Ayakkabılar uygulamayı çağrıştırdığı için bu isim verilmiştir. Değişik durumlar için değişik uygulama biçimleri gerekebilir.
Örneğin, bir yumurtanın kabuğunu boyamak için gereken hassas bir uygulamayla, bir boks maçı sırasında yapılması gereken
uygulama birbirlerinden çok farklıdır.
Şimdi altı ayakkabı uygulama tekniğinde kullanılan ayakkabıları kısaca tanıyalım:
• Lacivert resmi ayakkabı: Rutin işler ve resmi prosedürler izlenir.
• Gri spor ayakkabısı: Kanıt toplanıp toplanan bilgi kullanılır.
• Kahverengi yürüyüş ayakkabısı: Uygulamada inisiyatiflerden, esneklikten faydalanılarak sonuca ulaşılmaya çalışılır.
Turuncu lastik çizmeler: Acil müdahale gerektirir ve güvenliğin sağlanması en önemli iştir.
Pembe ev terliği: İnsanların duygu ve düşüncelerine karşı hassas olmayı gerektirir.
Mor binici çizmesi: Uygulamada bir yetkinin sağladığı üstünlüğü kullanma ile ilgidir.
LACİVERT RESMİ AYAKKABI
Bu ayakkabı rutin işleri, resmi prosedürü temsil eder.
Yani kurallar bütününü tanımlar derse yanlış olmaz.
Örneğin, savaş gemilerinde topları kullanırken belirlenmiş bir prosedür vardır. Eğer bu prosedüre uyulmazsa toplar zamanından önce ateşlenir veya toplar ateşlenmeden infilak edebilir.
Rutinler, insanları sıkar aynı zamanda yaratıcığı ve esnekliği azaltır. Ama yine de rutinler insanların hata yapma olasılığı azaltır.
GRİ SPOR AYAKKABISI
Bu uygulama tekniğinde araştırma, bilgi toplama amaç edinmiştir. Bir konu ile ilgili verilere ulaşmak için düşünme tekniklerinden ( altı şapkalı düşünme tekniği,
beyin fırtınası, tartışma, vb. gibi.) yararlanır.
• Gri spor ayakkabısı tekniğini kullanan kişi sonu belli olmayan bir yola girmiş gibidir. Konu ile bilgiler
topladıkça bu sis dağılır.
ÖRNEKLER
Okula devamsızlık eden öğrencilerin devamsızlık nedenlerinin araştırılması, bu nedenlerin ortaya çıkarılmaya çalışılması gri spor ayakkabısı
tekniğine girer.
Cinayet masasında çalışan dedektiflerin cinayeti aydınlatmak için uğraşmaları da bu uygulamaya girer.
• Ya da bir ülkenin ekonomik verilerinin tablolar
halinde gösterilmesi de bu uygulamanın içerisine dahil edilebilir.
KAHVERENGİ YÜRÜYÜŞ AYAKKABISI
Bu teknik uygulama, pratiklik, faydacılığı ve sezgi
gücünü vurgular. Karşılaşılan duruma göre şekillenir.
Esneklik bu tekniğin özünü oluşturur.
Durum değiştikçe davranışlar da değişir. Katı kuralları yoktur. Elden ne gelirse o yapılır. Bu uygulamayı gerçekleştirmek için sezgi gücü, sağ
duyu ve akıl gereklidir.Böylece bu uygulama uzaktan yönlendirmeyi kabul etmez.Uygulamacı her an işin içindedir.
Örnekler
Öğrenci davranışlarına bakacak olursak; öğrenciler derslerine giren öğretmenlere göre farklı davranış
kalıpları geliştirmişlerdir. Eğer öğretmen sert bir yapıya sahipse öğrenci davranışı sakinlik üzerine kurulmuştur;
öğretmen yumuşak başlı ise öğrenci davranış kalıbını değiştirerek yaramazlık yapmayı seçer. Burada öğrenci kahverengi ayakkabıyı kullanmıştır.
Bu tekniğin diğer bir önemli temeli de iyi değerler, akla yakınlık ve iyi ilkelerdir. Eğer bunlar görmezden gelinirse o zaman bu teknik bir işe yaramaz.
Lacivert resmi ayakkabı da olduğu gibi kahverengi yürüyüş ayakkabısında uyulması gereken rutinler yoktur. Burada uygulayıcı inisiyatif kullanmak
zorundadır. Bu yönüyle bu uygulama kişiye özgülük gösterir.
TURUNCU LASTİK ÇİZME
Turuncu renk, tehlikeyi, patlamayı, dikkat çekmeyi ve uyarıyı çağrıştırır.Lastik çizmeler
ise itfaiye ve kurtarma görevlilerini hatırlatır. Bu uygulama tarzı tehlike ve acillik demektir.
Örnek
Bir ülkede terör ve güvenlikle ilgili meseleler varsa bu uygulamanın alanına girer. Orman yangını, trafik kazası,sel felaketleri bu uygulamaya örnektir.
ACİL DURUMUN ÖZELLİKLERİ
İnsan hayatına karşı bir tehdit vardır.
Olaylar çabuk gelişir.
Durum önceden tahmin edilemez.
Durum değişkenlik gösterir.
Tehlikeyi ortadan kaldırmak için uygulama gereklidir.
Yoğun duygular söz konusudur.
Çoğunlukla bir kişi acil durumdan dolayı suçlanır.
Acil durum geçtikten sonra, duruma başka türlü müdahale olunması gerektiği iddia edilir. (Araba devrilince yol gösteren çok olur.)
Standart bir tepki kalıbı yoktur.
Çoğunlukla yetersizlik söz konusudur.
Acil durumlar doğaları gereği çeşitli renklerle adlandırılır.
Bu renkler durumun aciliyetini belirtmek için kullanılır.
Turuncu renk ise durumun adı değil uygulama tarzını temsil eder.
Bir durumun turuncu renk çizme alanına girdiği tespit edildikten sonra durumun özellikleri ve öncelikleri belirlenir.
Temel öncelik tehlikenin ortadan kaldırılmadı veya en aza indirgenmesidir.
Bu tekniğin diğer bir özelliği de yedekte başka bir uygulamanın olmasıdır.
Karşılaşılan tehlikenin boyutuna göre ilk uygulama işe yaramazsa yedek uygulama devreye sokulur. Böylece risk azaltılır.
• Burada kullanılan uygulamanın tasarımı iyi yapılmalıdır. Tasarım sürecine mümkün olduğunca az kişi katılmalıdır. Çok kişi katılması demek yarardan çok zarar demektir.
Turuncu tarz uygulama, kontrol,kararlılık ve bütünlük içeren bir strateji gerektirir. Karar aşamasında neye karar verildiyse o doğrultuda işbirliği yapılır.
Örnek
Uçak inmek için hızla alçalmaya başlıyor. Ama uçağın tekerlekleri açılmıyor, içeride 200 yolcu var, aynı zamanda yakıtta bitmek üzere burada pilot ve kule arasında nasıl bir uygulama şekli olmalıdır. Neye karar verilmeli ki bu durumdan en az zararla çıkılsın.
PEMBE TERLİK
Pembe uygulama tarzı, insan duygularıyla, şefkatle, sempatiyle, insanın karşısındakine hassas ve sevecen bir ilgi göstermesiyle ilgilidir.
Terlik rahatlığı çağrıştırdığı için merhamet ve şefkat duygularını pembe uygulama tarzı ile bağdaştırır.
Pembe terlik tarzı, insan duygularını ve insana ilgi göstermeyi ön plana alan tüm uygulamalarda kullanılır.
Örnek :
Savaş sırasında mağdur olmuş sivillere, felaketler sonucu zarar görmüş insanlara karşı bu uygulama tarzı ile yaklaşır.
Okulda sessizce bir köşeye çekilmiş öğrenciye ilgiyle yaklaşan,onun derdini dinleyen öğretmen de bu uygulama tarzını kullanır.
PEMBE UYGULAMA TARZI İKİ TÜRLÜDÜR
Başka Uygulamalara İnsani ilgi ve Şefkat Katan Pembe Terlik Tarzı: Halkına zulmeden bir krala içinde bulundukları durumun insani yanları hatırlatılabilir. Halkın içinde bulunduğu sefalet, hastalık, vb. gibi unsurlar hatırlatılır.
Temel Uygulama Biçimi Olarak Pembe Terlik Tarzı : İşinde mutsuz çalışana gösterilen ilgi, kazaya uğramış insanlara karşı bu tarz uygulanır.
İnsanlarla ilgilenirken yapılacak küçük jestler önemlidir. Bunlar bir insanın karşısındakine önem verdiğini ve ona ilgi gösterdiğini belli eder. İnsanlara isimlere hitap etmek, kim olduklarını sormak, vb. pembe terlik tarzına girer.
İlgi Gösterme Seviyeleri
Niyet: İlgi gösterme isteği
Duygu: Sempati gösterme
Jest: İlgi gösterildiğini vurgulayan davranışlar
Uygulama: Yardım etme, ilgi gösterme isteğinin gerçekleştirilmesi.
Pembe terlik tarzı, diğer uygulamalarla etkileşim içindedir. Diğer uygulamaları destekler, bunlarla ters düşmez.
MOR BİNİCİ ÇİZMESİ
Mor, görkem ve makam rengidir. Bu nedenle mor uygulama tarzı otorite rolünü temsil eder. Görevleri gereği bir otorite sahibi olanlar, görev başındayken normal yaşamlarından farklı davranırlar.
Mor binici çizmeli uygulama tarzı, resmi konularla ilgilidir. Bu davranışı belirleyen kişi değil; onun üstlendiği resmi roldür.
Örnekler
Bir hakim, iş hayatında adaletli davranmak zorundadır. Ama özel hayatında adalet beklenmeyebilir.
İki samimi arkadaş, aynı okulda müdür ve öğretmen olarak çalışmaktadır. Okuldayken arkadaşlık ortadan kalkar. Müdür, müdürlük görevini yerine getirir. Öğretmen ise
öğretmenlik görevini, iş hayatına arkadaşlık ilişkisi giremez.
ALTI ŞAPKALI
DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Doç. Dr. Harun ŞAHİN
DÜŞÜNME BECERİLERİ
Daha çok yaratıcı düşünme becerileri olarak da tanımlanır.
Çalışanların sorunlara ve çözümlere nasıl yaklaştıklarını ve nasıl yeni "bağlantılar"
oluşturabileceği kapasitesi ve becerilerini gösterir.
Çalışanların değişik ilgi alanları, farklı alanlardaki bilgilerin birleştirilmesi ve farklılaştırma yaratıcılığı artırır.
Gözden kaçırılmaması gereken bir konu da her iki taraf da tartışmayı kazanmanın, konuyu açıklığa kavuşturmaktan daha önemli olduğunu düşünebilir.
Bir şeyi düşünürken genellikle yaptığımız şey her şeyi aynı anda yapmaya çalışmamızdır.
İşin zorluklarını, tehlikelerini görmeye, olumsuz sonuçlar verebilme olasılıklarını anlamaya çalışırız.
Yeni görüşler geliştirmeyi, daha çok bilgi toplamayı düşünürüz.
Neden, tüm düşüncelerimize uyacak bir tek yol olduğunu düşünürüz ? Niçin, her şeyi bir anda yapmaya çalışırız ?
Altı şapkalı düşünme yöntemi, dünyanın her yanında en küçük işletmeden dev holdinglere kadar iş yerlerinde, ailelerde ve okullarda hemen her yerde kullanılıyor.
Çünkü bu sistem kolay ve yalındır.
Bir konu görüşülürken katılan herkes şapkalardan birini önüne koyar ve düşüncelerini onun belirttiği yönde açıklar.
"Yaşadığımız teknoloji çağında bilgiye erişmek artık zor değil. Ama önemli olan; elimizdeki bilgileri nasıl topladığımız ve üstün bir değer yaratabilmek adına bu bilgileri nasıl kullandığımızdır.
Düşünme yeteneği insanın sahip olduğu en önemli kaynaktır.
Bir düşünür gibi davranırsanız gerçekten de bir düşünür olup çıkarsınız .
Bir şapka takmak bilinçli bir işlemdir.
A LTI DÜŞÜNME ŞAPKASININ
AMACI
Bağlama uygunluk (iletişim)
Karar verme süreçlerini hızlandırmak
Dikkati yönlendirmek
Yaratıcılığı özendirmek,
Kurallara göre oynamak
Düşünmeye odaklanmak
ALTI ŞAPKA ALTI RENK
BEYAZ ŞAPKA
Beyaz tarafsız ve objektiftir.
Bu şapka objektif olgular ve rakamlarla ilgilidir.
Erişebildiğimiz bilgileri değerlendirmeyi, gereksinim duyduğumuz bilgileri ortaya koymayı ve konuyla ilgili sorularımızı yöneltmeyi bu bakış açısı sayesinde gerçekleştirebiliriz.
KIRMIZI ŞAPKA
Kırmızı öfke, tutku ve duyguyu çağrıştırır.
Duygusal bir bakış açısı verir. Kırmızı, ateşi ve sıcaklığı çağrıştırır.
Bir şeyden niçin hoşlandığınızı ya da hoşlanmadığınızı bilemeyebilirsiniz.
Oysa kırmızı şapkayı kullandığınızda, hiçbir açıklama yapmaksızın duygularınızı ve sezgilerinizi söyleme fırsatını elde edersiniz.
Kırmızı şapka takmak düşünüre “Konu hakkında duygularım bunlardır”deme olanağı sağlar. Duyguları düşünmenin önemli bir parçası olarak meşrulaştırır.
Duyguları görünür kılar, böylece duygular düşünme haritasının veya harita üzerinde rotayı çizen değer sisteminin de bir parçası olurlar
Siyah karamsar ve olumsuzdur, kötümserdir.
Bir şeyin niçin yapılmayacağını görür.
Bir bakıma, şapkaların en yararlı olanıdır
Siyah
Şapka
Siyah renk bize yargıcın cüppesini anımsatır. Siyah şapka tehlikelere dikkat çeker.
Bu şapka zararlı şeyler yapmamıza engel olur.
Riskleri ve bir şeyin neden işe yaramayabileceğini gösterir
Siyah şapka olmazsa, başımız sürekli derde girer. Bununla birlikte, siyah şapkanın gereğinden fazla kullanılması da tehlikeli olabilir.
Siyah şapka düşünmesi sorun çözme işiyle değil sorun göstermeyle ilgilenir.
Bu şapka eleştirme şapkasıdır.
Ancak bir tartışmada taraf tutmak anlamına gelmediğini özellikle belirtmek gerekir.
Olumsuz durumların ortaya çıkmaması için yapılan objektif bir girişimdir.
SARI ŞAPKA
Resim görüntülenemiyor.
Sarı; güneş gibi aydınlık ve olumludur. İyimser umutlu ve olumlu
düşünme ile ilgilidir.
Sarı şapkayı önümüze koyup düşünmekle, yapılan bir
önerinin değerini ve yararını saptamak için hemen çaba göstermeye başlamış oluruz.
Mükemmel bir sarı şapka düşünürünün yaratıcı olmasına gerek yoktur.
YEŞİL ŞAPKA
Resim görüntülenemiyor.
Yeşil, bereket ve verimli
büyüme demektir.Yaratıcılık ve yeni fikirlerle ilgilidir.
Yeşil renk, büyümenin, enerjinin ve yaşamın simgesi olan bitkileri çağrıştırır. Yeşil şapka enerji şapkasıdır
Yeşil şapkayla düşündüğünüz zaman, öneriler ileri sürer, yeni görüş ve seçenekler ortaya koyabilirsiniz. Yine bu şapkayla, ortaya atılan bir görüşe ilişkin değişiklikler önerebilirsiniz.
Yeşil şapka size çeşitli olabilirlikler yakalama fırsatı verir. Yeşil şapkayı kullanan herkes yaratıcı olmaya çaba gösterir. Yeşil şapka takmak insanları otomatik olarak daha yaratıcı hale getirmez. Ancak bu şapka düşünürlere
Ancak bu şapka düşünürlere daha yaratıcı olmaları için gerekli zamanı ve dikkati sağlayabilir.
MAVİ ŞAPKA DÜŞÜNMESİ
Serin kanlı şapkadır. Sistematik Düşünme .İdareci şapka ,düşünmenin Düşünülmesi sürece bütüncül yaklaşım
Resim görüntülenemiyor.
Mavi şapka düşünürü orkestra şefi gibidir. Diğer şapkaların kullanılması için çağrıda bulunur.
Mavi şapkayı ne düşüneceğimizi açıklamak ve bu düşüncenin sonunda neyi elde etmek istediğimize karar vermek için tartışmaya başlarken kullanırız
.
Mavi şapka, kullanacağımız şapkaları sıraya koymak ve sonuçta elde ettiklerimizi özetlemekte de
kullanılabilir
.
Mavi şapka düşünme sürecini gözler ve oyunun kurallarına dikkat edilmesini sağlar. Tartışmayı durdurur ve disiplini sağlar
Mavi şapka düşünürü, onda yapılmakta olan düşünme faaliyeti ile ilgilidir.
BEYAZ ŞAPKA : Tarafsız, objektif KIRMIZI ŞAPKA : Duygusal
SİYAH ŞAPKA : Karamsar SARI ŞAPKA : İyimser
YEŞİL ŞAPKA : Yaratıcılık, yeni fikir ve öneriler MAVİ ŞAPKA : Serinkanlılık, genel değerlendirme
