HLATTE R HASTALIGI VE PATELLA ALTA
EyOp S.KARAKA$**
hlatter hastaligl yonunden 12870 6grenci taranml§, hastallk taniSI konan arasmda 20' si k1z, 1 ~3' 0 er_ke~ 143 ogrenci (194 _diz) ve dizi sag lam olan OQrencinin (60 diz) diZ graf1lennde patellan1n pOZISyonu Blackburne-Peel edildi. Kontrol grubunda ortalama patellar indeks normal sm1rlarda (O 87) Osgood-Schlatter hastallg1 olan erkeklerde 1.02 (Patella Alta), k1zlarda
· edildi, erkeklerde tibial tOberkOIOn parc;all (fragmante) oldugu vakala!da bu 'ye yukselmi§tir. Sonuc; olarak; Ara§t1rmam1z Osgood-Schlatter hastallg1 olan Patella Alta durumu tesbit edilmi§ olmas1 fazla aktivite sonucu iyi geli§mi§
adelesinin kuvvetli c;ekmesi bu patolojinin olu§umunda onemli bir faktbr g6stermektedir.
adelesi, osgood-shlatter, patella alta disease and patella alta
: 12870 students are screened for Osgood-Shlatter disease. A total of 194 143 subjects (20 girls and 123 boys) at 12-20 years age group are discovered to disease. The cases are compared to normal kness of 31 controls utilizing
- -t-'o:!PI method. Patellar index was 1.02 in boys with disease (Patella alta). 0.94 in 0.87 in controls. This index was higher in boys with fragmented tibial tubercle findings indicate probable advocating rode stronger pulling effect of better quadriceps muscle secondary to more physical activity in development of in boys.
Quadriceps muscle, osgood-schlatter, patella alta
s1kl1kla hastal1g1 ilk tarif eden (1903) iki yazann adlan ile an1lan atter hastallg1, klinik yonden c;;:ok iyi tarif edilmi§ olmasma ragmen etiyolojisi, ve sonucu hakkmda yOrutOien tartl§malar bugOne kadar devam etmektedir.
2-14,24,25). Hastal1gm etiyolojisi konusunda c;;:e§itli dO§l.ince ve teoriler ileri bunlar arasmda travma ve dizin kuvvetli ekstensorlerin mekanik olarak a§lrl c;;:ekmesi savunulan etiyolojik sebeplerdir.(2,5,1 0,17,18,23,25). Hastal1k tUberositas tibia ve tibia proksimal metafiz osteomyeliti ile kan§abilir.(4,5). Tedavi ile ilgili olarak konservatif tedavi, ancak sekel vakalannda cerrahi tedavi tavsiye edilir.
.22). Kozmetik sekel di§lnda hastallgm iki onemli komplikasyonundan biri Genu .m'd_ur ki bu anterior tibial epifizin prematUre kapanmas1 sonucu oldugu bildirilmekle
§lmd1ye kadar literatOrde sadece uc;;: vaka bildirilmi§, ancak olu§ mekanizmas1 tam IN'IIkliT'"'mi§tir.(11,12,18,20). Diger onemli komplikasyon ise bir c;ok olarak yazar
.. T1p Fakultesi Ortopedi ve Travmatoloji ABO Yrd.Ooqenti.
Universitesi T1p FakD!tesi Ortopedi ve Travmatoloji ABO Profesoru.
Osgood-Schlatter Hasta!Jgt ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
taraftndan hastaltgtn klasik bir sekeli olarak tarif edilen Patella Alta'dtr.
( 11,15,19,20,23). Patella Alta , sebep oldugu Patellar Kondromalasi veya laterale Rekurrent Patella Dislokasyonu ile Patello-Femoral Osteoartritle sonu9lanabilir.( 12,19) '
Patellanm pozisyonunu tayin etmek patella ve dolaysiyle diz ekstensor mekanizmastnm patolojisi ile ilgili baz1 durumlann aydmlattlmast yonOnden onemlidir.
Bu 9all;;mada amactmtz Osgood-Schlatter'li ogrenciler arasmda Patella Alta durumunu ara§ttrmak olmu;;tur.
Materyal ve Metod
1986-1987 ogretim ytlmda RIZE iii merkez okullannda( llk,orta,lise) toplam 12870 ogrenci ( ktz ve erkek ) Osgood-Schlatter hastallgt yonOnden tarand1. Klinik olarak 149 ( %1.16 ) ogrencide ( 203 diz ) Osgood-Schlatter hastailgt tantsl kondu. 9-20 ya§ arasmda olan bu hastalardan 21' i ktz ( %0.16 ), 128' i erkek ( %1.00) ogrencilerdi. 12 ya;;m altmdaki hastalar femur ve tibialannm bOyOk bir k1sm1 ktktrdak oldugundan diz grafileri 9ekilmeyerek inceleme dt§t btraktldtlar(6 vaka ). 12-20 ya§ aras ( Ortalama ya§ 14 ) 143 vaka ( 194 diz )incelemeye tabi tutularak diz grafileri 9ekildi. Patellanm pozisyonunu tayin etmek i9in Blackburne-Peel'in 0190m metodu kullantldt(1). Bu metoda gore oi90m teknigi; Patellar tendonu germek i9in diz enaz 300 fleksiyonda yan grafi 9ekilir, grafi Ozerinde tibia'ntn platosu boyunca tanjansiyal olarak one dogru uzanan bir 9izgi 9izilir, ardmdan iki oi90m yaptltr, burada (A) patellanm eklem yOzO alt ucunun tibial plato 9izgisinden dik yOksekligidir, (B) ise patella eklem yOzOnOn uzunlugudur, A/B oran1 patella seviyesinin ol90m0no ( Patellar indeks ) saglar.
(§ekil-1 ). Normal dizde patellar indeks 0.80-1.00 arasmdadtr, 1.00 in Ozerindeki degerler Patella Alta , 0.60 ve bunun alt1 Patella lnfera durumunu ifade eder. Bu metoda uygun olarak Osgood-Schlatter'li hastalarm diz grafileri 9ekildi ve grafiler ozerinde oi90mler yaptldL Kontrol grubu olarak Erciyes Oniversitesi Ttp FakOitesi Ortopedi ve Travmatoloji ABO poliklinigine diz dt;;mda ba;;ka ortopedik §ikayetlerle gelen ya§lan 12-20 arasmda olan 31 ogrencinin ( 60 diz ) diz grafileri ayni ·metodla 9ekilip incelendi ve oi90mler yap1ld1.
Bulgular
Osgood-Schlatter hastailgt tan1s1 konan ktz ve erkek hastalann ( 143 hasta ) diz grafilerinde ( 194 diz) yaptlan 6I90mlerde ortalama patellar indeks degeri 1.01, standart sapma ise 0.12 olarak bulundu. Kontrol grubu vakalannda ( 60 diz ) ortalama patellar indeks degeri 0.87, standart sapma 0.14 olarak hesaplandl. Hasta ve kontrol grubu ortalamalan arastndaki fark istatistiki olarak hasta grubu lehine anlamil bulunmu;;tur(p<0.01 ).(Tablo-1)
Erciyes Ttp Dergisi/13/1991 185
_1. -, ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
Hast" ·G
1: Blackburne-peel metodu ile patellanm seviyesinin tuini ve normal bir dizde patellar indeks.
Hasta ve kontrol grubu dizlerdeki bulgular
n X + SX
so
149 1.01 + 0.008 0.12
24 0.94 + 0.03 0.16
T1p Dergisi/1311991
186
Osgood-Schlatter Hasta/Jgl ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
Erkek hastalann ( 123 hasta ) diz grafilerinin oi<;Omlerinde ( 170 diz ) ortalama patellar indeks 1.02 , standart sapma 0.11 , k1z hastalann ( 20 hasta) grafi oi<;Omlerinde ( 24 diz ) onalarna patellar indeks 0.94 , standart sapma 0.16 olarak hesaplanm1~t1r. Erkek ve k1z ortalamalan arasmdaki fark erkek hastalar lehine anlaml1 bulunmu~tur (p<0.05).(Tablo-ll)
Tablo-11. Erkek ve k1z hastalann diz bulgulan
Grublar n X + SX
so
Erkek 170 1.02 + 0.008 0.11
KlZ 24 0.94 + 0.03 0.16
Erkek hastalann diz grafilerinde tUberositas tibia's I par<;ah ($ekil 2) olanlann (1 08 diz) patellar indeks ortalamas1 (1.07) ile t0berositas1 saglam olanlaran1 (62 diz) ortalamas1 (0.95)
aras1ndaki fark par<;ail olanlar lehine anlamil bulundu (p<0.01 ). (Table Ill)
Tablo Ill. Erkek hastalarda tUberositas tibia's! par<;ail ve saglam olanlann kar~1la~tlrllmas1
Gruplar n X + SX
so
Par<;al1 108 1.07 + 0.03 0.12
Saglam 62 0.95 + 0.008 0.07
K1zlarda tUberositas tibias1 par<;ah olanlann (13 diz) patellar indeks ortalamas1 (0.97) ile tUberositas I sag lam olanlan n ( 11 diz) patellar indeks ortalamas1 arasmdaki fark onemsiz
bulunmu~tur(p>0.05) .(Tablo-IV)
Tablo-IV. K1zlarda tUberositas tibia's! par<;all ve saglam olanlann
kar~1la~t1nlmasJ .
Grublar n X + SX
so
Par<;ail 13 0.97 + 0.04 0.16
Sag lam 11 0.91 + 0.05 0.16
Erciyes Tip Dergisi/1311991 187
I - ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
Hasta1g1
$ekil 2: Erkek hastada Parc;al1 tuberositas tibia ve Patella Alta
pozisyonu ile ilgili olarak ;;imdiye kad~H farkl1 olc;Om metodlan tarif edilmi§tir.
Metodlann say1ca c;oklugu patellanm pozisyonunu tayin etmede gOc;IOgO ifade Boon-Itt metodunun (R) pratik olmayl§l, Blumensaat metodunun (R)
!-Salvati metodunun (R) ozellikle patellar ligamentin orijin ve insersiyonun tam rlenemedigi Osgood-Schlatter ve Larsen-Johansson gibi hastal1klarda yanll§
verebilmesi, Norman ve Ekelun metodun.da (R) diz grafisi c;ekilirken kuadriseps tam olarak kas1lm1§ durumda olmas1 gerekliligi kaynaklarda belirtilmektedir.
13,16). Blackburne-Peel metodunda ise ($ekil-1) teknigin pratikligi, kolayllg1 ve Osgood-Schlatter hastaiJglnda tUberositas tibia'daki degi§ikliklerin 61c;Omleri 6nemli 6zellikleridir.(1). Konumuz Osgood-Schlatter hastal1g1 ile ilgili yukanda saydJg1m1z 6zelliklerinden dolay1 ara;>t1rmam1zda patellanm . tayin etmede Blackburne-Peel olc;Om metodunu kulland1k. Bu yazarlar kendi ale yapt1klan bir ara;;t1rmada 171 normal dizde (121 erkek-50 kadm ) ortalama indeksi 0.80 olarak hesaplamJ§Iar, iki cins arasmda onemli bir fark bulamad1klanna r.(1) · Jakob ve ark. ayni metodu kullanarak yapt1klan bir c;all;;mada 73 normal IIHial~m patellar indeksi 0.84 degerinde bulmu;;lar.(10) . lnsall ve Salvati, Lancour!
188
Osgood-Schlatter Hastal!g1 ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
ve Cristini ayni metodu ( lnsaii-Salvati ) kullanarak yapttklan <;ali~malannda normal dizlerde patellar tendonun uzunlugu ile patellanm uzunlugu hemen hemen birbirine e~it oldugl,lnu rapor etmi~lerdir.(8,13). lnsaii-Salvati ve Blackburne-Peel metodlan teknik yonOnden birbirinden farklt oldugundan elde edilecek sonu<;landa etkilemektedir, ornegin lnsaii-Salvati metodu normal dizlerde teknik olarak yeterli oldugu halde ozellikle Osgood-Schlatter vakalannda yantlttct olabilmektedir.(1 0). <;ah~mamtzda normal dizlerde elde ettigimiz ortalama patellar indeks degeri ( 0.87 ) normal smtrlar igerisinde ve Blacburne- Peel ile Jakob ve ark.ntn bulduklan degerlere yakm oldugu gorOimektedir.Osgood-Schlatter hastahgtndan sonra Patella Alta gorOidOgO bir <;ok yazar taraftndan belirtilmektedir.(1 0,17,23 ).
Osgood-Schlatter hastahgt tantst konan vakalanmtzda ( 194 diz ) ortalama patellar indeks 1.01 olarak hesaplandt ( Tablo-1 ), bu deger normal dizterdek ( Kontrol ) degerlere gore normal smtrtn az OstOnde oldugu ve dolayisiyle bu hastalarda genel olarak minimal derecede Patella Alta durumunu gostermektedir. Erkek hastalarda ortalama patellar indeksin 1.02 , ktzlarda ise 0.94 degrinde bulunmast (Tablo-11) erkek goculan;: daha aktif ve hareketli olmalan nedeniyle genelde kuadriseps kastntn daha iyi geli~mi~ bir durumda bulmu$
olmamtzla izah edilebilir. Geli~mi~ veya hipertrofik bir kuadriseps kasmn mekanik olarak gekme kuvvetinin artmas1 tibial apofizin kemikle$me merkezleri parc;:alannt aytm, serbest kemik pargalanntn olu§mastna ve patellar ligamentin uzamastna (Patella Alta) neden olabilir, buna dayanarak hafif Patella Alta vakalannda tedavi gayesi ile kuadriseps kas1 germe egzerzisleri tavsiye edilmektedir.(1 0). Erkek hastalanmtzdan tibial toberkOIO pargalt olanlarda ortalama patellar indeksin 1.07 (Patella Alta), saglam olanlarda 0.£5 olarak bulmamtz (Tablo-111), aynca ktz hastalanmtzda tibial toberkOIO pargali olanlarla saglam olanlarda (Tablo-IV) ortalama patellar indeksin normal stntrlar igerisinde bulmamtz ayni teori ile izah edilebilir.
Jakob ve ark. ayni yontemi kullanarak Osgood-Schlatter hastaltgt olan ve tibial tOberkOIO pargali veya saglam alan erkek ve ktz hastalarda bulgulanmtza yaktn degerler elde
etmi~lerdir.(1 0). Lancourt ve Cristini Osgood-Schlatter hastahgt olan 20 vakahk kO<.;:Ok bir seride lnsaii-Savati metodunu kullanarak yapttklan 61g0mlerde Patella lnfera durumu rapor
etmi~lerdir.(13). Adt gegen yazarlann kulandtklan metod hastaltk nedeniyle tibial tOberkOide meydana gelen degi§ikliklerden etkilenmekte, teknigin kullantmtnt gOgle~tirmekte ve patellantn pozisyonu kesin olarak tayin edilememekte dolaysiyle alinan sonuglar yanilttct olabilmektedir.(1, 1 0). Blackburne-Peel metodunu kullanan Jakob ve ark. yaymladtklan
<;alt§malannda sadece bir vakada Patella lnfera tespit etmi~ler ve bunu hastantn adolesan
ya~ta tibia apofizine gelen direkt travmanm bu b61gedeki yag pedinde skar oiu~turmast ile izah etmi~lerdir.(1 0). Biz hi<;bir vakamtzda Patella lnfera tesbit etmedik bu yonden de gah§mamtz ayni metodu kullanan yukandaki yazarlann bulgulan ile uyum gostermektedir.
Tedavi yonOnden biz de Jakob ve ark.ntn tarif ettikleri kuadriseps kast germe ve uzatma egzerzislerinin hafif Patella Alta vakalannda faydalt olabilecegine ileri vakalarda ise cerrahi tedavinin daha uygun olacagtna inantyoruz.
Sonu<; olarak; Osgood-Schlatter hastahgt olanlann <.;:ogunda ve ozellikle aktif ve hareketli olan erkeklerde hafif veya orta derecede Patella Alta durumu vardtr.
Erciyes T1p Dergisi/1311991 189
JS.Peel TE: A new method of measuring patellar heigh. J Bone and Joint 1-242,1977.
The extremities.ln Caffey J(ed): Pediatric X-Ray Diagnosis. 7th edition, Medical Publishers INC,Chicago London 1987,pp 1379-1382
idiopathic patella alta.Fren J Orthop Surg 4:196-203, 1990.
tibial tubercle in the adolescent.J Bone and Joint Surg
RD,MacDonald GL: Pitfalls in the diagnosis of Osgood-Schlatter Orthop 110:206-209,1975.
Congenital and developmental abnormalities of the knee.ln lnsall JN of the Knee.Churchi/1 Livingstone, New York Edinburgh London and 1984,pp 7 75-789
BL: Recurrent dislocations .In Crenshaw AH (ed): Campbell's Operative
i . . . ,,.,.,.,,..s.7th edition, The CV Mosby Company,St louis, Washington Toronto
2173-2218
•s,:alll~w· E: Patella position in the normal knee joint. Diagnostic Radiology
·104, 1971.
Disorders of the patella.ln lnsall JN(ed):Surgery of the Knee Churchill York Edinburgh London and Malbourne 198, pp 191-224
RP,Gumppenberg SV,Engelhardt P: Does ·osgood-schlatter disease influence the of the patella? J Bone and Joint Surg 63-8:579- 582,1981.
TE: Genu recurvatum after osgood-schlatter's disease.Report of a case.J
and
Joint Surg 47-8:298-299,1965.BL, Williams JPR,Catteral A: Natural history of osgood-schlatter disease.J Ped 10:65-68,1990.
JE,Cristini JA: Patella alta and patella infera.J Bone and Joint Surg
1112·1115, 1975. .
GD,Rapp IH: Pathogenesis of osgood-schlatter's disease. Am J Path 1958.
DC: Recurrent dislocation of the patella.Ciin Orthop 3:55-60, 1954.
Ttp Dergisi/1311991
190
Osgood-Schlatter Hastaflg1 ve Patella Alta: BALKAR, Faruk ve ark.
16. Norman O,Egund N,Ekelund L,ROnow A: The vertical position of the patella. J,tcta
Orthop Scand 54:908-913, 1983. ·
17. Ogden JA,Southwick WO: Osgood-Schlatter's disease and tibial tuberosity development. C/in Orthop 116:180-189, 19 76.
18. Sen RK,Sharma LR, Thakur SR,Lakhanpal VP: Patellar angle in osgood-schlatter disease. Acta Orthop Scand 60(1):26-27, 1989.
19. Smilie IS: Disease of the Knee Joint. 2nd edition,Churchifl Livingstone, Edinburgh 1980,pp 59-60
20. Stirling Rl: Complications of osgood-schlatter's disease.J Bone and Joint Surg 34-8:149-150,1952.
21. Thomson JEM: Operative treatment of osteochondritis of the tibial tubercle. J Bone Joint Surg 38-A:142-148,1956.
22. Trail lA: Tibial sequestrectomy in the management of osgood-schlatter dis ease.J Ped Orthop 8:554-557,1988.
23. Uhry E Jr: Osgood-Schlatter disease.Arch Surg 48:406-414, 1944.
24. Williams ER: Osteochondrosis.ln Shank SC and Kerley P(eds): A Text-Book of X-Ray Diagnosis.3ed edition,HK Lewis and CoL TD,London 1959,pp 382- 383 25. Woo/frey CBF,Chadler MEl: Manifestation of osgood-schlatter's disease in/ate teenage
and early adulthood. J Bone Joint Surg 42-A:327-332, 1960.
Erciyes T1p Dergisi/1311991 191
