T. Oft. Gaz. 30,475-482,2000
.. Erken Glokomlu Gozlerde Optik Disk Topografik
Ol~ftmlerinin Konfokal Tarayici Laser Oftal.moskopi Y ontemi Kullan1h~rak Tespi~i ve Gorme Alan1 Indisleri ile
lli§kisinin Incelenmesi
Ozcan Ocakoglu (* ), 6.Can Ustiindag (* ), Kazzm Devranoglu (* ), Nevbahar Tamr;elik (** ), Niliifer Koyliioglu (*** ), Ahmet Dirican (**** ), Sehirbay Ozkan(**)
OZET
Ama<;: Konfokal taray1c1 laser oftalmoskop kullamlarak elde edilen optik disk topografik Ol9iimleri ile gorme alam global indisleri arasmdaki ili§kiyi ortaya koyabilmek ve gorme ala- mnda olu§acak degi§iklikleri onceden haber verebilecek optik disk 6l9iimlerinin neler oldugunu ara§tirmak
Materyal-Metod: Aym ya§ grubunda 44 normal goz ve gorme alanmda erken glokom kri- terlerine uygun degi§iklikleri olan 47 goz 9ah§maya almd1. Gorme alam muayeneleri Humphrey otomatik bilgisayarh perimetresinin Santral 30-2 e§ik test program1 kullamlarak yap1ld1. Bir ta- rayici laser oftalmoskop olan Heidelberg Retina Tomograf1 (HRT) kullamlarak her bir gozden en az 3' er topografik goriintii ahnd1 ve ortalama topografik goriintii kullamlarak optik disk to- pografik 6l9iimleri (disk alam (DA), 9ukurluk alam (CA), 9ukurluk/disk alam oram (C/D area), rim alam (RA), 9ukurluk hacmi (CV), rim hacmi (RV), ortalama 9ukurl.uk derinligi (mCD), maksimum 9ukurluk derinligi (MxCD), 9ukurluk bi9im ol9iimii (CSM), 9izgiboyu yiikseklik degi§kenligi (HVC), ortalama retina sinir lifi tabakas1 kahnhg1 ( mRNFLT), sinir lifi tabakas1 kesit alam (RNFL csA) ) hesapland1. Erken glokomlu gozler ile normal gozlerin optik disk 61- 9iimleri birbirleri ile student t testi kullamlarak kar§Ila§tmldi. Gorme alam MD ve CPSD deger- leti ile optik disk 6l9iimleri arasmdaki ili§ki Pearson korelasyon analizi ile , HRT parametreleri- nin hangisi ya da hangilerinin gorme alam global indislerini oncelikli olarak etkiledigi multipl lineer regresyon analizi ile ara§tinldi.
Sonu<;lar: HRT ile elde edilen optik disk 6l9iimlerinden CA, C/D area, RA, CV, RV, mCD, CSM, mRNFLT, RNFL csA normal ve erken glokomlu gozler arasmda farkh bulundu (p<0.05). Disk alam (DA) ,9izgiboyu yiikseklik degi§kenligi (HVC), maksimum 9ukur derinligi (MxCD) farkh degildi (p>0.05) Normal gozlerde gorme alam global indisleri ile optik disk pa- rametreleri arasmda anlamh ili§ki saptanamad1.Erken glokomlu gozler ele ahnd1gmda ise MD degeri ile RA,RV ve HVC parametreleri arasmda; CPSD degeri ile CA, C/D area oram, CSM arasmda anlamh bagmti tespit edildi. Multipllineer regresyon analizi kullamlarak MD i9in on- gorii parametresi 9izgiboyu yiikseklik degi§kenligi (HVC)
(~= -18.25 SE:9.48 p<0.05) CPSD i9inse 9ukurluk bi9im 6l9iimii (CSM)
(~= 3.76 SE: 1.63 p<0.05 ) olarak saptand1.
(*) tO. Cerrahpa§a Tip Fakiiltesi Goz Hastahklan AD., Dog. Dr.
(**) i:O. Cerrahpa§a Tip Fakiiltesi Goz Hastahklan AD., Prof. Dr.
(***) i:O. Cerrahpa§aTip Fakiiltesi Goz Hastahklan AD., Asis. Dr.
(****) tO. Cerrahpa§a Tip Fakiiltesi Biyoistatistik AD., Dog. Dr.
Mecmuaya Geli§ Tarihi.· 28.10.1999 Kabu!Tarihi: 12.01.2000
476
GiRiS
Ozcan Ocakoglu, O.Can Ustiindag, Kaztm Devranoglu, Nevbahar Tam<_<elik, Niliifer Ki:iyli.ioglu, Ahmet Dirican, ~ehirbay Ozkan
Yorum: HRT ile elde edilen optik disk ol<;iimlerinden ozellikle HVC ve CSM'm gorme alam indislerinden MD ve CPSD ile bagmtilr oldugu ve olu§abilecek gorme alam degi§iklikleri- nin erken habercisi olabilecekleri dil§iiniildii.
Anahtar Kelimeler: Erken glokom,konfokal tarayrc1 oftalmoskopi,gorme alam
SUMMARY
Detection of the Measures Optic Nerve Head Topographic Parameters With Confocal Scanning Laser Ophthalmoscopy in Early Glaucoma Cases and Correlation With the Visual Field Indices
Purpose: To determine wheather or not a relationship exist the structural optic nerve head parameters measured with confocal scanning laser ophthalmoscopy and the visual field indices which is mean deviation (MD) and corrected pattern standart deviation (CPSD) and to investi- gate which parameters can be good predictors of visual field changes.
Matherial-Methods: Forty- four normal healty eyes and 47 age-matched subjects with early glaucomatous visual field loss were included in this study. The subjects performed visual field test with program 30-2 of the Humphrey Field Analyzer .Computerized topographic analy- sis of the optic nerve head of each eye was completed using HRT which is a confocal scanning laser ophthalmoscope.Three image were obtained for each eye and a mean topography image was created using software version 2.01.The operation software provided with the HRT calcula- tes 12 predetermined parameters:disc area,cup area,rim volume, mean cup depht,maximum cup depth,cup shape measure, height variation contour,mean retinal nerve fiber layer (RNFL) and RNFL cross-sectional area.Student t test was used to evaluate differences between two study groups.We assessed the data by Pearson's interclass correlation analysis to compare morpholo- gical parameters and visual field indices. To determine which of the parameters measured by the HRT were related to MD and CPSD, multipl linear regression analysis was performed bet- ween MD or CPSD (as independent variables) and each of the parameters (as dependent variab- les) from the data derived from all eyes.
Results: Student t tests showed significant differences between the two groups for the fol- lowing parameters: cup area, cup/disc area,rim area, cup volume, rim volume, mean cup depth, cup shape measure, mean RNFL, RNFL cross-section area (p<0.05).There was no significant differences between disc area, height variation contour and maximal cup depth( p>0.05). In early glaucoma group, we noted a statistically significant correlation (Pearson's r, p<O.Ol) bet- ween rim area,rim volume and height variation contour and MD; and between cup area,cup/disc area and cup shape measure and corrected pattern SD. No such correlation was noted between HRT parameters and global indices in normal group. Multipllineer regression analysis demons- trated that height variation contour was the most important predictor of MD and cup shape mea- sure was the most important predictor of CPSD.
Comment: The presence of significant correlations between some HRT parameters such as heigh variation contour and cup shape measure and visual field indices suggest that these HRT parameters could be the predictors of early visual field changes.
Key Words: Early glaucoma, confocal scanning laser ophthalmoscope, visual field
Ozellikle erken glokomda gorme alanlannda tespit edilebilir kaytplar meydana gelmeden evvel glokomat6z optik disk degi§ikliklerini onceden tamyabilmek onemli- dir. Boylelikle hastahgm erken tams1 mtimktin olabilir ve onleyici tedaviye ba§lanabilir (1,2,3).
ortaya koymada stereoskopik renkli optik disk fotografi- si, optik diskin planimetrik ol<;timleri , optik sinir ba§I- mn digital gortintti analiz sistemleri ile incelenmesi gibi c;:e§itli yontemler uygulanagelmi§tir (4,5,6). Ancak disk fotograflanmn kalitatif incelenmesi oldukca subjektif bir yontemdir, planimetrik Ol<;timler ise deneyim gerek- tirir. Bu yontemlerin ttimtinde gozlemcilerin ol<;timleri arasmda btiytik farkhhklar vardn· ve iyi bir gortintti elde Optik diskin glokoma bagh olarak geli§en hasanm
Erken Glokomlu Gozlerde Optik Disk Topografik Olc;:i.imlerinin Konfokal Tarayici Laser Oftalmoskopi Yontemi Kullamlarak Tespiti ve Gorrne Alam indisleri ile ili§kisinin incelenmesi
477
edebilmek i<;:in geni§ pupillaya ve saydam ortamlara ihti- ya<;: duyulur.
Son ylllarda konfokal taray1c1 laser oftalmoskopi prensibi ile <;:ah§an aletler optik sinir ba§mm ve sinir lifi tabakasmm kantitatif ve ytiksek tekrarlanabilir ol<;:i.imle- rini yapabilmektedirler. Aynca ki.i<;:i.ik pupilladan, say- dam olmayan mtamlardan gortinti.i alabilmek mtimktin olmakta ve analiz programlan sayesinde optik sinir ba§I- nm kantitatif degerlendirilmesinde ve degi§ikliklerin iz- lenmesinde btiytik yarar saglamaktad1rlar (7 ,8).
Cab§mam1zda bir tarayici laser oftalmoskop olan Heidelberg Retina Tomograf1 (HRT) kullanarak elde et- tigimiz optik disk topografik gori.inti.ilerinin analizi ile gorme alamnda erken glokomatoz degi§ikleri olan goz- lerin normal gozlerden farkhbklan ortaya konulmu§ ve gorme alam global indislerinden MD ve CPSD ile op- tik disk topografik ol<;:timleri arasmdaki ili§ki ara§tml- mi§tir. Amac1m1z erken glokomlu gozlerde HRT ile elde edilen topografik ol<;:timlerden hangisi/hangilerinin gor- me alamndaki degi§iklikleri onceden haber verebilecegi- ni ortaya koymakt1r.
MATERY AL ve METOD
Cah§maya alman toplam goz say1Sl 91 'dir.Bu goz- lerden gorme alanmda erken glokom kriterlerine uyan 47 goz glokom grubunu olu§turmu§tur. Bu grubun ya§
ortalamasma uyan saghkb ( hastane personeli ya da go- ni.illtiler) §ah1slann gozlerinden olu§an grup ( 44 goz) kontrol gozlerdir. Normal olgulann Cab§maya abnma kriterleri; goz hastahg1 ve glokom anamnezi olmamas1, GiB'nm 22 mmHg altmda olmas1, normal oftalmolojik muayene ve normal gorme alamd1r. Erken glokom gru- bunun kriterleri ise iki ya da daha fazla ol<;:timde GiB'mn 21 mmHg 'nm i.isttinde olmas1 a<;:Ik on kamara a<;:ISI, birbirini takip eden en az 2 gorme alamnda erken glokomatoz kaybm olmas1 ve buna uyan optik disk degi-
§ikliklerinin gortilmesi, gorme alamm ve optik diski et- kileyebilecek ba§ka bir patolojinin ( kolobom,pit vs) bu- lunmamasidir.
Ttim gozlere Humphrey Field Analyzer 750 (Aller- gan, Humphrey, San Leandro) santral 30-2 e§ik test program1 kullamlarak gorme alam muayeneleri yapil- mi§tlr. Elde edilen gorme alam sonu<;:lanmn gtivenilirlik kriterlerine uygun olmasma (%20 den az yalanc1 pozitif ve yalanc1 negatif yamt oram ve SF in 2.5 altmda olu§u) dikkat edilmi§tir. HRT muayenesine en yakm zamanda yapilmi§ gorme alanlan degerlendirmeye ahnmi§tlr.
Gorme alanmda erken glokom kriterleri olarak: 1-Glo- kom hemifield testinin normal s1mrlar di§mda olU§U 2- Mean defektin (1 0 dB olu§U 3-Tekrarlanan en az 2 gor-
me alanmda patern deviyasyon haritasmda %5 seviye- sinde <;:okme gosteren 3 ya da daha <;:ok yanyana defektin bulunmas1 almmi§tlr (9).
Gorme alanlannda fiksasyon noktasma yakm gori.i- len skotomu olanlar <;:ab§maya almmami§lardir. Aynca gerek GiB seviyeleri gerekse optik disk gortintimleri er- ken glokom hastalanmn tamnmas1 ve aynmmda kriter olarak kullamlmami§tlr.
Optik sinir ba§mm komputarize topografik analizi 670 nm.diod laser 1§1111 kullanan bir taray1c1 laser oftal- moskop olan HRT yaz1hm 2.01 versiyonu kullamlarak yapilmi§tlr. Her biri 256x256 piksel olan 32 ardi§Ik go- rUnttiden olu§an bir seri almmi§tlr. Bilgisayar ortammda 32 ardi§Ik gortintti tek bir topografik gori.intti haline do- ni.i§ttirtilmti§ttir.Her bir gortinttini.in sahas1 10 derecedir.
Her bir gozden en az 3 gorUntti almmi§tir ve bu 3 gortin- ttintin ortalamas1 (ortalama topografik gortintti) analiz i<;:in kullamlmi§tlr. Bir bilgisayar faresi yard1m1 ile 2 de- neyimli <;:ali§maci (00 + CU) tarafmdan birbirleriyle uyumlu olarak ve hastanm direkt oftalmoskopi ve varsa optik disk fotograflan aym ayda izlenerek optik disk d1§
s1mrlan <;:izilmi§tir. Daha sonra HRT yaz1hm 2.01 versi- yon kullamlarak imaj analiz program1 ile disk alam (DA), <;:ukurluk alam (CA), <;:ukurluk/disk alam oram (C/D area), rim alam (RA), <;:ukurluk hacmi (CV), rim hacmi (RV), ortalama <;:ukurluk derinligi (mCD), maksi- mum <;:ukurluk derinligi (MxCD), <;:ukurluk bi<;:im Ol<;:ti- mti (CSM), <;:izgiboyu yi.ikseklik degi§kenligi (HVC), ortalama retina sinir lifi tabakas1 kalmhg1 (MRNFLT), sinir lifi tabakas1 kesit alam (RNFL csA) gibi optik disk topografik ol<;:timleri otomatik olarak hesaplanmi§tir. Bu Ol<;:timler i<;:in HRT 350-356 derecelik temporal bolgede konttir hattl boyunca ortalama peripapiller retina ytik- sekliginin 50 mikron gerisini referans plam olarak ahr (10) (~ekil 1).
<;ah§mam1zda 2 farkh grup i<;:inde elde edilen gor- me alam global indisleri ile optik disk topografik para- metreleri aras1 ili§kinin derecesi Pearson korelasyon kat- say1Sl kullamlarak gosterilmi§tir. (r + 1.0 demek iki de- gi§ken arasmda pozitif ili§ki varhgmi,-1.0 demek negatif ili§ki varhgm1, 0.0 demek iki degi§kenin birbirleriyle baglantlh olmad1gm1 ifade eder). Optik disk topografik ol<;:Umlerinden hangisinin gorme alam indisleri ile yakm baglant1h oldugu ise multipl lineer regresyon analizi ile incelenmi§tir.
SONU<;LAR
Cah§mam1zdaki gozler iki grubta incelenmi§tir:
Normal gozler (44 goz) ve erken glokom kriterlerine uyan gozler (47 goz). Ttim gozlere Humphrey bilgisa- yarh otomatik perimetresi ve HRT ile optik disk analizi
478 Ozcan Ocakoglu, O.Can Ostiindag, Kaz1m Devranoglu, Nevbahar Tam9elik, Niliifer Koyliioglu, Ahmet Dirican, ~ehirbay Ozkan
!jekill. Referans plam
rim
50
uygulanmt~t1r (~ekil 2 ve ~ekil 3). Elde edilen gorme alam global indisleri ve optik disk topografik olc;:Umleri ortalamalan Tablo 1 de gosterilmi~tr.
Germe alam global indisleri MD ve CPSD degerleri ortalamas1 normal gozlerde strastyla -4.0 ± 2.5 ve 1.96 ± 1.3 bulunmu~ olup erken glokomlu gozlerde tespit edi- len degerlerden (sirasiyla -6.7 ± 1.9 ve 4.76 ± 2.0) an- lamh farkhd1r (p<0.05). ikili t testi ile saghkh gozler ile erken glokomlu gozler kar§Ila§tmldigmda optik disk 61- c;:Umlerinden c;:ukurluk alam, c;:ukurluk I disk alam oram, rim alam , c;:ukurluk hacmi, ortalama c;:ukurluk derinligi, c;:ukurluk bic;:im olc;:timti, ortalama retina sinir lifi tabaka- si kahnhg1 ,sinir lifi tabakast kesit alam parametreleri arasmda anlamh fark oldugu gorU!mti§ttir (p<0.05). Disk
referans plam
~ukurluk
alam, c;:izgiboyu ytikseklik degi~kenligi, maksimum c;:u- kurluk derinligi ise farkh bulunmamt§tlr (p>0.05).
Gorme alan indisleri MD ve CPSD'nin , HRT yon- temiyle elde edilen optik disk topografik olc;:timleri ile ili§kisi Pearson korelasyon analizi yontemi kullamlarak incelenmi§tir. Normal gozlerde global indislerden MD ve CPSD ile uyumlu optik disk topografik parametresi tespit edilmemi~tir.Erken glokomlu gozlerde MD ile rim alam (r=0.2390 p<O.Ol),rim hacmi (r=0.2367 p<O.Ol) ve c;:izgiboyu ytikseklik degi§kenligi (r=0.2420 p<O.Ol) arasmda; CPSD ile c;:ukurluk alam (r=0.2265 p<O.Ol), c;:ukurluk I disk alam orant (r=0.2124 p<O.Ol) ve c;:ukurluk bic;:im olc;:timU (r=0.2402 p<O.Ol) uyum ol- dugu gozlenmi~tir (Tablo 2).
!jeki/2. Normal gozde gorme a/am global indisleri ve optik disk topografik parametreleri
Heidelbrug Relina Tomograph Initial Exam Report KIRMAC. IWO.A
000. 01011'147
1'~·10·
~1': OHT 16.(61<)1919201911
Slec-womc:~~lr.Js;OHit Q')~Afu:
CuoAI••
C\lpiOII~~fiiRM>o·
R.!mNn:
CupVoto..rM·
1\.offlVolo..otM:
1-41111C...p0tpih:
Mul~t~n Cup Oe;xh
~oo'Dolr.
1970nm' 056) ... •
.,
·-~7rom'..
0171(nlnlo Ol~Janm 0.25!> ...
0.81""""'
.HEICIELSErG enGrneennG•
~·.U91SnOJI99'l 00
Se::ln 10', 200~tH:~. 050~pl
... [
Slere-omelfic:MDiy~sOUII:
C..., ShA?' /t:1!3SUole
I~Vafl.llt.on COfloleur 0 l&SIMI
Mul'lntlf.'l ~u 022)11'0tft
Rtlf.'LCtossSKI,e.'!Atea
Cl.:nso!'oe-1!~· NO<ml"l' (•1.114) Rer .. rencoH•i<;toiiStd)
~·: lltl-\12.01 ?- ····---·-"'--·
I U CERRAHPASA TIP FAKutTESI GOZ IIASTAUKlARI AD. GLOKOM DIA~.11
ltlllnl7• •fA-,.zn •oRHAC 10• ooo• ot-tu-.. ,. 1
-
n '"'Ill II
l l H ,!:, II 111 r!lt n II
" :t II ,JI, !Jfll ,lJ, :t II :t :. ~ ~; ~ : t;;, ,~:--!!r-§ ~ ::
dlt II II Ill> II 11 ,1J, II II II
!I 1g1 II JJ Iii II cllo :11 :• a ,f!, In a 11
·I 1·1 I I ·! I I
•1•: •1•1 I • ! I I I I
•1•1•/•l·l·J-t I I
·/•l · l·f·0·/·1 •I f .•• , ., ., .•••. , ., 1•1 1·•·1 ·1·1·/•1 c
·I 1·1 I 1 ·1 I I
•J/•1•1 .. •1 I I II
·1·1·1 ·1 •1•1•1 I I
·t·l·l·l·l·l·l ·If
... ,
.. .
,. ....
,.,.,.,1 ·•·1·1·1·1 ·1 I
- + a . . .
.
.
.. . . . .
• • • ., ,, u
. . I .
T
. .• "I~
• 111.1!
~
~11'1:0 ~-.. t:•Jn
. . •
1..!•!1~ Ul;-1
rn.n!IUafll"'-115:1."~'
~11:'1/;l;lj llll!n4.1WIUII
Erken Glokomlu Gozlerde Optik Disk Topografik Olyiimlerinin Konfokal Taray1ci Laser Oftalmoskopi Yontemi Kullamlarak Tespiti ve Gorme A lam indisleri ile ili§kisinin incelenmesi
479
$ekil3. Erken glokomlu gozde gorme a/am global indisleri ve optik disk topografik parametreleri
Heidelberg Retina Tomograph Initial Exam Report YAPK:tOGlU, HAC(R 0011, 01011927 Plt·ID.
-·
~ 2030l4Sil.&S9J.4CO
St11CICIM¥kMetrM OHtt
o.Moltll 7 . , , _ .
c-.~.. ''u•-·
C~VIII'e.tRM. 066t
RomAtea._ 0800_.
CupV....,. OllSUMn
RmYGUM 0090c.or.m
~.,. c-O.,Ah 0.201 ....
"''••-C..:pDeplh 05?7- s~~
.HEICELBErG enGineennG•
Ex.-~2 21os.1m OS
Sc::~rr. 10' 1~~ 0500,;It
~Mei)'So .. ONH.
~ Sfupo~Atato.a· .(1 O"A H610-"'I.VaJ*'Oneo:- 01SOII'WII .... ,...ANFI.. f'hoclo.nen OOI!Iifflnt•
ANfLC.ouS.OoQnAIItll Oto7to,.,., ClaJUC-It.o;:.n ~- t-2151 R.,_uutleoghi(Sid)
~.IRI-V2.01 ~-··-·-.. -
t U CERRAHPASA JIP FAK\Jl TESI GOZ HAST/\ltKt.AAI A D. GlOKOM Olfti.!.U
HRT ile tespit edilen optik disk topografik ol~i.imle
rinin erken glokom tespitinde onemini ortaya koyabil- mek i~in multipl lineer regresyon modeli kullamlml§tlf.
Erken glokomlu gozlerde multipl lineer regresyon mo- deline gore global indislerden MD i~in degi§iklikleri er- ken donemde ortaya koyan belirleyici Ol~i.im yi.ikseklik degi§kenlik konti.iri.i (~=-18.24,SE: 9.48 p<0.05), CPSD i~in ise ~ukurluk bi~im ol~iimi.i (~= 3.76 SE : 1.63 p<0.05) olmu§tur.
TARTI~MA
Glokomda optik sinir hasan genellikle gorme alam kay1planndan onde gelir (11,12). Bu nedenle optik dis- kin en iyi yontemle degerlendirilmesi esast1r. Optik dis- kin boyutu , sinir lifi say1s1 ve dagiltmmda bireyler ara- smdaki degi§iklikler nedeniyle sadece optik disk gori.i- ni.imi.ine bakarak saghkh ve glokomlu bireyleri birbirin- den aytrmak gi.i~ttir (9,13). Optik sinir ba§l ve sinir lifle- ri katmm dogru ve objektif olarak kantitatif Ol~i.imi.i er- ken glokomatoz hasann tespitinde ~ok klymetlidir. Bu
ama~la degi§ik zamanlarda farklt yontemler kullamla- gelmi§tir. Airaksinen ve ark.(14) bi.iyi.iti.ilmii§ stereofo- tograflar kullanarak normal ve glokomlu bireylerde no- roretinal rim alanmm planimetrik olarak ol~mi.i§lerdir.
Balazsi ve ark.( 15) yine stereo fotograflar i.izerinden C!D oram ve rim alam arasmda bir ili~ki kurmaya ~ah§
ml~lardrr. Schwartz ve ark.(l6, 17) stereoskopik fotog- raflardan 3 boyutlu gori.inti.ilerin elde edilmesi ve bunla- nn analizine imkan veren fotogrammetri teknigi kulla-
Slt.e4.1: fi"U.t.D llltAI.VSIS CVCI I..V'T
~~~::""""-ICI~u 10• ooe• oa-01-:u· I
IJiimD.O:•IG:f .. IIJ'-""
llflll:llfftUhCOIMI.
IS 1~ :\ <'I 11 ll ,, n 1~1 11 n ,jb ~· n ,JJ, 1J II ,fl, 17 n olh II 11 II
~~ ~ :: ~ : .rll n. ~ J~-tn·~:l:·
II n n ,fi
1 /1 :1 ,Jt
1 11 1<
1jl 1
n ,g, !4 n !" n .~, 11 11 1:1 ,R, tn '' u
•I•• I ·• I 1 · 1 ·1 . . . , I ••1 .. ·1•1·1•0
It t!l,lll II
I I •1-< I •·l · l l n I •I •/ •I .. I II•U -t:1 I 11•1•1•1•1•1•1•1
• • 1>1•1•1•1•1 I 1 ·0 1•1.,
1·1 It
I : :1·: ~·I
., .. , _,_, 1•1•1 ., .. 1 ·•·1·0-f I /of
·I I ·I •0 •/ •I •I •ll•n
·/ •I •I ·t _.·I •ll•U•n . . . , i- l · J · I I• l •l • l ... 1•1 . . . . ...
~+~
~ . .·.· .. ..
.... .. .. +
. . - ,,... . .. . .
. .
tlltltl~lfti.N .. I"
..
.
I'll I,Mn 11111• IIIIU
...
- - -- - - - - II II
narak oki.iler hipertansiflerde diskin soluklugunu artmi§
buhnu§lard1r. Portney ve Johnson, ~ukurluk hacmi, ~u
kurluk alam, ~ukurluk derinlik ol~i.imi.i gibi kriterleri kullanarak glokomlu hastalarda ozellikle ~ukurluk alan!
ve ~ukurluk derinligi arasmdaki ili§kiyi ortaya koymu§- lardir ( 18, 19).
Dijitalize simultan stereoskopik videografik gori.in- ti.iler disk alam,rim alant, C!D alam orant,~ukurluk hac- mi gibi ol~i.imlerin tespitinde deneyimli ~ah§macl gerek- sinimini ortadan kald1rmt~t1r (20,21). Bu aletlerle yapi- lan ol~i.imlerin tekrarlanabilir olmalan da onemlidir. Son zamanlarda konfokal taraytcl laser gori.inti.ileme sistem- leri ile elde edilen gori.inti.ilerin analizi optik sinir ba§I ve sinir lifi kaltnhgt hakkmda ~ok onemli bilgiler vermek- tedir (22). yah§mam1zda bir konfokal taray1C1 laser of- talmoskop olan HRT kullamlarak sagltklt ve glokomlu gozler arasmda optik disk topografik ol~i.imleri arasmda- ki farkhhklar ortaya konmu§tur. Elde ettigimiz bulgulara gore normal gozler ile erken glokomlu kabul edilen goz- ler arasmda disk alam, ~izgiboyu yi.ikseklik degi§kenligi, maksimum ~ukurluk derinligi di§mdaki ti.im parametre- ler farkhdtr.
ye§itli ~ah§malarda glokomlu gozlerde gori.ilen gar- me alam defektleri ile optik disk topografik ol~i.imlerin
den MD ve CPSD arasmda anlamh ili§ki oldugundan sozedilir. Caprioli ve ark.(23) glokomlu ve glokom ~i.ip
heli grupta MD ile RA, CV,C/D alam oram arasmda an- lamh bir ili§ki bulmu§lardtr. Lachenmayr ve ark.(24)
480 Ozcan Ocakoglu, O.Can Ostlindag, Kaz1m Devranoglu, Nevbahar Tamc;:elik, Nili.ifer Koyli.ioglu, Ahmet Dirican, ~ehirbay Ozkan
Tablo 1. Saglzklz,erken g!okom!u tiim gozlerde optik disk topografik o!);iimleri ve gorme a/am global indisleri kar§zla§tlrmasz
Parametre
Ya~
Disk A1am ( DA )mm2
~ukurluk alam (CA)mm2
~ukurluk /Disk alam oram (C/D area)
Rim alam (RA) mm2
~ukurluk hacmi (CV) mm3
Rim hacmi (RV) mm3
Ort.c;:ukurluk derinligi (mCD) mm
Maksimum c;:ukurluk derinligi (MxCD)mm
~ukurluk bic;:im o1c;:i.imi.i (CSM)
~izgiboyu ytikseklik degi~kenligi (HVC) mm
Ort. Retina SinirLifi Kalmhg1 (mRNFLT) mm
Retina Sinir Lif Tabakas1 kesit alam (RNFLcsA) mm2
MD dB
CPSD
*
p<O.OOl**
p<O,OSMD ile sinir lifi tabakas1 kalmhg1 arasmda ili§ki oldugu- nu gostermi§lerdir. Brigatti ve ark.(25) HRT kullanarak CA, CV, mCD, mRNFLT, CSM, HVC gozontine almdt- gmda sadece CSM ile MD ve CPSD arasmda anlamh bir baglantl oldugu gostermi§lerdir. lester ve ark.(26) MD ic;in bu ili§kiyi oncelikle rim alam, ikinci olarak c;ukur- luk bic;im olc;timti ile bulmu§ ve gorme alan parametrele- ri ile en iyi uyumu bu iki parametrenin gosterdigini bil- dirmi§lerdir. Bathije ve ark.(9) saghkh gozleri glokom- lulardan aytrtetmede 4 degi§kenden bahsetmi§tir: c;ukur- luk bic;im olc;timti, c;izgiboyu ytikseklik degi§kenligi, si- nir lifi kahnhg1, rim alam. Bunlardan c;ukurluk bic;im 01- c;iimii referans planmdan bag1ms1z bir degi§ken oldugu ic;in erken glokom hasannm tespitinde daha on planda-
Saghkh Erken Glokomlu P Degeri
51.95 ± 14.9 57.82 ± 14.4 P=0.060
Anlamsiz
2.14 ± 0.5 2.19 ± 0.4 P=0.631
Anlams1z
0.47 ± 0.3 0.75 ± 0.4 P=O.OOO*
Anlamh
0.21 ±0.1 0.34 ( 0.1 P=O.OOO*
Anlamh
1.68 ± 0.4 1.43 ±0.4 P=0.007**
Anlamh
0.10 ± 0.1 0.19 ± 0.2 P=0.005**
Anlamh
0.42 ± 0.1 0.33 ± 0.1 P=0.007**
Anlamh
0.18 ±0.1 0.24±0.1 P=0.010**
Anlamh
0.52 ± 0.2 0.59 ± 0.2 P=0.134
Anlams1z
-0.21 ± 0.1 -0.14±0.1 P=0.014**
Anlamh
0.35 ± 0.0 0.33 ± 0.0 P=0.108
Anlams1z
0.23 ± 0.0 0.19 ± 0.0 P=0.005**
Anlamh
1.20 ± 0.2 1.04 ± 0.3 P=0.013**
An1amh
-4.00 ± 2.57 -6.75 ± 1.95 P=O.OOO*
Anlamh
1.96 ± 1.32 4.76 ± 2.0 P=O.OOO*
Anlamh
dtr. Uchida ve ark.(27) gorme alam indislerinin optik disk topografik parametreleri arasmda en kuvvetli ili§ki- yi c;ukurluk bic;im olc;timti ile gosterdigini bildirmi§tir.
<;ah§mamtzda optik disk topografik parametrelerin- den c;izgiboyu ytikseklik degi§kenligi (HVC) ve c;ukur- luk bic,;im olc;timti (CSM) ile gorme alam global indisle- rinden MD ve CPSD arasmda multipl lineer regresyon madeline gore anlamh bir birliktelik oldugu gosterilmi§- tir. Bunun bir ba§ka anlam1 HVC ve CSM gibi optik disk parametrelerine bakllarak gorme alanlannda mey- dana gelebilecek degi§iklikleri erken tespit edebilme ih- timalidir. HVC degerinde azalma rim kayb1 ve rim hac- mi azah§l ile yakm ili§kili olup difftiz ya da lokalize si-
Erken Glokomlu Gozlerde Optik Disk Topografik Ol9iimlerinin Konfokal Tarayrcr Laser Oftalmoskopi Yontemi Kullamlarak Tespiti ve Gorme Alam indisleri ile ili§kisinin incelenmesi
481
Tablo 2. Erken glokomlu gozlerde gorme alan indislerinin optik disk topografik olc;iimleri ile korelasyon analizi (Pearson korelasyon katsaylSl)
OPTiK DiSK 6L<;:iiMLERi MD CPSD
Disk Alam (DA) mm2 -.02!2 .0431
<;:ukurluk alam (CA) mm2 -.1779 .2265
<;:ukurluk I Disk alam oram (C/O area) -.1878 .2124
Rim alam (RA) mm2 .2390 -.1640
<;:ukurluk hacmi (CV) mml -.0841 .1149
Rim hacmi (RV) mml .2367 .1472
Ort.~ukurluk derinligi (mCD) mm -.0857 .1157 Maksimum ~ukurluk derin1igi (MxCD) mm .0631 .0933 (ukurluk bi~im ol~Gmil (CSM) -.1626 .2402
<;:izgiboyu yilkseklik degi§kenligi (HV C) mm .2420 -.0191 Ort. Sinir Lifi Kahnhg1 (mRNFLT) mm .1465 -.0868 Sinir LifTabakas1 kesit alam (RNFL csA) mm2 .1360 -.0767 r> .20 an!am!t
nir lifi tabakasr kaybr ile birlikte gider. CSM egimli yU- zeyin altmda kalan yaprlan ilgilendiren bir parametredir.
Optik sinir ba§mm ttim bi9iminin fonksiyonunun ortaya koyar, bu nedenle normal gozlerde negatif (diiz 9ukur- luk, kU9iik derinlik) glokomlu gozlerde ise pozitif bir degerdir (yiiksek kenarh derin 9ukurluk ve yiiksek de- rinlik nedeniyle). Aynca standart referans planmdan et- kilenmeyen tek optik disk topografik parametresidir ( l 0,28). Bu nedenlerle her iki parametrenin erken glo- kom hasanm tayin etmede onemli kriterler oldugu dU-
§Unmekteyiz.
Sonu9 olarak erken glokom hasannm gosterilmesin- de HRT ile tespit edilen optik disk topografik Ol9iimleri- nin kullamlabilecegi, ozellikle 9ukurluk bi9im ol9Umii (CSM) ve 9izgiboyu yiikseklik degi§kenligi (HVC) gibi ol9iimlerin gorme alan global indislerinden MD ve CPSD ile yakm ili§kisinin oldugu ve gorme alan degi-
§ikliklerini onceden haber verebilecegini soyleyebilmek- teyiz.
KAYNAKLAR
1. Sommer A, Pollack I, Maumenee AE: Optic disc parame- ters and onset of glaucomatous field loss. !.Methods and
progressive changes in disc morphology. Arch. Ophthal- mol. 1979; 97:1444-8
2. Pederson JE, Anderson DR: The mode of progressive disc cupping in ocular hypertension and glaucoma Arch. Oph- thalmol. 1980; 98:490-5
3. Zeyen T, Caprioli J: Progression of disc and field damage in early glaucoma. Arch. Ohpthalmol. 1993; 111:62-65 4. O'Conner DJ, Zeyen T, Caprio1i J: Comparison of met-
hods to detect glaucomatous optic nerve damage. Oph- thalmology 1993; 100: 1498-1503
5. Mikelberg FS, Douglas GR, Schulzer M: Reability of op- tic disc topographic measurements recorded with a video- opthalmograph. Am. J. Ophthalmol. 1984; 98:98-102 6. Rohrschneider K, Burk RO, Kruse FE, Volcker HE: Rep-
roducibility of the optic nerve head topography with a new laser tomographic scanning device Ophthalmology 1994; 101:1044-9
7. Dreher A W, Tso PC, Weinreb RN: Reproducibility of to- pographic measurements of normal and glaucomatous op- tic nerve head with the laser topographic scanner Am. J.
Ophthalmol. 1991; 111:221-29
8. Ciofti GA, Robin AL, Eastman RD, Perell HF, Sarfarazi FA, Kelman SE: Confocal laser scanning ophthalmosco- pe. Reproducibility of optic nerve head topographic mea- surements with the confocal scanning ophthalmoscope Ophthalmology 1993; 100:57-62
9. Bathija R, Zangwill L, Berry CC, Sample PA, Weinreb RN: Detection of early glaucomatous structural damage with confocal scanning laser tomography J.Glaucoma 1998; 7:121-127
10. Heidelberg Retina Tomography Operation Manual Soft- ware version 2.0 I Heidelberg Engineering GmbH;
1994:22
11. Airaksinen PJ, Drance SM, Douglas GR, Schulzer MS:
Neuroretinal rim areas and visual field indices in glauco- ma Am. J. Ophthalmol. 1985; 99:107-10
12. Guthauser U, Flammer J, Niese! P: The relation between the visual field and the optic nerve head in glaucoma Gra- efes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 1987; 225:129-32 13. Sommer A, Katz J, Quigley HA: Clinically detectable
nerve fiber atrophy preceedes the onset of glaucomatous field loss. Arch. Ophthalmol. 1991; 109:77-83
14. Airaksinen PJ, Drance SM, Schulzer M: Neuroretinal rim area in early glaucoma Am. J. Ophthalmol. 1985; 99:1-4 15. Balaszi AG, Drance SM, Schulzer M, Douglas GR: Neu- roretinal rim area in suspected glaucoma and early chro- nic open angle glaucoma. Arch. Ophthalmol. 1984;
102:1011-1014
16. Schawartz B: New tecniques for the examination of the optic disc and their clinical application. Trans. Am. A cad.
Ophthalmol. Otolaryngol. 1976; 81:227-237
17. Schwartz B, Takamoto T, Nagin P: Measurements of re- versibility of optic disc cupping and pallor in ocular hypertension and glaucoma Ophthalmoloy 1985;
92:1396-1407
482 6zcan Ocakoglu, 6.Can Ustiindag, Kazun Devranoglu, Nevbahar Tam<;elik, Nillifer Koyllioglu, Ahmet Dirican, ~ehirbay Ozkan
18. Portney GL: Photogrammetric analysis of volume asy- mmetry of the optic nerve head cup in normal, hyperten- sive and glaucomatous eyes. Am. J. Ophthalmol. 1975:
80:51-55
19. Johnson CA, Keitner JL, Krohn MA, Portney GL: Pho- togrammetry of the optic disc in glaucoma alind ocular hypertension with simultaneous stereophotography. In- vest Ophthalmol. Vis. Sci. 1979; 18:1252-1263
20. Janknecht P, Funk J: Optic nerve head analyzer and Hei- delberg Retina Tomograph:accuracy and reproducibility of topographic measurements in a model eye in volunte- ers. Br. J. Ophthalmol. 1994; 78:760-8
21. Mikelberg FS, Wijsman K, Schulzer M: Reproducibility of topographic parameters obtained with the Heidelberg Retina Tomograph. J. Glaucoma 1993; 2:101-3
22. Mikelberg FS, Parfitt CM, Swindale NV: Ability of the Heidelberg Retina Tomograph to detect early glaucdoma- tous visual field loss J. Glaucoma 1995; 4:242-7
23. Caprioli J, Miller JM: Correlation of structure and functi- on in glaucoma: quantative measurements of disc and fi- eld. Ophthalmology 1988; 95:723-7
24. Lachenmayr BJ, Airaksinen PJ, Drance SM, Wijsman K:
Correlation of retinal nerve fiber layer loss,changes of the optic nerve head and various psychophysical criteria in glaucoma. Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 1991;
229:133-8
25. Brigatti L, Caprioli J: Correlation of visual field with scanning confocal laser optic disc measurements in glau- coma. Arch. Ophthalmol. 1995; 113:1191-4
26. lester M, Mikel berg FS, Courtright P, Drance SM: Corre- lation between the visual field indices and Heidelberg Re- tina Tomograph parameters J. Glaucoma 1997; 6:78-82 27. Uchida H, Brifatti L, Caprioli J: Detection of structural
damage from glaucoma with confocal laser image anaysis Invest Ophthalmol. Vis. Sci. 1996; 37:2393-2401
