SON YILLARDA TERSANELERİMİZDE YAPILAN GEMİLER
Ortaköy gemisi seyir halinde
Denizcilik Bankası tersanelerinde son seneler zarfında şehir hatları için dört yolcu gemisi inşa edilmiştir.
Bu küçük gemiler, her bakımdan bir kaç yıl önce yabancı tersanelerde yapı-lanlardan hiç de aşağı değildirler. İşçi-lik, plân, estetik ve sür'at bakımından belki de üstün durumdadırlar. Bu sa-yımızda bunlardan İstinye tersanesinde inşa edilen Ortaköy'ü dercediyoruz.
Bankanın teşekkülünü müteakip inşa programına alınmış olan bu gemi-ler, İstinye Tersanesinde aynı işletme hesabına yapılmış olan üçüncü ve dör-düncü gemiyi teşkil etmektedir. Evsafı: Tam boy Su hattı boyu Kaimeler arası Kalıp genişliği 48.21 m. 44,95 m. 43^00 m. 8,84 m. Çektiği su : 2,30 m. Üst güvert. sudan yüsekliği : 5,80 m. Firibot : 1,20 m. Su hattı narinlik emsali : 0,729m. Tekne narinlik emsali :. 0,445m. Azami makta narinlik emsali : 0,733m. Deplasman : 370 m3
Ana makine gücü : 2 x 4 6 5 B . B . Sür'at : 14,5 mil/saat
Bu gemi vasıfları bakımından bir kaç özelliği haizdir.
1 — Ana makineler süper-şarjlı Di-zeldir. Bu suretle Dizel-elektrik siste-minde olduğu gibi, Süperşarjlı Dizel gu-rupları da memleketimiz ticaret filosun-da ilk olarak kullanılmak şerefi İstinye Tersanesine nasip olmuştur.
2 — Tekne inşaatında üst bünye-lerin yan cidarları tam alabandalara gö-türülmek suretiyle, bu eb'attaki bir ge-mide görülmemiş bir genişlik ve ferah-lıkta salonlar elde edilmiştir.
— Gezinti güvertesinin üzerinde bulunan bilûmum binalar, deniz suyuna
mütehammil Aluminyum halitasından ya-pılmıştır. Dünya Gemi sanayiinde artık yer etmiş bulunan bu inşaat tarzı mem-leketimizde ilk olarak ayni Tersanede tatbik edilmiştir.
4 — Geminin yolcu taşıyan kısım-ları bol ışıklandırılmış ve Şehir Hatkısım-ları filosund ü k defa olarak Flüoresan lâm-balar kullanılmıştır.
4 — Nihayet geminin iskelelerde va-kit zayiine meydan vermeksizin kolay-lıkla dolup boşalabilmesini temin mak-sadiyle geçit ve merdivenler bu maksa-da en uygun tarzmaksa-da tertiplenmiştir. Bu gemi ve eşi (ÇENGELKÖY) ün inşaatı
sahile parelel olarak yapılmış ve gemi yandan atma suretiyle denize indirilmiş-tir.
Gezinti güvertesine kadar çelikten yapılmış olan tekne dış kaplama armuz-ları müstesna olmak üzere tamamen kay-naklıdır. Posta, kemere ve sutnerler sa-ça makûs olarak kaynakla birleştirilmiş bulunduğundan, gemi perçinli konstrük-siyonlara nisbetle bir hayli daha hafif olmuştur.
Geminin makine dairesinde sancak ve iskele bordalara konmuş beheri 12 M::
hacminde iki adet akaryakıt tankı, ay-rıca asma tipte beheri 1 M:i hacminde iki
Ortaköy gemisi denize indirilirken
adet akaryakıt servis tankı, bir adet 1,5 M3 lük yağ tankı ile 1 adet 5 M3 lük tatlı
su tankı mevcuttur.
Geminin ana makinelerini bir çift Süperşarjlı Dizel motörü teşkil etmekte-dir. Burneisler-Wain yani B-W firması-nın 525 M T B F 40 tipinde olan bu motörler 4 zamanlı, tek tesirli ve 5 si-lindirli olarak yapılmıştır.
Beher Motor, dakikada 500 devir yaparak 465 B.B lik bir güç sağlamak-tadır. Soğutma tatlı su ile yapılmakta-dır. Beher motörün üzerinde, Buchi sis-temiyle çalışarak Süperşarjı temin eden bir egzost gazı türbini bulunmaktadır. Her ana makine üzerinde bir sentrefi-gal soğutma suyu, bir de yağlama yağı pompası mevcuttur. Motör devir yönünü muhafaza ettiğinden tornistan ve stop vazifeleri, arkasında bulunan hususî bir redüktör bloku tarafından temin edil-mektedir.
Gemi çift pervaneli bunlardan biri 43(5 B.B lik bir güce ve dakikada 300
devre göre hesaplanmıştır. Gemi 14 mi-lin üzerinde bir sür'ate maliktir. Gemi-nin seyir esnasında elektrik ihtiyacı iki
adet Dizel-Jeneratör Grubu çift silindir-li bir Dizel motoru ile bunu direkt akup-le edilmiş bir daimî csryan jeneratörün-den müteşekkildir. Bu motör 600 devir-de 70 B.B giicündevir-dedir. Dinamo ise 220 volt ve 47 KW. gücündedir.
Gemi limanda yatarken elektrik ih-tiyacını karşılamak üzere bir adet liman grubu 2 silindirli Dizel motörü 20 B.B. gücündedir. Buna 12 KW. lık bir elek-trikli jeneratörü, ayrıca da ana makine-lerde Dizel jeneratörlerin ilk hareket-lerine lüzumlu basınçlı havayı temine yarayan kompresör akupledir.
Gemide 220 voltluk alternatif cer-yanla çalışan florensans aydınlatma te-sisatı, müzik tete-sisatı, kalorifer kazanı-na ait brülör tertibatı, buz dolabı ve büfe ile kuzinedeki elektrik ocaklarını beslemek için iki konvertör grubu bulun-maktadır. Bu suretle (ORTAKÖY) gemi-si hem daimî hem alternatif ceryanı haiz ikinci gemidir. Dizel motörlerin ilk hareketi için gereken basınçlı hava 10 KW. ve 1000 devirli bir elektrik mo-törü ile çalışan bir ana kompresör tara-fından temin edilir. Bu kompresör
da-kikada £;>0 litre hacimde, 25 atar ba-sıncında hava vermektedir. Ana maki-neler için beheri 350 litre hacimde iki adet, yardımcı Dizeller için 100 litrelik diğer bir hava şişesi mevcuttur. Bütün mevcut dizel motorları tatlı su ile makta olduğundan gemide 40 M- soğut-ma yüzeyine haiz bir müberrit (kuler) bulunmaktadır.
Ana ve yardımcı makineler üzerin-deki soğutma suyu tulumbalarına yar-dımcı olmak üzere santrafuj bir tatlı su tulumbası mevcut elektrik motörü 1600 devirde 6,5 BB olup tulumba 20 m. yük-sekliğe 30 M3 su basabilmektedir. Bu
tulumba deniz suyu tulumbasiyle yedek-Ienmiştir. Makinelerden ısınarak çıkan tatlı suyu soğutmak maksadı ile kullanı-lan 1500 devir ve 8,5 BB lik bir elektro-pomp 20 m. yüksekliğe saatte 34 M3
de-niz suyu basabilmektedir. Sintinelerin basılması ve umumî hizmet işleri ayni firmalar mamulâtı diğer bir elektro-Pomp tarafından görülmektedir. Elek-trik motörü 15 BB ve 1800 devirlidir. Pompa kısmı 30 m. yüksekliğe saatte 40 M:; su basabilmektedir.
Dizel motörleri ve redüktörün yağ-lama yağı devresi için yedek mahiyette 900 devirli. 4 BB lik bir elektrik motörü ile akuple olan tulumba 35 m. yüksek-liğe saatte 10 M:1 yağlama yağı
basabi-lecek evsaftadır.
Akaryakıtın tanklar arasında akta-rılması ve servis tanklarına basılması işleri gene bir elektro-poma tarafından görülmektedir. Bu grubun elektrik mo-törü 2,5 BB ve 900 devirli, pompa 7 M-1
mazotu 25 m. ye basabilmektedir. Gemideki sıhhi tesisat için gereken tatlı su ile deniz suyu müstakil bir hid-rof grubu tarafından temin edilmektedir. Tatlı su hidroforu elektrik motörü 2,5 BB. 1000 devirli, pompa 20 m. ye 5 M;I
su basabilecek evsaftadır.
Helâlara deniz suyu temin eden diğer hidrofor grubu ise elektrik motöl-ü 2100
devir 1,5 BB lik bir güçte saatte 5 M3
suyu 20 metreye basar. Hidroform depo-su 0.7 M3 dür.
Gemide ayrıca 6 KW. lık elektrikli bir yağ ısıtıcısı, bir mazot separatörü ve bir de buharlı Kalorifer kazanı, 15 M2
ısıtma yüzeyli olup 1550.000 keal temin etmektedir. Bu kazan otomotik bir brü-lor tertibatı ile baca gazlarını emmek için 1/4 HP. lik bir aspiratör mevcuttur. Gemide acrafail şeklinde çift asma dü-men mevcuttur. Beher düdü-men 1,5 M2 dir.
Bu dümenler hareketlerini elektrik-le çalışır tek hız kademeli bir dümen makinesinden almaktadır. Kıç kepçe-nin üzerine yerleştirilmiş olan bu ma-kine 3 BB. bir elektrik motörü ile 2 ton X m. lik bir mamet temin etmektedir.
Makine grubu vasattaki mile kuman-da etmekte, bu kumankuman-da hareketi de ir-tibat kolları (liverler) vasıtası ile
san-cak ve iskele dümen şaftlarına intikal emtektedir. Üst güvertenin baş tarafına konmuş olan elektrikli ırgat Tersane yapısı olup 10 BB. lik bir elektrik motö-rü ile çalışan bu ırgat 250 Kg. lık 2 adet çapa ile 27 m / m kutur beheri 4 kilitlik zinciri icabında birlikte vira edebilecek evsaftadır.
Bu gemide projöktör kumanda ter-tibatı Kaptan köşküne alınmış, kuman-dası bilfiil Kaptan veya Serdümen ta-rafından yapılabilir şekilde tertiplenmiş-tir.
Bütün salonlara cebrî olarak hava verilmekte ve çıkış serbest veya torpito manikalarla temin edilmiştir. Makine dairesine sancak iskele ve 2 adet vanti-lâtör 400x400 eb'adında hava kanalları vasıtası ile cebrî hava verilir. Çıkış ma-kine .kaportası Alman manikaları ve ba-ca ile temin edilmektedir.
(Başı sayfa 67 de)
ki bütün terakkilerin binalarda adaptas-yonu gibi halkın yaşama şartlarının İsla-hı idi.
«Fonctionaliste adı verilen bu e-kolün mimarları yapılarını asıl şehrin dışında şehri çevreliyen tepe ve vâdi-lerde veya Mâler sahillerinde inşa ede-rek ince zevk sahipleri olduklarını gös-terdiler. Bu ekolün en ileri temsilcileri C. C. Asplund, Sven Markelius, Uno Ah-ren bütün İsveçte umumî ve hususî bi-nalar yapmışlar, Hâlsingborg da inşası Sven Markelius'a tevdi edilen Concert Hail binasında olduğu gibi bu mimar-lar dekoratif araştırmamimar-ları da ihmal et-memişlerdir.
Maalesef Pariste yapılan Stockholm-de görülmeyen diğer bir şey Stockholm-de binaları başka bir üslûp ile inşa edilmiş bir so-kağa kakma işi gibi «Fonctionalist» bir evin getirilip oturtulmasıdır. Hiç bir mi-mar çelik iskeleti bir Gratte-ciel
yükselt-mek için Stockholm'ün merkezini yık-mayı düşünmemiştir. Şehrin gelişmesi her devre göre şehircilik toplum plân-larına yeni semtlerin eklenmesi sure-tiyle vuku bulmuştur.
Başka memleketlerde bir çok şe-hirlerde mevcut yeşil sahalar birbirinin arasından feda edildiği halde İsveç hü-kümet merkezinde yeşil sahalara hiç bir zaman dokunulmamıştır.
Burada en çok hoşa giden yeşil sa-halardan biri Djurgarden ve devamı o-lan Skansen dir ki burada açık hava folklor müzesi vücuda getirilmiştir. Yem-yeşil bir park içerisine İsveç muhtelif vilâyetlerinin en karakteristik yapıları-nın vaktiyle kullanılmış olan mobilya-lariyle beraber nakledilmiş olduğunu dü-şününüz. Orada 18 inci yüzyıla ait mo-bilya ve ev eşyası ile beraber köy evle-riyle şehir ve köy asilzade evlerini gör-mek mümkündür. Böyle bir müze
vi-lâyetlerinin her biri ayrı inşaat tipine ve komşu bölgelerdekilerden çok farklı evlere sahip memleketler için İsveçten daha çok temenniye şayandır.
İsveçlerin başarısını tamamiyle mo-dern bir mimari ile eski eserlere saygıyı bir arada bağdaştırabilmelerinde arama-lıdır.
Bir Stockholm ziyaretinden netice itibariyle çıkaracağımız dersler şu halde nedir? Bir şehrin gelişmesinde o zaman-ki anlayış dolayısiyle 19. yüzyıla yap-tıkları hatalara rağmen İsveçliler bir şe-hircilik plânının lüzumunu her memle-ketten evvel anlamışlardır. Eskişehir mümkün olduğu kadar kendi adası için-de korunmuş ve yenişehir mütecanis ve âhenkli bir tarzda gelişmiştir. O kadar ki Stocholm kadar sıhhî ve tabiatla kay-naşmış, ikâmeti o derecede hoşa gide-cek dünyada pek az şehir mevcut bulun-maktadır.
