Türkiye’de Bankacılık Sektörü
2008-2012
Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu, Sermaye Piyasası Kurumu, Bankalararası Kart Merkezi, International Monetary Fund, European Banking Federation ile Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayımlanan veriler baz alınarak hazırlanmıştır.
Türkiye Bankalar Birliği, bu çalışmada yer alan bilgilerin yanlışsız olması için gerekli özeni göstermiş olmakla birlikte, bu konuda herhangi bir sorumluluk üstlenmez.
Aksi belirtilmediği durumlarda veriler; mevduat, kalkınma ve yatırım bankalarını kapsamaktadır.
Bu çalışma, araştırmacıların Türkiye Bankacılık Sektöründeki gelişmeleri izlemesi ve değerlendirmesi amacıyla hazırlanmıştır. Düzenli olarak üç aylık bazda güncellenecektir.
Görüş ve önerilerinizin TBB’ne iletilmesi, çalışmanın geliştirilmesi için büyük önem taşımaktadır.
Görüş ve önerileriniz için:
Emre Alpan İnan, emre.inan@tbb.org.tr, 0212 282 09 73 Şirin Mutlutürk, sirin.mutluturk@tbb.org.tr, 0212 282 09 73
Son güncelleme tarihi: Şubat 2013
İçindekiler
• Genel Bilgiler
• Bilanço Göstergeleri
• Seçilmiş Göstergeler
• Gelir / Gider Göstergeleri
• Uluslararası Karşılaştırmalar
Genel Bilgiler
• Bankacılık sektöründe Aralık 2012 itibariyle 32 adet mevduat, 13 adet kalkınma ve yatırım, 4 adet katılım bankası olmak üzere toplam 49 banka bulunmaktadır. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre:
• Mevduat bankası: Kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurtdışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubelerini,
• Katılım bankası: Özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubelerini,
• Kalkınma ve yatırım bankası: Mevduat veya katılım fonu kabul etme dışında; kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren ve/veya özel kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getiren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubelerini ifade etmektedir.
Türkiye’de Bankacılık Sektörü
Banka Sayısı
Kaynak: BDDK, TBB
2008 2009 2010 2011 2012
Mevduat Bankaları 32 32 32 31 32
Kamusal Sermayeli 3 3 3 3 3
Özel Sermayeli 11 11 11 11 12
Yabancı Sermayeli 17 17 17 16 16
Tas.Mevd.Sig.Fonu. Devr. 1 1 1 1 1
Kalkınma ve Yatırım Bankaları 13 13 13 13 13
Katılım Bankaları 4 4 4 4 4
Toplam 49 49 49 48 49
Şube ve Personel Sayısı*
(Bin)
*Katılım bankaları dahil edilmiştir.
Kaynak: BDDK
8 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5
165 170 175 180 185 190 195 200 205
2008 2009 2010 2011 2012
Şube Sayısı (sağ eksen) Personel Sayısı
Mevduat Bankaları Şube Sayısı (Yurtdışı şubeler dahil, bin)
TMSF'ye devredilen bankaların şube sayısı 2012 Aralık itibariyle 1'dir.
Kalkınma ve yatırım bankalarının şube sayısı 2012 Aralık itibariyle 42'dir.
Kaynak: BDDK, TBB
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2008 2009 2010 2011 2012
Yabancı Sermayeli Özel Sermayeli Kamusal Sermayeli
Personel Sayısı
(Yurtdışı şubelerde çalışan personel dahil, bin)
TMSF'ye devredilen bankaların personel sayısı 2012 Aralık itibariyle 226’dır.
Kaynak: BDDK, TBB
0 50 100 150 200 250
2008 2009 2010 2011 2012
Kalkınma ve Yatırım Yabancı Sermayeli Mevduat Özel Sermayeli Mevduat Kamusal Sermayeli Mevduat
2008 2009 2010 2011 2012
Kadın 49,4 49,9 49,9 49,8 50,1
Erkek 50,6 50,1 50,1 50,2 49,9
Kadın / Erkek Çalışan Oranı (Yüzde)
Kaynak: TBB
Sermaye Yapısı
*,**(Ödenmiş sermaye bazında, Eylül 2012 itibariyle, yüzde)
* Halka arz edilen bölümünde sahiplik dağılımı dikkate alınmamıştır.
** Sermaye yapısı, ödenmiş sermaye payları ile ağırlıklandırılarak hesaplanmıştır.
***İMKB’de işlem gören hisselerdeki dağılım dahil edilmemiştir.
Kaynak: TBB
Halka Arz Edilen Halka Arz Edilmeyen
Yerleşik Yerleşik Olmayan***
Sektör Toplamı 16,0 57,1 26,9
Mevduat Bankaları 19,9 45,7 34,4
Kamusal Sermayeli Bankalar 15,1 84,9 0,0
Özel Sermayeli Bankalar 29,5 50,0 20,6
Tas.Mevd.Sig.Fon.Devr. Bankalar 0,0 100,0 0,0
Yabancı Bankalar 0,1 3,0 96,9
Kalkınma ve Yatırım Bankaları 3,7 93,2 3,1
Sermaye Yapısı
*,**(Ödenmiş sermaye bazında, Eylül 2012 itibariyle, yüzde)
* Halka arz edilen bölümünde sahiplik dağılımı dikkate alınmamıştır.
** Sermaye yapısı, ödenmiş sermaye payları ile ağırlıklandırılarak hesaplanmıştır.
***İMKB’de işlem gören hisselerdeki dağılım dahil edilmemiştir.
Kaynak: TBB
Halka Arz Edilen Halka Arz Edilmeyen
Dönemler
Yerleşik Yerleşik
Olmayan***
2008 16,3 55,1 28,6
2009 15,8 55,8 28,4
2010 16,2 56,2 27,7
2011 15,4 57,0 27,7
2012 Eylül 16,1 57,1 26,9
ATM, POS, Banka Kartı ve Kredi Kartı Sayısı (Bin)
Kaynak: BKM
2008 2009 2010 2011 2012
ATM 22 24 28 32 36
POS 1.633 1.739 1.824 1.977 2.134
Banka Kartı 60.552 64.662 69.917 81.880 91.263
Kredi Kartı 43.394 44.393 46.956 51.361 54.342
Kaynak: TBB
*Aktif müşteri sayısı: Son bir yıl içinde en az bir kez sisteme giriş yapmış müşteri sayısı.
İnternet Bankacılığı Kullanan Kişi Sayısı ve Toplam İşlem Hacmi
2008 2009 2010 2011 2012
Aktif Müşteri Sayısı (Milyon) 5,2 5,9 6,7 8,6 10,6
İşlem Hacmi (Milyar TL) 779 884 1.030 1.551 1.769
Kaynak: TBB
*İhtiyaç kredileri: Dayanıklı tüketim malları, yarı dayanıklı tüketim malları ile evlilik, eğitim ve sağlık için kullandırılan kredilerdir.
**Diğer krediler: İhtiyaç, konut ve taşıt kredileri kategorisinde sınıflandırılamayan kredilerdir.
İhtiyaç* Kredisi ve Diğer**
Krediler
2007 2008 2009 2010 2011 2012 Eylül Toplam (Milyon TL) 27.303 36.110 41.365 59.275 82.537 91.191
Kişi Başı (Bin TL) 4,8 4,5 4,8 6,0 7,7 7,9
Konut Kredisi
2007 2008 2009 2010 2011 2012 Eylül Toplam (Milyon TL) 30.735 37.347 42.733 57.584 69.755 75.226
Kişi Başı (Bin TL) 45,1 49,0 43,9 53,2 54,5 55,0
İhtiyaç Kredisi, Diğer Krediler ve Konut Kredileri Stoku
(Bakiye ve Kişi Başına Miktar)
Kredi Kartları İşlem Hacmi (Yurtdışı kullanım dahil) / Gsyh (Yüzde)
Kaynak: TUİK, BKM
*2012 Gsyh büyüme oranı yüzde 3 alınarak hesaplanmıştır.
19 20 21 22 23 24
2008 2009 2010 2011 2012*
Bilanço Göstergeleri
Toplam Aktifler
Kaynak: BDDK
0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
Menkul Değerler Cüzdanı ve Likit Aktifler (Milyar TL)
Kaynak: BDDK
0 50 100 150 200 250 300 350
2008 2009 2010 2011 2012
Menkul Değerler Cüzdanı Likit Aktifler
Menkul Değerler Cüzdanı ve Likit Aktifler (Milyar Dolar)
Kaynak: BDDK
0 50 100 150 200 250
2008 2009 2010 2011 2012
Menkul Değerler Cüzdanı Likit Aktifler
Kredi ve Alacaklar
Kaynak: BDDK
0 100 200 300 400 500 600 700 800
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
Kredilerin TL / YP Dağılımı (Yüzde)
Kaynak: BDDK
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2008 2009 2010 2011 2012
TL YP
Kredi Türleri*
(12 aylık büyüme, yüzde)
Kaynak: BDDK
*Katılım bankaları dahil edilmiştir.
2008 2009 2010 2011 2012
Toplam 29 8 34 28 16
Bireysel 25 14 30 29 20
-Kredi kartları 29 13 17 26 31
-Konut 21 16 34 22 15
-Otomobil -9 -16 22 26 9
-Diğer 34 17 39 37 17
Kurumsal 31 5 36 28 14
-KOBİ kredileri 12 1 46 28 22
Kredi Türleri*
(ÜFE’ye göre düzeltilmiş 12 aylık büyüme, yüzde)
Kaynak: BDDK, TÜİK
*Katılım bankaları dahil edilmiştir.
2008 2009 2010 2011 2012
Toplam 19 2 23 13 13
Bireysel 16 7 20 13 17
-Kredi kartları 19 6 8 11 28
-Konut 12 10 24 8 13
-Otomobil -15 -20 12 12 6
-Diğer 24 10 28 20 14
Kurumsal 21 -1 25 13 12
-KOBİ kredileri 4 -4 34 13 19
Mevduat
Kaynak: BDDK
0 100 200 300 400 500 600 700
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
TL Mevduat / Toplam Mevduat (Yüzde)
Kaynak: BDDK
62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
2008 2009 2010 2011 2012
Özkaynaklar
Kaynak: BDDK
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
Serbest Özkaynaklar
Kaynak: BDDK
0 20 40 60 80 100 120 140
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
Mevduat Dışı Kaynaklar
Kaynak: BDDK
0 50 100 150 200 250 300
2008 2009 2010 2011 2012
Milyar TL Milyar Dolar
Seçilmiş Göstergeler
Şube ve Personel Başına Ortalama Nüfus (Kişi)
Kaynak: TUİK, BDDK
6.000 6.500 7.000 7.500 8.000 8.500
340 350 360 370 380 390 400 410 420 430
2008 2009 2010 2011 2012
Şube Personel (sol eksen)
Kişi Başına Ortalama Aktif, Kredi ve Alacaklar ile Mevduat (Dolar)
Kaynak: BDDK, TUİK
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000
2008 2009 2010 2011 2012
Aktifler Kredi ve Alacaklar Mevduat
Seçilmiş Bilanço Kalemlerinin Gsyh’ya Oranları (Yüzde)
Kaynak: TUİK, BDDK, TBB
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2008 2009 2010 2011 2012*
Aktifler Kredi ve Alacaklar Mevduat
*2012 Gsyh büyüme oranı yüzde 3 alınarak hesaplanmıştır.
Kredi ve Alacaklar / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
46 48 50 52 54 56 58
2008 2009 2010 2011 2012
Menkul Değerler Cüzdanı / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
20 25 30 35 40
2008 2009 2010 2011 2012
Özkaynaklar / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
11 11,5 12 12,5 13 13,5
2008 2009 2010 2011 2012
Mevduat Dışı Kaynaklar / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
18 20 22 24 26
2008 2009 2010 2011 2012
Diğer Aktifler / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
2008 2009 2010 2011 2012
Takipteki Alacaklar (Özel karşılık öncesi) / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7
2008 2009 2010 2011 2012
Takipteki Alacaklar (Özel karşılık öncesi) / Toplam Krediler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
2008 2009 2010 2011 2012
Mevduat / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
54 56 58 60 62
2008 2009 2010 2011 2012
Kredi ve Alacaklar / Mevduat (Yüzde)
Kaynak: BDDK
75 80 85 90 95 100 105
2008 2009 2010 2011 2012
Özkaynak Karlılığı ve ÜFE (Yüzde)
Kaynak: TUİK, BDDK, TBB
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
2008 2009 2010 2011 2012
Özkaynak Karlılığı ÜFE
Sermaye Yeterlilik Rasyosu (Yüzde)
Kaynak: BDDK
16,0 16,5 17,0 17,5 18,0 18,5 19,0 19,5 20,0 20,5 21,0
2008 2009 2010 2011 2012
Gelir / Gider Göstergeleri
Faiz Geliri, Faiz Gideri ve Net Faiz Geliri / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
0 2 4 6 8 10 12 14
2008 2009 2010 2011 2012
Faiz Gelirleri Faiz Giderleri Net Faiz Geliri
Net Faiz Dışı Gelir (Gider) / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
-2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0
2008 2009 2010 2011 2012
Net Ücret, Komisyon ve Bankacılık Hizmetleri Gelirleri / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
1 1,05 1,1 1,15 1,2 1,25 1,3 1,35 1,4
2008 2009 2010 2011 2012
Net Faaliyet Kar (Zarar) / Toplam Aktifler (Yüzde)
Kaynak: BDDK
1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 2,9 3,1
2008 2009 2010 2011 2012
Uluslararası Karşılaştırma
G-20 Ülkelerinde Sermaye Yeterliliği Rasyosu (Yüzde)
Kaynak: IMF, Financial Soundness Indicators, Şubat 2013
2007 2008 2009 2010 2011 2012 En son verinin ait olduğu ay
Almanya 12,9 13,6 14,8 16,1 16,4 17,3 Eylül
Endonezya
119,3 16,8 17,4 17,2 16,1 17,3 Eylül
Brezilya 18,8 18,3 19,0 17,7 17,3 16,9 Eylül
Arjantin 16,9 16,9 18,8 17,7 15,6 16,6 Eylül
Türkiye 18,9 18,0 20,6 19,0 16,5 16,5 Eylül
Meksika 15,9 15,3 16,5 16,9 15,7 16,1 Ekim
Kanada 14,8 12,2 14,7 15,6 15,9 15,6 Haziran
G.Afrika 12,8 13,0 14,1 14,9 15,1 14,7 Mayıs
ABD
112,8 12,8 14,3 15,3 15,3 14,6 Eylül
Japonya 12,3 12,4 13,3 13,3 14,2 14,2 Mart
Kore 12,3 12,3 14,4 14,6 14,0 13,9 Mart
Hindistan
212,3 13,0 13,2 13,6 14,2 13,3 Eylül
Rusya
115,5 16,8 20,9 18,1 14,7 13,1 Eylül
Çin 8,4 12,0 11,4 12,2 12,7 12,9 Haziran
Avustralya 10,1 11,3 11,9 11,4 11,6 11,6 Haziran
Suudi Arabistan 20,6 16,0 16,5 17,1 17,4 Aralık
Birleşik Krallık 12,6 12,9 14,8 15,9 15,7 Aralık
İtalya 10,1 10,4 11,7 12,1 12,7 13,3 Haziran
Fransa 10,2 10,5 12,4 12,7 12,3 Aralık
1 Basel I
2 En büyük 11 bankayı kapsar.
3 Basel I ve Basel II aynı anda uygulanıyor.
G-20 Ülkelerinde Özkaynak Karlılığı (Yüzde)
Kaynak: IMF, Financial Soundness Indicators, Şubat 2013
2007 2008 2009 2010 2011 2012 En son verinin ait
olduğu ay
Arjantin 11,0 13,4 19,2 24,4 25,3 40,0 Eylül
G.Afrika 18,1 26,9 18,0 18,3 21,0 21,5 Mayıs
Kanada 28,4 15,0 18,2 22,9 22,5 21,5 Haziran
Endonezya 27,8 23,9 26,3 26,1 20,3 21,1 Eylül
Türkiye 26,6 20,1 26,4 23,9 19,0 19,2 Eylül
Meksika 24,1 14,8 15,2 16,8 15,5 17,4 Ekim
Brezilya 32,0 14,3 22,0 28,9 14,0 16,8 Eylül
Suudi Arabistan 28,5 22,7 16,4 14,7 16,3 16,0 Temmuz
Hindistan 13,2 12,5 13,1 14,3 15,0 14,3 Eylül
Japonya 6,1 -6,9 5,5 5,5 7,3 6,5 Mart
ABD 11,2 -1,6 -0,5 8,2 6,8 3,1 Eylül
Avustralya 30,2 18,9 17,4 20,4 22,3 Aralık
Çin 16,7 17,1 16,2 17,5 20,4 Aralık
Rusya 22,7 13,3 4,9 12,5 17,3 Aralık
Kore 14,6 7,2 5,8 7,2 13,2 Aralık
Fransa 9,8 3,6 7,2 12,0 8,3 Aralık
Birleşik Krallık 6,2 -10,3 2,6 3,9 2,2 Aralık
İtalya 13,9 4,9 4,0 3,7 -13,0 1,0 Haziran
Almanya 6,5 -2,5 5,0 8,8 Aralık
AB ve Diğer Avrupa Ülkeleri Seçilmiş Bankacılık Göstergeleri (Bin Euro)
Kaynak: EBF
Kişi Başına Aktif Kişi Başına Kredi Kişi Başına Mevduat
2010 2011 2010 2011 2010 2011
Lüksemburg 2.099 2.152 858 917 902 910
İrlanda 342 293 135 116 152 127
İsviçre 279 296 222 228 143 187
Danimarka 204 206 114 113 50 51
Birleşik Krallık 148 155 65 67 60 62
Hollanda 136 146 73 82 58 61
Norveç 132 146 79 91 38 46
Fransa 121 129 62 68 53 61
Avusturya 117 120 69 73 63 65
Belçika 105 109 50 50 58 61
Almanya 102 103 56 57 55 56
İspanya 75 79 49 49 48 49
İtalya 63 67 40 41 34 37
Portekiz 53 54 32 30 31 32
Yunanistan 46 42 30 27 32 26
Çek Cum. 17 17 10 10 11 12
Estonya 15 14 12 11 9 9
Macaristan 13 12 8 7 6 6
Slovakya 11 11 7 7 8 8
Polonya 8 8 6 6 5 5
Litvanya 8 8 6 6 4 4
Türkiye 7 7 4 4 4 4
Bulgaristan 5 6 4 4 3 4
Romanya 4 4 3 3 2 2
AB ve Diğer Ülkeler Seçilmiş Göstergeler (Yüzde)
Kaynak: EBF
Aktif / Gsyh Kredi / Gsyh Mevduat / Gsyh
2010 2011 2010 2011 2010 2011
Lüksemburg 2.533 2.572 1.035 1.096 1.089 1.088
İrlanda 992 839 393 333 442 365
Birleşik Krallık 541 559 239 241 219 223
Danimarka 483 478 270 262 118 117
Fransa 405 420 208 222 177 198
Hollanda 382 403 204 228 163 168
İspanya 327 339 214 212 210 211
Avusturya 342 337 203 203 183 182
Almanya 332 326 185 183 180 178
Belçika 322 325 155 148 177 182
İsveç 308 295 177 164 97 87
İtalya 245 257 157 158 134 140
Yunanistan 224 222 147 143 157 135
Norveç 206 206 122 128 60 64
Slovenya 147 147 108 108 106 106
Estonya 140 119 110 93 79 74
Çek Cum. 121 116 72 69 82 79
Macaristan 128 114 82 74 61 56
Bulgaristan 111 110 86 82 67 70
Türkiye 89 94 50 53 47 54
Slovakya 88 84 56 56 64 61
Polonya 88 84 62 59 55 51
Litvanya 94 80 70 62 47 40
Romanya 75 67 55 50 38 35
Finansal Sektör Seçilmiş Göstergelerinin Gsyh'ya Oranı Dünya ve Gelişmekte Olan Ülkeler ile Karşılaştırma
(Yüzde)
Kaynak: IMF, Global Financial Stability Report, Ekim 2012
2002 2008 2009 2010 2011
Dünya GOÜ TR Dünya GOÜ TR Dünya GOÜ TR Dünya GOÜ TR Dünya GOÜ TR
Banka aktifi 264 145 61 160 87 75 159 89 87 171 106 91 158 100 94
Sermaye piyasası 203 59 59 192 79 47 241 98 71 236 99 75 208 74 59
Hisse senedi 69 25 16 55 42 19 82 55 37 87 58 43 67 38 29
Tahvil ve bono 135 35 43 137 38 28 159 42 35 150 41 32 141 36 30
Kamu 51 20 43 52 23 28 63 27 35 65 25 32 64 21 28
Özel 83 14 0 85 15 0 96 15 0 84 16 1 77 16 1
Toplam 468 205 120 352 167 121 400 186 159 407 204 166 366 174 153
Dünya ve Gelişmekte Olan Ülkeler ile Karşılaştırma (Yüzde)
Kaynak: IMF, Global Financial Stability Report, Ekim 2012