/ •*
<
Anılar
bol, fakat günlükler az
D
id ak tö r Âli Bey, «Seyahat Ju rn a li» dem iş yazıların a (1897); o k a d a r b ilinçli b ir T ü rk çesi o lan Ö m er S ey fet tin , n ed en se, «Ruznâme» diye ad lan d ırm ış anı d efterin i. V a siy etin e u y u la ra k ölüm ünden nice so n ra y a y ın la n an şair Ni- g âr H anın)’m d e fte rle ri «H aya tım ın Hikâyesi» (1959) adını ta şıyor. F a lih R ıfk ı A tay, «G ün delik» dem eyi denedi, N u ru l lah A taç «Günce» (1960) diye y a y ın lad ı. S alâh B irse l, «G ün lük» a d ıy la b a s tırd ı eserin i (19551. O k ta y A kbal, V arlık d e r gisinde n o tla rın ı «G ünlerde» b aş lığıyla yazıy o r, o adla kitap oldu (1968). İlk gençliğinde «H âtıra D efteri» tu tm am ış, b u n a özenm em iş p e k az k işi v a r d ır; düzen le, b ilin ç le sü rd ü re n de o o ran d a az. G e n ellik le «ya zılı» y aşam ay ı sevm ediğim iz den k ü çü m seriz b u tu tu m la rı. A m a sıra anılarım ızı yaz m ay a gelince n e rey e d ay an aca ğız?G erçek ten edebiy atım ızd ak i a n ı b o llu ğ u k a rşısın d a «gün- lük»lerin b u k a d a r azlığı n e den? T ü rk D ili d erg isi y ılla r önce b u k o n u d a zengin b ir d e r lem e h azırlam ıştı; G ü n lü k Özel S ayısı (127, N isan 1962); d ü n y a e d e b iy a tla rın ın en seçk in y a za rla rın d an nice ö rnek y a n ın d a bizden y alnızca b irk aç k i şi. H em en hepsi y a rım b ıra k ıl m ış, b a şlan m ış d a s ü rd ü rü lm e m iş, güzel b ir n iy e t başlangıcı o larak h eveslenilm iş ve devam için de h iç b ir o k u y u c u y u e tk i lem ed en sessiz v e y an k ısız k al m ış b irk aç k ü ç ü k ö rn ek . Ö y leyse nasıl y a z ıla b ilir b u n ca anı eseri, n asıl g ü v e n ile b ilir «nisyân ile m âlü l, h âfıza-i b e şere», zam an aşım ıyla b u k a d ar güçsüz in san belleğine?
M ax Ja c o b ’un «Genç B ir Ş ai r e Ö ğiitler»i h e rk e s için doğru değ il m i? «H er gün n ot tu tu n ; açık , o k u n a k lı, ta rih atm ay ı u n u tm a d a n . H ayatım ın g ü n lü ğ ü n ü tu tsay d ım , şim dilerde bir L aro u sse sözlüğü o lu rd u e lim de. D u y u lm u ş, d erlen m iş he* k elim e y en id en karşılaşılan bir d ü n y a d ır. Ah, n e le r y itiriy o ru z! B üfiin o y itird iğ im iz in cileri d ü ş ü n ü n ' H ay atın ızın g ü n lü ğ ü n ü yazın!» İste b u ra d a g ü n lü k n o tla rla so n ra d an yazılan a n ı eserleri a rasın d a k i ayırım önem li.
ÖZELLİKLERİ
Politika G alerisi
M
urullah Ataç, «yurt yönetimi»
ama ne siyaset kayboldu ne politika, şimdilik ikisi
denmesini
isterdi;
birden kullanılıyor. İlk
gazetemizin ilk sayısında
Şinasi, «çeşitli görevler ve yükümlülüklere karşılık
yur
dun çıkarları üzerinde konuşmak her kişinin
hakkıdır»
gerekçesine dayanıyordu. O gün bugün en çok eser ve
rilen türlerden biri «Hâtıra» anı oldu. Özellikle uzmanlık
ve yetki aramayı gerektirmeyen ortak bir alanda, politi
kada, kamu oyunun
meraklarına cevap veren' nice anı
kitabı var elimizde. Cihat Batıan’m son
eseri «Politika
Galerisi» ııi bu düşüncelerle okudum; aynı dönemle aynı
portreleri konu edinen başka eserlerle birlikte. Çünkü iyi
ve güzel yazılmış lıer anı, bir yanıyla tabii ki edebiyatın
alanındadır.
Nadir
Nadi’nin
13
Şubat’taki
başyazı
şu satırlarla bitiyordu; «... Yürürlükteki bozuk düzen de
ğişmediği sürece... ekonomimiz, politika yaşantımız
gibi
nihayet Parlâmentomuz da dar bir boğaza girmiştir. As
lını ararsanız, dar boğazda sıkışıp kalan rejimin ta ken
disidir.» Şu son haftanın içyüzünü, kişisel ilişkiler arasın
daki küçük değişkenliklerin yurt yaşantısını nasıl etkile
diğini, bükıimet
kurma çabalarının hangi çıkmazlarda
düğümlendiğini... gazete haberleriyle yorumlarından sonra
bize kimlerin anıları iletecek kimbilir? O vakte kadar anı
edebiyatının değeri üzerinde durabiliriz.
Rauf MUTLUAY
n o tla r da g ü n lü k te n b aşka b ir şey değ ild ir... A m a g ü n lü k le ri a n ıla rd a n ay ırm ak g e rek ir. A n ı lar, d ah a çok y a z a rla rın y a şlı lık çağ ların d a y aşa d ık ları, g ö r d ü k leri o lay la rı a n la tm a la rıy la m eydana gelir. A m cılar, o la y la rın d ışına çıkıp o n la rı ele a ld ık ları için d a h a n esn el b ir biçim de d a v ran a b ilirle r. Y ıl la rın verdiği gö rü ş kesk in liğ i d e b u olay ları değ erlen d irm ed e önem li b ir rol o y n a r. F a k a t g ü n lü k çü le r o lay la rı daha c a n lı ve d ah a a y rın tılı b ir biçim de d ile getirm iş o lu rla r. B u n la r o - la y la ıı y aşar, o n la rı g ü n ü g ü n ü n e d e fte rle rin e geçirirler, h e r g ü n k ü ilişk ilerin in seb ep lerin i d e a ra ş tırırla r. D en ileb ilir ki g ü n lü k ç ü le r k e n d ile rin i ta n ı m ak. aıııcılar ise k e n d ile rin i t a n ıtm a k çabası için d ed irler. B u n lard a n İkincisi g u ru rla , b irin c i si de kay g ıy la d o lu y a zılard ır. B u ra d a ü zerin d e d u ru la c a k şu n o k ta ak la gelir: G ü n lü k ç ü n iin çizdiği k endi p o rtresi gerçek ten içtenliğe d a y an m ak ta m ıdır? B u soruya v erilecek cevap, bizi özel g ü n lü k le rin ü ç tü r lü o ld u ğuna g ö tü rü r: D oğru, Y arı -D oğru, Sahte...» (T ü rk -Dili)
KUŞKULAR
6
ü n lü k le rin d ü zen li b ir biçim de tu tu l ilk özellik leri m u ş olm aları ve ta rih ta şım asıd ır... B ir y a za rın h a y a tıb o yunca ta rih atm ad an yazdığı
O
k u rla rı gözönünde tu tm a dan yazılan larla, hep o k u y u c u la rı d ü şü n erek d üzen lenen g ü n lü k le r a ra sın d a doğ-«GENÇLİK VE ED EB İY A T HÂTIRALARI» isim li ese rin yazarı Y akup K adri
«PO LİTİKA GALF.RİSİ»nin
y a z a rı C llm d B A B A N
r u lu k ve güven a y rılık la rı o lu r sa, a n ıla ra karşı d ah a çok k u şk u du y m am alı m ı? B ir g ü n lü ğ ü n v a k itli n o tla rın a d ay an m ad an y ap ılan uzak b ir geçm iş gezinti sin d e h a tırla n a n la rın değeri n e d ir? D o ğ ru lu k lar k a d ar e k sik lik lerin , sö y len en ler o ranında söy len m e y en lerin getirdiği d eğişik lik d e önem li değil mi? A nlatan, yeni d u ru m la rın y arattığ ı yeni ö lçü le rin i b ir y an a k o y a b ilir mi? Y a d u y g u lar, k in le r, sevgiler, h ın çla r, öfkeler, . k ısk an çlık lar, e sefler n e olacak? K işioğlu hep k en d in i m erk ez y ap an b ir anı b en ciliğ iy le önce n e le ri h a tırla r h ep ? A n ıla r k arşısın d a b ü tü n k u ş k u la ra y e r v a rd ır doğrusu.
B u k u ş k u la rı o k u y u c u d a n ö n ce a n la ta n la r da d u y a r sanırım ; o y ü z d en C ihad B a b a n , şöyle d i yor eserin i s u n a rk en ; «..Tanıdık larım ı, tanıdığım gibi, içinde y a şadığım ız o lay ların diliyle... d e dim: bu sözden de eıılaşılıyor ki b u k itap , ben ne k a d a r objek tif olm ak istesem y in e sü b je k tif bir n ite lik taşıyacaktır..»
