Aliağa'da termik santral projesi 18 yıl sonra canlandı. Tepki olarak 60 kilometrelik insan zinciri oluşturulan bölgeye iki santral birden isteniyor!
Türkiye'nin ilk organize çevre hareketiyle rafa kaldırılan termik santral projesi, 18 yıl sonra tekrar İzmir Aliağa'nın kapısına dayandı. Üstelik bu kez bir değil iki termik santral birten talep ediliyor. Devlet yetkilileri, termik santralların en ileri teknolojiyle çalıştırılacağını ve çevreye zarar vermeyeceğini öne sürüyor, ancak 'Dünya küresel ısınmayı durdurmaya çalışırken termik santral kurmak da neyin nesi' diyen İzmirli çevreciler, ileri teknolojiyle de çalışsa bile yine de gökyüzüne duman salan termik santralların her türlüsüne 'Hayır' diyor.
çakmaklı Köyü, demir-çelik fabrikaları, gemi söküm tesisleri ve haddehanelerle dolu Nemrut Limanı'nın güneyinde, turizme ve günü birlik tatilcilere açık tek köy. Köy, 1990 yılında çevrecilerin 60 kilometrelik insan zinciriyle koruma altına aldığı Gencelli'nin hemen yanı başında.
Her şey demiryoluyla başladı
Çakmaklı Köyü'nün kaderini değiştiren, TCDD'nin Nemrut Limanı demiryolu ring hattını köyün bitişiğinden geçirmesi oldu. Bölgenin en güzel koyu çakmaklı'nın bitişiğinde, yükleme iskeleleri inşaatları başladı. ENKA, 8 Şubat'ta 759 megavatlık termik santral kurmak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na (EPDK) lisans başvurdu.
Yenifoça ile Aliağa'nın tam ortasında yer alan çakmaklı'dan arazi almaya başlayan ENKA, iki hafta sonra başvurudan vazgeçti.
Arazi fiyatları uçtu
Ama bu kez HABAŞ Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstri A.Ş., ithal kömürle çalıştırılacak 600 megavatlık bir santral için EPDK'nın kapısını çaldı. Ardından İzmir'in en eski sanayi kuruluşlarından Batıçim, enerji üretimi işine girmek istediğini belirterek 350 milyon dolarlık bir termik santral kurmak üzere proje çalışması başlattı.
Son olarak Iska Liman İşletmeleri ve Tersanecilik A.Ş. de köy girişinde tersane kurma izni alınca, arazi fiyatları kanatlandı. Kısa süre öncesine kadar dönümü 25 bin YTL'den satılan arazilerin fiyatı aniden 100 binYTL'ye kadar fırladı. Köylülerin, bir kez daha aynı şeyi yaşamak kamulaştırma korkusuyla davrandığını söyleyen muhtar Ahmet Kahraman "Satılmadık bir köy mezarlığı kaldı" dedi. Kahraman, "Buraya geldiler, halkla konuştular. Yapılacak termik santralin son teknoloji ile yapılacağını 2.5 milyar dolara mal olacağını ve çevreye zararı olmayacağını söylediler. O sırada dönüm 25 bin YTL'ye satılıyordu. çok isteyen oldu az isteyen oldu 50 bin YTL üzerinde anlaşıldı. Burada yaklaşık 35 yıl önce MKE kurulurken kamulaştırma olmuştu. Köyün büyük çoğunluğu hala o parayı alamadığı için, yeni bir kamulaştırma olur korkusuyla bilerek toprağını sattı" dedi.
'İzmirli yine izin vermeyecek'
Tüm bu gelişmeler yaşanırken çevreci Bilge Contepe, İzmirlinin 'böyle bir çılgınlığa' yine izin vermeyeceğine inanıyor. İzmir'deki Küresel Eylem Grubu'yla çalışmalara başladıklarını anlatan Bilge Contepe, gerekirse ikinci bir 'Gencelli' direnişi hazırlanacağından emin: "O dönem bu termik santralın zararlı olacağını söylemiş, eylemler
sonucunda da iptal ettirmiştik. Şimdi ortada daha da vahim bir durum var: Küresel ısınma ve küresel iklim değişikliği.
Türkiye Kyoto Anlaşması'nı imzalamadığı için Avrupa'da ne kadar eskimiş teknoloji varsa neredeyse bedavaya geliyor. Ancak ben İzmirliye güveniyorum o günlerde nasıl Konak'tan Aliağa'ya el ele tutuşup santralın önüne geçtiyse, bugün de aynı güçle karşı koyacaktır."
Öte yandan Aliağa Yaşam Platformu Dönem Sözcüsü İbrahim Doğangül de "1990'lı yıllarda denenen ve gösterilen tepkiler nedeniyle vazgeçilen bir işin gündeme gelmesi hakaret gibi" dedi.
Çevrecilerin ilk resmi zaferiydi
İzmir Aliağa'daki Gencelli'ye termik santral kurulmasıyla ilgili Bakanlar Kurulu kararı, 25 Kasım 1989 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak 'kesinleşti'. Ama hemen ardından tepkiler başladı.
Kapatılan Yeşiller Partisi İzmir Şubesi Başkanı Savaş Emek, avukat Senih Özay, Bilge Contepe ve CHP İzmir Milletvekili Kemal Anadol'un da katıldığı eylemler yapıldı. Mayıs 1990'da İzmir Konak Meydanı'ndan Gencelli'ye
kadar oluşturulan 60 kilometrelik insan zinciri, Türkiye'deki en büyük çevre eylemi olarak tarihe geçti. Mücadele sonucunda Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu, Bakanlar Kurulu'nun termik santralla ilgili verdiği kararı iptal etti.
Radikal 24.08.2007
