Boyama teknolojileri. Boyar maddenin kumaşa aktarılması

Boyama teknolojileri

Boyar maddenin kumaşa aktarılması

Boyar maddenin kumaşa aktarılması

Çektirme Emdirme Aktarma

Sürme Püskürtme

Emdirme Yönteminin Esası

• Emdirme Yöntemi: Esas olarak kumaşın bir tekne

(fulard) içerisinde çok kısa süre ve kısa flotte oranında boyar madde çözeltisiyle muamele edilmesi ve ardından sıkılması esasına dayanan bir boyama aplikasyon

metodudur.

• video

Emdirme banyosunda dikkat edilecek hususlar

**Emdirme yönteminde kullanılan boyar maddelerin liflere afinitelerinin hiç olmaması gerekir.

FULARD HIZI

**Sabit olmalıdır.

• Afinite düşük olduğundan tekstil mamulünün flottede kalış süresi ne kadar uzarsa uzasın, alınacak terbiye maddesi miktarı belli bir sınırın üzerine çıkmaz.

• Belirli bir süre sonunda tekstil mamulü üzerindeki terbiye maddesi (kimyasal maddeler+boyar madde) konsantrasyonu ile flottedeki terbiye maddesi konsantrasyonu eşit hâle gelir. Emdirme için doğru fulard hızı bu eşitliğin sağlandığı hızdır.

Genel anlamda fulard hızı;

• Hedeflenen pick-up değerine(alması gereken flotte miktarı)

• İşlem görecek olan tekstil materyalinin özelliklerine (gramaj,hidrofilite )

• Daha önce gördüğü ön terbiye işlemlerine,

• İşlemin yaştan yaşa ya da kurudan yaşa uygulanmasına bağlı olarak değişir

Kurudan-yaşa emdirmede

uzun geçiş sürelerine gerek yoktur.fulard hızı daha yüksek olmalıdır. Çünkü mamül flotteyi daha kolay emer.

Yaştan-yaşa emdirmede

Genel olarak süre 10-20 sn. Daha uzundur çünkü mamüldeki su flotte ile yer değiştirir.

Sıkma silindirleri basınç ayarı

• Tekstil mamulünün üzerine alması gereken flotte miktarı (alınan flotte-pick-up) göz

önünde bulundurularak yapılır.

• Kumaşın geçiş hızını ve flottenin besleme miktarını da düşünülmelidir.

• Her yerde eşit sağlanmalıdır.

Dakikadaki İlave Miktarının Ayarı (Debi Ayarı)

Flotte beslemesi tüm işlem boyunca aynı kalmalı

Fulard Sıcaklığı

• Flotte sıcaklığı ve seviysi işlem boyunca ayı kalmalıdır.

• Yönteme göre sıcaklık ayarı yapılır.

Kumaş Boyamada Kullanılan Emdirme Yöntemleri

-Emdirme sistemi yarı kesikli (yarı kontinü) ve kesiksiz (kontinü) olmak üzere iki şekilde uygulanır

*Pad-batch

*Pad-roll

*Pad-jig

*Pad-steam

*Pad-dry

*Pad-thermosol

Yarı kesikli yöntemler

Kesiksiz(kontinü) yöntemler

Emdirme yöntemleri-1 (

)

Pad-Batch yöntemi

*Sıkma silindirleri

*Emdirme fulardı

*Rolik sarma düzeneği pad-batch makinesini oluşturur.

• - Tekstil materyali terbiye maddesi veya boyar madde flottesi ile açık ende emdirildikten sonra

• - Emdirilen tekstil materyali, bir levende düzgün bir şekilde sarılır.

• -Levendin üzeri hava geçirmeyecek şekilde plastik bir örtüyle örtülür.

Rolik sarma düzeneği

• - Örtülen kumaş sargısı sürekli

döndürülerek 20–30 °C’de 2–24 saat süreyle bekletilir. Döndürülmezse

altta flotte birikimi oluşur.

• -Bekletme süresinin sonunda yıkama işlemi yapılır

Fulard Sıcaklığı ve seviyesi

• Pad-batch yönteminde işlem, soğukta

yapılmaktadır. İşletme sıcaklığında yaklaşık 20 -30ºC olarak uygulanır.

• pad-batch boyama yönteminde emdirme flottesin

in sürekli olarak soğuk kalması gerekir.

Flotte ısısını kotrol altında tutmak için uygulanan yöntemler

1-Soğutma silindirleri

• Kumaş, boyama öncesi yapılan işlemlerden dolayı sıcak hâldedir. Doka sarılı olduğundan hava temasıyla soğuma olanağı da yoktur. Soğukta bekletme yöntemi kullanılacaksa bunun için fularda girmeden önce soğutma

silindirlerinden geçirilerek soğutulur. Soğutma silindirlerinin içerisinden soğutulmuş su, devridaim yapmaktadır.

2) Soğutmalı fulard

Kumaşın sıcak olması dışında, özellikle kostikle yapılan çalışmalarda flotte sıcaklığının artması söz konusudur. Bu nedenle flotte sıcaklığının artmasını engellemek için alınacak önlemlerden biri de fulard teknesi soğutma sisteminin emdirme boyunca devrede olmasıdır. Fulard tekneleri, ortası boş iç içe iki

bölümden oluşur. Bu iki teknenin arasındaki bölmede su bulunur. Ayrı bir bölümde soğutulmuş olan su sürekli devridaim ettirilerek flottenin ısınması önlenir

3)Flotte nin soğutularak verilmesi

Boyar madde çözeltisi, flotteye gönderilmeden önce soğutma tanklarına alınır. Soğutma tanklarında fulard teknesinde bulunan sistemle soğutma yapılmaktadır. Buradan fulard teknesine gönderilir.

Pad-Batch Yönteminin Tercih Edilme Sebepleri

Avantajları

• Az makine parkuruna ihtiyaç duyulması

• Enerji giderlerinin düşüklüğü

• Özellikle reaktif boyar maddelerle selülozik elyafın boyanmasında yaygın olarak kullanılır

Dezavantajları

• İşlem süresi uzun olduğundan kumaş işletmede uzun süre kalır.

• Tekstil yardımcı maddesi tüketimi fazladır.

• Renk tutturma ve partiler arası farklılıklar, uzun bekletme sürelerinden sonra kontrol edilebilir.

• Terbiye laboratuvarında işletme için yapılacak denemelerde de uzun bekletme süreleri gereklidir

• Sentetik liflerin boyanması için uygun bir makine tipi değildir.

2. PAD-ROLL YÖNTEMİ İLE BOYAMA (emdirme sıcakta bekletme)

• 30–60 C’de emdirmeden sonra sıkılarak roliğe sarılan tekstil materyali, emdirildikten sonra sıkılan tekstil materyali, bir IR kurutucudan geçirilerek ısıtılır.

Roliğe çok sıkı olmamak koşuluyla sarılarak uygulanan işlemin sıcaklığında ısıtılmış 75-95ºC termo bekletme

kamarası denilen kapalı odacıklarda sıcakta 1-6 saat süreyle döndürülerek bekletilir .

• İki yöntemin farkı, burada emdirme flottesinin sıcak olması ve döndürülerek bekletmenin

sıcakta yapılmasıdır.

• Günümüzde kullanımı yaygın değildir.

Son İşlemler

• Bekletme süresi sonunda yapılan işlemler, pad- batch uygulaması ile aynıdır. Yıkama sonunda mamul kurutma makinesine gönderilir.

avantajları

Pad-roll yönteminin işletmelerde tercih edilme nedenleri şunlardır:

• Kimyasal madde tüketiminin az olması

• Bekletme süresinin kısa olması

• Özellikle pamuk pes karışımlarının

devavantajarı

• Kumaşta baş son farkının çıkması.

Çünkü roliğe ilk sarılan kısım, en son olarak çıkar.

Son sarılan kısım ise ilk olarak çıkar. Durum böyle olunca tüm kumaş bekletme kamarasında aynı

sürede kalmamış olur.

Bunu engellemek için içerisinde iki rolik bulunan termo-bekletme kamaraları geliştirilmiştir. Kumaş içeride bir rolikten diğerine sarılarak süre eşitlenir.

3. PAD-JİG YÖNTEMİ İLE BOYAMA (emdirme jiggerde fiksaj)

*Kontinü çalışmalar için yeterince uzun metrajda olmayan partiler için kullanılır.

*Jiggerde NaOH (sodyum hidroksit)ve NaCl (Sodyum klorür) ile 50 °C’de 30–40 dakika muamele yapılır.

• Kumaşın bu silindirden diğerine sarılmasına pasaj denir.

Kurutma işlemlerine örnekler

Pad-Jig Yönteminin Tercih Edilme Sebepleri

• Emdirme sonrası jiggerde muamele ile boyar madde veriminin artacağı yaklaşımıyla

uygulanmış ve günümüzde kullanımı olmayan bir yöntemdir.

• Pamuk ve viskoz lifin boyanmasında kullanılabilir

• video

Bunu Biliyor muydunuz?

Tekrar oyunu

• GRUP-1

Sorular

GRUP-1

• 1- Aşağıdakilerden hangisi flotte miktarını etkileyen faktörlerden değildir?

A)Sıkma silindirlerinin basıncı B)Kumaş geçiş hızı

C)Flotte sıcaklığı D)Kumaşın deseni

• 2- ( ) Pad-roll yöntemi emdirme-sıcak bekletme ismiyle de adlandırılır.

• 3-Pad jig yönteminde kumaşın bu silindirden diğerine sarılmasına ... denir.

• GRUP-2

GRUP-2

• 1- Aşağıdakilerden hangisi fulard hızını etkileyen faktörlerden değildir?

A) Hedeflenen pick-up değerine

B) İşlem görecek olan tekstil materyalinin özellikleri

C) Ard işlemlerin özellikleri

D) Daha önce gördüğü ön terbiye işlemlerine

• 2- ( ) En az makine parkuruna ihtiyaç duyulan emdirme yöntemi pad-batch yöntemidir.

• 3-Pad-batch yönteminde işletme sıcaklığı yaklaşık ... olarak uygulanır.

• Teşekkürler...