KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ - 4. FAZ -

(1)

MAKİNE SEKTÖRÜNE

KORONAVİRÜS

ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ

DEĞERLENDİRME ANKETİ

- 4. FAZ -

31 Ağustos 2020

Türkiye

Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi

(2)

MAKİNE SEKTÖRÜNE KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ /4. FAZ 2

Türk Makine Sanayi, 17.400’ü Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makineler (NACE28) alanında olmak üzere Harmonize Sistem HS84-85- 87-90 kapsamında sınıflandırılan 30.000 kadar imalatçıdan oluşmakta ve 400.000’in üzerinde kişiye istihdam sağlamaktadır. Açıklanmış

Karşılaştırmalı Üstünlükler Analizi’ne (RCA) göre ülkemizin en rekabetçi ürünleri makineleri olup, dünya makine ticaretinin %4 kadar

daraldığı 2019 yılında sektör, ihracatını %4 artırarak Serbest Bölgeler de dahil 19 milyar dolara ulaştırmış, ülkemizin toplam ihracatı içindeki payını %10’un üzerine taşımıştır.

Sektörümüz, koronavirüsle mücadelenin üst düzeyde olduğu bu dönemde kamu sağlığını korumaya ve sosyal yaşamı aksatabilecek riskleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak enerji, su, kanalizasyon, asansörler, iklimlendirme, soğuk zincirler gibi altyapı hizmetlerinin kesintiye

uğramaması ve kritik sınai ve tarımsal üretimin sürdürülebilmesi için var gücü ile çalışmaktadır.

Ancak iç pazarda makine teçhizat yatırımlarında süregelen daralmanın yanı sıra ihracatının yarıya yakınının yapıldığı Avrupa ülkelerindeki pandemi etkisi KOBİ yapısına haiz firmalarımızın mali yapılarında büyük kırılganlık yaratmış ve sürdürebirliklerine önemli derecede tehdit

oluşturur hale getirmiştir.

Bu bakımdan makine imalatı ile iştigal eden firmaları temsil eden 20 derneğin çatı kuruluşu olan MAKFED olarak her ölçek ve alt sektörden üye firmalarının katılımıyla salgının ekonomik ve çalışma hayatına etkileri ile buna dair alınan tedbirlerin değerlendirmesi amaçlanmıştır.

Bu amaçla yapılan seri anketlerin 11-17 Ağustos 2020 tarihlerinde icra edilen dördüncüsünde, ilk üç anket sonuçları ile değişimin izlenmesi yanı sıra katma değer ve mali hususlara dair yeni bölümler de eklenirken bu dönemde önemini artıran “Kurumsal Dayanıklılık” ile ilgili bir

bölüm de ilave edilmiştir.

Anket, Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) ve TOBB Türkiye Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi ile işbirliği halinde gerçekleştirilmiştir.

ANKETİN AMACI:

(3)

AİMSAD

Ağaç İşleme Makine ve Yan Sanayisi İş Adamları Derneği

AKDER

Akışkan Gücü Derneği

AMDAmbalaj Makinecileri Derneği

ARÜSDER

Araç ve Araç Üstü Ekipman ve İş Makinaları Üreticileri Birliği Derneği

AYSAD

Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği

BESİAD

Bağlantı Elemanları Sanayici ve İş Adamları Derneği

EFSİAD

Endüstriyel Fırın

Sanayicileri ve İş Adamları Derneği

EMOSAD

Elektrik Motorları Sanayicileri Derneği

ENOSAD

Endüstriyel Otomasyon Sanayicileri Derneği

İMDER

Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve

İmalatçıları Birliği Derneği

İSDER

İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği

İSKİD

İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği

KBSBKazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği Derneği

MİBMakina İmalatçıları Birliği Derneği

PAGDER

Plastik Sanayicileri Derneği

POMSAD

Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derneği

SAHASavunma, Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Derneği

TARMAKBİR

Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği Derneği

TEMSAD

Tekstil Makine ve

Aksesuarları Sanayicileri Derneği

TEVİD

Elektrikli Vinç İmalatçıları Birliği Derneği

İŞİMİş ve İnşaat Makineleri Kümelenmesi

ROBODER

Robotik ve Yüksek

Teknoloji Üretim Sistem Entegratörleri Derneği

SAMİB

Sakarya Makina İmalatçıları Birliği Derneği

AKDER

AKIŞKAN GÜCÜ DERNEĞİ

GÖZLEMCİ ÜYELER

(4)

TANIMLAMA VE TESPİT

1. BÖLÜM

(5)

%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

Büyük

(250 üzeri çalışan)

%50,31 %46,63 %32,70 %33,13 %8,18 %9,20

%8,81 %11,04 %41,39 %39,07 %11,92

%7,62 %44,37 %41,80 %5,79

%8,04

Orta Boy

(50 ila 249 çalışan) Küçük

(10 ila 49 çalışan) Mikro

(9 ve altı çalışan)

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

İşletme büyüklüğünüz nedir?

Anket Katılımı Ölçek Büyüklüğü

(6)

0 5 10 15 20 25

90-100 80-90

70-80 60-70

50-60 İhracat Oranı (%)

Firma Oranı (%)

40-50 30-40

20-30 10-20

5-10 0-5

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%9,12 %22,30 %10,14 %10,81 %9,12 %9,46 %9,80 %8,78 %5,74 %3,38 %1,35

%14,23 %15,19 %11,04 %22,09 %7,98 %10,43 %15,34 %9,20 %9,82 %6,13 %6,75 %1,23 %0

%17,72 %12,66 %8,86 %13,29 %12,03 %7,59 %3,80 %5,06 %1,90 %1,90

%9,12 %12,41 %14,96 %13,87 %8,03 %8,03 %9,49 %5,84 %2,19 %1,82

2019 ihracat oranınız nedir?

Makine Sektörü İhracat Oranı

(7)

0 5 10 15 20 25 30

İhracat Oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0

%17,18

%27,72 %22,44 %10,9 %5,13 %12,18 %8,33 %2,56 %6,41 %5,13 %1,28 %1,92

%22,09 %11,66 %10,43 %11,66 %8,59 %7,98 %4,91 %4,29 %1,23 %0

2020 İlk 5 Ay 2020 İlk 7 Ay

2020 yılı ilk 7 ayı sonunda ihracat/ciro oranınız nedir?

17 Ağustos 2020

2020 İlk 7 ay İhracat/Ciro Oranı

(8)

2020 ilk 7 ay cironuz geçen seneye göre arttı mı, azaldı mı? Oranını belirtiniz.

Ciro Değişim Oranları %

0 5 10 15 20

Ciro Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%) %16,54 %5,26 %9,02 %10,53 %4,51 %5,26 %19,55 %10,53 %6,77 %3,01 %9,01

%16,46 %1,84 %9,20 %11,04 %14,72 %19,63 %9,82 %13,50 %10,43 %5,52 %1,23 %3,07

%13,92 %16,46 %6,33 %6,96 %18,99 %8,23 %4,43 %2,53 %3,8 %1,90

2020 İlk Çeyrek 2020 İlk 5 Ay 2020 İlk 7 Ay

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 10 20 30 40 50 60 70

Arttı Aynı Azaldı

%40,09 %20,75 %35,58 %9,43 %18,87 %9,82 %50,47 %60,38 %54,60

Firma Oranı (%)

Ciro Değişimi

(9)

2020 ilk 7 ay ihracatınız geçen seneye göre arttı mı, azaldı mı? Oranını belirtiniz.

İhracat Değişim Oranları %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20 25

İhracat Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%21,15 %4,07 %15,45 %5,69 %4,07 %10,57 %10,57 %13,01 %2,44 %3,25 %9,75

%23,08 %4,94 %7,69 %6,17 %9,62 %9,26 %12,82 %16,05 %8,33 %20,37 %25 %22,22 %3,21 %11,73 %4,49 %3,09 %2,56 %4,32 %0 %0 %3,2 %1,85

0 10 20 30 40 50 60 70

Arttı Aynı Azaldı

%32,35 %13,46 %25,93 %14,71 %25 %22,22 %52,94 %61,54 %51,84

Firma Oranı (%)

İhracat Değişimi

(10)

0 5 10 15 20 25 30 35

100 90

80 70

60

Mamul Stok Oranı (%)

Firma Oranı (%)

50 40

30 20

10 0

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%7 %21,7 %25,2 %21,3 %11,2 %6,3 %1 %3,1 %1,4 %1 %0,7

%8,22 %23,29 %27,40 %19,18 %8,90 %7,53 %2,74 %0,68 %1,37 %0,68 %0 %1,27

%0%1,27

%1,91

%1,27

%7,01

%14,65

%17,83

%23,57

%21,02

%10,19

%14 %11,6 %30 %18 %8,8 %10 %0,4 %4,8 %1,6 %0,4 %0

Mevcut mamul stokunun 2019 cironuza oranı nedir?

Mamul Stok / 2019 Satış Oranı %

(11)

Normal imalat

sürüyor Kapasite

%25 azaltıldı Kapasite

%50 azaltıldı Kapasite

%75 azaltıldı İki haftaya kadar ara verildi

İki haftanın üzerinde süre için ara

verildi

Firmanın

faaliyetine son verildi

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

0 10 20 30 40 50

%20,92 %14,71 %26,14 %20,26 %12,09 %5,56 %0,33

%21,36 %21,02 %30,51 %12,54 %4,41 %10,17 %2%2,67

%8 %9,43

%21,33 %18,87

%26 %25,16

%40 %46,54 %0 %0 %0%0%0

Firma Oranı (%)

An itibariyle imalat faaliyetinizi değerlendiriniz

İşletmelerin Faaliyet Durumu

(12)

0 10 20 30 40 50

Hiç sipariş yok 9 ay üzeri

6-9 ay 3-6 ay

1-3 ay 1 ay

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%37,83 %40,13 %42,21 %41,88

%34,11 %36,79 %8,88 %2,96 %0,33 %9,87

%8,44 %11,88 %1,95 %1,25 %0 %1,88 %6,49 %6,25

%6,69 %2,34 %1,67 %18,39

%40,91 %36,88

Firma Oranı (%)

Mevcut siparişleri tamamlama zamanınız nedir?

Siparişleri Tamamlama Zamanı

(13)

0 10 20 30 40

Normal seyrinde Normalin %75’i

düzeyinde Normalin %50’si

düzeyinde Normalin %25’i

düzeyinde Yeni sipariş yok

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%8,12 %9,74 %15,58 %32,47 %34,09

%9,33 %5,33 %16 %30,33 %39

%22,15 %9,49 %20,25 %32,28 %15,82 %9,38

%15,63

%23,13

%20,63

%31,25

Firma Oranı (%)

Temmuz ayında yeni “iç sipariş” aldınız mı?

Yeni İç Sipariş Durumu

(14)

0 10 20 30 40 50 60

Normal seyrinde Normalin %75’i

düzeyinde Normalin %50’si

düzeyinde Normalin %25’i

düzeyinde Yeni sipariş yok

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%5,26 %4,93 %13,82 %23,68 %52,3

%5,27 %2,68 %12,08 %23,83 %55,7

%18,83 %16,88 %7,79 %18,75 %18,18 %15,63 %20,13 %19,38 %35,86 %29,38

Firma Oranı (%)

Temmuz ayında yeni “dış sipariş” aldınız mı?

Yeni Dış Sipariş Durumu

(15)

BEKLENTİ

2. BÖLÜM

(16)

Yıl sonu cironuzun 2019’a göre hangi (%) oranda değişeceğini tahmin ediyorsunuz?

17 Ağustos 2020

Ciro Değişimi Beklentisi %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20

Ciro Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%4,29

%1,84

%8,59

%19,63

%12,88

%11,04

%18,40

%15,95

%1,84

%4,29

%1,23

Artar Aynı

Kalır Azalır

%46,01

%11,04

%42,94

Firma Oranı (%)

0 10 20 30 40 50

Ciro Değişimi

(17)

Yıl sonu ihracat tutarınızın 2019’a göre hangi (%) oranda değişeceğini tahmin ediyorsunuz?

17 Ağustos 2020

İhracat Değişimi Beklentisi %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20 25

İhracat Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%4,97 %5,59

%9,32

%18,63

%14,91

%23,60

%9,32

%6,83

%4,97

%0,62 %1,24

Artar Aynı

Kalır Azalır

Firma Oranı (%)

0 10 20 30 40 50

%27,95

%23,60

%48,45

İhracat Değişimi

(18)

Yıl sonu bilanço karınızın 2019’a göre hangi (%) oranda değişeceğini tahmin ediyorsunuz?

17 Ağustos 2020

Bilanço Karı Değişimi Beklentisi %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20

Bilanço Karı Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%6,25

%5,00

%12,50

%16,25

%14,38

%11,88

%16,88

%10,63

%2,50

%0,63

%3,13

Artar Aynı

Kalır Azalır

Firma Oranı (%)

0 10 20 30 40 50

%40,00

%11,88

%48,13

Bilanço Karı Değişimi

(19)

0 5 10 15 20 25 30 35

2020 sonunda 2021 ikinci

çeyreğinde 2021 dördüncü

çeyreğinde 2022 ikinci

çeyreğinde Öngöremiyorum

%19,08

%33,55

%16,45

%6,58

%24,34

Firma Oranı (%)

İç satışlarınız düşmekte ise, 2019 sene sonundaki seviyesine ne zaman yükseleceğini öngörüyorsunuz?

17 Ağustos 2020

İç Satışların 2019 Sonundaki Seviyeye Yükselme Öngörüsü

(20)

0 5 10 15 20 25 30 35

2020 sonunda 2021 ikinci

çeyreğinde 2021 dördüncü

çeyreğinde 2022 ikinci

çeyreğinde Öngöremiyorum

%17,45

%32,21

%17,45

%6,04

%26,85

Firma Oranı (%)

Dış satışlarınız düşmekte ise, 2019 sene sonundaki seviyesine ne zaman yükseleceğini öngörüyorsunuz?

17 Ağustos 2020

Dış Satışların 2019 Sonundaki Seviyeye Yükselme Öngörüsü

(21)

İSTİHDAM

3. BÖLÜM

(22)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Tam istihdam %25 izinli / kısa

çalışma %50 izinli / kısa

çalışma %75 izinli / kısa

çalışma Tüm personel izinli

%38,31 %20,45 %23,38 %8,12 %9,74

%33 %27,67 %23,67 %10 %5,67

%62,26 %73,78 %16,35 %15,85 %16,98 %7,32 %4,4 %3,05 %0 %0

31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

Firma Oranı (%)

An itibarıyla istihdam düzeyiniz nedir?

İstihdam Düzeyi

(23)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Evden Çalışan Oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0 31 Mart 2020 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%38,1 %24,49 %12,59 %7,82 %1,36 %5,78 %1,36 %3,06 %3,06 %0,34 %2,04 %0,64%0,64%0,64%1,27%1,27

%7,01

%2,55

%3,18

%8,92

%14,01

%59,87 %0%0%0%1,83%0%3,05

%0%1,83

%7,32

%13,41

%72,56

%44,16 %16,79 %14,6 %5,47 %2,92 %6,57 %1,46 %2,19 %1,09 %0,73 %4,01

An itibariyle evden çalışan (tam veya kısa) personelinizin toplama oranı nedir?

Evden Çalışan Oranı %

(24)

0 20 40 60 80 100

İstidamına son verilen personelin toplama oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0

%80,49

%12,80

%1,22 %1,83 %0,61 %0 %0,61 %0 %1,22 %0 %1,22

Geçen yıla göre istihdamına son verdiğiniz personelin toplama oranı nedir?

17 Ağustos 2020

(25)

0 20 40 60 80 100

Ücretsiz İzin Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

Firma Oranı (%) %77,26 %85,26 %84,76 %8,97 %10,98 %2,56 %2,44 %0,64 %1,22 %0,64 %0,61 %0,64 %1,28 %0%0%0%0 %0 %0 %0 %0 %0 %0

%10,37 %3,68 %3,01 %0,33 %1,34 %0,67 %1 %0,67 %0,33 %1,34

Ücretsiz izne gönderdiğiniz personelin oranı nedir?

Ücretsiz İzin Durumu %

(26)

MALİ DURUM

4. BÖLÜM

(27)

0 5 10 15 20 25 30 35

Yüzde 0-25 Yüzde 26-40 Yüzde 41-50 Yüzde 51-60 Yüzde 61-70 Yüzde 71 ve üzeri

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%8,50

%11,11

%3,27

%13,73

%16,99

%34,64

%22,88

%10,46

%22,88

%18,30

%15,03

%22,22

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Firma Oranı (%)

Temmuz ayı itibariyle kapasite kullanım oranınız ne oldu?

(28)

0 5 10 15 20 25 30 35

Yüzde 50’nin altında Yüzde 50-60 Yüzde 60-70 Yüzde 70’den büyük

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%12,16

%17,76

%34,46

%30,41

%22,97

%32,89

%30,26

%19,08

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Firma Oranı (%)

Firmanızın kârlılıkta başa baş noktasını sağlayan kapasite kullanım oranı (KKO) nedir?

(29)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Yüzde 50 ve altı Yüzde 51-75 Yüzde 76-100 Yüzde 101-125 Yüzde 126-149 Yüzde 150 ve üzeri

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%62,50

%70,20

%15,13

%7,24

%4,61 %9,21

%1,32

%15,23

%7,28

%1,99 %0,66 %4,64

Borç/Özkaynak Oranı (%)

Firma Oranı (%)

Firmanızın borç/öz kaynak oranı nedir?

(30)

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Yüzde 50 ve üzeri Yüzde 25-50 Yüzde 10-25 Yüzde 10 ve altı

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%25,32

%36,49

%14,29

%29,87 %30,52

%18,92

%25,68

%18,92

Hazır Değerler / Kısa Vadeli Borç Oranı (%)

Firma Oranı (%)

Şirketinizin elinde bulundurduğu imkanlar kısa vadeli borçlarınızın ne kadarını karşılamaktadır?

(31)

KATMA DEĞER

5. BÖLÜM

(32)

0 5 10 15 20 25 30 35

Yüzde 5 ve altı Yüzde 6-10 Yüzde 11-15 Yüzde 16-20 Yüzde 21-25 Yüzde 26 ve üzeri

%16,51

%12,84

%18,35

%13,76

%32,11

%6,42

İthal Hammadde / Ciro (%)

Firma Oranı (%)

İşinizin normal seyrinde ithal hammadde (üretimde kullanılan) giderinizin cironuz içindeki payı nedir?

17 Ağustos 2020

(33)

0 5 10 15 20 25 30

%15,09 %16,04

%14,15

%16,04

%27,36

%11,32

İthal Ara Malı / Ciro (%)

Firma Oranı (%)

Yüzde 5 ve altı Yüzde 6-10 Yüzde 11-15 Yüzde 16-20 Yüzde 21-25 Yüzde 26 ve üzeri

İşinizin normal seyrinde ithal aramalı (üretimde kullanılan) giderinizin cironuz içindeki payı nedir?

17 Ağustos 2020

(34)

0 10 20 30 40

50

^%47,37

%26,97

%17,76

%2,63 %1,32

%3,95

Enerji Gideri / Ciro (%)

Firma Oranı (%)

Yüzde 5 ve altı Yüzde 6-10 Yüzde 11-15 Yüzde 16-20 Yüzde 21-25 Yüzde 26 ve üzeri

İşinizin normal seyrinde toplam enerji giderlerinizin cironuz içindeki payı nedir?

17 Ağustos 2020

(35)

0 10 20 30 40 50 60

%14,84

%50,97

%23,87

%10,32

Personel Gideri / Ciro (%)

Firma Oranı (%)

Yüzde 5 ve altı Yüzde 6-10 Yüzde 11-15 Yüzde 16-20

İşinizin normal seyrinde toplam personel giderlerinizin cironuz içindeki payı nedir?

17 Ağustos 2020

(36)

SORUNLAR

VE TEDBİRLER

6. BÖLÜM

(37)

0 5 10 15 20 25 30

Likidite problemi Şehirlerarası / ülkelerarası seyahat engeli

Kapasite kullanım

düşüklüğü Borçluluk Tedarik zinciri

sorunu Diğer Lojistik sorunu

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020

%26,2 %19,94 %23,17 %22,95 %25,92%26,01 %25,72 %0 %0

%21,28 %21,28 %15,72 %15,90 %9,22 %0 %9,21

%0,58 %11,85

%4,26 %3,31

%17,49

En önemli 3 güncel sorununuzu belirtiniz.

(38)

Tedarik ve teslimatlarınızda yaşadığınız en öncelikli 5 sorunu işaretleyiniz

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos 2020

Kur hareketinden dolayı fiyatlama zorluğu %10,97 %14,96 %18,60

Ödemeler dengesinin bozulması %17,42 %11,94 %16,28

Ara girdi fiyatlarındaki artış %7,82 %8,20 %11,63

Vade yerine nakit talep edilmesi %8,47 %7,48 %10,39

Yurt dışı tedarikte aksamalar %10,40 %9,64 %8,84

Gümrüklerdeki yavaşlama %7,98 %9,06 %7,44

Seyahat kısıtlamaları ve şehir dışı konaklama zorlukları %7,34 %7,48 %6,98

Navlun maliyetlerinin artması %8,06 %10,07 %6,98

Teslimat gecikmesi ve lojistik sorunu %8,87 %9,06 %6,36

Bazı ülkelerde gümrük kapılarının kapalı olması %6,05 %5,18 %2,64

Şehirlerarası sevkiyat zorluğu/fiyatlarda artış olması %3,47 %2,73 %2,17

Nakliye araçlarının önceki çoklukta ve kolaylıkta bulunamaması %3,15 %4,17 %1,24

Diğer - - %0,47

(39)

Finansal tedbirlere erişimde yaşadığınız öncelikli 5 sorunu işaretleyiniz.

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos 2020

Bankalarda çalışan yoğunluğunun düşmesi yanı sıra bürokrasi fazlalığı %7,60 %9,87 %28,61

Bankaların limit yetersizliği %11,10 %9,35 %19,56

KDV iadeleri ödemelerindeki gecikmeler %10,31 %12,30 %18,58

KGF garantili kredilere erişimde zorluk yaşanması %8,22 %8,83 %18,58

Taahhütle iç ve dış satış yapıldığından düşülmesi ve kara listeye alınma

tehdidiyle karşılaşılması %6,38 %6,78 %11,49

Kısa çalışma ödeneği başvurusundaki yoğunluk

^- ^-

%1,71

Diğer - %1,17 %1,47

* Makine sektörünün mücbir sebep kapsamına alınmaması %19,93 %21,00 -

* Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan/Mayıs ve Haziran

ödemelerini 6’şar ay ertelenmesi kapsamında makine sektörünün yer almaması %19,67 %19,26 -

* Kamu bankalarının kredi ertelemelerine ek faiz uygulamaları %7,69 %7,30 -

* Dönemsel tedbirler olmaları bakımından değerlendirme dışı tutulmuştur.

(40)

Yeni tedbir olarak önerebileceğiniz öncelikli 5 hususu işaretleyiniz.

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos

2020

2020 için gelir vergisi ve kurumlar vergisi oranının düşürülmesi %11,37 %11,24 %16,46

SGK prim ödemelerinin 3 ay için devlet tarafından karşılanması %12,09 %11,01 %13,36

Piyasadaki çek ve senetlerin koşulsuz ödenmesi, ödenen miktarların verilecek kredilerden düşülmesi - %3,94 %8,64

Bu dönemde kamu alımlarında yerli muadili olan tüm ürünlerde mutlaka yerli malının zorunlu hale getirilmesi %7,28 %6,37 %8,37

KDV iadelerinin hızlandırılması %5,65 %6,03 %7,69

İhracatçılara sıfır faizli uzun vadeli döviz kredisi sağlanması %6,01 %5,45 %7,42

Kredilerin faizsiz ertelenmesi %5,29 %5,33 %7,02

KDV alacaklarının SGK primi ve ithalat KDV’sine mahup edilebilmesi %5,65 %6,03 %6,88

İşe devam kredisi uygulamasının uzatılması - %4,29 %4,99

Kısa çalışma ödeneği süresinin altı aya çıkarılması %5,11 %2,32 %4,86

İhracatta navlun desteği sağlanması %3,43 %3,94 %3,78

Gayrimenkul ve makine gibi varlıklar için teminat koşullarının iyileştirilmesi %1,92 %1,74 %3,24

Yatırım teşvik ve OSB inşaat yatırımları sürelerinin ertelenmesi %1,74 %1,39 %3,10

Kısa çalışma ödeneği süresinin altı aya çıkarılması - %4,63 %2,29

Kamu ve belediye borçları ödemelerinin hızlandırılması %1,08 %1,39 %1,35

Diğer - - %0,54

* Mücbir sebep koşulunun makine sektörüne de uygulanması %12,87 %11,36 -

* Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan/Mayıs ve Haziran ödemelerini 6’şar ay ertelenmesi kapsamına

makine sektörünün de tüm unsurları ile dahil edilmesi %12,81 %9,62 -

* Dönemsel tedbirler olmaları bakımından değerlendirme dışı tutulmuştur.

(41)

KURUMSAL DAYANIKLILIK YÖNETİMİ

7. BÖLÜM

(42)

Kurumsal dayanıklılık şirketimizin rekabetçi gücünü oluşturmaktadır ve performansımızın başarılı

olmasında ve iyileştirilmesinde net bir farklılaştırıcıdır %36,84

Stratejik bir yetkinlik olarak benimsendi ancak ek süreç çalışmaları ile geliştirilme ihtiyacı var %28,07

İhtiyaç olarak algılandı ancak önceliklendirmeye ihtiyacı var %28,07

Kurumsal dayanıklılık şirketimizin gündeminde yer almamaktadır %7,02

Aşağıdakilerden hangisi kuruluşunuzun kurumsal dayanıklılığına olan yaklaşımını en iyi şekilde tanımlamaktadır? Size en yakın olanının işaretleyiniz.

17 Ağustos 2020

(43)

Makroekonomik belirsizlik / kriz %18,97

Agresif rekabet %16,92

Siyasi istikrarsızlık / Toplumsal Olaylar %11,28

Kilit müşteri kaybı %10,77

Hastalık ve salgın riski %10,26

Yıkıcı teknolojik değişim %8,72

Kilit çalışan kaybı %8,21

Hukuki ihtilaf (örn. müşteri, çalışan, vs) %3,59

Tedarik zincirinde hizmet kesintisi %2,56

Doğal afetler %2,56

Bilgi güvenliğine yönelik tehditler %2,56

Yolsuzluk / Dolandırıcılık %1,54

İtibar kaybı (örn. endüstriyel kaza/yasal düzenlemelere uymama) %1,54

Kritik hizmet kaybı (örn. elektrik /su/ gaz/ telekomünikasyon vs) %0,51

Önümüzdeki üç yıl içinde kurumsal dayanıklılığınızı geliştirmenizi gerektirecek en önemli riskler neler olacaktır? Lütfen üç tanesini seçiniz.

17 Ağustos 2020

(44)

Şirketin uzun vadede sürdürülebilirliğini sağlamak 30,56%

Fırsatlara daha hızlı ve daha odaklı cevap vererek rekabetçi gücü artırmak 19,44%

Orta ve uzun vadede (2 yıldan fazla) iyileştirilmiş finansal performans 14,44%

Şirketin itibarını korumak 13,33%

Operasyonel verimlilik 11,11%

Operasyonel kesintileri daha aza indirerek rekabetçi gücü artırmak 6,11%

Kısa vadede (1-2 yıl) iyileştirilmiş finansal performans 5,00%

Kurumsal dayanıklılığa yatırım yapmanın şirketiniz için başlıca faydaları nelerdir?

Lütfen ilk üçünü seçiniz.

17 Ağustos 2020

(45)

20 40 60 80 100

Müşteri ihtiyaçlarını anlama

Tüm pazarlarımızda politik, ekonomik ve endüstri eğilimleri hakkında bilgi toplama İyi eğitimli ve uygun vasıflı iş gücü

Dinamik / çevik liderlik Bilgi güvenliği sistemleri Yedekleme sistemleri

Şirkette uygulanan yönetişim

Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve analizi Tedarik zinciri esnekliği

Faaliyet coğrafyalarını çeşitlendirmek

Ürün ve hizmetlerin kalite kontrolünü sağlayan operasyonel süreçler Sağlık ve güvenliği sağlamak için operasyonel süreç

Karar almada üst yönetimi temsil yetkisinin verilmesi (yetki delegasyonu) Sürekli iyileştirme / problem çözme kültürü

Kurumsal dayanıklılığı sağlamada önemi Kurum içinde uygulanmasından memnuniyet

Kurumsal dayanıklılık için aşağıdaki her bir faktörün önem derecesini ve kurumunuzun bu faktörleri yerine getirmesinden memnuniyetinizi belirtiniz.

17 Ağustos 2020

(46)

Acil finansal hedefler %26,96

Dayanıklılık / iş sürekliliği sağlama ile ilgili bilgi veya beceri eksikliği %26,09

Yetersiz bütçe %14,78

Üst yönetimin gündeminde başka önceliklerin olması %13,04

Kurumsal dayanıklılığın uygulanmasında herhangi bir engelle karşılaşmıyoruz %8,70

Kuruluşun içinde iş birliğini olumsuz etkileyebilecek gruplaşmalar %7,83

Kurumsal dayanıklılık için zorlayıcı bir iş vakası bulunmaması %2,61

Aşağıdakilerden hangileri kurumsal dayanıklılığı şirketin stratejilerine ve uygulamalarına dahil etmenizin önündeki başlıca engellerdir? Lütfen en fazla üç tane seçiniz.

17 Ağustos 2020

(47)

ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Anket soruları, beş günlük katılım süresinde MAKFED üye dernekleri ve Türkiye Makine ve Teçhizatı Meclisi aracılığıyla, makine ve

aksamları imalatı yapan firmalara gönderilerek katılımları sağlanmıştır. Katılım sayısı ve alt sektörlere dağılımı bakımından ilk üç anket ile benzer bir profile ulaşılmıştır.

Öncelikle Nisan, Mayıs ve Haziran ayları anket sonuçları ile mukayeseler yapılırken bir takım yeni tespitlerde de bulunulmuştur.

• Her dört ankette de tespit edildiği üzere makine imalat sektörü firmaların yaklaşık %10’u ihracat yapmazken sektör, firma ölçekleri büyüdükçe artan oranda ihracat yönüne sahiptir. Firmaların %40’ının cirolarının yarısından fazlası ihracat kaynaklıdır. Ancak

2020’nin ilk yedi ayında yılın önceki dönemine göre ihracat/ciro oranındaki nispi artışı iç pazarda süregelen daralmaya bağlamak mümkündür.

• 2020 ilk çeyreğinde cirosunda azalış yaşayan firma oranı %50 iken bu oran ilk beş ayda %60’a çıkarken ilk yedi ayda ise %54 olarak gerçekleşmiştir. 2020 ilk çeyreğinde ihracatında azalış yaşayan firma oranı %53 iken bu oran ilk beş ayda %62’ye çıkarken yılın

ilk yedi ayında ise %51 olarak değişmiştir. Bu bakımdan ilk beş aya göre ciro ve ihracat kayıplarında bir nebze iyileşmeye gidildiği görülmektedir.

• Firmaların mamul stokları benzer seyrini sürdürerek, 2019 yılı cirosuna göre %10 ila %40 bandında belirginleşirken son dönemki stok miktarında bir nebze artış eğilimi görülmüştür.

• Haziran itibariyle firmaların normal üretime dönme eğilimine geçmesine rağmen normal seyir oranı ancak %46’ye erişmiş olup firmaların yarıdan fazlası düşük kapasite ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Firmaların ağırlığının elinde 3 aya kadar siparişi olmakla birlikte hiç siparişi olmayan oranı da %6 civarındadır.

• Temmuz itibariyle firmaların %10’nunda yeni iç ve %30’unda yeni dış sipariş olmamasına karşın sipariş alma oranlarında nispi olan iyileşme eğilimi devam etmektedir.

(48)

ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

• 2020 için azalma ve artma yönündeki ciro değişim beklentisi birbirine yakınken %50’ye yakın firma ihracatta azalma beklemekte olup %30 kadar firmada ise artış yönünde görüş hakimdir. Yine firmaların yarıya yakını bilanço karlarında düşüş beklemektedir.

• Firmaların yarıya yakını, iç satış ve ihracattaki normalleşmeyi 2021 ve sonrasına bırakırken %30 kadar firma ise bir öngörüde bulunamamaktadır.

• Tam istihdama dönen firma oranı %74’e yükselirken diğerlerinde ise kısa çalışma ve izinli uygulamaları sürmektedir. Evden çalışma uygulamasında ise %30 kadar firmada düşük oranlar söz konusudur. Sektörde istihdam olabildiğince korunurken %20 kadar

firmada düşük oranlarda istihdam kaybı yaşandığı görülmektedir. Mayıs ayına göre kapasite kullanım oranlarında nispi bir artış görülürken firmaların yaklaşık %25’inde bu oran hala %50’nin altındadır.

• Firmaların borçluluk, öz kaynak ve hazır değerler gibi finansal yapılarında önceki döneme göre imkanların negatif yönde seyrettiği görülmektedir.

• Firmalara göre değişiklik göstermekle birlikte %30’unda ithal hammadde ve ara girdi bağımlılığı %25 ve üzerindedir. Firmaların yarıya yakınının enerji girdilerinin ciroya oranı %5 ve altında iken yaklaşık %40’ında bu oran %5 ila %15’tir. Firmaların yarısında personel giderlerinin ciroya oranı ise %6 ila %10’dur.

• Firmaların likidite ve borçluluğa bağlı finansal sorunları öncelikli iken kapasite kullanım oranlarındaki düşüklük ve seyahat

engelleri başlıca meselelerdir. Bununla birlikte kur hareketliliğinin ödemeler dengesini bozması yanı sıra ara girdi ve sair maliyetleri yükseltmesi tedarike dair sorunları tetiklemektedir.

• Dönemsel özellikli tedbirlerin değerlendirme dışı tutulduğu bu fazda, finansmana erişim ve KDV gibi kamu alacakları gibi

sorunlar ön plana çıkmıştır. Buna bağlı olarak tedbir önerilerinin başında, vergi ve SGK ödemelerindeki kolaylıklar ile alacakların hızlandırılması ve uygun koşullardaki finansman temini hususları gelmektedir.

(49)

ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Kurumsal Dayanıklılık Yönetimi

Kurumsal Dayanıklılık, bir kurumun zorluklar karşısında esneyerek toparlanma ve bunu gelişim için bir fırsat olarak kullanabilme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Risklerin arttığı, belirsizliklerin yükseldiği bir dönemde şirketler sadece kârlarını artırmayı değil, aynı zamanda

beklenmedik gelişmeler karşısında dayanıklı olmayı da öncelik haline getirmelidir. Bu bölümde, kuruluşların kurumsal dayanıklılıktan elde etmeyi düşündükleri faydaları, dayanıklı hale gelebilmek için geliştirmeleri gereken alanları ve karşılaştıkları engelleri analiz edilmiştir.

• Katılımcıların %93’ü ‘’Kurumsal Dayanıklılığın’’ uzun yıllar var olabilmek ve %59’u da rekabetçi avantajı korumak için önemli ve öncelikli olduğuna inanırken sadece %37’si, dayanıklılığı performanslarının başarısında bir farklılaştırıcıya ve rekabetçi güce dönüştürebildiğini belirtmektedir.

• “Kurumsal dayanıklılığı sağlamada hangi faktörler önemlidir?” sorusunda tüm faktörler önemli değerlendirilmiş olmasına karşın etkin uygulamada geride kalındığı ortaya çıkmaktadır. Örneğin “İyi eğitimli ve vasıflı işgücü bulma” %91 katılımla ‘’Önemli’’ bulunurken bu alandaki memnuniyet düzeyi %35’te kalmaktadır.

• Kurumsal dayanıklılığı gerektirebilecek en önemli riskler sorusunda, makroekonomik belirsizlik, siyasi istikrarsızlık ve agresif rekabet, ilk üç sırada belirtilmektedir. Kurumsal dayanıklılığı oluşturma adına; inovasyon odaklı, öğrenmeye ve denemeye açık bir kurum kültürü, yaratıcı ve farklı düşünen, belirsizlik toleransı yüksek yetenekli insan kaynağı, riski yayan esnek tedarik zinciri yapıları ve pazar çeşitliliği önemli görülmektedir.

• Kurumsal dayanıklılığın bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gereğine karşın, hastalık-salgın riski, kilit çalışan kaybı, doğal afetler, tedarik zinciri hizmet kesintisi ve kritik hizmet kaybı gibi konular tek tek ele alındığında düşük önem derecesi verildiği görülmektedir.

• Kurumsal Dayanıklılığın şirketin stratejilerine ve uygulamalarına dahil edilememesinde dikkati çeken önemli engeller olarak; acil finansal hedefler, dayanıklılık/iş sürekliliği ile ilgili bilgi ve beceri eksikliği ve yetersiz bütçe gözükmektedir.

Kurumsal dayanıklılığın bir strateji olarak yeşertilmesinde en önemli başarı faktörlerinin arasında liderlik, sosyal ve beşeri sermayenin geliştirilmesi ile adaptasyon yeteneği gelişmiş kurum kültürünün etkinleştirilmesi olduğu da göz önüne alındığında, KOBİ’lerin finansal yetersizliklerin üstüne çıkarak dayanıklıklarını geliştirmesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir.