Amerika'da Mortgage krizi ile patlak verip kredi sıkışıklığına dönüşen krizde artık "karne ile ekmek" uygulaması noktasına kadar gelindi.
Krizin ortaya çıktığı yaz aylarında sadece bir kredi sorunu gibi görünen kriz, Wall Street'ten "Main Street"e, yani hane halkına kadar indi. Bu yaşanan sürece kimi uzmanlar resesyon dedi, kimileri ise ABD Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu'ndan (NBER) resmi açıklama gelmeden resesyon için "henüz erken" yorumları yaptı. 28 milyon ABD'liyi karne ile ekmek almaya muhtaç bırakacağı iddia edilen, "ekmek kuyrukları"nı sokakların alışıldık görüntüsü haline getiren kriz için İngiltere'nin en saygın gazetelerinden The Independent teşhisini koydu: "ABD 2008: Büyük Buhran". ABD halkı, üzerine "icra yoluyla satılık" yazdıkları karton evler, ellerinde taşıdıkları "Wall Street'e değil, sokaklara bakın" dövizleri ile son bir kaç aydır finans sektöründen çıkıp hane halkını vurmaya başlayan krizin sinyallerini geniş çaplı protestolarla vermeye başlamıştı. Son olarak Bear Stearns bankasının devlet tarafından kurtarılması, 250 milyar dolara yakın zarar yazan Wall Street bankaları derken ekmek karnesi uygulamasına olan talepte görülen artış krizin sokaktaki insanın cebine kadar indiğini bir kez daha gösterdi. Öte yandan, bu cuma günü açıklanacak olan aylık işsizlik rakamlarında mart ayında 50 bin kişilik bir istihdam kaybının daha çıkması ve işsizlik oranını yüzde 5'i görmesi bekleniyor.
1960'lardan bu yanaki en ağır gıda programı
İngiliz Independent gazetesi ise dün manşetine taşıdığı haberde "Wall Street'te işlerin kötü gittiğini biliyorduk ama main street'te daha kötü" diyerek karne ile ekmek kuyruklarının ABD'de yaşanan fakirliğin en büyük sembolü olduğunu yazdı. Açıklanan son istatistiklere göre ABD'de baş gösteren ekonomik resesyon süreci rekor sayıda ABD'linin kendilerini ve ailelerini besleyebilmek için gıda karnelerine muhtaç kalacağını ortaya koydu. Kongre'nin Bütçe İdaresi tarafından yapılan öngörülere göre ekimde başlayan mali yılda ABD'de yaşayan 28 milyon kişi hükümet tarafından verilecek olan gıda karneleri ile temel gıda ihtiyaçlarını karşılayabilecek. Bu, 1960'lı yıllarda uygulamaya konulan gıda destek programından bu yanaki en yüksek sayı olarak gösteriliyor. 2007 yılında 26,5 milyon kişiye karne yoluyla gıda yardımı sağlayan ABD, şimdi karneden elektronik borç kartına geçmeye hazırlanıyor.
Michigan'da 8 kişiden biri karneye bağlı
Ekonomideki aşağı yönlü gidişin şu ana kadar mortgage kredileri ödenmeyen evlerin icrayla satışı şeklinde baş gösterdiğini söyleyen Independent artık krizin ülkenin boğazına dayandığına ve masaya yemek koymanın bir çok ABD'li için bir sorun haline gelmeye başladığına dikkat çekiyor. Yıllardır özellikle otomotiv sanayiindeki gerileme yüzünden bir anlamda "mini resesyon" yaşayan Michigan eyaletinde şu anda her 8 kişiden biri devlet tarafından verilen gıda karnelerini kullanıyor. Bu, 2000 yılında görülen rakamın tam iki katı. Üstelik Michigan tek örnek değil. ABD'nin 40 eyaletinde karne için başvuru yapanların sayısı hızla yükseliyor. Aralarında Florida, Arizona ve
Maryland'ın da bulunduğu en az 6 eyalette yapılan karne başvurularının oranı geçen sene yüzde 10 civarında bir artış yaşadı. Rhode Island'da ise gıda karnesi kullananların sayısı son 2 yılda yüzde 18 arttı. 40 yıldır uygulanmakta olan gıda programına olan talepteki artış her geçen gün yoksulluk sınırının altına düşen ABD'li sayısının daha da
fazlalaştığı anlamına geliyor. çünkü gıda karnesi ve elektronik kartlar sadece resmi yoksulluk sınırının altında yaşayanlara veriliyor. ABD'de yoksulluk sınırı 4 kişilik bir aile için yıllık 21 bin 500 dolar olarak tanımlanıyor. 1970'lerden bu yana ise asgari ücret saat başına 5.85 dolar olarak kabul ediliyor.
Karneyi gösterip para vermeden ekmek alıyorlar
Karne uygulaması ABD'de 1939'lardan bu yana var. Başkan Johnson Döneminde 1964 Gıda Karnesi Kanunu ile bugünkü şeklini alan uygulama ile karnesini gösteren manav ya da süpermarketleren para vermeden alışveriş yapabiliyor. Her alışverişinde ise karneye bir damga vuruluyor. Şu anda ABD'de karne dışında ağırlıklı olarak elektronik borç kartı kullanılıyor. Bu kart da devlet tarafından ihtiyacı olanlara veriliyor ve her alışverişte hesaptaki puandan düşülüyor, ayrıca elektronik işlem sayesinde sokaklarda karne kuyruklarının oluşması engelleniyor. En son 11 Eylül saldırıları sonrası ekonomik durgunluk dönemine girildiğinde kullanımı artan gıda karnesi uygulamasının kullanımı, 1996 Refah Reformu Programı'nın yürürlüğe girmesi ile azalmıştı. Uzmanlara göre gıda karnesi
02/04/2008
