Osmanlı Devleti’nde Öğrenim,Medreseler ve Ulema

(1)

Osmanlı Devleti’nde

Öğrenim,Medreseler ve

Ulema

(2)

Osmanlı Devleti’nde Öğrenim,Medreseler ve Ulema

 Osmanlı Devleti’nde ilimler şu kategorilerde incelenebilir:

 1. Güzel Yazı İlimleri:Yazı gereçleri,yazı biçimleri vs.

 2.Sözlü

İlimler:Arapça,Farsça,Türkçe,belagat,ölçü bilgisi,şiir,nesir,tarih.

 3.Fikri İlimler:Mantık ve diyalektik.

 4.Ruhani İlimler:Ruhani ilimlerde kendi içinde 4’e ayrılır.

(3)



a. Nazari akli ilimler:doğal ilimler, matematik.



b.Tatbiki akli ilimler:ahlak,siyaset.



c.Nazari din ilimleri: tefsir, hadis, kelam,usul,fıkıh.



d.Tatbiki din ilimleri:tatbiki

ahlak,görgü kuralları,İslami

yaşam,ibadet.

(4)

 Osmanlı Devleti’nde her türlü ilmin özellikle de ruhani ilimlerin amacı Tanrı bilgisidir.

 Dine yardımı olan ilimler iyi

ilimler olarak sınıflandırılırken,

astronomi gibi ilimler kötü ilimler

olarak sınıflandırılmıştır.

(5)

 İslami eğitimin esas öğesi, dini ve ruhani ilimlerde yetkesi kabul edilmiş olan müderristir.

 İcazetname belli bir kurumdan değil müderristen alındığı için müderris önemlidir.



Öğrenci her şeyden önce dini alanda iyi bir eğitim almak zorundaydı.



Öğrenci en başta ilim dili olan Arapçayı iyi öğrenmek

zorundaydı.

(6)

 İlk Osmanlı medresesi 1331’de İznik’te

açılmıştır.Bilgin

Kayserili Davut ilk medreseyi kuran müderristir.

 II. Murat döneminde İran’dan davet edilen Alaeddin Tusi ile

Fahreddin hızla gelişen Osmanlı

medreselerinin ününü yaygınlaştırmışlardır.

 İlk dönemde

tefsir,fıkıh gibi dini ilimleri öğrenmek isteyen Osmanlı

alimleri Mısır veya İran’a giderlerdi.

 Matematik ve

Astronomi için ise özellikle Semerkant tercih edilirdi.

(7)



Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u

fethettikten sonra 1463-1470

arasında Fatih Camiini yaptırmış

çevresine 8 medrese kurdurtmuş

bunları 8 ünlü bilgine vermiştir.Bu

ünlü Sahn-ı Sema medresesidir.Ayrıca

bunlara öğrenci yetiştiren tetimme

adlı sekiz alt medrese kurdurmuştur.

(8)

(9)

 Kanuni Sultan Süleyman

Süleymaniye

Camisinin çevresine dört genel medrese dışında, uzmanlık çalışmaları için biri sırf hadis ilminde öteki de sırf tıbba ayrılmış iki medrese daha kurdurmuştur.

 1529’da Edirne’de on dört medrese vardı.

 17. Yüzyılda

İstanbul’da doksan beş medrese vardı.

 19. Yüzyılda

İstanbul’da bulunan medrese sayısı yüz yetmişe çıkmıştır.

(10)

(11)

 Medreseler vakıf sistemine dayanan kurumlardır.

 Genellikle

cami,misafirhane ve başka hayır

kurumlarından oluşan bir külliyeye sahipti.

 Medresenin genel yönetiminden

müderris sorumludur.

 Müderris ancak padişah beratı ile atanabilirdi.

 Haric Medreseleri ve Dahil Medreseleri

olarak ikiye ayrılırdı.

(12)

 Ulemanın İslam

hukukunun yorumcusu ve uygulayıcısı olarak dörtlü bir rolü vardı.

 Bu görevlerin ilkini müftü, ikincisini

kadı,üçüncüsünü

müderris,dördüncüsünü şeyhülislam yerine

getirirdi.

 Devlet içinde şeriatın uygulanmasından onlar sorumlu idiler.

 Ulema şeriattaki yetkelerini ilimdeki uzmanlığından alırdı.

 Ulemaya dahil olmak zorlu bir din eğitimi sonrasında

gerçekleşirdi.

 Ulema olabilmek için Kuran’ın gerçek

anlamını kavrayabilmek gerekmekteydi.

(13)

(14)

 Rumeli ve Anadolu Kazaskerleri en

yüksek rütbeli kadılardı.

 Tahta çıkan her hükümdarın

şeyhülislamın başına bulunduğu bir ulema grubunca

onaylanırdı.Tahttan indirildiğinde de hali onaylayan bu ulema grubudur.

 Ancak Osmanlı İmparatorluğu’

nda ulemanın atanması ve azli dünyevi yetkiyi temsil eden vezir-i

azamın elinde

olmuştur

^.

(15)

 Şeyhülislam ulemanın

başıydı.Padişah

iradesi ile

atanırdı.Bilgisi ile kendisini göstermiş müderrisler

arasından seçilirdi.

 Fetva bir sorunu kesin bir şekilde çözümlemiş

olmalıydı.

 Görevi şeriat alanına giren her türlü sorun hakkında, genel kabul gören uzmanların

kitaplarına göre fetva çıkartmaktır.

 Ebussuud’un müftülüğünden

Şeyhülislamlık politik güce sıkı sıkıya bağlı bir yürütme kurumu olan kadılıkların

denetimini ele geçirmiştir.