HASTALIK BELİRLEYİCİLERİ
Bir hastalığın oluşumunu ve popülasyondaki sıklığını etkileyen her faktöre veya değişkene belirleyici (determinant) adı verilir
Primer belirleyici
Sekonder belirleyici
İç kaynaklı (intrinsik, endojen) belirleyici
Dış kaynaklı (ekstrinsik, eksojen) belirleyici
Konakçı-etken-çevre belirleyicileri
KONAKÇI BELİRLEYİCİLERİ
Bir hastalığın oluşabilmesi için mutlaka duyarlı bir konakçının bulunması gerekir
Tür
At vebası, sığır vebası, distemper (köpek gençlik hastalığı), Campylobacter fetus subsp venerealis
Anthrax (şarbon) – kanatlı hayvan
C. fetus subsp fetus koyunda enzootik, sığırda sporadik abort
Irk
İri cüsseli köpek ırkları – eklem displazisi, osteosarkom Bos taurus ırkı sığır – kene ve kene kökenli hastalıklar Cezayir koyunları - Brucella melitensis
Hereford sığırlarda göz kanseri (koruyucu pigment
olmaması)
KONAKÇI BELİRLEYİCİLERİ
Yaş
Köpeklerde distemper hastalığı, tavuklarda infeksiyöz bronşitis Kanser
Histophilus ovis – genç koyunlarda septisemik infeksiyon erişkin koçlarda epididimitis
Pasteurella haemolytica – kuzularda pneumonik infeksiyon koyunlarda septisemik infeksiyon Cinsiyet
Anatomik – metritis, mastitis, epididimitis, orşitis
Hormonal – dişilerde diabetes mellitus (östrustan sonra)
Genetik – Cinsiyetle ilişkili (erkek köpeklerde hemofili A ve B) Cinsiyetle sınırlı (erkek köpeklerde kriptorşidizm) Cinsiyetle artan (dişi köpeklerde açık ductus
arteriosis)
Hayvanın kullanımı – erkek köpek – av
dişi buzağı – soyun devamlılığı
