Hücre Süspansiyon Kültürü, Protoplast kültürü ve somatik
melezleme
Sebahattin ÖZCAN
Hücre Süspansiyon Kültürleri
Hücre kültürlerinin esas çalışma prensibi tek bitki hücrelerinde aseptik şartlar altında tam bitkilerin elde edilmesidir.
• Yoncada yaprak eksplantından hücre süspansiyon kültürü ile somatik embriyogenesis.
• a) Kültür başlangıcından 21 gün sonra yaprak eksplantında kallus oluşumu (SH + 2mg/l 2,4- D+ 0.2 mg/l kinetin +2.5 mg/l prolin + 5 mg/l KCI)
• b) 3. alt kültürde sonunda meydana gelen süspansiyon (B5 + 1 mg/l 2,4-D)
• c,d ) Boi2y ortamına yayılan süspansiyon kültüründe embriyoid ve embriyo gelişimi (Blaydes + 100 mg/l myoinositol +2 gr/l yeast ekstrakt (Boi2y)
• e, f) MS0 ortamına aktarılan embriyo topluluklarında bitkicik gelişimi
Erişen vd.
Hücre Süspansiyon Kültürlerinin Potansiyel Kullanım alanları
• Hücre kültürleri bitki ıslahında özellikle mutasyon çalışmaları için çök idealdirler.
• Protoplast kültürleri için iyi bir başlangıç materyalidir.
• Bazı bitkilerin hücre kültürlerinde alkaloidler, steroidler, tarpentler ve polifenoller gibi ikincil metabolik ürünler geliştirilebilmektedir.
• Gen aktarımında başarılı olarak kullanılmaktadır.
• Hızlı çoğaltmada da belirli bir potansiyele sahiptir.
Protoplast Kültürü ve Somatik Melezleme
Hücre duvarları enzimlerle eritilen bitki hücrelerinin kültürü
Baboğlu, Gürel ve Özcan vd. 2002
Baboğlu, Gürel ve Özcan vd. 2002
Protoplast Kültüründe Kullanılan Eksplantlar
• Yaprak Mezofil Hücreleri
• Embriyogenik Hücreler
• Genç Bitki Dokuları: Hipokotil, kotiledon, gövde parçaları ve boğum araları gibi
• Henüz Olgunlaşmamış Bitki doku ve Organları
• Meristematik hücreleri içeren dokular
Somatik Hibridizasyon
Baboğlu, Gürel ve Özcan vd. 2002
Somatik melezleme sonucu ortaya çıkabilecek muhtemel kombinasyonlar
Baboğlu, Gürel ve Özcan vd. 2002
Somatik Hibridizasyonun Avantajları
• Taksonomik veya diğer bazı nedenlerden dolayı normal melezlemelerin yapılmadığı durumlarda somatik hibridizasyonla hibritler elde etmek
mümkündür.
Örnek Solanum tuberosum (2n = 48) Solanum Brevidensis (2n = 24
• Protoplast füzyonu ile tetraploid bitkiler de elde edilebilir.
• Tam olmayan hibridler sonucunda asimetrik hibridler elde edilebilir.
Somatik Hibridizasyonun Dezavantajları
• Taksonomik olarak uzak bitkiler arasında yapılan füzyonlar sonucu elde edilen bitkiler kısır
olmakta veya form bozukluğu bulunmaktadır.
• Kromozomların eksik olması durumunda bitkiler bizim istediğimiz karakterleri
taşımayabilmektedirler.
• Bu tür çalışmlarda genetik stabilite oldukça zayıftır.
• Protoplast kültürü çok sınırlı sayıda bitkide başarılı olmaktadır.
