PSİKOMETRİ
Psikolojik Özelliklerin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi
Dr.Ergül Demir
ÜNİTE 4.
Psikolojik Özelliklerin
Ölçülmesinde Test Dışı Teknikler
Cohen&Swerdik, 2010, p.7-15
Ölçme Araçları
• Testler
• Test Dışı Teknikler
– Görüşme
– Portfolyo / Ürün Seçki Dosyası – Vaka Geçmişi Verileri
– Davranış Gözlemleri
– Rol Yapma (Role-Play) Testleri – Bilgisayar Tabanlı Testler
– Diğer araçlar
GÖRÜŞME (Interview)
Geniş anlamda görüşme; doğrudan karşılıklı etkileşime dayalı sözel iletişim kurarak bilgi toplama tekniğidir.
Görüşme, psikologlar tarafından farklı amaçlarla kullanılmaktadır:
• Tanılama
• Tedavi ya da rehabilitasyon
• Seçme
• Yönlendirme
• İnsan kaynaklarına yönelik olarak işe alma, işten çıkarma, terfi ettirme gibi kararların verilmesi
• …
Yüzyüze (Face to face) Görüşme
Yüzyüze görüşme, sözel olarak ifade edilen davranışların yanı sıra sözel olmayan
davranışların da gözlenmesine olanak sağlar
– “Göz teması kurmadı.”
– “İşbirliğine açık olduğu görülüyor.”
– “Şu soruyu yönelttiğimde tedirgin oldu.”
– “Soruları öne doğru eğilerek ve yaklaşarak
yanıtladı.”
Yüzyüze görüşmeler dışında da birebir görüşmeler yapılabilir:
– Telefonla görüşme
– Görüntülü (online) görüşme – E-mail aracılığı ile görüşme – Mesajlaşma ile görüşme
Bu tür görüşmelerde de sözel olmayan (nonverbal)
davranışlar gözlemlenebilir.
Mülakat (Panel Interview)
Birden fazla görüşmeci tarafından yürütülen ve
özellikle “personel değerlendirme” için önerilen bir tekniktir.
Avantajı; karar vericilere refereans olacak
değerlendirmeler sağlayarak değerlendirmelerdeki yanlılığı azaltır.
Dezavantajı; maliyeti yüksektir.
ÜRÜN SEÇKİ DOSYASI (Portfolio)
Öğrenciler, uzmanlar gibi pek çok alandaki bireyler,
çalışmalarını ve ürünlerini kağıt, rapor, tuval, film, video vb.
şekillerde dosyalar. Bu tür dosyaların ölçme ve değerlendirme amacıyla kullanılabileceği fikri “portfolyo”ya dayalı
değerlendirme tekniğini ortaya çıkarmıştır.
– Bir sanatçının seçilmesine yönelik olarak eserlerinin bir kısmını içeren bir dosya
– Bir radyo spikeri seçiminde örnek ses kayıtlarından oluşan bir dosya – Öğrencilerin yazma becerilerinin değerlendirilmesinde yazılı
metinlerden oluşan bir dosya
– Üniversitelerde öğretim elemanı alımı ve terfilerinde hazırlanan dosyalar.
VAKA GEÇMİŞİ (Case History)
“Case History”, “Case Study”
Vaka geçmişi verileri, yazılı, resim ya da başka formattaki resmi ya da resmi olmayan arşiv bilgilerini içeren kayıtlardır.
Bu kayıtlar çoğunlukla resmi kurum ve kuruluşlarda (okul, hastane, işveren kuruluş, adli birimler gibi) dosyalanır.
Klinik değerlendirmelerde, vaka geçmişi verileri ayrı bir
öneme sahiptir.
DAVRANIŞSAL GÖZLEMLER
• “Doğal gözlem (naturalistic observation” olarak da bilinir.
• Bireyin doğal davranışlarının belli bir özel durumda, koşulda ya da ortamda gözlenmesi ihtiyacı ortaya çıktığında kullanılır.
• Uzmanlar tarafından uygulanır.
• Çoğunlukla tanılama ya da karar verme sürecine yardımcı olan bir ön süreç niteliğindedir.
• Maliyeti yüksek ve geniş gruplara uygulanması güç bir veri toplama yöntemidir.
• Örneğin;
– Zihinsel güçlüğü olan bireylerin doğal yaşamdaki davranışlarının gözlenmesi
– Okullarda kültürel farklılığı olan çocukların oyun alanlarında
