Pozitivizm
Olguculuk
F. Bacon (1561-1626)
Yaşadığı dönemin koşulları itibariyle, geleneğe başkaldırının ve önceden kabul görmüş olan her şeyin eleştirisinin mümkün olduğu bir ortamda yetişen Bacon,
yeni bir sistem oluşturarak bilimdeki yanlışların saptanmasını ve sonra da bilim için en uygun yöntemin araştırılmasını hedeflemiştir.
Pozitivizm
Bacon, Aristoteles’in savunduğu ve sağlam bilginin kaynağının tümdengelim olduğunu savlayan görüşü benimsememiş ve bilginin elde edilmesinde
dayanılacak tek aracın tümevarım olduğunu ileri sürmüştür.
Pozitivizm
Bacon, olgunun/verinin otoritesinden ve doğal-tarihsel temelin zorunluluğundan söz ederek, Yunan felsefesi de dahil bir çok felsefe yaklaşımını bir tür entelektüel ajitasyon ürünü olarak aşağılamıştır.
Onun olumladığı örnekler, kimyacılar, mekanikçiler ve olguculardır. İlk güçlü formülasyonunu J. Lock’eda bulan olguculuğu en son neticesine taşıyan isim D.
Hume’dur.
Pozitivizm
J. Locke (1632-1704)
Locke’a göre, insan zihninin doğuştan ilkeleri yoktur, duyu algılarından sonra ideler (düşünce, algı) oluşmaya başlar.
İnsan zihni boş bir levha gibidir (tabula rasa), deney ve gözlemleri alma
yeteneğine sahiptir. Bilgimizin tümünün temelinde deneyimler vardır ve bilgi oradan türetilmiştir.
Pozitivizm
J. Locke
Bilmek, insan zihninde birtakım idelere sahip olmaktır. Bilginin kaynaklarından biri duyum (dışsal) nesneleri, diğeri zihnimizin işlemleridir (içsel).
Locke, zihnin amacının bilgiye sahip olmak olduğunu söyler. Bilginin kaynağı ve zihnin bilgiye nasıl ulaştığı bilinebilirse, insan zihninin güçleri ve sınırları
konusunda genel bir kanıya sahip olmak mümkün olur.
Pozitivizm
Locke, deneyimleri iç deneyim ve dış deneyim olarak ikiye ayırır. Dış deneyimde insan, beş duyu aracılığıyla dış dünyayı kavrar. İnsan zihni burada pasif durumdadır. İç deneyimde ise, insan zihninde ve içsel yaşamında olanları açığa çıkarır.
Zihindeki tüm idelerin kaynağı içsel veya dışsal deneyimlerimizin neticesidir. Bunun dışında herhangi bir kaynaktan bilgi edinmeyiz. Locke, ideleri, basit ve karmaşık olarak ikiye ayırır.
Pozitivizm
Basit ideler, dış âlemdeki nesnelerin duyu organlarımıza bıraktığı izlenimlerle doğrudan elde ettiğimiz açık, kesin bilgilerdir. Leylağın kokusu, gülün rengi, şekerin tadı gibi.
Karmaşık ideler ise basit idelerin zihinde bir araya getirilmesi ile elde edilir. Zihin basit ideleri alır, birbirinden ayırır, karşılaştırır ve çeşitli şekilde işler.
