DENİZ VE DENİZ VE OKYANUSLERDAKİ SU OKYANUSLERDAKİ SU HAREKETLERİ VE HAREKETLERİ VE ORGANİZMALARA ORGANİZMALARA ETKİSİETKİSİ

(1)

DENİZ VE DENİZ VE

OKYANUSLERDAKİ SU OKYANUSLERDAKİ SU

HAREKETLERİ VE HAREKETLERİ VE ORGANİZMALARA ORGANİZMALARA

ETKİSİ ETKİSİ

(2)

Okyanus ve denizlerde izlenen su Okyanus ve denizlerde izlenen su hareketleri 3 bölümde toplanır:

hareketleri 3 bölümde toplanır:

1. AKINTILAR1. AKINTILAR

2.ÇALKANTILAR VE DALGALAR2.ÇALKANTILAR VE DALGALAR

3.MED_CEZİR HAREKETLERİ3.MED_CEZİR HAREKETLERİ

(3)

1) AKINTILAR1) AKINTILAR

Yoğunluk farkından dolayı meydana gelir.Bir periyodisite Yoğunluk farkından dolayı meydana gelir.Bir periyodisite göstermediğinden Aperiyodik hareket ederler.Bunların göstermediğinden Aperiyodik hareket ederler.Bunların

oluşumunda ve yönlerinde etkili olan kuvvetler:

Primer kuvvetlerPrimer kuvvetler

Sekonder kuvvetler olmak üzere ikiye ayrılır olmak üzere ikiye ayrılır..

(4)

Primer kuvvetlerPrimer kuvvetler

Akıntıları yaratan ve besleyen kuvvetler olup hareket Akıntıları yaratan ve besleyen kuvvetler olup hareket yaratan kuvvetlerdir

yaratan kuvvetlerdir

Bunlar kendi içlerinde Bunlar kendi içlerinde İÇ VE DIŞ KUVVETLERİÇ VE DIŞ KUVVETLER olarak iki olarak iki gruba ayrılır;

gruba ayrılır;

Dış kuvvetlerDış kuvvetler deniz suyunun özelliğini değiştirmeyen deniz suyunun özelliğini değiştirmeyen kuvvetler olup rüzgar bu kuvvetlerin başında gelir.

kuvvetler olup rüzgar bu kuvvetlerin başında gelir.

(5)

İç kuvvetlerİç kuvvetler ise deniz suyu özelliğinden olan ise deniz suyu özelliğinden olan yoğunluğu etkileyen buharlaşma,yağış,donma yoğunluğu etkileyen buharlaşma,yağış,donma

ve erime olaylarıdır.

(6)

Sekonder kuvvetlerSekonder kuvvetler

Dünyanın dönmesi sonucu veya bölgesel bazı Dünyanın dönmesi sonucu veya bölgesel bazı

etkiler sonucu ortaya çıkan ve mevcut etkiler sonucu ortaya çıkan ve mevcut

akıntıların yönünü değiştiren kuvvetlerdir.

(7)

Okyanus ve denizlerde gözlenen Okyanus ve denizlerde gözlenen

akıntılar kendilerini yaratan akıntılar kendilerini yaratan

kuvvetlere göre;

1.1. Rüzgar akıntılarıRüzgar akıntıları

2.2. Termohalin akıntıları(sıcaklık_tuzluluk)Termohalin akıntıları(sıcaklık_tuzluluk)

3.3. Boğaz(yoğunluk) akıntılarıBoğaz(yoğunluk) akıntıları

4.4. Med_cezir akıntılarıMed_cezir akıntıları

5.5. Dalga akıntıları olmak üzere 5 grupta Dalga akıntıları olmak üzere 5 grupta toplanır.

toplanır.

(8)

2) DALGALAR VE 2) DALGALAR VE ÇALKANTILAR

ÇALKANTILAR

Dalga ve çalkantılar özellikle sığ sularda Dalga ve çalkantılar özellikle sığ sularda önemli etkilere sahiptir.

önemli etkilere sahiptir.

Her dalga tepe ve çukur bölümlerinden Her dalga tepe ve çukur bölümlerinden oluşmuştur.Çukur bölüm ile tepe bölümü oluşmuştur.Çukur bölüm ile tepe bölümü

arasındaki mesafeye

arasındaki mesafeye dalga yüksekliğidalga yüksekliği,, iki iki tepe arasındaki yatay mesafeye

tepe arasındaki yatay mesafeye dalgadalga

boyuboyu,,iki dalga tepesinin ard arda belli bir iki dalga tepesinin ard arda belli bir noktadan geçiş süresine de

noktadan geçiş süresine de dalga periyodudalga periyodu denilir.

denilir.

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

DALGALARIN DALGALARIN

SINIFLANDIRILMASI SINIFLANDIRILMASI

Bugün için en geçerli olanı dalgaları yaratan Bugün için en geçerli olanı dalgaları yaratan kuvvetlere göre yapılan sınıflandırma

kuvvetlere göre yapılan sınıflandırma sistemidir:

sistemidir:

1)Rüzgar dalgaları1)Rüzgar dalgaları

2) İç dalgalar2) İç dalgalar

3) Duran dalgalar3) Duran dalgalar

4) Katastrofik dalgalar4) Katastrofik dalgalar

(14)

** ** Rüzgar orijinli dalgalar;Rüzgar orijinli dalgalar;

Sadece rüzgarın Sadece rüzgarın etkisi sonucu

etkisi sonucu

oluşan dalgalardır;

rüzgarın hızına, rüzgarın hızına,

şiddetine ve deniz şiddetine ve deniz

üzerindeki esme üzerindeki esme

mesafesine bağlı mesafesine bağlı

olarak değişir olarak değişir..

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

** ** iç dalgalar;iç dalgalar;

Rüzgar orijinli dalgalara benzerler ama Rüzgar orijinli dalgalara benzerler ama farklı yoğunluktaki iki su tabakası

farklı yoğunluktaki iki su tabakası arasında oluşur.

arasında oluşur.

(20)

** ** Duran dalgalar;Duran dalgalar;

Okyanus ve denizlerin bazı özel Okyanus ve denizlerin bazı özel

bölgelerinde,özel etkiler sonucu oluşur.

(örneğin atmosferdeki ani basınç (örneğin atmosferdeki ani basınç

değişimleri) değişimleri)

Su yüzeyi aşağı yukarı ritmik olarak Su yüzeyi aşağı yukarı ritmik olarak hareket eder.Fakat dalga tepesi ve hareket eder.Fakat dalga tepesi ve

çukuru yatay yönde yer değiştirmez.

(21)

** ** Katastrofik dalgalar;Katastrofik dalgalar;

 Periyotları çok kısa olan dalgalardır.Periyotları çok kısa olan dalgalardır.

Deprem,heyelan,kasırga,tayfun gibi Deprem,heyelan,kasırga,tayfun gibi etkenlerden oluşur.

etkenlerden oluşur.

3 bölümde incelenir;3 bölümde incelenir;

Tsunami_Tsunami

Fırtına dalgalarıFırtına dalgaları

(22)

Dalgalar, kıyıya ulaşıncaya kadar birkaç Dalgalar, kıyıya ulaşıncaya kadar birkaç saat içinde binlerce kilometre yol

saat içinde binlerce kilometre yol alabilirler.

alabilirler.

Dalga hızını ölçmek için, aynı dalganın Dalga hızını ölçmek için, aynı dalganın arka arkaya oluşturduğu iki dalga

arka arkaya oluşturduğu iki dalga

yüksekliği arasındaki süre hesaplanır.

Bugüne kadar saptanan en süratli Bugüne kadar saptanan en süratli dalganın hızı, saatte 144

dalganın hızı, saatte 144

kilometre,yüksekliğinde 25 metreye kilometre,yüksekliğinde 25 metreye

olarak hesaplanmış.

(23)

(24)

(25)

(26)

Dehşeti yaşayanlar Dehşeti yaşayanlar ‘o her zaman ‘o her zaman

duyduğunuz dalgaların sesinin 1000 kat duyduğunuz dalgaların sesinin 1000 kat

fazla olduğunu gözünüzde canlandırın’

diyerek,müthiş bir uğultuyla kıyılardaki diyerek,müthiş bir uğultuyla kıyılardaki

otellerin,evlerin içine otellerin,evlerin içine

giren,insanları,araçları ağaçların giren,insanları,araçları ağaçların

tepesine savuran suyun o inanılmaz tepesine savuran suyun o inanılmaz

gücünü tanımlamaya çalıştılar…

(27)

(28)

(29)

(30)

 PEKİ NEDİR TAM OLARAK PEKİ NEDİR TAM OLARAK TSUNAMİ?

TSUNAMİ?

 NASIL OLUŞUR?NASIL OLUŞUR?

(31)

 Tsunami kelimesinin kökeni Tsunami kelimesinin kökeni

Japonca'dır. Bu dev okyanus dalgaları ilk Japonca'dır. Bu dev okyanus dalgaları ilk

defa Japon balıkçılar tarafından defa Japon balıkçılar tarafından

"

"tsunami"tsunami" olarak isimlendirilmiştir. olarak isimlendirilmiştir.

 Etimolojik olarak incelendiğinde "Etimolojik olarak incelendiğinde "tsutsu" "

liman, "

liman, "naminami" dalga anlamlarına " dalga anlamlarına

gelmektedir. Bu tür dalgalar rüzgar gelmektedir. Bu tür dalgalar rüzgar

dalgalarından farklıdır.

(32)

(33)

Tsunami,deniz yüzeyinin kısa bir zaman Tsunami,deniz yüzeyinin kısa bir zaman dilimi içinde geniş ölçekli olarak

dilimi içinde geniş ölçekli olarak karışmasından,altüst olmasından karışmasından,altüst olmasından

kaynaklanan dalgaların oluşturduğu kaynaklanan dalgaların oluşturduğu

sistem.Denizin eski dengesini bulması sistem.Denizin eski dengesini bulması

için meydana gelen bir seri dalgalanma için meydana gelen bir seri dalgalanma..

(34)

Uzun periyotlu dalgaların en çarpıcı Uzun periyotlu dalgaların en çarpıcı özelliği, içinde bulunduğu su ortamının özelliği, içinde bulunduğu su ortamının

sürüklenmesi biçiminde, yani akıntılarla sürüklenmesi biçiminde, yani akıntılarla

ilerlemesidir. Bu tür dalgalar;

Derin sularda pek hissedilmez. Derin sularda pek hissedilmez.

 Sığ sulara geldikçe şiddetlenen Sığ sulara geldikçe şiddetlenen

akıntılar ve suyun bazı durumlarda aşırı akıntılar ve suyun bazı durumlarda aşırı

tırmanması nedeniyle çok şiddetli tırmanması nedeniyle çok şiddetli

biçimde kendilerini gösterirler.

(35)

Sismik etki ile doğrudan tsunami oluşması Sismik etki ile doğrudan tsunami oluşması

için;

 Deniz tabanında depremle beraber, normal Deniz tabanında depremle beraber, normal atımlı fay kırılması olmalıdır.

atımlı fay kırılması olmalıdır.

 Normal atımlı fay demek, fay kırığının Normal atımlı fay demek, fay kırığının

olduğu çizginin bir yanındaki zeminin, diğer olduğu çizginin bir yanındaki zeminin, diğer

yandakine göre bir miktar düşey olarak yandakine göre bir miktar düşey olarak

yükselmesi ya da alçalması demektir.

Böylece fay kırılmasıyla denize dik yönde Böylece fay kırılmasıyla denize dik yönde

gelen etki tsunami oluşturabilir gelen etki tsunami oluşturabilir

(36)

Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalgadır Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalgadır ancak kısa bir süre içerisinde üç ya da ancak kısa bir süre içerisinde üç ya da

beş dalgaya dönüşerek çevreye beş dalgaya dönüşerek çevreye

yayılmaya başlar.

Bu nedenle depremlerden kısa bir süre Bu nedenle depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama

sonra kıyılarda görülen yavaş ama

anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın

geldiğini gösterir. Bu değişim, arkadan geldiğini gösterir. Bu değişim, arkadan

gelecek olan çok kuvvetli dalgaların ilk gelecek olan çok kuvvetli dalgaların ilk

habercisi de olabilir.

(37)

Su ortamına hızla geçen enerji, tsunami Su ortamına hızla geçen enerji, tsunami olarak ilerlerken, kendi doğası gereği,

olarak ilerlerken, kendi doğası gereği, suyun sığ olduğu yerlerden yansımaya suyun sığ olduğu yerlerden yansımaya

çalıştığından, derin sulara doğru çalıştığından, derin sulara doğru

yönelmek durumunda kalır. Bu nedenle, yönelmek durumunda kalır. Bu nedenle,

tsunamiyle taşınan enerjinin önemli tsunamiyle taşınan enerjinin önemli

bölümü, öncelikle çevresindeki derin bölümü, öncelikle çevresindeki derin

sulara doğru ilerlemeye başlar. Bu konu sulara doğru ilerlemeye başlar. Bu konu

1999 İzmit

1999 İzmit depremiyle oluşan tsunaminindepremiyle oluşan tsunaminin hareketinde de aynen gerçekleşmiştir…

hareketinde de aynen gerçekleşmiştir…

(38)

(39)

(40)

(41)

(42)

Tsunaminin oluşmasına neden Tsunaminin oluşmasına neden

olacak etmenler nelerdir?

Deniz altındaki volkanik patlamalarDeniz altındaki volkanik patlamalar

Deniz altında yer katmanlarının yer Deniz altında yer katmanlarının yer değiştirmesi

değiştirmesi

Bir körfez ya da doğal limanda kıyısal Bir körfez ya da doğal limanda kıyısal toprak kaymaları

toprak kaymaları

Meteor etkisiMeteor etkisi

Yer kabuğundaki kırılmaların okyanusun Yer kabuğundaki kırılmaların okyanusun altından geçmesi

altından geçmesi

(43)

Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya

da V tipi daralan körfez ve koylarda da V tipi daralan körfez ve koylarda

bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok

şiddetli akıntılar yaratabilen bu dalga;

insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın

ya da sel gibi bir doğal afet haline ya da sel gibi bir doğal afet haline

gelebilmektedir.

(44)

(45)

(46)

Peki dünya’da bugüne kadar Peki dünya’da bugüne kadar meydana gelmiş en büyük meydana gelmiş en büyük

tsunamiler hangileri?

(47)

27 Ağustos 1883;Endonezya-Krakatao Yanardağı patladı.Yanardağın

patlaması odenli şiddetliydi,dünya gök kubbeleri uzun geceler kızıl lav

külleriyle ışıldadı.Norveçli ressam Edvard Munch, göğe bakarak ‘çığlık’

resmini yaptı.

(48)

(49)

15 Haziran 1896;Japonya’yı vurdu.Dini 15 Haziran 1896;Japonya’yı vurdu.Dini bayram için toplanan kitlenin üzerine 23 bayram için toplanan kitlenin üzerine 23

metre yüksekliğinde çöken dev metre yüksekliğinde çöken dev

tsunami,26 bin insanı öldürdü.

31 Ocak 1906;Büyük Okyanus’un deprem 31 Ocak 1906;Büyük Okyanus’un deprem dalgası,1500 can aldı.

dalgası,1500 can aldı.

22 Mayıs 1960;11 metre yüksekliğindeki 22 Mayıs 1960;11 metre yüksekliğindeki tsunami, Şili bin , Hawaii’de 61 can aldı.

tsunami, Şili bin , Hawaii’de 61 can aldı.

(50)

6 Ağustos 1976;Pasifik tsunamisi 6 Ağustos 1976;Pasifik tsunamisi Filipinler’de 5bin can aldı.

Filipinler’de 5bin can aldı.

17 Temmuz 1998;Papua-Yeni Gine’nin 17 Temmuz 1998;Papua-Yeni Gine’nin kuzeyinde yer sarsıntısı dalgası 2313 kuzeyinde yer sarsıntısı dalgası 2313

insanı öldürdü,7 köy yok olurken binlerce insanı öldürdü,7 köy yok olurken binlerce

insan evsiz kaldı.

(51)

26 Aralık 2004;Güneydoğu Asya’yı vuran 26 Aralık 2004;Güneydoğu Asya’yı vuran 9.0 büyüklüğündeki deprem ve yarattığı 9.0 büyüklüğündeki deprem ve yarattığı

dev dalgası,100 binin üzerinde insanı dev dalgası,100 binin üzerinde insanı

öldürdü…

öldürdü…

(52)

(53)

(54)

(55)

(56)

(57)

(58)

(59)

(60)

(61)

(62)

(63)

(64)

(65)

(66)

Tsunami alarm sistemi Tsunami alarm sistemi nasıl çalışır?

nasıl çalışır?

(67)

TSUNAMİ ALARM SİSTEMİ

Antenler Antenler

Modem 3)Veri hava uydusuna

gönderiliyor.

4)Uydu, tüm

istasyonlara uyarı sinyali dağıtıyor.

Algılayıcı 1)Kayıt

cihazı,tsunami oluştuğunda su basıncını ölçüyor.

(68)

FIRTINA VE FIRTINA VE HEYELAN HEYELAN

DALGALARI

(69)

 Dünya okyanuslarında haftada ortalama Dünya okyanuslarında haftada ortalama bir gemi batmaktadır.

bir gemi batmaktadır.

1990 dan beri yirmiden fazla gemi, 1990 dan beri yirmiden fazla gemi, Güney Afrika’nın doğu kıyılarında dev Güney Afrika’nın doğu kıyılarında dev

dalgalarla karsılaştı ve birçoğu ortadan dalgalarla karsılaştı ve birçoğu ortadan

ikiye kırılarak battı…

(70)

 Bahsedilen dev dalgalar deprem Bahsedilen dev dalgalar deprem dalgaları (tsunami) veya gelgit

dalgaları (tsunami) veya gelgit

akıntılarının yarattığı dalgalar değil, akıntılarının yarattığı dalgalar değil,

denizden direkt yükselen dev su denizden direkt yükselen dev su

duvarlarıdır…

Dev dalganın muazzam yüksekliğinin yani Dev dalganın muazzam yüksekliğinin yani sıra öldürücü özelliği dikliğinde yatıyor.

sıra öldürücü özelliği dikliğinde yatıyor.

(71)

 Karsısına çıkan gemiyi, adeta bir duvar Karsısına çıkan gemiyi, adeta bir duvar gibi, neredeyse dümdüz bir dikliğe

gibi, neredeyse dümdüz bir dikliğe erişerek kırılmaya başlayan dalganın erişerek kırılmaya başlayan dalganın

üzerinden aşması ihtimali yok denecek üzerinden aşması ihtimali yok denecek

kadar az.

 Dalga, yaklaşık metrekareye 100 tonluk Dalga, yaklaşık metrekareye 100 tonluk bir güç ile gemiye çarpıyor. Modern

bir güç ile gemiye çarpıyor. Modern

gemiler ise sadece metrekareye 15 ton gemiler ise sadece metrekareye 15 ton

(72)

(73)

(74)

(75)

Okyanus şeytan üçgenleriyle Okyanus şeytan üçgenleriyle

dolu dolu

Şimdiye dek denizin büyük girdaplar, Şimdiye dek denizin büyük girdaplar, dalgalar oluşturarak gemileri yuttuğu dalgalar oluşturarak gemileri yuttuğu

veya büyük hasarlar verdiği yedi riskli veya büyük hasarlar verdiği yedi riskli

bölge saptanmıştı. Bunlar arasında bölge saptanmıştı. Bunlar arasında

Bermuda Şeytan ÜçgeniBermuda Şeytan Üçgeni,,

 Güney Afrika’nın doğu sahillerindeki Güney Afrika’nın doğu sahillerindeki Agulhas Boğazı

Agulhas Boğazı

(76)

(77)

 Okyanus, derinliklerinde devasa dalgalar Okyanus, derinliklerinde devasa dalgalar üreten şeytan üçgenleri bir yıl içinde 167 üreten şeytan üçgenleri bir yıl içinde 167

gemiyi yuttu.

Denizci masalı’ sanılan 35 metre yüksekliğinde Denizci masalı’ sanılan 35 metre yüksekliğinde dalgaları rüzgárın değil okyanusun kendisinin dalgaları rüzgárın değil okyanusun kendisinin

ürettiği ortaya çıktı.

_‘_‘Katil dalgalar’ en son, kuzey kutbu turuna Katil dalgalar’ en son, kuzey kutbu turuna çıkan 137 zenginin bulunduğu Bremen

çıkan 137 zenginin bulunduğu Bremen

gemisiyle ceviz kabuğu gibi oynadı. Gemi 40 gemisiyle ceviz kabuğu gibi oynadı. Gemi 40

derece yan yattı, yolcular ölüm terleri derece yan yattı, yolcular ölüm terleri

döktüler döktüler

(78)

(79)

(80)

(81)

(82)

(83)

(84)

3)MED-CEZİR HAREKETLERİ 3)MED-CEZİR HAREKETLERİ

Med-Cezir olayı ay ve güneşin dünya Med-Cezir olayı ay ve güneşin dünya üzerine yaptıkları çekim etkisi sonucu üzerine yaptıkları çekim etkisi sonucu

oluşan bir su hareketidir.Düzenli bir oluşan bir su hareketidir.Düzenli bir

şekilde oluşan bu hareketlerden seviye şekilde oluşan bu hareketlerden seviye

yükselmesine

yükselmesine MEDMED,seviye alçalmasına ,seviye alçalmasına CEZİR

CEZİR denir. denir.

(85)

Gelgit olayının meydana gelmesi için; Gelgit olayının meydana gelmesi için;

Deniz yüzeyinin yeterince büyük olması Deniz yüzeyinin yeterince büyük olması gerekir, yoksa çekim gücü önemsiz kalır:

gerekir, yoksa çekim gücü önemsiz kalır:

sözgelimi Akdeniz'de suların hareketi ancak sözgelimi Akdeniz'de suların hareketi ancak

yirmi-otuz santimetre içerisinde kalır.

Ayrıca, kıyı çizgileri de gelgitlerin genişliğini Ayrıca, kıyı çizgileri de gelgitlerin genişliğini etkiler: körfezlerde ve haliçlerde gelgitler etkiler: körfezlerde ve haliçlerde gelgitler

daha belirli olur.

(86)

Bu olayın tüm müddeti 24 saat 50 dakika Bu olayın tüm müddeti 24 saat 50 dakika olup bu süre içinde iki kabarma ve iki

olup bu süre içinde iki kabarma ve iki

alçalma hareketi olur.Yapılan gözlemlere alçalma hareketi olur.Yapılan gözlemlere

göre kabarma miktarı ayın evrelerine göre kabarma miktarı ayın evrelerine

bağlı olup bu miktarın yeni ay ve dolunay bağlı olup bu miktarın yeni ay ve dolunay

evrelerinde büyük ,öbür iki devrede ise evrelerinde büyük ,öbür iki devrede ise

küçük olduğu saptanmıştır küçük olduğu saptanmıştır..

(87)

• ^Büyük^Büyük

gelgitlerde;Ay ile gelgitlerde;Ay ile

Güneş’in çekim Güneş’in çekim

güçleri birbirine güçleri birbirine

eklenir.

• ^Küçük^Küçük

gelgitlerde,bu iki gelgitlerde,bu iki

etki birbirine ters etki birbirine ters

(88)

(89)

(90)

Herhangi bir bölgede oluşan Med-Cezir Herhangi bir bölgede oluşan Med-Cezir olayı 3 özelliği ile ayırt edilir, bunlar;

olayı 3 özelliği ile ayırt edilir, bunlar;

 Med-cezir zamanıMed-cezir zamanı

Med-cezir miktarıMed-cezir miktarı

Med-cezir periyodudur.Med-cezir periyodudur.

(91)

MED-CEZİR ZAMANI;MED-CEZİR ZAMANI;

Herhangi bir Herhangi bir

bölgedeki deniz bölgedeki deniz

suyunun kabarma suyunun kabarma

zamanına denir.

(92)

Örnek olarakÖrnek olarak;;

Bir gelgit olayında, sular Bir gelgit olayında, sular kabardığı sırada kıyının kabardığı sırada kıyının

görünüşü: Atlas Okyanusu görünüşü: Atlas Okyanusu

kıyısında (Vendee) Saint- kıyısında (Vendee) Saint-

Jean-de-Mont kumsalı . Jean-de-Mont kumsalı .

(93)

MED-CEZİR MİKTARI;MED-CEZİR MİKTARI;

Bir bölgede oluşan Med ve Cezir Bir bölgede oluşan Med ve Cezir

arasındaki yüksekliği göstermek için arasındaki yüksekliği göstermek için

kullanılır.Sahiller zayıf,orta,kuvvetli ve kullanılır.Sahiller zayıf,orta,kuvvetli ve

çok Kuvvetli Med-Cezir olmak üzere 4 çok Kuvvetli Med-Cezir olmak üzere 4

bölümde incelenir.

(94)

(95)

(96)

(97)

MED-CEZİR PERİYODUMED-CEZİR PERİYODU;;

Okyanus ve denizlerde 4 tip Med-Okyanus ve denizlerde 4 tip Med- Cezire rastlanır;

Cezire rastlanır;

I.I. Yarım günlük (24 saatte iki defa Yarım günlük (24 saatte iki defa tekrarlanır)

tekrarlanır)

II.II. Tam günlük ( ancak bir defa)Tam günlük ( ancak bir defa)

III.III.Yarım günlük ağırlıklı karışıkYarım günlük ağırlıklı karışık

(98)

SU HAREKETLERİNİN ORGANİZMALARA ETKİSİ

(99)

Su hareketleri Su hareketleri indirekt veya indirekt veya

direkt olarak direkt olarak

organizmaların organizmaların

dağılışında dağılışında

,metabolizma ve ,metabolizma ve

aktiviteleri ile aktiviteleri ile

anatomi ve anatomi ve

morfolojileri morfolojileri

üzerine etkili üzerine etkili

(100)

A)YAPISAL ETKİLER

Alglerde yapılan Alglerde yapılan gözlemlerde su gözlemlerde su

hareketlerinin fazla hareketlerinin fazla

olduğu bölgelerde olduğu bölgelerde

tallusların kısa ve tallusların kısa ve

sağlam,buna karşılık sağlam,buna karşılık

sakin sularda daha sakin sularda daha

uzun ve yumuşak uzun ve yumuşak

olduğu bulunmuştur.

(101)

Zooplanktonların, Zooplanktonların, boy ve

boy ve

morfolojilerinin su morfolojilerinin su

hareketleri ile ilgili hareketleri ile ilgili

olarak değiştiği olarak değiştiği

saptanmıştır.

(102)

Algler üzerinde Algler üzerinde

yapılan gözlemlerde yapılan gözlemlerde

su hareketleriyle su hareketleriyle

ilgili olarak ilgili olarak

fotosentez ve fotosentez ve

solunumun şiddetinin solunumun şiddetinin

değiştiği değiştiği

gözlenmiştir.

B)FONKSİYONEL ETKİLER B)FONKSİYONEL ETKİLER

(103)

Çeşitli hayvanlarında Çeşitli hayvanlarında metabolik faaliyetleri metabolik faaliyetleri

ve aktiviteleri su ve aktiviteleri su

hareketlerine bağlı hareketlerine bağlı

olarak değişmektedir.

(Bazı türlerdeki sil (Bazı türlerdeki sil

hareketleri) hareketleri)

(104)

 Alg ve hayvanların üreyip Alg ve hayvanların üreyip

gelişmelerinde su hareketleri 2 şekilde gelişmelerinde su hareketleri 2 şekilde

olmaktadır;

1)1) Üreme hücrelerinin su hareketleriyle Üreme hücrelerinin su hareketleriyle çeşitli yerlere taşınması ve

çeşitli yerlere taşınması ve

döllenmelerinin kolaylaştırılması döllenmelerinin kolaylaştırılması

2)2) Genç bireylerin yerleşme anında oluşan Genç bireylerin yerleşme anında oluşan negatif ve pozitif etkilerdir.

negatif ve pozitif etkilerdir.

(105)

CC) DAĞILIŞA OLAN ETKİLERİ) DAĞILIŞA OLAN ETKİLERİ

Su hareketleri organizmaların horizontal Su hareketleri organizmaların horizontal ve vertikal yöndeki dağılışında etkili olan ve vertikal yöndeki dağılışında etkili olan

bir faktördür.

(106)

(107)

Bentik algler,su hareketi yönünden Bentik algler,su hareketi yönünden istemlerine uygun zonlara yerleşirler.

istemlerine uygun zonlara yerleşirler.

Plantonik alglerin dağılışı özellikle Plantonik alglerin dağılışı özellikle akıntıların kontrolünde olup bunların akıntıların kontrolünde olup bunların

biyocoğrafik dağılışlarının akıntılarla biyocoğrafik dağılışlarının akıntılarla

ilgili olduğu kabul edilmektedir.

(108)

(109)

Su hareketinin hayvanların dağılışında Su hareketinin hayvanların dağılışında etkileri ise;

etkileri ise;

 Direkt etkiDirekt etki su hareketinin şiddetiyle su hareketinin şiddetiyle ilgilidir.Bu etki littoral bölgede yaşayan ilgilidir.Bu etki littoral bölgede yaşayan

organizmalarda açık olarak organizmalarda açık olarak

izlenir.Özellikle dalgaların etkisinde olan izlenir.Özellikle dalgaların etkisinde olan

supra ve mediolittoral zonda sağlam supra ve mediolittoral zonda sağlam

yapılı türlerin yerleştiği gözlenir.

(110)

İndirekt etkiİndirekt etki ise ise; su hareketleri sonucu ; su hareketleri sonucu substratum tipi gibi faktörlerdir

substratum tipi gibi faktörlerdir……

(111)

(112)

(113)

(114)

TEŞEKKÜRLER…