üretildi.
• Ülkemizde: 66 bin ton
(2002)sentetik ve 107 bin ton (2003) doğal lastik
tüketilmektedir.
• TüketimΞAtık Üretimi
12
• Çevre Zararları:
Şiddetli yangınlar.
İçi boşluklu olduğundan söndürülmesi zor. Atmosfere tonlarca zararlı bileşikler yayılıyor
(Karbonsiyahı, uçucu organikler, yarı-uçucu organikler, çok halkalı hidrokarbonlar, yağlar, kükürt oksitleri, azot oksitleri,
nitrosaminler, karbon oksitleri, uçucu partiküller ve As, Cd, Cr, Pb, Zn, Fe vb. gibi metaller).
Yangın sonrasında önemli bir
toprak ve yeraltısuyu kirlenmesi oluyor.
13
17-19 February 2008 RecShow 08 Jordan 15
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Landfill 62% 56% 49% 40% 39% 35% 26.4% 23.8% 18.0%
Reuse/export6% 8% 8% 11% 10% 10% 11.4% 8.0% 7.0%
Retreading 13% 12% 12% 11% 11% 11% 12.6% 12.0% 10.5%
Recycling 5% 6% 11% 18% 19% 21% 25.0% 27.1% 31.8%
Energy 14% 18% 20% 20% 21% 23% 24.4% 27.1% 34.5%
1992 1994 1996 1998 2000 2002 2003 2004-5 2005-6
• Doğal kaynakların korunmasını ve enerji tasarrufunu sağlar.
• Atık miktarını azaltarak çöp depolama işlemlerini kolaylaştırır.
• Hava ve çevrenin kirlenmesini önler.
• Yararlı atıkların boşa gitmesini önler.
• Ekonomiye katkı sağlar .
Geri Dönüşümün Faydaları
• Geri kazanım uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır.
• Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda geri kazanım ekonomi üzerinde olumlu etki yapacaktır.
• Yeni iş imkanları sağlayacak ve gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma olanağı sağlayacaktır.
Geri Dönüşümün Faydaları
Geri dönüşümün Ekonomik Katkıları
• Geri dönüşümün ekonomiye katkısı öncelikli olarak israfın önüne geçmesidir.
Yararlı olabilecek atık maddelerin boşa gitmesini önleyerek toplumun kullanımına sunabiliyor olmasıdır.
• Atık maddelerin ve çöplerin taşınması veya depolanması gibi problemlerin ortadan kalkmasını sağlar.
• Hammadde tüketiminin azalmasına neden olur.
• Gereksiz enerji kullanımının önüne geçer.
• Kullanılamayan, atık maddelerin yepyeni bir ürün olarak tüketicilerin hizmetine sunulmasını sağlar.
• Kalabalık nüfuslu bölgelerdeki atık malzemelerin problem teşkil etmesini engeller.
• Yeni bir iş kolu yaratarak istihdamı artırır ve işsizliği azaltır.
• Atık malzemelerin ham madde haline getirilerek tekrar üretiminin sağlanması yoluyla başka ülkelerden ithal edilmesi gereken ham madde miktarının azalmasını sağlar. Böylelikle ithalat masraflarını büyük oranda azaltır
Geri dönüşüm çevresel katkısı
• Geri dönüşüm çevre zararını en aza inidir.
• Tüketim malzemesi üretimi için yeni ham madde arayışına girilmesini büyük ölçüde azaltır. Böylelikle hem hava hem de çevre kirliliğinin önüne geçer.
• Sera gazı emisyonunun düşmesine katkıda bulunur.
• Evsel atıklardan meydana gelen kompost
maddeler ve gübreler sayesinde toprağın
verimi artar. Böylelikle hem organik hem de
besin değeri yüksek ürünler elde edilmiş olur.
Atık maddeler artıyor ÇÖZÜM NEDİR:
Atık maddeler artıyor ÇÖZÜM NEDİR:
1- KULLANMAMAK
1- KULLANMAMAK
2-GERİ DÖNÜŞÜM
2-GERİ DÖNÜŞÜM
Plastik Geri Dönüşüm Aşamaları
• Plastik atıkların değerlendirilmesi konusunda biz tüketicilere ve bu konuyla ilgilenen kuruluşlara görev düşmektedir.
• Dönüşüm işleminin çeşitli basamakları ve çeşitleri vardır.
• Öncelikle bu maddelerin satın alımında, etiketlerin üzerinde geri dönüşüm işaretinin bulunmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
• Plastik barındıran ürünlerin kullanıcıları, bu maddeleri geri dönüşüme uygun olan çöp konteynırlarına atarak dönüşüm sürecini başlatırlar
Plastik Geri Dönüşüm Aşamaları
• Çöp kutularından toplanan plastikler, içeriklerine göre ayrıştırılarak dönüşüme sokulmak için hazır hale getirilir.
• Ayrıştırma işleminden sonra, özel olarak hazırlanan makinalarda kırılıp, ufak parçalar haline getirilirler.
• Daha sonrasında makinalarda ufak parçalar
haline getirilen plastiklerin
içerilerine kullanılacaklarına alanlara bağlı olarak belli oranlarda plastik ham maddesi eklenir.
• Bir diğer seçenek de bu aşamada ufak parçaların eritilerek tamamen atık maddelerden oluşan bir ürün meydana getirmektir.
Plastik Geri Dönüşüm Aşamaları
Plasti
Plasti k k torbaları ve diğer plastik eşyalar petrol türevi bir torbaları ve diğer plastik eşyalar petrol türevi bir
termoplastik olan polietilen mamulüdür.
termoplastik olan polietilen mamulüdür.
TERMİK PARÇALANMA= PİROLİZ
TERMİK PARÇALANMA= PİROLİZ
LASTİK İÇİN DE PLASTİK İÇİN DE AYNIDIR.
LASTİK İÇİN DE PLASTİK İÇİN DE AYNIDIR.
- CNN.com/tecnhology November 16, 2007 - CNN.com/tecnhology November 16, 2007
Piroliz ile plastik geri dönüşümü
PİROLİZİN TANIMI VE PİROLİZ PİROLİZİN TANIMI VE PİROLİZ
YÖNTEMLERİ YÖNTEMLERİ
• Piroliz Piroliz eski lastiklerin yakıta çevrimi için kullanılan metotlardan biridir.
•Teknik olarak, piroliz ısı ile organik kimyasal bağların kırılması prosesidir.
•Lastikler ele alındığında, yani lastikler piroliz piroliz sonucu
sonucu karbon siyahı karbon siyahı , gaz gaz , çelik çelik ve yağa dönüşür yağa dönüşür
Piroliz
Piroliz olayında termik olarak madde parçalanması :
100◦C-120 ◦C :Mutlak kuruma 100◦C-120 ◦C :Mutlak kuruma
120◦C-250 ◦C : Dezoksidasyon ,desülfürleşme ,bünye 120◦C-250 ◦C : Dezoksidasyon ,desülfürleşme ,bünye
sularının ayrışması CO2 sularının ayrışması CO2
250 ◦C: depolimerizasyon ,hidrojen ,sülfürün parçalanması Başlangıcı
340 ◦C :alifatik bileşiklerin bağlarının dağılması 340 ◦C :alifatik bileşiklerin bağlarının dağılması bozunması
bozunması metan ve hidrokarbonların oluşması metan ve hidrokarbonların oluşması
Piroliz
• 380 ◦C : karbonlaşma ve zenginleşme aşaması380 ◦C : karbonlaşma ve zenginleşme aşaması
• 400 ◦C : C-O ve C-N bileşiklerin bağlarının parçalanması400 ◦C : C-O ve C-N bileşiklerin bağlarının parçalanması
• 400◦C-420◦C :bütün maddelerin Piroliz 400◦C-420◦C :bütün maddelerin Piroliz yağına ve katrana
yağına ve katrana Dönüşmesi Dönüşmesi
•
600◦C : bütün maddelerin ısıya dayanımlı 600◦C : bütün maddelerin ısıya dayanımlı maddelere
maddelere Kranklaşması Kranklaşması
• >600◦C Aromatların ve etilenlerin oluşması
