Öğretkfeı1leri.-ni2iH ve ÖğteKcilerikfİZiK
9«Attıttd«Ayız
, i,ŞLEYEN
�ZEKA
@J #isleyenzekayayinlari
rı İşleyen Zeka Yayınları
@J #beyintakimiyayinlari
rı Beyin Takımı Yayınları
Beyin Takımı Yayınlan
en uirnJ
@J #sonvirajyayinlari
rı Son Viraj Yayınları
7. SINIF
KONU
ANLATIMI
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
KELİMENİN ANLAMI VE YORUMU
7. SINIF
Konu 1.
➥ Gerçek Anlam: Bir kelimenin söylendiğinde akla gelen ilk anlamına denir.
Annemin yaptığı tatlı çok güzel olmuş.
➥ Mecaz Anlam: Kelimenin gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.
Küçük çocuk çok tatlıydı.
➥ Terim Anlam: Bir bilim, kültür, sanat, spor vb. alanlara ait kavramları karşılamak için kullanılan kelimelerdir.
Açı (matematik)
kafiye (edebiyat)
korner (spor)
Kelimeler Arası Anlam İlişkileri
➥ Eş Anlamlı Kelimeler (Anlamdaş): Yazılışları farklı olup an- lamları aynı olan kelimelere eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler denir.
Hediye-armağan. . .
➥ Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler: Yazılışları aynı, anlamları farklı kelimelere denir.
Çayı yeni demledim, içer misin?
Köyün ortasından akan çayın çağlayan sesi beni dinlen- diriyor.
➥ Yakın Anlamlı Kelimeler: Yazılışları ve okunuşları farklı olan, anlamdaş gibi göründüğü hâlde birbirinin yerini ta- mamen tutamayan yani aralarında anlam ayrıntısı bulunan kelimelerdir.
saçmak-dağıtmak
➥ Zıt Anlamlı Kelimeler: Anlamca birbirinin karşıtı olan keli- melerdir.
siyah-beyaz
➥ Çok Anlamlı Kelimeler: Bir kelime, temel anlamını kaybet- meden, temel anlamıyla ilişkili olarak yeni anlamlar kaza- nabilir. Bu tür kelimelere çok anlamlı kelimeler denir.
”Gömlek” kelimesi aşağıda belirtilen anlamlarda kullanıl- maktadır:
• Vücudun üst kısmına giyilen kollu veya yakalı giysi.
Gömleğime yağ damlattım.
• Yağlı güreşte ve karakucakta güreşçiler arasındaki teknik, güç ve ağırlık farkını belirten ölçü.
Bu güreşçi, öncekinden bir gömlek daha iyi.
• Ciltli ya da karton kapaklı kitaplarda, cildin ya da kapa- ğın üzerine geçirilen koruyucu ve genel olarak ilgi çekici kâğıt kap.
Bu değerli kitaba mavi bir gömlek yapalım.
➥ Somut ve Soyut Anlamlı Kelimeler: Duyu organlarının her- hangi biriyle algılanan kelimeler somut, algılanamayanlar ise soyut anlamlıdır.
Sevgi (soyut)
Ağaç (somut)
➥ Yabancı Kelimelerin Türkçe Karşılığı: Bazı yabancı kelime- lerin Türkçe karşılığı varken yabancı kelimenin kullanımı tercih edilmektedir. Ancak bu kelimelerin Türçe karşılığı kullanılmalıdır.
➥ office: İngilizce “büro” olarak kullanılan kelimenin Türkçe karşılığı “iş yeri”dir.
➥ absürt: Fransızca “saçma, zırva, anlamsız” kelimesinin dili- mizde zaten “saçma, anlamsız” karşılığı var.
➥ branç: İngilizcede “sabahla öğle arasında yenen ve her iki öğün yerine geçen yemek” anlamındadır. Dilimizdeki karşı- lığı “kuşluk yemeği”dir.
Bilgi Hazinem
Kelimenin Anlamı ve Yorumu
Gerçek, Mecaz, Terim Anlamlı Kelimeler / Kelimeler Arası Anlam İlişkileri
Benim
.
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
15
Kelimenin Anlamı ve Yorumu1.Ünite:
2.
Deyimler
➥ Birden çok kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan (mecaz yolla) kalıplaşmış söz öbeklerine denir.
İşte, şimdi hapı yuttuk.
“Hapı yutmak” bu cümlede “kötü bir duruma düşmek”
anlamıyla kullanılarak gerçek anlamından tamamen uzak- laşmıştır.
➥ Deyimler, kaç kelimeden oluşursa oluşsun bir anlamı kar- şılar.
➥ Deyimler kalıplaşmış söz öbekleridir. Bu yüzden deyimde- ki kelimelerin yerine eş anlamlıları getirilemez, kelimelerin yerleri değiştirilemez.
➥ Çoğu deyim “-mek, -mak” ekiyle biter ama cümle biçiminde de kullanılır.
Atasözleri
➥ İlk söyleyeni belli olmayan; toplumların tecrübelerini, kültü- rünü, hayat anlayışını, felsefesini ortaya koyan kalıplaşmış özlü sözlerdir.
➥ Atasözleri gerçek anlamda olabileceği gibi mecaz anlam da içerebilir.
➥ Öğüt verme, uyarma gibi anlamlar taşır.
➥ Cümle şeklindedir.
➥ Kelimelerin yerleri değiştirilemez.
➥ Kelimeler eş anlamlılarıyla da değiştirilemez.
➥ Genel kural anlamı vardır.
İkilemeler
➥ Anlatımı etkili kılmak için kullanılan kalıplaşmış sözlerdir.
Aynı kelimenin tekrarı, eş anlamlı, zıt anlamlı, biri olumlu biri olumsuz, biri anlamlı biri anlamsız, her ikisi de anlamsız veya yansıma kökenli kelimelerin tekrarı ile yapılırlar. İkile- melerin arasında virgül kullanılmaz.
ağır ağır, güçlü kuvvetli, az çok, olur olmaz, eğri büğrü, ıvır zıvır, şırıl şırıl…
Bilgi Hazinem
Deyimler, Atasözleri, İkilemeler, Söz Öbekleri
Konu
Kelimenin Anlamı ve Yorumu
3.
➥ Abartma: Bir şeyi olduğundan büyük ya da küçük göster- mektir. Dev gibi bir adam kapıda göründü.
➥ Kişileştirme: İnsan dışındaki bir varlığa insan özelliğinin ka- zandırılmasıdır.
Menekşe, çam ağacına küsmüştür. (Menekşe kişileşti- rilmiştir. )
➥ Konuşturma: İnsan özelliği kazandırılmış, insan dışındaki varlıkların konuşturulmasıdır.
Gidiyoruz arkadaşlar, dedi gül fidanı.
Not : Konuşturma sanatının bulunduğu yerde kişileştirme sanatı da vardır. Ancak kişileştirmenin bulunduğu yerde konuşturma olmayabilir.
➥ Karşıtlık: İki zıt düşünce, kavram veya duygunun karşılaş- tırılmasıdır.
Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
Bilgi Hazinem
Söz Sanatları
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
CÜMLENİN ANLAMI VE YORUMU
7. SINIF
Konu
Eş ve Yakın Anlamlı Cümleler
➥ Söz dizimi bakımından farklı cümlelerdir. Fakat anlam ba- kımından aynıdır.
➥ Farklı kelimelerle kuruldukları hâlde anlamları aynı olan cümlelere eş anlamlı cümleler denir.
➥ Cüm le ler ara sın da eş an lam lı lık tan çok, ya kın an lam lı lık söz ko nu su olur. Yakın anlamlı cümlelerde, anlam bakı- mından tam bir eşitlik yoktur ancak iki cümlede de aynı ana düşünce verilmeye çalışılır.
Sanatçı, bu öykülerine kendi duygu ve düşüncelerini kat- mamış.
Yazar, bu hikâyelerinde nesnel davranmış.
Tamamlama ve Cümle Oluşturma
➥ Cümlede eksik bırakılan bölüm; anlatılmak istenen duygu, düşünce veya olaya bağlı olarak tamamlanır.
➥ Getirilecek kelime veya kelime grubuyla cümle arasındaki anlam ilişkisi doğru kurulmalıdır.
➥ Zaman ve kişi yönünden uyumluluk olmalıdır.
➥ Uygun bağlaçlar veya edatlar kullanılmalıdır.
Bilgi Hazinem
1.
Eş ve Yakın Anlamlı Cümleler / Cümle Tamamlama / Cümle Oluşturma
Cümlenin Anlamı ve Yorumu
Benim Notlarim
.
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
47
Cümlenin Anlamı ve Yorumu2.Ünite:
Cümleler Arası Anlam İlişkileri
Neden-Sonuç Cümleleri
➥ Bu cümlelerde eylemin gerçekleşmesi bir nedene bağlıdır.
Neden-sonuç cümleleri “Niçin?” sorusuna cevap verir. “için, -dığı için, -dan, -den, -diye. . . ” bu cümlelerde kullanılır.
Hasta olduğu için okula gelemedi.
Çocuklar oynasın diye park yenilendi.
Amaç-Sonuç Cümleleri
➥ Bu cümlelerde eylemin gerçekleşmesinin amacına yer ve- rilir. “-mek için, amacıyla, üzere. . . ” kelimeleri amaç-sonuç ilgisini verir.
Su içmek için mutfağa gitti.
Geçimini sağlamak için çok çalışıyor.
Koşul-Sonuç Cümleleri
➥ Yargının gerçekleşmesinin bir şarta bağlandığı cümlelerdir.
Cümleye “-sa, -se, -dıkça, -dikçe, -ınca, -ince” ekleri ile “fa- kat, ancak, lakin” gibi kelimeler koşul anlamı katar.
Planlı olursan işlerin yetişir.
Yaptıklarını hatırladıkça onu daha çok seviyorum.
Bilgi Hazinem
2.
Benim Notlarim
.
Konu
Cümlenin Anlamı ve Yorumu
3.
Cümlede Kavramlar ve Duygular
➥ Nesnel yargı: Söyleyenin duygu ve düşüncelerini içer- meyip herkesçe kabul edilen, kanıtlanabilir özellik gösteren cümlelerdeki anlatımdır.
➥ Öznel yargı: Söyleyen kişinin duygu ve düşüncelerini içe- ren, kişiden kişiye değişiklik gösteren cümlelerdeki anlatım özelliğidir.
➥ Tanımlama: “Bu nedir?” sorusuna cevap veren cümleler tanım cümlesidir. Tanım cümleleri genellikle nesnel olmak- la birlikte öznel tanımlı cümleler de vardır.
➥ Karşılaştırma: En az iki kavramın benzerlik ya da farklılık yönünden karşılaştırıldığı cümlelerdir.
➥ Eleştiri: Herhangi bir sanatçının ya da sanat eserinin olumlu veya olumsuz özelliklerini belirten cümlelerdir.
➥ Varsayım: Gerçekleşmediği hâlde bir süreliğine olmuş gibi kabul edilen durumları ifade etmek için kullanılan cümleler- dir.
➥ Değerlendirme: Herhangi bir konu, kişi veya eserle ilgili olumlu ya da olumsuz eleştirinin yapıldığı cümlelerdir.
➥ Öneri: Herhangi bir konuda eksikliğin giderilmesi ya da ko- nunun istenen düzeye ulaşılması için teklif içeren cümlelerdir.
➥ Olasılık (İhtimal): Herhangi bir olay, durum veya eyle- min olabilmesi durumunu anlatan cümlelerdir.
➥ Aşamalı durum: Bir durumun zaman içinde değiştiğini ifade eden cümlelerdir.
➥ Ön Yargı: Gerçekleşmemiş bir olay, durum ya da bir kişiyle ilgili olumlu ya da olumsuz peşin yargı bildirmeye denir.
➥ Hayıflanma: Herhangi bir durumdan kendi kendine üzül- me anlamı içeren cümlelere denir.
➥ Gerçekleşmemiş Beklenti: Beklenen durumun istenen zamanda veya biçimde gerçekleşmediği cümlelerdir.
➥ Yakınma: Bir durum, olay ya da kişi ile ilgili hoşnutsuzlu- ğun dile getirildiği cümlelerdir.
➥ Uyarı: Bir konu hakkında kişilerin ikaz edildiğini bildiren cümlelerdir.
➥ Sitem: Bir hareketin veya sözün üzüntü, kırgınlık gibi duy- gular uyandırdığını, öfkelenmeden belirten cümlelerdir.
➥ Beğenme: Herhangi bir olay veya durumla ilgili hoşa gi- den bir ifade ortaya koymaktır.
➥ Şaşırma: Beklenmeyen bir durumla karşılaşıldığında orta- ya çıkan duygunun dile getirildiği cümlelerdir.
➥ Özveri: Kendi aleyhinde olsa da başkalarının iyiliği için kendinden bir şeyler vermenin, fedakârlığın anlatıldığı cümlelerdir.
➥ Hoşgörü: İstenmeyen, beğenilmeyen durumlarla karşıla- şıldığında tepki göstermemektir. Durumu doğal ve normal görmeyi dile getiren cümlelerdir.
➥ Kanıksama: Aynı şeylerin sürekli tekrarlanmasından do- layı bir olayın veya durumun kabullenildiğini belirten cüm- lelerdir.
➥ Küçümseme: Bir kimsenin davranışlarını, tutumlarını be- ğenmeyip onu küçük görmeyi bildiren cümlelerdir.
➥ Umut: Gelecekte daha güzel durumlarla, başarılarla karış- laşılacağına inanmak, gelecekten olumlu şeyler beklemeyi dile getiren cümlelerdir.
➥ Karamsarlık: Olumsuz bir ruh hâlini, bir şeyin sonucunun hep kötü olacağını düşündüren cümlelerdir.
➥ Kızgınlık: Bir olay veya durum karşısında öfkelenildiğini dile getiren cümlelerdir.
➥ Öz güven: Bir işi başarmak için kişinin kendisine güven- mesini, kendini yeterli görmesini anlatan cümlelerdir.
➥ Kesinlik: Bir işin, hareketin, oluşun gerçekleşmesini kesin olarak belirten cümlelere denir.
➥ Gereklilik: Bir eylemin gerçekleşmesinin gerekli olduğu- nu ifade eden cümlelerdir.
➥ Pişmanlık: Yaptığı bir işin veya davranışın olumsuz so- nucunu görerek üzülen kişinin duygusunu dile getiren cüm- lelerdir.
Bilgi Hazinem
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
PARAGRAFIN ANLAMI VE YORUMU
7. SINIF
Konu 1.
Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
Paragrafın Anlamı ve Yorumu
Anlatım Biçimleri
➥ Açıklama: Bilgi vermek amacıyla yazılan yazılarda kulla- nılır. Ele alınan konuyu inandırıcı kılar. Makale gibi bilimsel içerikli yazılarda başvurulur.
➥ Tartışma: Fikirleri değiştirmek, başka bir düşünceyi kabul ettirmek amacıyla başvurulan anlatımdır.
➥ Öyküleme: Olay, yer, zaman ve kişilerin bulunduğu anla- tımlardır. Eylemlere çokça yer verilir. Hareket ön plandadır.
➥ Betimleme: Okuyucunun gözünde bir tablo, resim oluştu- racak şekilde yapılan anlatımlardır.
Düşünceyi Geliştirme Yolları
➥ Tanımlama : “Nedir?” sorusuna cevap verir. Tanım genel- likle metnin giriş kısmında yapılır.
➥ Örnekleme : Konunun daha anlaşılır hâle gelmesi için ör- neklere başvurmaktır.
➥ Karşılaştırma : Kavram, olay, durumlar arasında benzerlik ya da farklılıkların ortaya konmasıdır.
➥ Benzetme : Aralarında ilgi bulunan en az iki unsurdan zayıf olanın güçlü olana benzetilmesidir.
➥ Tanık Gösterme : Tanınan, bilinen bir kişinin anlatılan ko- nuyla ilgili düşüncelerine yer verilmesidir.
➥ Sayısal Verilerden Yararlanma : Konuyu inandırıcı kılabil- mek için konuyla ilgili nicel ifadelere yer vermektir.
Bilgi Hazinem
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
15
Paragrafın Anlamı ve Yorumu3.Ünite:
2.
Paragrafta Yapı
➥ Her paragrafta giriş, gelişme ve sonuç bölümü bulunur.
Bunların da kendilerine göre özellikleri vardır. Paragraf oluşturulurken bu özelliklere dikkat edilmelidir.
➥ Giriş bölümünde konuyla ilgili bir tanım yapılır, kendisinden önce bir ifadenin olabileceğini gösteren “bu, bu nedenle, bundan dolayı, da” gibi ifadeler yer almaz.
➥ Gelişme bölümü açıklama ve örneklerle konunun genişle- tildiği bölümdür.
➥ Sonuç bölümünde ise örnek ve açıklamalarla genişletilen konu, kesin yargılara bağlanır. “Sonuç olarak, kısaca, öy- leyse” gibi ifadeler bulunur.
➥ Düşüncenin akışını bozan cümle ve paragrafı ikiye bölme soruları, gelişme cümleleriyle ilgilidir. Konu dışına çıkan cümle akışı bozar. Paragrafı ikiye bölme sorularında ise yeni bir konuya başlanan cümleden itibaren yeni bir parag- raf oluşturulmalıdır.
Bilgi Hazinem
Konu
Paragrafın Anlamı ve Yorumu
3.
Paragrafta Konu, Başlık, Ana Düşünce
➥ Ana Düşünce: Paragrafta asıl anlatılmak istenen düşün- cedir. Metnin yazılış amacıdır. Ana düşünce, “Asıl anlatılan nedir, vurgulanmak istenen asıl düşünce nedir?” gibi soru- larla bulunabilir.
➥ Ana Duygu: Şiirde anlatılmak istenen, üzerinde durulan, şiire hâkim olan duyguya ana duygu (tema) denir. Şiirde ana duygu belirlenirken şiirin tamamına bakılır ve buna göre değerlendirilir.
➥ Konu: Bir metinde üzerinde durulan olay, düşünce ya da duyguya denir. Her metnin bir konusu vardır. Konu, başlık ve ana düşünce birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.
➥ Başlık: Paragrafta anlatılan konuyla ilgili bilgi verir. Birkaç kelimeden oluşur. Başlık konudan ayrı olamaz.
Bilgi Hazinem
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
31
Paragrafın Anlamı ve Yorumu3.Ünite:
4.
Paragrafta Yardımcı Düşünce
➥ Ana düşünceyi destekleyen düşüncelerdir.
➥ Paragraf soruları çözülürken “değinilmemiştir, söylenemez, çıkartılamaz...” gibi olumsuzluk bildiren ifadelere dikkat edilmelidir.
➥ Sorular kendi duygu ve düşüncelerimize göre cevaplanma- malıdır.
➥ Paragrafın ve şıkların tamamı okunmadan sorular cevap- lanmamalıdır.
➥ Sorularda geçen “en az, en çok” gibi ifadelere dikkat edil- melidir.
➥ Paragraf sorularının doğru cevaplanabilmesi için paragra- fın doğru okunması ve yorumlanması gerekir.
➥ Yardımcı düşünce soruları şöyledir:
Bu parçayla ilgili hangisi söylenemez?
Bu metinden hangisi çıkartılamaz?
Bu metinde hangisine değinilmemiştir?
Bilgi Hazinem
Konu
Paragrafın Anlamı ve Yorumu
5.
Metin Türleri
➥ Günlük: Bir kimsenin düzenli olarak günlük olaylarla ilgili yorumlarını yazdığı metin türüdür.
➥ Hikâye (Öykü): Yaşanmış veya yaşanması mümkün olayları yer, zaman ve kahramanları belirterek anlatan yazı türüdür.
Hikâyenin Unsurları
➥ Olay: Belirtilen metinde yaşanan veya anlatılan durumlardır.
➥ Şahıs ve Varlık Kadrosu: Metindeki olayın kahramanlarıdır. İnsan dışındaki varlıklar da metnin varlık kadrosu içerisinde yer alır.
➥ Yer: Metindeki olay veya olayların geçtiği mekândır.
➥ Zaman: Metindeki olayın geçtiği zaman dilimiyle ilgilidir. Her ne kadar kip ekleri zaman bildiriyorsa da zaman un- suru “sabah, öğlen, akşam, dün, geçen yıl” gibi zaman bildiren kelimelerle anlatılır.
➥ Anı: Yazarın, yaşadıklarını üzerinden belirli bir zaman geçtikten sonra kaleme aldığı yazılardır.
➥ Sohbet (Söyleşi): Fıkrayla aynı özellikleri taşır. Karşısındaki kişiyle konuşuyormuş gibi yazılır. Böylece üslubu yönüyle fıkradan ayrılır.
➥ Biyografi: Tanınmış kişilerin yaşamını bütün yönleriyle inceleyerek okuyucuyu bilgilendirmek için yazılan yazılar- dır. Kişi kendi hayatını anlatırsa “otobiyografi” adını alır.
➥ Haber Metinleri: Toplumda veya doğada meydana gelen bir olay, durum ve görünümle ilgili bilgilerin, halka duyu- rulması amacıyla hazırlanan yazılara denir. Bu tür metinlerde 5N 1K yöntemi uygulanır.
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
49
Paragrafın Anlamı ve Yorumu3.Ünite:
6.
➥ Yazılı metinler dışında kalan resim, fotoğraf, karikatür, tablo, afiş, sembol, harita, şekil, grafik vb. ögelere “görsel” denir. Bu öge- leri yorumlayıp anlamlandırma işi de “görsel/grafik okuma” olarak adlandırılır. Tablo ve grafikler yapılan araştırma sonuçlarının sayısal olarak anlaşılabilir şekilde, özetlenerek sunulmasını sağlayan araçlardır. Tablo ve grafikler, araştırma verileri arasındaki ilişkilerin görsel olarak anlaşılmasını sağlar.
➥ Grafikler, sayısal verileri yatay ve dikey eksende göstererek inceleyen, kişilerin metin okumadan sayısal verileri anlamalarına kolaylık sağlayan şekillerdir.
Ortalama Sıcaklık (°C)
5 15 20
21 Temmuz22 Temmuz23 Temmuz24 Temmuz25 Temmuz 25
30
Günler 1. Çizgi Grafiği
Ağırlık
1020304050607080
Öğrenci Tilbe
2. Sütun Grafiği
Fatma İdil
Zeynep Beyza
80 50 180 50
Yiyecek Kira
Diğer Eğitim
3. Daire Grafiği
4. Şekil/Resim Grafiği
Her şekil 7 kg meyveyi temsil etmektedir.
Meyve Miktar (kg)
Vişne Portakal Ananas
Çilek
Bilgi Hazinem
Görsel / Grafik Okuma
Benim Notlarim
.
Konu
Paragrafın Anlamı ve Yorumu
7.
Sözel Yetenek / Muhakeme
Sözel Yetenek Konu Anlatımı
➥ Sözel yetenek sorularında öğrencilerin çözümleme, analiz, akıl yürütme gibi yetenekleri ölçülür. Bu tarz sorularda kişiler, cisimler, olaylar ya mekânlar ile ilgili önermelerden yola çıkarak mantıksal bir çıkarımda bulunulur.
➥ Bu tip sorularda öncelikle bir metin verilir, daha sonra bu metne bağlı olan ve karmaşık ilişkiler bütününü belirleyen önermeler verilir. Soruları doğru çözebilmek için basit şema veya tablolar oluşturmak gerekir. Bu tablolar şu şekilde oluşturulabilir:
Yer açısından sıralama yapılabilir. Örneğin sarı araba, mavi arabanın güneyinde; kırmızı arabanın kuzeyindedir.
Zaman açısından sıralama yapılabilir. Örneğin, Ayşe, Can’dan hemen önce Burak’tan sonra gelmiştir.
Kümelendirme açısından tablo oluşturulabilir. Örneğin, Mert ve Efe aynı, Selim ve Sude farklı gruptadır.
➥ Tablo ya da sıralama yapılırken öncelikle kesin olanlar yerleştirilir. Daha sonra değişebilir olanlar tabloya yazılır ve bunların de- ğişebilir olduğu belirtilir. Yine soruları cevaplarken verilen bilgilerden çıkarım yapılmalıdır. Örneğin kitap; derginin bir raf altında, saatin bir raf üstünde diyorsa saatin derginin iki raf altında olduğu anlaşılır. Bunlar da belirlenip tabloya yazılır.
➥ Soruları çözerken tablo oluşturmak önemlidir. Çünkü tablolar soruda verilen önermelerin (açıklamaların) görsel olarak ifade edil- mesini sağlar.
➥ Tablo oluşturulduğunda eldeki bilgiler daha net olacak, olasılık ifadeleri belirlenecek ve soru çözümü daha kolay hâle gelecektir.
Sorulardaki değişkenleri (kesin olmayan ifadeleri) tabloya doğru bir şekilde yerleştirirsek soruyu büyük oranda çözmüş oluruz.
➥ Tablo oluştururken simgeler de kullanabiliriz, kısaltmalar yapabiliriz. Sıralama sorularında da yine simgeler yoluyla soru çözülebi- lir. Yaşça büyüktür denildiğinde > işareti, küçüktür denildiğinde < işareti kullanılabilir. Yaşları eşittir derken = işareti ya da farklıdır derken ≠ işareti kullanılabilir. Önemli olan sizin verilenlerden yola çıkarak verilmeyene ulaşabilmenizdir. Bu da öncülleri iyi oku- mayı ve bunlar üzerine yorum yapmayı gerektirir.
Örnek Tablo Oluşturma
Hafta içi yapılan matematik kursuna Filiz, Ahmet’ten bir gün önce, Meral’den iki gün sonra gidiyor.
Mert, Can’dan iki gün sonra Ahmet’ten iki gün önce gidiyor.
Can kursa pazartesi gidiyor.
Şimdi tabloyu oluşturalım:
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma
Can Meral Mert Filiz Ahmet
Can, kesin olarak verilen isimdir. Mert, Can’dan iki gün sonra denildiği için onu çarşamba gününe yazarız. Yine aynı önermede Mert, Ahmet’ten iki gün önce dendiği için Ahmet’i cuma gününe yazarız.
İlk öncülde Filiz, Ahmet’ten bir gün önce dendiği için Filiz’i perşembe gününe yazarız. Filiz, Meral’den iki gün sonra dediği için Meral’i salı gününe yazarız.
Bilgi Hazinem
Benim
.
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
FİİLLER
7. SINIF
Konu 1.
Fiil Çekim Ekleri
Fiil Çekimi
➥ Zaman veya dilek kipiyle birlikte kişi eki almış fiillere çekimli fiil denir.
a. Haber Kipleri: Zaman anlamı taşırlar. Haber kiplerinin çeşitleri ve bu kiplere ait ekler aşağıda verilmiştir.
Görülen Geçmiş Zaman: -dı, - di, - du, - dü/ tı, - ti, -tu, - tü Öğrenilen Geçmiş Zaman: -mış, - miş, - muş, - müş Şimdiki Zaman: -yor, -makta (-mekte)
Gelecek Zaman: -acak, - ecek
Geniş Zaman: -r, - ar, - er, - ır, - ir, - ur, -ür
b. Dilek Kipleri: Zaman anlamı taşımazlar, tasarlanan bir durumu anlatırlar. Dilek kiplerinin çeşitleri ve bu kiplere ait ekler aşağıda verilmiştir.
Gereklilik Kipi: -malı, - meli Şart Kipi: -sa, - se
İstek Kipi: -a, - e
c. Emir Kipi: Eki yoktur. Kişi ekleriyle çekimlenir.
Fiillerde Olumsuzluk: Fiillere getirilen “-ma / -me” olum- suzluk ekiyle fiillerin anlamları olumsuza dönüştürülür.
Diğer ekler olumsuzluk ekinden sonra getirilir.
gel - me - di - m
Geniş zaman çekiminde II ve III. kişinin olumsuzu “ - maz / - mez” ekiyle yapılır.
gül - mez - sin
Bilgi Hazinem
Fiiller
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
13
Fiiller4.Ünite:
2.
Fiilde Anlam Kayması
Fiilde Anlam Kayması
➥ Bir fiil kipinin kendi anlamı ve görevi dışında başka bir kip veya anlam yerine kullanılmasına anlam kayması denir.
Neden acele ediyorsun, az sonra kalkarız. (Geniş za- man, gelecek zaman yerine kullanılmış. )
Bu kitabı alacaksın ve arkadaşına teslim edeceksin.
(Gelecek zaman, emir kipi yerine kullanılmış. )
➥ Fiilllerdeki anlam kaymaları anlatım bozukluğu değildir ak- sine dilimizin zenginliğini gösterir.
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
Konu
Fiiller
➥ Fiillerin Anlam Özellikleri
İş (Kılış) Bildiren Fiiller: Öznenin isteğiyle meydana gelen, nesne alabilen fiillerdir.
okumak, yazmak, bozmak, tutmak, anlamak. . .
Öğrenciler konuyu anladı.
Durum Bildiren Fiiller: Öznenin bir durumdaki devamlılı- ğını anlatan fiilerdir. Nesne almazlar.
uyumak, oturmak, koşmak, uzanmak. . .
Bebek, yatağında uyuyor.
Oluş Bildiren Fiiller: Doğada meydana gelen değişimleri anlatan fiillerdir. Öznedeki değişimi bildirirler.
sararmak, çürümek, uzamak, büyümek. . .
Ağaçların yaprakları sararmış.
Bilgi Hazinem
3.
Fiillerin Anlam Özellikleri
Benim Notlarim
.
7. Sınıf Türkçe . YAYINLARI
Konu
25
Fiiller4.Ünite:
4.
Fiilin Yapısı
Fiillerin Yapısı
➥ Basit Fiiller: Yapım eki almamış fiillere denir.
Kapıyı ona açtım.
Türemiş Fiiller: İsim veya fiillere yapım eki getirilerek oluş- turulur.
Hırsızı yakalattılar.
➥ Birleşik Fiiller: Birden fazla kelimeden oluşan fiillerdir. Üç ana başlıkta incelenirler.
a. Kurallı Birleşik Fiiller
Yeterlik Fiili: “- ebilmek” ile oluşturulur: gelebildi, yazabil- miş…
Sürerlik Fiili: “- egel, - edur, - ekal” ile yapılır: gidedur, bakakaldım…
Yaklaşma Fiili: “ - eyaz” eylemiyle yapılır: düşeyazdım, öleyazmış…
Tezlik Fiili: “- iver”, eylemiyle yapılır: geliver, bitiriver…
b. Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiler
“et-, eyle-, ol-, kıl-” yardımcı eylemleriyle yapılırlar:” fark et- mek, mutlu olmak…
c. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiler
Birden fazla kelimenin kalıplaşmasıyla oluşurlar. Deyimler bu grup içerisinde yer alır:
göz atmak, küplere binmek…
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
Konu
Fiiller
Ek Fiil
Ek Fiil
➥ Ek fiilin birinci görevi isim soylu kelimelere gelerek onları yüklem yapmaktır. İkinci görevi ise basit zamanlı kelime- lere gelerek onları birleşik zamanlı fiiller yapmaktır. Basit zamanlı fiile ek fiil ekleri getirilerek birleşik zamanlı fiiller yapılır.
Zaman hızla ilerliyordu. İlerli - yor - idi.
birinci ikinci zaman zaman
eki eki
Ek fiil, dört kiple çekimlenir. Ekleri şunlardır: -dı, -mış, -se, -dır
Kişi ekleri (-im, -sin, -dir / -iz, -siniz, -dirler) öğretmen -im
öğretmen -sin
öğretmen -(dir) (Ek fiil kullanılmayabilir. ) öğretmen -iz
öğretmen -siniz öğretmenler -(dir)
➥ Yukarıdaki ekler isim soylu kelimelere getirilerek onları yük- lem yaptığında ek fiilin geniş zamanı olarak kabul edilir.
➥ Birleşik zaman çekimli fiile zaman anlamının dışında; terk edilmiş alışkanlık, şart, geçmişte gereklilik, niyet, küçümse- me, ihtimal gibi anlamlar katar.
Bilgi Hazinem
5.
Benim Notlarim
.
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
ZARF
7. SINIF
Konu 1.
Zarf
➥ Fiilleri, sıfatları, kendisi gibi zarfları çeşitli yönlerden nitele- yen kelimelerdir.
Toplantıda dün çok konuştun.
➥ Zarflar, görevleri bakımından beşe ayrılır:
Durum Zarfları: Fiile sorulan “nasıl” sorusuna cevap ve- ren zarflardır.
Ali, eve koşarak geldi.
Zaman Zarfları: Fiilleri zaman bakımından niteleyen, belirleyen zarflardır.
Sabahları dişlerini fırçalar.
Yer-Yön Zarfları: Fiile sorulan “nereye” sorusuna cevap verirler.
Merdivenlerden aşağı indik.
Miktar (Azlık-Çokluk) Zarfları: “Ne kadar” sorusuna ce- vap verirler.
Beni yolda biraz bekledi.
Soru Zarfları: Fiillerin anlamını soru yoluyla tamamla- yan kelimelerdir.
Niçin erken gidiyoruz?
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
ANLAMA DAYALI ANLATIM
BOZUKLUĞU
7. SINIF
Konu 1.
Anlama Dayalı Antalım Bozuklukları
Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları
➥ Anlama dayalı anlatım bozuklukları şu başlıklar altında in- celenmektedir:
1. Gereksiz Kelime Kullanımı
➥ Türkçede bir kelime çıkarıldığında cümlenin anlamında daralma olmuyorsa o kelime gereksiz demektir. Cümlede gereksiz kullanılan kelime de anlatım bozukluğuna neden olur.
Az kalsın neredeyse uçuruma yuvarlanacaktım.
2. Anlamca Çelişen Kelimelerin Kullanılması
➥ Anlam yönünden çelişen iki kelimenin aynı cümlede kulla- nılması anlatım bozukluğu nedenidir.
Elbette o da eve dönmüş olabilir.
3. Kelimelerin Yanlış Anlamda Kullanılması
➥ Cümlede bir kelimenin yerine, ona yapı ve anlam yönünden benzeyen başka bir kelimenin kullanılması anlatım bozuk- luğuna neden olur.
Kıymet’in çalışmada çekimser davranması doğaldır. (çe- kingen)
4. Kelimelerin Yanlış Yerde Kullanılması
➥ Bir kelimenin cümledeki yerinin yanlış olması anlatım bo- zukluğuna neden olur.
Su gibi çay içiyorsunuz.
Çayı su gibi içiyorsunuz.
5. Anlam Belirsizliği
➥ Cümlede bir kavramın aynı anda ikinci ve üçüncü şahsa ait olması durumu ve yanlış yerde kullanılan virgül, anlam belirsizliğine yol açmaktadır.
Yaşlı, kadının ellerinden tutup sandalyeye oturttu.
(Cümledeki virgülü çıkarırsak özne, başka biri olacaktır (özne “o” olacaktır. ). Bu cümlede ise kadını ellerinden tu- tan yani özne “yaşlı” dır. Dolayısıyla anlam, virgül kullanımı ile belirginleştirilmiştir. )
6. Deyim ve Atasözlerinin Yanlış Kullanılması
➥ Deyimler ve atasözleri kalıplaşmış kelime grupları olduk- ları için bu tür ifadelerin yapısını bozmak ve anlamlarına uygun yerlerde kullanmamak anlatım bozukluğuna neden olacaktır.
Susuzluktan dişi damağına yapıştı. (Dili)
7. Mantık ve Sıralama Yanlışlığı
➥ Cümlede düşünceye ve mantığa aykırı anlamların kulla- nımı ve iki durumun önem sırasının karıştırılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Size gördüğüm ve görmediğim herkesi anlatayım.
Bu hastalık erken teşhis edilmezse ölüme hatta felce ne- den olabilir.
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
YAZIM
KURALLARI
7. SINIF
Konu
Yazım Kuralları
1.
Yazım Kuralları
Büyük Harflerin Kullanımı
➥ Bütün özel isimler büyük harfle başlar.
➥ Cümleye büyük harfle başlanır.
➥ Levhalar ve açıklama yazıları büyük harfle başlar.
➥ Kitap, bildiri, makale gibi ana başlıkta bulunan kelimelerin yalnız ilk harfi büyük yazılır.
➥ Kitap, dergi gibi yayın araçlarında bulunan resim, çizelge ve tabloların altındaki açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar.
“Şey” kelimesi her zaman ayrı yazılır.
“Her” kelimesi “herkes, herhangi, herhâlde (olasılık anla- mında)” dışında ayrı yazılır.
“Pek çok” kelimesi ayrı yazılır.
“Baş” kelimesi ile oluşturulan tamlamalar bitişik yazılır.
Kısaltmaların Yazımı
➥ Bazı kısaltmaların sonuna nokta konurken bazılarının so- nuna nokta konmaz. Sonunda nokta kullanılan kısaltmalar- dan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
sayfa " s. da dk. nın Sayıların Yazımı
➥ Sayılar metin içerisinde yazıyla ve her kelimesi ayrı olarak yazılır.
➥ Para ile ilgili çek, senet vb. işlemlerde bitişik yazılır.
➥ Sıra sayıları rakamla gösterildiğinde rakamdan sonra nok- ta konur ya da sıra sayılarının eki tırnak işaretiyle ayrılarak yazılır.
“5. ’inci” yazımı yanlıştır.
➥ Üleştirme sayıları yazıyla gösterilir.
➥ Rakamlardan sonra gelen ekler, kesme işaretiyle ayrılır.
Tarihlerin Yazımı
➥ Belirli bir tarih bildiren gün ve ay adları büyük harfle başlar.
Tarihler “01. 01. 2017, 1 Ocak 2017, 01/01/2017” şeklinde yazılabilir.
Birleşik Kelimelerin Yazımı
➥ Yardımcı eylemlerle (etmek, olmak) yapılan birleşik fiiller- de ünlü düşmesi veya ünsüz türemesi varsa bu fiiller bitişik yazılır yoksa ayrı yazılır. Kurallı birleşik fiil yapan -egelmek, -ekalmak, -edurmak, -ivermek, -eyazmak; -ebilmek her za- man bitişik yazılır.
➥ Varsay-, vazgeç-, elver-, öngör-, mahvet-, bahşet-, başvur- gibi birleşik fiiller kalıplaşmış bir şekilde bitişik yazılır.
➥ İçinde en az bir fiil bulunan birleşik isimler bitişik yazılır.
İkinci kelimesi veya her iki kelimesi mecaz anlam kazanan birleşik isimler bitişik yazılır.
➥ Ses düşmesi, ses türemesi gibi ses olaylarının meydana geldiği birleşik kelimeler bitişik yazılır.
“-de”, “-ki”, “-mi”nin Yazımı
➥ Soru edatı olan “mi” ayrı yazılır. Daha sonra gelen ekler mi’ye eklenir.
➥ Bağlaç olan “de” ayrı yazılırken ek olan “-de” bitişik yazılır.
➥ Bağlaç olan “ki” ayrı yazılırken ek olan “-ki” bitişik yazılır.
“sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü, meğerki” keli- melerindeki “ki” bağlaç olduğu hâlde bitişik yazılır.
Bilgi Hazinem
Benim Notlarim
.
ÖğretmettlerhttiıiH ve ÖğteMcilerimiziM
9«Attı ttd«Ayız
Yayınları
NOKTALAMA İŞARETLERİ
7. SINIF
Konu
Noktalama İşaretleri
1.
Noktalama İşaretleri
Nokta (.)
➥ Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. Bazı kısaltmalar- dan sonra getirilir. (Prof. / Dr. )
➥ “– ıncı, – inci” anlamında sıra belirtir.
➥ Tarih ve saat göstermek için kullanılır.
➥ Büyük sayılarda rakamların arasına konur.
Virgül (, )
➥ Eş görevli kelime ve kelime gruplarından sonra kullanılır.
➥ Hitap, seslenme ifadelerinden sonra getirilir.
➥ Kabul, red, onaylama gibi ifadelerden sonra konur.
➥ Anlam karışıklığına neden olacak durumlarda kullanılır.
➥ Tırnak içinde gösterilmeyen alıntı cümlelerden sonra konur.
İki Nokta (:)
➥ Genel Ağ adreslerinde kullanılır.
http(:) // www. meb. gov. tr
➥ Edebî eserlerde karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
➥ Kendisinden sonra açıklama yapılacak ya da örnek verile- cek cümlelerden sonra konur.
Üç Nokta (. . . )
➥ Kaba sayılan veya başka bir nedenle açıklanmak istenme- yen kelime ve bölümlerin yerine konur.
➥ Alıntılarda; başta, ortada veya sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur.
➥ Anlam olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Kısa Çizgi (-)
➥ Satıra sığmayan kelimeleri bölmek için kullanılır.
➥ Kök ve ekleri ayırmak için kullanılır.
➥ Ara söz ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
➥ Heceleri, fiil kök ve gövdelerini göstermek amacıyla kullanı- lır. Eklerin başına konur.
➥ Kelimeler arasında “- den. . . - a, ve, ile, arasında” anlamları vermek için kullanılır.
Yay Ayraç (())
➥ Alıntılarda, başta, ortada, sonda alınmayan kelime ve bö- lümlerin yerine konulan üç nokta yay ayraç içine alınabilir.
➥ Alay, kinaye veya küçümseme anlamı veren ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
➥ Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığını gösteren soru işareti yay ayraç içine alınır.
Köşeli Ayraç ([ ])
➥ Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce kullanılır.
Eğik Çizgi ( / )
➥ Mısraların yan yana yazılması durumunda araya konur.
➥ Adres yazımında apartman numarası veya semt ile şehir arasına konur.
➥ Tarihlerin yazımında gün, ay ve yılı gösteren sayıların ara- sına konur.
➥ Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için konur.
Genel Ağ adreslerinde kullanılır.
➥ Matematikte bölme işlemi olarak kullanılır.
Kesme işareti (’)
➥ Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerinden sonra konur.
➥ Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
➥ Şiirde seslerin, ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kullanılır.
