Pozlama ve Araçları

Pozlama ve Araçları

Görüntü ışıkla oluşur. Bu nedenle kameranın içine gelen ışığı ayarlamak önemlidir.

Işığı ayarlama işine “pozlama” adı verilir.

Görüntüde elde etmek istediğimiz etkiye göre pozlama değişir. Sözgelimi aynı mekânı, aynı ışık koşullarında

olduğundan daha aydınlık ya da daha karanlık görmek isteyebiliriz. Doğru pozlama, sadece görüntünün elde edilmesi değildir; istenilen etkinin uyandırılmasını

sağlamak da doğru pozlamanın bir parçasıdır.

Pozlama ve Araçları

Pozlama için kameranın üzerindeki araçlar şunlardır:

1. Diyafram

2. Örtücü

3. ISO/Gain

Diyafram / Iris

Diyafram ise filme ulaşan ışığın miktarını denetler.

Diyafram göz bebeği gibi çalışır. Fazla ışıklı ortamda göz

bebeklerimiz kısılır, ışığın yetersiz olduğu yerlerde ise göz

bebeklerimiz açılır.

Diyafram / Iris

f (yani diyafram açıklığı) = Odak Uzunluğu / Diyafram Çapı (D) F = 50 mm'lik bir objektifte, bu değerlerin en küçüğü olan f = 1.4

ve en büyüğü olan f = 32 diyafram açıklıklarını örnek olarak alırsak;

• f = 1.4 diyafram açıklığı için diyafram çapı hesaplanırsa;

35.714 mm bulunur.

• f = 32 diyafram açıklığı için diyafram çapı hesaplanırsa;

1.5625 mm bulunur.

Diyafram / Iris

Yukarıda hesaplandığı gibi en küçük diyafram açıklığı değeri olan f = 1.4 , en fazla ışık geçirecek olan diyafram açıklığı değeridir.

En büyük diyafram açıklığı değeri olan f = 32 ise en az ışık geçirecek olan diyafram açıklığı değeridir.

Burada bir ters orantı söz konusudur; diyafram açıklığı değerleri sayısal olarak azaldıkça, ışık geçirgenlikleri artacaktır.

Diyafram f-stop skalasında her değer kendinden sonrakinin iki

katı, kendinden öncekinin yarısı kadar ışık geçirir.

Işık miktarını arttırmak için açılır,

azaltmak için kısılır.

Standart Diyafram açıklıkları

Diyafram;

1 durak (1 stop)

ÖRTÜCÜ / OBTÜRATÖR / ENSTANTANE / SHUTTER

Film kameralarında film düzleminin, elektronik ve sayısal kameralarda sensörün önünü kapatan ve açan, böylece film/sensör üzerine düşecek "ışığın süresini" yani "poz süresini" ayarlayan sistemdir.

Enstantane yüksek hızda ise hareketli bir nesnenin net bir

görüntüsü alınabilir. Sözgelimi akan sudaki damlacıkları tek tek görmek mümkün olur.

Enstantane hızı düşükse hareketli nesnenin hareketini

kaydedebiliriz. Hareketin her anını tek tek göremeyiz, ancak

hareketin getirdiği akışkanlığı kaydederiz.

ÖRTÜCÜ / OBTÜRATÖR / ENSTANTANE

Standart enstantane değerleri 1/1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/15 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000, 1/2000 şeklinde bir dizi oluşturur.

Bu değerler örtücünün 1 saniyeden başlayarak saniyenin 1/2 si; 1/4 ü; 1/8 i gibi daha az sürelerde açılıp kapanmasını ifade eder. Bu dizide sağa doğru gidildikçe her stop değeri bir

öncekinin yarısı kadar ışık geçirir.

Gelişmiş modellerde enstantane hızları 2000, 4000, 8000 gibi

değerlere çıkabilir; 4 sn., 8 sn., 15 saniye gibi değerlere de

düşebilmektedir.

Tabloda görülen diyafram değerleri ve enstantane değerleri dizilerinin ortak özellikleri vardır. Diyafram değerleri dizisin de her diyafram durağı (stop) kendinden önce gelen değerin yarısı kadar ışık geçirmektedir. Aynı şekilde enstantane değerleri dizisinde de her enstantane durağı kendinden önce gelen değerin iki katı daha uzun bir zaman dilimidir. Dizilerin bu

özelliklerine ve karşılıklılık kuralına göre yukarıdaki tabloda her sütunda görülen değerler ikilisi pozlama bileşenleri olarak adlandırılır ve fotoğraf üzerinde etkileri farklı olmak üzere film üzerine eşit miktarda ışık

düşecektir.

Diyelim ki f/4 diyafram değeri ve 1/60 enstantane değerine sahip bir

pozlama bileşenine sahip bir konum için, pozlama değeri aynı kalmak şart ile 3 durak az ışık verecek (alan derinliğini 3 durak artıracak) diyafram

değişikliği yapmak isteseydik;

• f/4 - 3 durak fazla ışık verecek diyafram açıklığı değişimi f/11

• 1/60 + 3 durak fazla ışık geçirecek enstantane değeri değişimi 1/8

Kamera içinde görüntüyü oluşturan ışığı ayarlamaya yarayan üçüncü unsurdur.

ISO (ya da ASA ve DIN) kavramları (görüntüyü filme kaydedilen) film kameraları zamanından kalmadır. Filmin duyarlılığını üzerine sürülen kimyasallar belirler. İşte ISO/ASA/DIN bu duyarlılığın

derecesini belirtir.

ASA (American Standart Association) Amerikan Standartlar

birimi, ISO (International Standart Organisation) ise Uluslararası Standartlar Kurumu birimidir. DIN (Deutche Industry Normen) ise ağırlıkla Avrupa ülkelerinde kullanılan Alman ölçü birimidir. ISO standartında sol tarafa ASA, sağ tarafa DIN değerleri yazılır

100ASA/21DIN gibi.

ISO / GAİN (KAZANÇ)

ISO, ASA ya da DIN çizelgesinde sıralanan tüm değerler

kendinden sonraki üçüncü değerin iki katı az duyarlıklı, önceki üçüncü değerden ise iki kat çok duyarlıdır. Üç değerde bir

tamamlanan bu katlanmaya, değerler kıyaslanırken bir “stop ya da durak” denebilir. Kısaca çizelgedeki üç basamak bir stop yapar.

Duyarlılığı az olanlara yavaş film, fazla olanlara hızlı film denir.

Sayısal kameralarda sensöre düşen ışığın az olması durumunda üretilen görüntü sinyali de zayıf olacaktır. ISO arttırıldığında sinyal elektronik olarak (desibel cinsinden) güçlendirilir.

ISO (GAİN / KAZANÇ)

GAIN (Kazanç) ise elektronik kameralardan gelme bir terimdir. ISO ile aynı işi görür: kameranın kaydettiği sinyalin desibel (dB) cinsinden arttırıldığını gösterir.

Elektronik kameralarda 3 tür kazanç bulunur:

•L: Low (Düşük). Bu ayarda kameranın kaydettiği görüntü sinyali olduğu gibi korunur; elektronik yollarla artırılmaz.

•M: Medium (Orta). Genellikle 6 ya da 9 dB arttırıldığını gösterir.

•H: High (Yüksek). Genellikle 12 ya da 18 dB arttırıldığını gösterir.

ISO (GAİN / KAZANÇ)

ISO ve GAIN aynı işlevi görür. Bir kamerada sadece biri kullanılır.

ISO ya da GAIN arttırıldığında az ışıkta da çekim yapılabilir.

Ancak bunun bir bedeli vardır. Kaydedilen her görüntüde pek farkedilmese de bir gürültü (noise) bulunmaktadır. Sinyali

güçlendirdiğinizde bu gürültü de artar. Gürültünün artması görüntüde taneciklenmeye (gren’e) yol açar.

Bu nedenle GAIN’i “L”de tutmak ya da ISO’yu 800’ün üzerinde kullanmamak yoluna gidilmelidir.

Yeni kameralarda bu sorun aşılmaya çalışılmaktadır.