Habere Yaklaşımlar
Haber üzerine ilk araştırmalar……. 1920’li yıllar Haberin;
-ne olduğu
-nasıl üretildiği
-hangi ölçülere göre seçildiği (haber değeri)
-sunumunda hangi ölçülerin etkili olduğu
Habere Yaklaşımlar
Habere yaklaşımlar, sosyal bilimlerdeki epistemolojik ayrımlar içerisinden belirlenir.
Anaakım (çoğulcu-liberal) yaklaşım……….pozitivizm
Eleştirel (sorgulayıcı) yaklaşım………tarihsel maddeci, fenomenolojik
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
Liberalizm
- bireyi öne çıkaran, onun hak ve özgürlüklerini tanımlayan bir ideolojidir.
- insanın doğuştan sahip olduğu ve devredilemez olan hakları vardır.
bağımsız ve özgür bireyin yaşama, çalışma ve mülkiyet hakkını öne çıkarır.
(John Locke)
- Özgürlük hiçbir dış müdahalenin ya da zorlamanın olmamasıdır. Bu
durumlarda insan aklıyla hareket ederek en rasyonel kararı alabilir.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
Liberalizm
- bireyler arasında mutlak eşitlik ve denkliği varsayar.
- bireyin rasyonalitesi kendisini öncelikle serbest pazarın koşulları içerisinde kendisini gösterir.
- ifade özgürlüğü ise fikirler pazarında en rasyonel olanın ortaya
çıkmasını sağlar.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
Liberalizm
-Basının görevi yasama, yürütme, yargı yanında dördüncü güç olmak;
bunları denetlemek ve halkı bilgilendirmektir.
-Çoğulcu bir anlayış içerisinde bütün seslere eşit oranda yer vererek, fikirler piyasasını oluşturmak ve böylece gerçeğin ortaya çıkmasına
yardımcı olmaktır.
**Liberalizm ve çoğulculuk anaakım haber anlayışının temel mantığını
oluşturur.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
Pozitivizm
-Sosyal bilim araştırmacısının gerçeğe ulaşmadaki aracı değer yargılarından arınmış, olgulara dayanan bir nesnellik anlayışıdır.
-Sosyal bilimcinin insani değer yargılarını bir kenarda bırakabilecek denli bilgi ile arasına bir mesafe koyması beklenir.
-Liberal teoriden beslenen anaakım habercilik/basın anlayışı da
gazetecinin gerçeğin ortaya çıkmasında değer yargılarından arınmış
konumunu merkeze alır.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
Pozitivizm
- Gazetecinin nesnel (objectivitiy) olması tıpkı bilimsel metodlar gibi insani olanla olan mesafesini anlatır ve bu sayede güvenilirlik kazanır.
- Profesyonel gazetecilik ilkeleri olarak da nesnellik, olgusallık, tarafsızlık, dengelilik gibi değerler öne çıkar.
- Bunlar, haberciliğin standartlaşmasını sağlar.
Haber ve gerçek arasında bir eşdeğerlilik kurulur.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım (çoğulcul-liberal) Yaklaşım:
- Anaakım habercilik anlayışı haberi gerçeğin birebir yansıması olarak tanımlar.
- Haber olan-bitenin, profesyonel habercilik kodları çerçevesinde düzene sokularak yansıtılmasıdır.
- Haber yazımının gerektirdiği kurallar (5N-1K) ve profesyonel habercilik etiğine uygunluk, haberin gerçekliği konusunda bir garanti sağlar.
- Bu kurallar ve etik, haberciliği standartlaştırıp yanlılıktan kurtarır.
Habere Yaklaşımlar
Anaakım Yaklaşım
Liberal, çoğulcu, pozitivist
İktidar yapı ve süreçlerini doğrudan gündeme almaz.
Toplumdaki ve medyadaki eşitsizlikleri çoğu zaman konu edinmez.
Konu edindiği zamanlarda ise bunları yapısal sorunlar olarak değil, geçici-
istisnai ve kişilere bağlı sorunlar olarak ele alır.
Habere Yaklaşımlar
Eleştirel Yaklaşım:
- Haber dünyaya ilişkin bir anlatı, bir tasarımdır.
- Diğer anlatı türlerinde olduğu gibi bir yapısı, önem ve öncelikleri, çatışma ve çözümleri, eyleyen ve etkilenenleri, kazanan ve kaybedenleri vardır.
- Neyin habere konu olacağından başlayarak haber üretimi ve bunun dolaşıma sokulması bir tercihler zinciridir.
- Bu zincir içerisinde belirleyici olan tek tek habercilerin tercihlerinden ziyade
bu tercihleri de belirleyen egemen anlam ve değerleri üreten dünya görüşü,
ekonomi-politik yapı, kültür ya da ideolojidir.
Habere Yaklaşımlar
Eleştirel Yaklaşım:
- Profesyonel habercilik kodları da bunun içerisinden biçimlenir.
- Egemen haberciliğin tercihinin basit bir taraf tutma olarak tanımlanması yanıltıcıdır.
- Haberin yapısal olarak yanlı olduğu eleştirel yaklaşımın habercilik/medya konusundaki temel perspektifidir.
- Bu yapısal yanlılık içerisinde "crash" kısaltması (class-sınıf, race-ırk, age-yaş, sex-cinsiyet, handicapped-engelli) haber anlatısının başvurduğu temelleri
özetler.
- Yani, haberin egemen anlatısı, orta-üst sınıf, beyaz, genç, erkek, engelli-olmayandan yanadır.
