KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ - 6. FAZ -

(1)

MAKİNE SEKTÖRÜNE

KORONAVİRÜS

ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ

DEĞERLENDİRME ANKETİ

- 6. FAZ -

2020 Değerlendirmesi 4 Mart 2021

Türkiye

Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi

(2)

MAKİNE SEKTÖRÜNE KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ /6. FAZ 2

Türk Makine Sanayi, 17.400’ü Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makineler (NACE28) alanında olmak üzere Harmonize Sistem HS84-85-87-90 kapsamında sınıflandırılan 30.000 kadar imalatçıdan oluşmakta ve 400.000’in üzerinde kişiye istihdam sağlamaktadır.

Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Analizi’ne (RCA) göre ülkemizin en rekabetçi ürünleri makineleri olup, dünya makine ticaretinin %8 daraldığı 2020 yılında, serbest bölgeler dahil olmak üzere sektör ihracatı %5,6 azalarak 18,4 milyar olmuş ve toplam içindeki payı %10,8’e

çıkmıştır. Buna karşın özellikte son çeyrekte gerçekleşen makine ve teçhizatı yatırımlarındaki artışa bağlı olarak ithalat da %14,6 artarak 28,4 milyar dolara ulaşmıştır.

Sektörümüz, koronavirüsle mücadelenin üst düzeyde olduğu bu dönemde kamu sağlığını korumaya ve sosyal yaşamı aksatabilecek riskleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak enerji, su, kanalizasyon, asansörler, iklimlendirme, soğuk zincirler gibi altyapı hizmetlerinin kesintiye

uğramaması ve kritik sınai ve tarımsal üretimin sürdürülebilmesi için var gücü ile çalışmaktadır.

2019’daki daralmanın baz etkisi de olmakla birlikte özellikle son çeyrekte %38,7 artış gösteren 2020 yılı makine ve teçhizat yatırımlarındaki hareketlenme ve ihracattaki toparlanmaya karşın yıl içerisindeki zorlu süreç, kur hareketliliği ve yükselen faiz oranları KOBİ yapısına haiz

firmalarımızın mali yapılarında kırılganlık yaratmış olup özellikle nakit akışını iyileştirici tedbirlerin önemini artırmıştır.

Bu çerçevede, makine imalatı ile iştigal eden firmaları temsil eden 20 derneğin çatı kuruluşu olan MAKFED olarak her ölçek ve alt sektörden üye firmalarının katılımıyla salgının ekonomik ve çalışma hayatına etkileri ile buna dair alınan tedbirlerin değerlendirmesini amaçlayan

seri anketlerin 12-17 Şubat 2021 tarihlerinde icra edilen altıncısında, ilk beş anket sonuçları ile değişimin izlenmesi yanı sıra 2020’nin bütününün değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Anket, MAİB, Makine İhracatçıları Birliği ve TOBB, Türkiye Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi ile işbirliği ile gerçekleştirilmiştir.

ANKETİN AMACI:

(3)

AİMSAD

Ağaç İşleme Makine ve Yan Sanayisi İş Adamları Derneği

AKDER

Akışkan Gücü Derneği

AMDAmbalaj Makinecileri Derneği

ARÜSDER

Araç ve Araç Üstü Ekipman ve İş Makinaları Üreticileri Birliği Derneği

AYSAD

Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği

BESİAD

Bağlantı Elemanları Sanayici ve İş Adamları Derneği

EFSİAD

Endüstriyel Fırın

Sanayicileri ve İş Adamları Derneği

EMOSAD

Elektrik Motorları Sanayicileri Derneği

ENOSAD

Endüstriyel Otomasyon Sanayicileri Derneği

İMDER

Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve

İmalatçıları Birliği Derneği

İSDER

İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği

İSKİD

İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği

KBSBKazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği Derneği

MİBMakina İmalatçıları Birliği Derneği

PAGDER

Plastik Sanayicileri Derneği

POMSAD

Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derneği

SAHASavunma, Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Derneği

TARMAKBİR

Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği Derneği

TEMSAD

Tekstil Makine ve

Aksesuarları Sanayicileri Derneği

TEVİD

Elektrikli Vinç İmalatçıları Birliği Derneği

İŞİMİş ve İnşaat Makineleri Kümelenmesi

ROBODER

Robotik ve Yüksek

Teknoloji Üretim Sistem Entegratörleri Derneği

SAMİB

Sakarya Makina İmalatçıları Birliği Derneği

AKDER

AKIŞKAN GÜCÜ DERNEĞİ

GÖZLEMCİLER

(4)

TANIMLAMA VE TESPİT

1. BÖLÜM

(5)

%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

Büyük

(250 üzeri çalışan) Orta Boy

(50 ila 249 çalışan) Küçük

(10 ila 49 çalışan) Mikro

(9 ve altı çalışan)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%50,31 %46,63 %47,93 %44,00 %32,70 %33,13 %33,14 %36,00 %8,18 %9,20 %6,51 %8,00

%8,81 %11,04 %12,43 %12,00 %41,39 %39,07 %11,92

%7,62 %44,37 %41,80 %5,79

%8,04

İşletme büyüklüğünüz nedir?

Anket Katılımı Ölçek Büyüklüğü

(6)

0 5 10 15 20 25

90-100 80-90

70-80 60-70

50-60 İhracat Oranı (%)

Firma Oranı (%)

40-50 30-40

20-30 10-20

5-10 0-5

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%9,12 %22,30 %10,14 %10,81 %9,12 %9,46 %9,80 %8,78 %5,74 %3,38 %1,35

%14,23 %15,19 %11,04 %16,15 %22,09 %18,01 %7,98 %13,66 %10,43 %9,32 %15,34 %8,07 %9,20 %11,18 %9,82 %7,45 %6,13 %9,32 %6,75 %4,35 %1,23 %2,48 %1,35%1,35

%12,16

%9,46

%18,92

%9,46

%4,05 %0 %0 %0

%17,72 %12,66 %8,86 %13,29 %12,03 %7,59 %3,80 %5,06 %1,90 %1,90

%9,12 %12,41 %14,96 %13,87 %8,03 %8,03 %9,49 %5,84 %2,19 %1,82

%24,32

%9,46

2019 yılı ihracat oranınız nedir?

Makine Sektörü İhracat Oranı

(7)

0 5 10 15 20 25 30

İhracat Oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0

%17,18 %18,56

%27,72 %22,44 %10,9 %5,13 %12,18 %8,33 %2,56 %6,41 %5,13 %1,28 %1,92

%22,09 %19,16 %12,57%11,66 %10,43 %10,18 %11,66 %11,38 %8,59 %8,98 %7,98 %8,38 %4,91 %3,59 %4,29 %4,19 %1,23 %2,99 %0 %0 %0%1,39

%5,56

%6,94

%12,50

%11,11

%9,72

%13,89

%8,33

%18,06

%12,50

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

2020 yılı sonundaki ihracat/ciro oranınız nedir?

2020 Yılı İhracat/Ciro Oranı

(8)

2020 yılında TL bazlı cironuz geçen yıla göre hangi oranda (%) değişti?

Ciro Değişim Oranları %

Ciro Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

2020 İlk Çeyrek 2020 İlk 5 Ay 2020 İlk 7 Ay 2020 İlk 10 Ay 2020 Tamamı 0

5 10 15 20 25

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%16,54 %5,26 %9,02 %10,53 %4,51 %5,26 %19,55 %10,53 %6,77 %3,01 %9,01

%16,46 %1,84 %2,48 %0 %2,74 %1,37 %8,22 %4,11 %13,70 %17,81 %19,18 %10,96 %6,85 %15,07

%9,20 %4,97 %11,04 %3,73 %14,72 %7,45 %19,63 %11,18 %9,82 %16,15 %13,50 %21,12 %10,43 %11,80 %5,52 %9,32 %1,23 %5,59 %3,07 %6,21

%13,92 %16,46 %6,33 %6,96 %18,99 %8,23 %4,43 %2,53 %3,8 %1,90

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 10 20 30 40 50 60 70

Arttı Aynı Azaldı

2020 İlk Çeyrek 2020 İlk 5 Ay 2020 İlk 7 Ay 2020 İlk 10 Ay 2020 Tamamı

Firma Oranı (%) %40,09 %20,75 %35,58 %55,83 %69,86 %9,43 %18,87 %9,82 %17,18 %13,70 %50,47 %60,38 %54,60 %26,99 %16,44

Ciro Değişimi

(9)

2020 yılında Dolar bazlı ihracatınız geçen yıla göre hangi oranda değişti?

İhracat Değişim Oranları %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20 25 30 35

İhracat Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%21,15 %4,07 %15,45 %5,69 %4,07 %10,57 %10,57 %13,01 %2,44 %3,25 %9,75

%23,08 %4,94 %6,37 %7,69 %6,17 %2,55 %9,62 %9,26 %3,18 %12,82 %16,05 %12,1 %8,33 %20,37 %15,29 %25 %22,22 %32,48 %3,21 %11,73 %15,92 %4,49 %3,09 %4,46 %2,56 %4,32 %5,1 %0 %0 %6,64 %3,2 %1,85 %1,91 %8,33

%1,39

%4,17

%9,72

%18,06

%29,17

%11,11

%6,94

%2,78

%5,56

0 10 20 30 40 50 60 70

Arttı Aynı Azaldı

Firma Oranı (%)

%32,35 %13,46 %25,93 %33,14 %14,71 %25 %22,22 %52,94 %61,54 %51,84

%35,50 %31,36 %29,17

%29,17

%41,67

İhracat Değişimi

(10)

2020 yılında TL bazlı bilanço karınız geçen yıla göre hangi oranda değişti?

Bilanço Karı Oranları %

31 Mart 2020 27 Nisan 2020

0 5 10 15 20 25 30 35

Bilanço Değişim Oranı (%)

Firma Oranı (%)

ve altı-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

ve üzeri

%5,48

%0

%2,74

%6,85

%5,48

%17,81

%27,40

%9,59

%8,22

%5,48

%10,96

0 10 20 30 40 50 60 70

Arttı Aynı Azaldı

Firma Oranı (%)

%61,64

%17,81 %20,55

Bilanço Karı Değişimi

(11)

0 5 10 15 20 25 30 35

100 90

80 70

60

Mamul Stok Oranı (%)

Firma Oranı (%)

50 40

30 20

10 0

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%7 %21,7 %25,2 %21,3 %11,2 %6,3 %1 %3,1 %1,4 %1 %0,7

%8,22 %23,29 %27,40 %19,18 %8,90 %7,53 %2,74 %0,68 %1,37 %0,68 %0 %0%1,27 %1,22

%0 %0 %0

%4,11

%1,37

%0

%2,74

%6,85

%8,22

%35,62

%32,88

%8,22 %1,27 %0,61%1,91 %1,83%1,27 %1,83

%7,01 %8,54

%14,65 %7,32

%17,83 %15,24

%23,57 %20,73

%21,02 %29,27

%10,19 %13,41

%14 %11,6 %30 %18 %8,8 %10 %0,4 %4,8 %1,6 %0,4 %0

Mevcut mamul stokunun 2019 cironuza oranı nedir?

Mamul Stok / 2019 Satış Oranı %

(12)

Normal imalat

sürüyor Kapasite

%25 azaltıldı Kapasite

%50 azaltıldı Kapasite

%75 azaltıldı İki haftaya kadar ara verildi

İki haftanın üzerinde süre için ara

verildi

Firmanın

faaliyetine son verildi

Firma Oranı (%)

0 10 20 30 40 50 60 70

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%20,92 %14,71 %26,14 %20,26 %12,09 %5,56 %0,33

%21,36 %21,02 %30,51 %12,54 %4,41 %10,17 %2%2,67

%8 %9,43 %7,05

%21,33 %18,87 %17,31

%26 %25,16 %21,15

%40 %46,54 %53,12 %0 %0 %0 %0 %0%1,28 %1,37%5,48

%12,33

%16,44

%64,38 %0%0 %0 %0

An itibariyle imalat faaliyetinizi değerlendiriniz

İşletmelerin Faaliyet Durumu

(13)

0 10 20 30 40 50

Hiç sipariş yok 9 ay üzeri

6-9 ay 3-6 ay

1-3 ay 1 ay

Firma Oranı (%)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%37,83 %40,13 %42,21 %41,88 %48,08

%34,11 %36,79 %8,88 %2,96 %0,33 %9,87

%8,44 %11,88 %15,38 %1,95 %1,25 %2,56 %0 %1,88 %0,64 %6,49 %6,25 %5,77 %0

%6,69 %2,34 %1,67 %18,39

%40,91 %36,88 %27,56 %1,35

%10,81

%12,16

%50

%25,68

Mevcut siparişleri tamamlama zamanınız nedir?

Siparişleri Tamamlama Zamanı

(14)

0 10 20 30 40 50

Normal seyrinde Normalin %75’i

düzeyinde Normalin %50’si

düzeyinde Normalin %25’i

düzeyinde Yeni sipariş yok

Firma Oranı (%)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%8,12 %9,74 %15,58 %32,47 %34,09

%9,33 %5,33 %16 %30,33 %39

%22,15 %9,49 %20,25 %32,28 %15,82 %9,38 %10,18 %6,76

%28,38

%6,76

%10,81

%47,3 %15,63 %17,37%23,13 %13,77

%20,63 %9,58

%31,25 %49,1

Ocak ayında yeni “iç sipariş” aldınız mı?

Yeni İç Sipariş Durumu

(15)

0 10 20 30 40 50 60

Normal seyrinde Normalin %75’i

düzeyinde Normalin %50’si

düzeyinde Normalin %25’i

düzeyinde Yeni sipariş yok

Firma Oranı (%)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%5,26 %4,93 %13,82 %23,68 %52,3

%5,27 %2,68 %12,08 %23,83 %55,7

%18,83 %16,88 %37,04 %40,54 %7,79 %18,75 %7,41 %18,18 %15,63 %11,11 %20,13 %19,38 %13,58 %35,86 %30,86%29,38

%5,41 %8,11 %22,97 %22,97

Ocak ayında yeni “dış sipariş” aldınız mı?

Yeni Dış Sipariş Durumu

(16)

BEKLENTİ

2. BÖLÜM

(17)

2021 ikinci

çeyreğinde 2021 dördüncü

çeyreğinde 2022 ikinci

çeyreğinde Daha sonra Öngöremiyorum

Firma Oranı (%)

17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

0 10 20 30 40 50

%33,55 %29,41 %16,45 %15,44 %6,58 %7,35 %24,34 %33,09 %24,34 %2,21 %6,67

%11,67

%26,67

%43,33

İç satışlarınız düşmekte ise, 2019 sene sonundaki seviyesine ne zaman yükseleceğini öngörüyorsunuz?

İç Satışların 2019 Sonundaki Seviyeye Yükselme Öngörüsü

(18)

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Firma Oranı (%)

2021 ikinci

çeyreğinde 2021 dördüncü

çeyreğinde 2022 ikinci

çeyreğinde Daha sonra Öngöremiyorum

17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%32,21 %21,64 %35,09 %17,45 %17,91 %22,81 %6,04 %10,45 %10,53 %26,85 %37,31 %21,05

%0 %4,48 %10,53

Dış satışlarınız düşmekte ise, 2019 sene sonundaki seviyesine ne zaman yükseleceğini öngörüyorsunuz?

Dış Satışların 2019 Sonundaki Seviyeye Yükselme Öngörüsü

(19)

İSTİHDAM

3. BÖLÜM

(20)

0 20 40 60 80 100

Tam istihdam %25 izinli / kısa

çalışma %50 izinli / kısa

çalışma %75 izinli / kısa

çalışma Tüm personel izinli

Firma Oranı (%)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%38,31 %20,45 %23,38 %8,12 %9,74

%33 %27,67 %23,67 %10 %5,67

%62,26 %73,78 %86,98 %81,08 %16,35 %15,85 %7,1 %13,51 %16,98 %7,32 %4,73 %1,35 %4,4 %3,05 %1,18 %2,7 %0 %0 %0 %1,35

An itibarıyla istihdam düzeyiniz nedir?

İstihdam Düzeyi

(21)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Evden Çalışan Oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0 27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021 31 Mart 2020

%38,1 %24,49 %12,59 %7,82 %1,36 %5,78 %1,36 %3,06 %3,06 %0,34 %2,04 %0,64%0,64%0,64%1,27 %1,83%1,27

%7,01

%2,55

%3,18

%8,92

%14,01

%59,87 %0 %0,6 %0%0 %0 %0%0 %0 %0%0 %2,7%1,19%0 %0%3,05 %5,36 %2,7%1,19%0 %0%1,83 %1,19 %4,05%7,32 %7,14 %4,05

%13,41 %10,12 %12,16

%72,56 %73,21 %74,32

%44,16 %16,79 %14,6 %5,47 %2,92 %6,57 %1,46 %2,19 %1,09 %0,73 %4,01

An itibariyle evden çalışan (tam veya kısa) personelinizin toplama oranı nedir?

Evden Çalışan Oranı %

(22)

0 20 40 60 80 100

İstidamına son verilen personelin toplama oranı (%)

Firma Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%80,49 %12,80 %1,22 %1,83 %0,61 %0 %0 %0,61 %0 %1,22 %0 %1,22

%83,64 %79,73 %12,73 %14,86 %1,82 %1,35 %0 %0 %0 %4,05 %1,82 %0 %0 %0 %0 %0 %0 %0%0 %0%0

2019’a göre istihdamına son verdiğiniz personelin toplama oranı nedir?

(23)

0 20 40 60 80 100

Ücretsiz İzin Oranı (%)

100 90

80 70

60 50

40 30

20 10

0

Firma Oranı (%)

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%77,26 %85,26 %84,76 %87,57 %81,08 %8,97 %10,98 %8,28 %10,81 %2,56 %2,44 %2,37 %2,7 %0,64 %1,22 %1,78 %0 %0,64 %0,61 %0 %0 %0,64 %1,28 %0%0%0%0 %0 %0 %0 %0 %0 %0 %0 %0 %1,35 %0 %0 %2,7 %0 %0 %1,35 %0 %0 %0

%10,37 %3,68 %3,01 %0,33 %1,34 %0,67 %1 %0,67 %0,33 %1,34

Ücretsiz izne gönderdiğiniz personelin oranı nedir?

Ücretsiz İzin Durumu %

(24)

MALİ DURUM

4. BÖLÜM

(25)

Yüzde 0-25 Yüzde 26-40 Yüzde 41-50 Yüzde 51-60 Yüzde 61-70 Yüzde 71 ve üzeri

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Firma Oranı (%)

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

0 10 20 30 40 50 60

%8,5 %7,55

%11,11 %3,27 %8,18 %7,55%13,73 %16,99 %15,72 %44,65

%34,64

%22,88 %16,35

%2,7 %8,11 %9,46 %17,57 %52,7

%9,46

%10,46 %22,88 %18,30 %15,03 %22,22

Kapasite kullanım oranınız nedir?

(26)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Yüzde 50 ve altı Yüzde 51-75 Yüzde 76-100 Yüzde 101-125 Yüzde 126-149 Yüzde 150 ve üzeri

Borç/Özkaynak Oranı (%)

Firma Oranı (%)

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%62,5 %62,99 %72,22

%70,2 %7,24 %8,44 %5,56 %4,61 %6,94%6,49 %9,21 %4,55 %6,94

%1,32 %1,3 %0

%15,23 %7,28 %1,99 %0,66 %4,64

%15,13 %16,23 %8,33

Firmanızın borç/öz kaynak oranı nedir?

(27)

Yüzde 50 ve üzeri Yüzde 25-50 Yüzde 10-25 Yüzde 10 ve altı

Hazır Değerler / Kısa Vadeli Borç Oranı (%)

Firma Oranı (%)

17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

0 10 20 30 40 50 60 70 80

%25,32 %68,57

%57,23

%36,49 %14,29 %15,71

%22,64 %29,87 %10

%15,72 %30,52 %5,71%4,4

%18,92 %25,68 %18,92

Şirketinizin elinde bulundurduğu hazır değerler ve likiditesi yüksek diğer menkul kıymetler toplamının

kısa vadeli borçlarına oranı nedir?

(28)

0 10 20 30 40 50

Yüzde 30 ve altı 40 50 60 70 ve üzeri Bilmiyorum

Yerlilik Oranı (%)

Firma Oranı (%)

17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%23,57 %15,94 %4,46 %8,7 %7,01 %10,14 %42,04 %43,48 %5,8%7,64

%15,94

%15,29

İmalatını yaptığınız makinelerinizin yerlilik oranı konusunda bir tahminde bulunabilir misiniz?

(29)

SORUNLAR

VE TEDBİRLER

6. BÖLÜM

(30)

Likidite problemi

Kur hareketliliği Şehirlerarası / ülkelerarası seyahat engeli

Kapasite kullanım düşüklüğü

Borçluluk Tedarik zinciri

sorunu Diğer Lojistik sorunu

0 5 10 15 20 25 30 35

27 Nisan 2020 17 Haziran 2020 17 Ağustos 2020 17 Kasım 2020 17 Şubat 2021

%26,2

%0 %0 %0 %19,94 %17,25 %14,44

%31,02%32,63 %23,17 %22,95 %25,92%26,01 %25,72 %0 %0

%16,04%14,92%21,28 %9,63%10,96%21,28 %15,72 %15,9 %9,22 %11,76%10,02 %0 %9,21

%0,58 %11,85

%4,26 %0%0 %3,31 %8,02%2,8

%11,42 %9,09

%17,49

En önemli 3 güncel sorununuzu belirtiniz.

(31)

Tedarik ve teslimatlarınızda yaşadığınız en öncelikli 5 sorunu işaretleyiniz

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos

2020 17 Kasım

2020 17 Şubat 2021

Kur hareketinden dolayı fiyatlama zorluğu

10,97% 14,96% 18,60% 22,12% 19,33%

Ödemeler dengesinin bozulması

17,42% 11,94% 16,28% 13,21% 12,58%

Ara girdi fiyatlarındaki artış

7,82% 8,20% 11,63% 13,36% 11,40%

Navlun maliyetlerinin artması

8,06% 10,07% 6,98% 5,53% 10,81%

Yurt dışı tedarikte aksamalar

10,40% 9,64% 8,84% 6,45% 8,36%

Vade yerine nakit talep edilmesi

8,47% 7,48% 10,39% 9,98% 7,72%

Seyahat kısıtlamaları ve şehir dışı konaklama zorlukları

7,34% 7,48% 6,98% 5,68% 7,72%

Teslimat gecikmesi ve lojistik sorunu

8,87% 9,06% 6,36% 6,30% 5,79%

Gümrüklerdeki yavaşlama

7,98% 9,06% 7,44% 5,84% 5,14%

Nakliye araçlarının önceki çoklukta ve kolaylıkta bulunamaması

3,15% 4,17% 1,24% 2,92% 3,22%

Taahhütle iç ve dış satış yapıldığından gecikmeler nedeniyle cezalı

duruma düşülmesi ve kara listeye alınma tehdidiyle karşılaşılması

- - 0,47% 2,92% 2,89%

Bazı ülkelerde gümrük kapılarının kapalı olması

6,05% 5,18% 2,64% 3,07% 2,89%

Şehirlerarası sevkiyat zorluğu/fiyatlarda artış olması

3,47% 2,73% 2,17% 2,61% 2,25%

(32)

Finansal tedbirlere erişimde yaşadığınız öncelikli 3 sorunu işaretleyiniz.

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos

2020 17 Kasım

2020 17 Şubat 2021

Faizlerin yükselmesi - - - - 32,50%

KDV iadeleri ödemelerindeki gecikmeler 10,31% 12,30% 18,58% 15,22% 22,50%

Bankaların limit yetersizliği 11,10% 9,35% 19,56% 22,53% 18,13%

Bankalarda çalışan yoğunluğunun düşmesi yanı sıra bürokrasi fazlalığı 7,60% 9,87% 28,61% 22,33% 11,25%

KGF garantili kredilere erişimde zorluk yaşanması 8,22% 8,83% 18,58% 24,31% 8,13%

Bankalarının kredi ertelemelerine ek yüksek faiz uygulamaları - - - 15,61% 7,50%

Taahhütle iç ve dış satış yapıldığından düşülmesi ve kara listeye alınma

tehdidiyle karşılaşılması 6,38% 6,78% 11,49% - -

Kısa çalışma ödeneği başvurusundaki yoğunluk - - 1,71% - -

Diğer - 1,17% 1,47% - -

* Makine sektörünün mücbir sebep kapsamına alınmaması 19,93% 21,00% - - -

* Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan/Mayıs ve Haziran ödemelerini 6’şar ay ertelenmesi kapsamında makine sektörünün yer almaması

19,67% 19,26% - - -

* Kamu bankalarının kredi ertelemelerine ek faiz uygulamaları 7,69% 7,30% - - -

* Dönemsel tedbirler olmaları bakımından değerlendirme dışı tutulmuştur.

(33)

Yeni tedbir olarak önerebileceğiniz öncelikli 5 hususu işaretleyiniz.

27 Nisan

2020 17 Haziran

2020 17 Ağustos

2020 17 Kasım

2020 17 Şubat

2021

2021 için gelir vergisi ve kurumlar vergisi oranının düşürülmesi 11,37% 11,24% 16,46% 13,71% 13,90%

Bu dönemde kamu alımlarında yerli muadili olan tüm ürünlerde mutlaka yerli malının

zorunlu hale getirilmesi 7,28% 6,37% 8,37% 7,30% 11,18%

SGK prim ödemelerinin 3 ay için devlet tarafından karşılanması 12,09% 11,01% 13,36% 11,32% 10,27%

İhracatçılara sıfır faizli uzun vadeli döviz kredisi sağlanması 6,01% 5,45% 7,42% 8,93% 9,97%

KDV alacaklarının SGK primi ve ithalat KDV’sine mahup edilebilmesi 5,65% 6,03% 6,88% 7,30% 8,76%

KDV iadelerinin hızlandırılması 5,65% 6,03% 7,69% 8,68% 7,55%

Kredilerin faizsiz ertelenmesi 5,29% 5,33% 7,02% 6,16% 6,95%

İşe devam kredisi uygulamasının uzatılması - 4,29% 4,99% 3,52% 5,44%

İhracatta navlun desteği sağlanması 3,43% 3,94% 3,78% 5,53% 4,53%

Piyasadaki çek ve senetlerin koşulsuz ödenmesi, ödenen miktarların verilecek

kredilerden düşülmesi - 3,94% 8,64% 6,79% 4,23%

Gayrimenkul ve makine gibi varlıklar için teminat koşullarının iyileştirilmesi 1,92% 1,74% 3,24% 4,53% 3,93%

Kısa çalışma ödeneği uygulama süresinin uzatılması 5,11% 2,32% 4,86% 2,89% 3,63%

Yatırım teşvik ve OSB inşaat yatırımları sürelerinin ertelenmesi 1,74% 1,39% 3,10% 2,26% 3,02%

Kamu ve belediye borçları ödemelerinin hızlandırılması 1,08% 1,39% 1,35% 2,77% 2,42%

Kısa çalışma ödeneği süresinin altı aya çıkarılması - 4,63% 2,29% 1,51% -

Diğer - - 0,54% - -

* Mücbir sebep koşulunun makine sektörüne de uygulanması 12,87% 11,36% - - -

* Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan/Mayıs ve Haziran ödemelerini 6’şar

ay ertelenmesi kapsamına makine sektörünün de tüm unsurları ile dahil edilmesi 12,81% 9,62% - - -

* Dönemsel tedbirler olmaları bakımından değerlendirme dışı tutulmuştur.

(34)

ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Anket soruları, yedi günlük katılım süresinde, MAKFED üye dernekleri ve Türkiye Makine ve Teçhizatı Meclisi aracılığıyla, makine ve

aksamları imalatı yapan firmalara gönderilerek katılımları sağlanmıştır. Katılım sayısı ve alt sektörlere dağılımı bakımından ilk beş anket ile benzer bir profile ulaşılmıştır.

Öncelikle Nisan, Mayıs, Haziran, Ağustos ve Kasım ayları anket sonuçları ile mukayeseler ile 2020 yılı genelinin değerlendirilmesi yapılırken bir takım yeni tespitlerde de bulunulmuştur.

• Her altı ankette de tespit edildiği üzere, makine imalat sektörü firmaların yaklaşık %10’u ihracat yapmazken, sektörün firma

ölçekleri büyüdükçe artan oranda ihracat yapma özelliği vardır. Firmaların %40’ının cirolarının yarısından fazlası ihracat kaynaklıdır.

Bununla birlikte, 2020 yılında, son çeyrekte yapılan atılımla önceki yılki ihracat/ciro oranına yaklaşıldığı görülmektedir.

• 2020 yılında firmaların %14’ünde TL bazlı cirolar değişmezken, %16’sında düşüş ve %70’inde ise artış yaşanmıştır. Dolar bazlı

ihracat artışı yaşayan firma oranı %42 iken, düşüş olan firma oranı da %29 olmuştur. Bununla birlikte firmaların %62’sinin bilanço karı artarken, %21’inde azalma görülmüştür.

• Firmaların mamul stokları, yılın ilk üç çeyreğine göre azalma eğilimine girerek, 2020 itibariyle %10 ila %20 bandına gerilemiştir.

• Firmaların normal üretime dönme eğilimindeki artış devam ederek yıl sonu itibariyle %65’e çıkarken, normal seyrin yarısı ve altında kalan firma oranı da %20 altına düşmüştür.

• Firmaların %75’nin elinde ancak 3 aya kadar siparişi olmakla birlikte hiç siparişi olmayan oranı sıfırlanmıştır.

• İç ve dış yeni sipariş alma oranlarında nispi kayıplar devam etmekte olup Ocak ayında firmaların %8’inde yeni iç ve %23’ünde ise yeni dış sipariş alınamamıştır.

(35)

ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

• 2019’a göre iç satış düşüşü yaşayan firmaların %70’i, 2021 içerisinde eski düzeyine dönebileceğini düşünürken, dış satış kaybı yaşayanlarda ise bu oran %58’dir. Diğerleri ise iyileşme beklentisini 2022 ve sonrasına bırakırken, öngörüde bulunamayanların oranı da hala yüksektir.

• An itibariyle, tam istihdamda olan firma oranı %80’nin üzerindeyken, diğer firmalarda düşük oranlardaki kısa çalışma veya izinli durumu devam etmektedir. Firmaların %75’inde evden çalışma uygulaması bulunmazken, bulunanlarda da bu uygulama oranı

düşük seyretmektedir. Sektörde istihdam olabildiğince korunurken, %20 kadar firmada ise düşük oranlarda da olsa istihdam kaybı yaşandığı görülmektedir.

• Firmaların %80’ninde kapasite kullanım oranı %50 ve üzerinde iken, %53’ünde ise bu oran %71 ve üzerindedir.

• Firmaların borçluluk ve öz kaynak gibi finansal yapılarındaki durum benzer seyirde iken, hazır değerler imkanlarındaki iyileşme devam etmiştir. Ancak hala %30 civarındaki firmanın hazır değerler/kısa vadeli borç oranı %50’nin altında iken borç/öz kaynak oranı ise %50’nin üzerindedir.

• Firmaların yaklaşık %80’ninin ürünlerindeki yerlilik oranı %50’nin üzerindeyken, %40’ında ise bu oran %70 ve üstüdür.

• Pandemi döneminin yaşandığı 2020 yılı aşılıp Şubat 2021’e gelindiğinde, sorunların başında kur hareketliliği, likidite problemi ve seyahat engelleri gelmektedir. Ödemeler dengesindeki bozukluklar, pandeminin küresel etkilerine bağlı olarak gelişen ara girdi fiyatları artışı kadar arz sorunları ile ihracatı zorlaştıran navlun maliyetleri ve operasyonları güncel odaklanması gereken sorunlar olarak ifade edilmektedir. Faizlerin yükselmesi ve devreden KDV alacakları finansmana erişimi zorlaştıran unsurların başındadır.

• Gelir ve kurumlar vergisi oranların düşürülmesi, SGK ödemelerinde kolaylıklar sağlanması, kamu alımlarıyla sanayinin desteklenmesi ve kamu alacaklarının hızlandırılması önerilen öncelikli tedbirler arasında yer almaktadır.